Sygn. akt: KIO 182/11
WYROK
z dnia 7 lutego 2011 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Honorata Łopianowska
Protokolant: Rafał Komoń
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 lutego 2011 r. w Warszawie odwołania wniesionego
w dniu 28 stycznia 2011 r. przez Bud Invent spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością
w Warszawie, w postępowaniu prowadzonym przez Zamawiającego Miasto Stołeczne Warszawa
- Zarząd Miejskich Inwestycji Drogowych, w trybie przetargu nieograniczonego na „Pełnienie
nadzoru inwestorskiego nad robotami związanymi z modernizacją ciągu ulic Marsa - śołnierska na odcinku
węzeł „Marsa”,
przy udziale wykonawcy przystępującego do postępowania odwoławczego po stronie
Zamawiającego – MGGP SA w Tarnowie
orzeka:
1. oddala odwołanie;
2. kosztami postępowania obciąża Odwołującego Bud Invent spółkę z ograniczoną
odpowiedzialnością w Warszawie i nakazuje:
1) zaliczyć na rzecz Urzędu Zamówień Publicznych wpis w wysokości 15.000 zł 00 gr
(słownie: piętnastu tysięcy złotych, zero groszy), uiszczony przez Bud Invent spółkę
z ograniczoną odpowiedzialnością w Warszawie;
2) dokonać wpłaty kwoty 3.600,00 gr (słownie: trzech tysięcy sześciuset złotych, zero
groszy) przez Odwołującego Bud Invent spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością
w Warszawie, na rzecz Zamawiającego Miasta Stołecznego Warszawa - Zarządu
Miejskich Inwestycji Drogowych, stanowiącej uzasadnione koszty strony poniesione
z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do treści art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych [tekst jednolity: Dz.U. z 2010, Nr 113, poz. 759 z późn. zm.], na niniejszy wyrok -
w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa
Krajowej Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący:
KIO 185/11 2
U Z A S A D N I E N I E
Zamawiający prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia w trybie przetargu
nieograniczonego na „Pełnienie nadzoru inwestorskiego nad robotami związanymi z modernizacją ciągu ulic
Marsa - śołnierska na odcinku węzeł „Marsa” z zastosowaniem przepisów ustawy z dnia 29 stycznia
2004 r. Prawo zamówień publicznych [tekst jednolity: Dz.U. z 2010, Nr 113, poz. 759 z późn.
zm.] wymaganych przy procedurze, kiedy wartość szacunkowa zamówienia przekracza kwoty
określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Prawo zamówień
publicznych – wartość zamówienia, którego przedmiