Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2013 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka Masy Upadłości (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

przeciwko J. P. i K. W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 5 czerwca 2012 r., sygn. akt II C 712/10

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od powoda na rzecz pozwanych 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 728/12

UZASADNIENIE

Powód Syndyk Masy Upadłości (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wniósł o zasądzenie od pozwanych K. W. i J. P. kwoty 104 615,74 zł z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że pozwani prowadzą działalność w zakresie warzywnictwa. W dniu 23 grudnia 2008r. (...) sp. z o.o. i pozwani zawarli umowę nazwaną umową dzierżawy środków trwałych, na podstawie której otrzymali do użytkowania, na okres lat trzech 14 środków trwałych. W umowie określono wynagrodzenie miesięczne w kwocie 5000 zł plus VAT. W umowie nie określono wysokości wynagrodzenia dla poszczególnych ruchomości. Wynagrodzenie powinno być ustalone w wysokości co najmniej kosztów własnych. Ustalenie wynagrodzenia poniżej tych kosztów oznacza korzystanie z nich na koszt właściciela. Minimalne koszty to wysokość amortyzacji oraz koszty eksploatacji w tym podatek od środków transportowych, ubezpieczenie OC. Pozwani zobowiązali się do ponoszenia kosztów eksploatacji, natomiast wysokość czynszu ustalono znacznie poniżej kosztów amortyzacji. W związku z tym powód pismem z dnia 11 maja 2009r. zaproponował miesięczne wynagrodzenie w kwocie 20 312 zł plus VAT. Na pismo to pozwani nie odpowiedzieli. Ponieważ wartość świadczenia upadłego w rażącym stopniu (prawie trzykrotnie) przewyższa wartość świadczenia zastrzeżonego w umowie, umowa z dnia 23 grudnia 2008r. jest bezskuteczna w stosunku do masy upadłości (art. 127 ust. 1 pr. upadł i napr.), gdyż została zawarta w okresie krótszym niż rok przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości.

Za korzystanie z nieruchomości pozwani zapłacili 92 245,89 zł, w tym VAT. Z tej kwoty kwotę 36.000 zł powód zaliczył na wynagrodzenie za okres od stycznia do lipca 2009r. (dochodzone w odrębnym procesie II C 411/10). Na wynagrodzenie za okres lipiec 2009r. - czerwiec 2010r. powód zaliczył kwotę 55 654,98z1., wobec czego w sprawie domagał się kwoty 104 615,74 zł.

Wyrokiem zaocznym z dnia 7 kwietnia 2011r. Sąd Okręgowy w Katowicach uwzględnił w całości żądanie pozwu (k. 57-58 akt).

Pozwani K. W. i J. P. wnieśli sprzeciwy od wydanego wyroku zaocznego.

W sprzeciwach wnieśli o uchylenie wyroku zaocznego i oddalenie powództwa. Pozwani podnieśli, że powód dokonał tylko kosmetycznej modyfikacji roszczenia już raz złożonego pozwu i ponownie wniósł roszczenie, które objęte było oddalonym dnia 22 lutego 2011r. powództwem, w sprawie prowadzonej pod sygn. akt II C 411 /10.

Dalej pozwani podnieśli, że powód po raz kolejny popełnia ten sam błąd merytoryczny, kwalifikując roszczenie w oparciu o art. 127 pr. upadłościowego i naprawczego, gdyż ten przepis prawa dotyczy tylko czynności rozporządzających, do których nie można zaliczyć umowy dzierżawy.

Pozwani przyznali fakt zawarcia umowy i wysokość miesięcznego wynagrodzenia na kwotę 5000 zł oraz to, że zobowiązali się do ponoszenia wszelkich zobowiązań związanych z użytkowaniem sprzętu. Syndyk zaproponował zmianę wysokości wynagrodzenia. Wyliczenia Syndyka są nieprecyzyjne i niejasne, a kwota proponowanego miesięcznego wynagrodzenia była trzykrotnie zmieniana. Strony nie podpisały żadnego aneksu do umowy, dlatego też żądanie odsetek ustawowych jest pozbawione podstaw prawnych. Pozwani nie mogli opóźnić się ze świadczeniem dochodzonym przez Syndyka, albowiem zostało ono ostatecznie określone dopiero w pozwie. Pismo powoda z dnia 11 maja 2009r. zawierające propozycje zmiany umowy w zakresie wysokości czynszu, do podpisania której nie doszło, nie mogło być traktowane jako wezwanie do zapłaty.

W sytuacji majątkowej w jakiej znajdowała się spółka w dacie zawarcia umowy, ustalenie stawki czynszu, przyjmując wysokość stawki amortyzacyjnej nie jest zasadna. Wartość bilansowa majątku spółki nie pozwalała jej na ponoszenie kosztów eksploatacji maszyn i urządzeń, stąd stawka czynszu na poziomie miesięcznie 5000 zł plus VAT uzgodniona została w wysokości korzystnej dla wydzierżawiającego( k.65 - 68 akt i 81 - 84 akt).

W piśmie procesowym z dnia 28 marca 2011r. powód powołał się również, na to, że jego roszczenie znajduje oparcie w normie art. 388 §1 k.c. oraz podniósł, że pozwana K. W. jest krewną w linii prostej członka zarządu upadłego T. L. (1), co skutkuje nieważnością umowy ( k.41 akt).

W piśmie z dnia 30 października 2011r pozwani uznali powództwo w łącznej kwocie 12 345,18 złotych tytułem należności wynikającej z umowy z dnia 23 grudnia 2008r. za miesiące kwiecień, maj, czerwiec 2010r. (k. 155 - 156 akt).

Wyrokiem z dnia 5 czerwca 2012 r Sąd Okręgowy w Katowicach :

1. uchylił wyrok zaoczny z dnia 7 kwietnia 2011r. w zakresie całości kwoty orzeczonej tym wyrokiem z wyłączeniem kwoty co do której orzeczono wyrokiem częściowym z dnia 10 stycznia 2012r.;

2. zasadził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda odsetki ustawowe od kwot:

-

4115,06 zł od dnia 1 maja 2010r. do dnia 3 kwietnia 2012r.;

-

4115,06 zł od dnia 1 czerwca 2010r. do dnia 3 kwietnia 2012r.;

-

4115,06 zł od dnia 1 lipca 2010r. do dnia 3 kwietnia 2012r.;

3. oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

4. szczegółowe wyliczenie kosztów procesu pozostawił referendarzowi sądowemu w oparciu o zasadę stosunkowego ich rozdzielenia - art. 100 zd. 1 k.p.c. przy przyjęciu, że powód wygrał sprawę w 10 %.

Ustalił w uzasadnieniu, iż dnia 23 grudnia 2008r. pomiędzy (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. a pozwanymi wspólnikami spółki cywilnej (...) w R. została zawarta umowa, na mocy której spółka wydzierżawiła na okres lat trzech maszyny i urządzenia szczegółowo określone w załączniku nr (...)do umowy, będące własnością spółki za kwotę 5000 zł miesięcznie, płatne na ostatni dzień każdego miesiąca w trakcie trwania umowy. Pozwani zobowiązali się do ponoszenia kosztów związanych z użytkowaniem sprzętu oraz do utrzymywania go na własny koszt we właściwej sprawności technicznej pogorszonej jedynie o naturalne zużycie (dowód: umowa z dnia 23 grudnia 2008r., k.8 akt). Zawarcie umowy wynikało z tego, że spółka poszukiwała kontrahentów do przejęcia majątku w R., chciała go zabezpieczyć, dostrzegając swoją trudną sytuację.

Ostatecznie pojawiły się trzy zainteresowane podmioty. Dwa z nich ostatecznie zrezygnowały i umowę zawarto z pozwanymi. Pozwani ponosili też koszty eksploatacji sprzętu spółki, z którego ta nie korzystała. Spółka nie posiadała możliwości by samodzielnie te koszty ponosić, a sprzęt nie był już nowy i był zamortyzowany. Pozwani przejęli również zobowiązania spółki wobec Agencji Nieruchomości Rolnych, które wynosiły około 600 000 zł. Nie wszystkie samochody osobowe i ciężarowe zostały przekazane pozwanym. Niektóre z tych samochodów pozostały w spółce i stały na terenie zakładu ogrodniczego (dowód: zeznania świadka H. C., k.210 - 211 akt).

W piśmie procesowym z dnia 11 maja 2009r. powód zaproponował pozwanym ostatecznie kwotę czynszu miesięcznego płatnego powodowi z tytułu umowy z dnia 23 grudnia 2008r. w wysokości 20 312zł. plus VAT ( dowód: pisma powoda z dnia 11 maja 2009r., k.21 i 22 akt).

Postanowieniem z dnia 29 kwietnia 2009r. Sąd Rejonowy (...) w K. (sygn. akt XGU - 24/09/4) ogłosił upadłość (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, obejmującą likwidację majątku. Postanowienie to stało się prawomocne z dniem 12 maja 2009r. (dowód: postanowienie Sądu Rejonowego (...) w K., sygn. akt XGU - 24/09/4, k. 5 akt).

Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa na okres od dnia 2 stycznia 1995r. do dnia 31 grudnia 2004r. zawarła z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w R. umowę dzierżawy. Przedmiotem tej umowy była dzierżawa nieruchomości rolnych po zlikwidowanym (...) w R. oraz szklarnie, budynki i budowle, a także urządzenia trwale z nimi związane ( dowód: umowa dzierżawy, k. 42-44 akt).

Dnia 18 października 1999r. pomiędzy (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością a, (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością zawarta została umowa mocą której (...)sp. z o. o. przeniosła na rzecz (...) sp. z o.o. wszelkie przysługujące jej prawa oraz obciążenia wynikające z umowy dzierżawy z dnia 2 stycznia 1995r. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa wyraziła zgodę na zawarcie tej umowy ( dowód: umowa z dnia 18 października 1999r., k.45 akt). Dnia 31 grudnia 2008r. (...) sp. z o. o. zawarła z pozwanymi umowę, na mocy której przelała na pozwanych nieodpłatnie wszelkie przysługujące jej prawa i ciążące na niej obowiązki wynikające z umowy z dnia 2 stycznia 1995r. (dowód; umowa z dnia 31 grudnia 2008r., k. 46 akt).

Pozwana K. W. jest krewną w linii prostej pierwszego stopnia członka zarządu upadłego T. (...) ( bezsporne).

Sąd pierwszej instancji pominął dowód z zeznań świadka T. L., albowiem wniosek o jego przesłuchanie został cofnięty. Nie było również podstaw by dopuścić dowód z opinii biegłego z zakresu rzeczoznawstwa majątkowego na okoliczność minimalnej wysokości wynagrodzenia za korzystanie z ruchomości, albowiem nie zachodziła w sprawie potrzeba skorzystania z wiadomości specjalnych.

W ocenie sądu pierwszej instancji powództwo jest częściowo zasadne. Zdaniem sądu pierwszej instancji umowa z 23 grudnia 2008r nie jest czynnością prawna rozporządzającą.

Podkreślił sąd pierwszej instancji, iż pomiędzy stronami toczył się w Wydziale II Cywilnym Sądu Okręgowego w Katowicach o sygnaturze akt II C 411/10 w którym to procesie przedmiotem analizy zarówno sądu I instancji jak i sądu II instancji był charakter umowy z dnia 23 grudnia 2008r. W sprawie tej bowiem powód dochodził również i zapłaty z powołaniem na te same okoliczności faktyczne i uregulowania prawne z tym, że żądanie zapłaty dotyczyło okresu od 1 stycznia do 30 czerwca 2009r. jeśli zatem w sprawie IIC 411/10 ustalone zostało, że umowa z 23 grudnia 2008r. nie jest czynnością rozporządzającą to nie ma do niej zastosowania stan prawny wynikający z normy art. 127 ust1 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze. Tak ustalony stan prawny nakazuje przyjęcie go w sprawie niniejszej z mocy art. 365§1 kpc. Jednakże sąd pierwszej instancji dokonał własnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i ustalił w uzasadnieniu, że również w jego ocenie umowa z 23 grudnia 2008r. nie jest czynnością prawną rozporządzającą zatem nie ma do niej zastosowania art. 127 prawa upadłościowego i naprawczego. Nie ma też podstaw by uznać z mocy prawa za bezskuteczną, czynność prawną w części na mocy art. 128 ust1 prawa upadłościowego i naprawczego, a takie jest żądanie powoda. Przepis ten bowiem nakazuje uznać za bezskuteczną czynność prawną, by w konsekwencji zastosować normę art. 134 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze. Bezskuteczność z mocy prawa czynności upadłego oznacza bowiem roszczenie o wydanie masie upadłości w naturze przedmiotów majątkowych, które ubyły z majątku upadłego albo do niego nie weszły. Gdyby wydanie w naturze było niemożliwe, żądanie opiewa na wydanie równowartości w pieniądzu. W razie odmowy dobrowolnego przekazania tych przedmiotów lub ich równowartości do masy syndyk ma własne powództwo przeciwko osobie trzeciej o zasądzenie. W toku procesu jako przesłanka rozstrzygnięcia badaniu podlega kwestia bezskuteczności czynności upadłego.

Wobec tak sformułowanego żądania w ocenie sądu pierwszej instancji i norma art. 128 ust. 1 nie mogła mieć zastosowania. Niezasadne jest także oparcie żądania na art. 388 §1 kc. Powód wskazał, że w czasie zawierania umowy dzierżawy spółka była w sytuacji przymusowej ze względu na swoją trudną sytuacje ekonomiczno - finansową i konieczność opuszczenia dzierżawionego od Agencji Nieruchomości Rolnych (...) w R. i usunięcia z niego swoich ruchomości (k.41 akt). Powód w ramach obiektywnej drugiej z przesłanek wskazał przymusowe położenie. W ocenie sądu takiej podstawy dopatrzyć się nie można. Jak wynika z zeznań świadka H. C. decyzja o zawarciu umowy z dnia 23 grudnia 2008r. nie wynikała z przymusowego położenia spółki polegającego na tym, że nie miała, gdzie składować ruchomości. Jak wynika bowiem zeznań świadka, niektóre samochody, które w spółce pozostały i tak stały na terenie zakładu ogrodniczego. Jeżeli do tego dodać, że z dowodów w sprawie, nie wynika by pozwani we własnym interesie świadomie (co do dwóch faktów dysproporcji świadczeń i słabości pokrzywdzonego) wykorzystali spółkę to i nie można uznać o istnieniu subiektywnej przesłanki do zastosowania normy art. 388 § 1 k.c.

Nie bez znaczenia pozostaje i to, że wybór pozwanych jako strony umowy, również odwołując się do zeznań świadka H. C., stanowił wynik poszukiwania kontrahenta z których dwaj, wskazani przez świadka imiennie, ostateczne z zawarcia umowy się wycofali, co jest normalnym zjawiskiem obrotu gospodarczego.

Zatem zdaniem sądu pierwszej instancji żądanie powoda obejmującą kwotę, oprócz tej należnej tytułem czynu dzierżawnego za miesiące kwiecień, maj i czerwiec 2010r., tj. 12 345,18 zł wraz z ustawowymi odsetkami, zostało przez Sąd oddalone.

O kosztach sąd orzekł na mocy art. 100 zd. 1 k.p.c., szczegółowe ich wyliczenia pozostawiając referendarzowi sądowemu.

Od wyroku tego wniósł apelację powód.

Zaskarżył wyrok w punktach 1, 3 i 4 w części uchylającej wyrok zaoczny z dnia 7 kwietnia 2010r. w zakresie kwoty 92.270,56 zł oraz oddalającej powództwo w tym zakresie i ustalającej zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu zarzucając:

1.  naruszenie art. 365 § 1 k.p.c. przez przyjęcie, że sąd w niniejszej sprawie jest związany uzasadnieniem wyroku Sądu Okręgowego w 22 lutego 2011r., sygn. akt IIC 411/10;

2.  naruszenie art. 127 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze – przez uznanie, że umowa z dnia 23 grudnia 2008r. nie jest bezskuteczną w stosunku do masy upadłości, gdyż nie jest to umowa rozporządzająca w rozumieniu tego przepisu i nie sposób uznać, że wartość świadczenia upadłego przewyższała w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego;

3.  naruszenie art. 388 § 1 k.c. - przez uznanie, że pozwani nie wyzyskali przymusowego położenia (...) sp. z o.o. przy zawieraniu umowy z dnia 23 grudnia 2008r.

4.  naruszenie art. 233 §1 k.p.c. - gdyż:

a/ nie uwzględniono części zeznań świadka H. C. oraz wysnuto błędne wnioski z tych zeznań;

b/ przyjęto, że pozwani ponosili opłaty eksploatacyjne związane z utrzymywaniem przedmiotu umowy i przejęli zobowiązania (...) sp. z o.o. wobec Agencji Nieruchomości Rolnych w wysokości 600.000 zł;

c/ nie dokonano wystarczającej oceny materiału dowodowego powo­łując się na ocenę w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 22 lutego 2011r. sygn. akt II C 411/10;

5. naruszenie art. 316 §1 k.p.c. - gdyż nie przeprowadzono dowodu z opinii biegłego na okoliczność wysokości wynagrodzenia za korzystanie z ruchomości oddanych do korzystania pozwanym umową;

6. naruszenie art. 98 k.p.c. - gdyż nie zasądzono kosztów procesu na rzecz powoda.

Wskazując na powyższe wnosił o zmianę wyroku w zaskarżonej części i utrzymanie w mocy wyroku zaocznego z dnia 7 kwietnia 2011r. w zakresie kwoty 92.270,56 zł i odsetek ustawowych od kwot:

-

6.211,03 zł od dnia 1 listopada 2009r.

-

15.464,23 zł od dnia 1 grudnia 2009r.

-

13.232,12 zł od dnia 1 stycznia 2010r.

-

12.179,56 zł od dnia 1 lutego 2010r.

-

11.505,76 zł od dnia 1 marca 2010r.

-

11.505,76 zł od dnia 1 kwietnia 2010r.

-

7.390,70 zł od dnia 1 maja 2010r.

-

7.390,70 zł od dnia 1 czerwca 2010r.

-

7.390,70 zł od dnia 1 lipca 2010r.

do dnia zapłaty oraz w zakresie kosztów procesu za pierwszą instancję a także o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych za drugą instancję;

ewentualnie domagał się uchylenia wyroku w zaskarżonej części i przekazania sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Katowicach - łącznie z rozstrzygnięciem o kosztach instancji odwoławczej.

Ponadto wnosił o przeprowadzenie pominiętego przez Sąd Okręgowy dowodu z opinii biegłego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja powoda zasadna nie jest i skutku odnieść nie może. Wbrew zarzutom skarżącego sąd pierwszej instancji nie naruszył prawa procesowego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, ustalił prawidłowy stan faktyczny, wszechstronnie rozważył zebrany w sprawie materiał dowodowy, dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego nie przekroczył zasady swobodnej oceny dowodów, nie naruszył też prawa materialnego. Trafnie w zaskarżonej części powództwo oddalił.

Chybione są podnoszone przez skarżącego zarzuty, iż sąd w niniejszej sprawie błędnie oparł się jedynie na uzasadnieniu Sądu Okręgowego w Katowicach w sprawie IIC 414/10. Sąd pierwszej instancji wprawdzie odwoływał się także i do ustaleń i uzasadnienia w tamtej sprawie, jednakże przeprowadził własne postępowanie dowodowe, dokonał własnych ustaleń faktycznych i własnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, a także własnej oceny przepisów prawa materialnego, na które się powoływał.

Wbrew zarzutom skarżącego nie naruszył sąd pierwszej instancji art. 127 ust.1 prawa upadłościowego i naprawczego przyjmując, iż nie może on mieć w sprawie zastosowania gdyż umowa dzierżawy nie jest czynnością rozporządzającą w rozumieniu tegoż artykułu.

Podnieść trzeba, że jak wynika z ustaleń faktycznych pomiędzy stronami toczył się proces przed Sądem Okręgowym w Katowicach, pod sygnaturą II C 411/10, w którym powód dochodził od pozwanych zapłaty z powołaniem się na te same okoliczności faktyczne i prawne, jedynie za inny okres , a to od 1 stycznia do 30 czerwca 2009r. i w tamtej sprawie także sąd rozważał zastosowanie art. 127 prawa upadłościowego i naprawczego. Sądy obu instancji przyjęły, iż art. 127 ust.1 prawa upadłościowego i naprawczego nie może mieć w sprawie zastosowania. Powód wniósł w tamtej sprawie skargę kasacyjną i Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 listopada 2012r VCSK 6/12 wyraził pogląd, iż przepis art. 127 prawa upadłościowego i naprawczego (zwany dalej p.u.n.) uznaje za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości te czynności prawne dokonane przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, którymi rozporządził on swoim majątkiem nieodpłatnie albo odpłatnie, lecz w zamian za świadczenie rażąco zaniżone w stosunku do wartości własnego świadczenia. Zakresem art. 127 ust. 1 p.u.n. objęte są więc czynności rozporządzające. W doktrynie dominuje pogląd, zgodnie z którym cechą wyróżniającą takie czynności jest ich skutek, polegający na wywołaniu bezpośrednich i zarazem negatywnych zmian w majątkowych prawach podmiotowych podmiotu dokonującego rozporządzenia. Za rozporządzenie uznaje się przeniesienie, obciążenie, ograniczenie lub zniesienie prawa podmiotowego. Skarżący opowiada się za uznaniem prawa pozwanych wynikłego z umowy dzierżawy za takie obciążenie prawa własności, które uznać można za rozporządzenie umniejszające zakres praw upadłego do wydzierżawionych składników majątku trwałego. W nauce panuje zgoda co do tego, że obciążeniem prawa podmiotowego, które powoduje jego ubytek decydujący o skutku rozporządzającym jest ustanowienie na nim prawa bezwzględnego (do takich praw należą prawa rzeczowe). Pogląd ten podzielił także Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 września 1966 r. (I CR 151/66, OSNC 1967/2/36), interpretując pojęcie obciążenia nieruchomości. Uznał, że nieruchomość obciążają prawa rzeczowe, ponieważ zobowiązanym w ich granicach jest każdoczesny właściciel nieruchomości. Natomiast prawa osobiste (obligacyjne) nie są związane z rzeczą w sensie prawnym i dlatego jej nie obciążają. Osobą zobowiązaną - w wypadku prawa osobistego - jest tylko dłużnik, który zaciągnął zobowiązanie lub inna osoba prawna , na którą przeszedł obowiązek z mocy określonego tytułu. Natomiast stanowisko przyjmujące, że rozporządzający charakter można także obciążeniu praw podmiotowego uprawnieniem względnym (obligacyjnym) jest odosobnione i krytykowane jako prowadzące do zatarcia różnicy pomiędzy skutkami zobowiązującymi a rozporządzającymi. Akceptując argumenty podkreślające porządkujący charakter dominującej koncepcji czynności rozporządzającej, jako uszczuplającej prawo podmiotowe ze skutkiem erga omnes wspierane wynikami analizy przypadków posługiwania się przez ustawodawcę pojęciem „obciążenie” wskazał Sąd Najwyższy, że za przyjęciem wykładni rozszerzającej omawianego przepisu nie przemawiają podnoszone przez powoda argumenty o konieczności zapewnienia sprawnego przeprowadzenia likwidacji masy upadłości i potrzeba ochrony interesu wierzycieli. Przepisy prawa upadłościowego i naprawczego przewidują różne możliwości usunięcia negatywnych skutków umowy dzierżawy a to przewidzianych w art. 107 – 109 p.u.n. art. 106 p.u.n. precyzuje konsekwencje pobrania przez upadłego z góry czynszu najmu rzeczy ruchomej. Zawarcie krzywdzącej wierzycieli umowy najmu bądź dzierżawy może być również podważane przez syndyka w drodze powództwa przewidzianego w art. 527 k.c. Rozważać też można dopuszczalność zastosowania w odniesieniu do umowy dzierżawy, w zakresie nieuregulowanym w prawie upadłościowym i naprawczym przewidzianego art. 98 ust. 1 p.u.n. uprawnienia syndyka do odstąpienia od umowy wzajemnej, której zobowiązania w dniu ogłoszenia upadłości nie zostały wykonane w całości lub części. Umowa dzierżawy należy do umów wzajemnych, a jej istotą jest zaciągnięta w czasie realizacja świadczeń przez strony. W rozpatrywanej sprawie umowa zawarta została na 3 lata, świadczenia nie były więc w całości wykonane w chwili ogłoszenia upadłości. Z przytoczonych względów zarzut błędnej wykładni art. 127 ust. 1 p.u.n. nie był w ocenie Sądu Najwyższego uzasadniony.

Sąd Apelacyjny w tym składzie podziela w całości pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 listopada 2012r., sygn. akt VCSK 6/12. Reasumując, podnoszony przez skarżącego zarzut naruszenia art. 127 u1 prawa upadłościowego i naprawczego jest chybiony.

Chybiony jest także podnoszony przez skarżącego zarzut naruszenia art. 388§1 kc przez uznanie, że pozwani nie wyzyskali przymusowego położenia upadłego przy zawieraniu umowy z dnia 23 grudnia 2008r. i naruszenia przy dokonywaniu w tej części ustaleń faktycznych art. 233 § 1 k.p.c., 316 k.p.c., przez oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, a także nie dokonanie przez sąd pierwszej instancji wystarczającej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i powołanie się na ocenę uzasadnienia w sprawie IIC 411/10.

Bezpodstawny jest zarzut, że sąd pierwszej instancji nie dokonał własnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego , wprawdzie powołał się także i na ustalenia dokonane w uzasadnieniu wyroku w sprawie IIC 411/10 lecz jak już podniesiono wyżej dokonał własnych ustaleń i własnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i tą ocenę Sąd Apelacyjny podziela.

Rację ma więc sąd pierwszej instancji, iż w tym stanie rzeczy nie było podstaw do zastosowania art. 388 § 1 k.c.

Zgodnie z art. 388 § 1 k.c. jeżeli jedna ze stron, wyzyskując przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony, w zamian za swoje świadczenie przyjmuje albo zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili zawarcia umowy przewyższa w rażącym stopniu wartość jej własnego świadczenia, druga strona może żądać zmniejszenia swego świadczenia lub zwiększenia należnego jej świadczenia, a w wypadku gdy jedno i drugie byłoby nadmiernie utrudnione, może ona żądać unieważnienia umowy.

Podkreślić trzeba, że aby można było mówić o wyzysku w rozumieniu art. 388 k.c., zajść muszą kumulatywnie trzy przesłanki, jedna obiektywna i dwie subiektywne; nie wystarczy zatem wystąpienie dysproporcji świadczeń i przymusowego położenia, niezwykle bowiem istotną przesłanką z punktu widzenia celu unormowania z art. 388 k.c. jest wyzyskanie (wykorzystanie) przymusowego położenia, niedołęstwa, niedoświadczenia pokrzywdzonego przez drugą stronę umowy. Ta właśnie okoliczność ma przesądzające znaczenia dla ograniczenia skuteczności umowy zawartej w warunkach wyzysku. (por. W. Popiołek (w:) Kodeks..., s. 825 i cyt. tam autorzy).

Natomiast, wbrew zarzutom skarżącego zebrany w sprawie materiał dowodowy nie dawał podstaw do przyjęcia, iż spełniona została najważniejsza z przesłanek, a mianowicie wykorzystanie przez pozwanych przymusowego położenia spółki (...). Sam bowiem fakt, że spółka była w trudnej sytuacji finansowej nie oznacza automatycznie, że zawierając ze spółką umowę pozwani wykorzystali jej przymusowe położenie. Tę okoliczność miał obowiązek wykazać skarżący, a w ocenie Sądu Apelacyjnego nie wykazał jej. Przede wszystkim podkreślić należy, że spółka nie wyzbyła się swoich ruchomości trwale, a tylko je wydzierżawiła . Ma to istotne znaczenie przy ustaleniu kwestii wykorzystania przymusowego położenia albowiem powód jest nadal właścicielem ruchomości. Poza tym to, że spółka posiadała ruchomości, które w jej ocenie przedstawiały ekonomiczną wartość nie oznacza, że miała możliwości wydzierżawienia lub wynajęcia tych ruchomości innej osobie za wyższą kwotę , niż oferowali skarżący. Podkreślić trzeba, że do przyjęcia, iż pozwani wykorzystali przymusowe położenie spółki w tym stanie rzeczy skarżący musiałby wykazać, że istniały obiektywne możliwości wydzierżawienia lub wynajęcia tych ruchomości za wyższą kwotę niż oferowali skarżący. Tymczasem z ustaleń faktycznych poczynionych przez sąd pierwszej instancji wynika, że byli dwaj inni kontrahenci lecz wycofali się oni z oferty . Podkreślić trzeba , że w apelacji skarżący zarzuca nawet , że nie istnieli inni zainteresowani zawarciem umowy dzierżawy czy też najmu tych ruchomości. Wskazać też trzeba, że gdyby pozwani nie wydzierżawili ruchomości powód musiałby płacić za ich składowanie. Nie można w żaden sposób podzielić zarzutu skarżących, że pozwani mieli obowiązek wydzierżawić w tej sytuacji ruchomości za taką cenę jaką wskazywał w pozwie skarżący. Dlatego też w ocenie Sądu Apelacyjnego zebrany w sprawie materiał dowodowy nie dawał , wbrew zarzutom skarżącego podstaw do przyjęcia, że pozwani wykorzystali przymusowe położenie, w rozumieniu art. 388 § 1 k.c. spółki (...) zawierając umowę dzierżawy. Już zatem z tej przyczyny roszczenie powoda w oparciu o art. 388 § 1 k.c. nie mogło zostać uwzględnione, nie było więc konieczności badania kolejnych przesłanek z tegoż artykułu. Nie było więc potrzeby dopuszczania dowodu z opinii biegłego wskazanego przez skarżącego, dowód taki nie miał istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227kc).

Trafnie jest także rozstrzygnięcie o kosztach postępowania przed sądem pierwszej instancji, powód wygrał bowiem sprawę w około 10%.

Reasumując zaskarżony wyrok jest trafny. Apelację należało więc oddalić jako nieuzasadnioną na mocy art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na mocy art. 98 kpc.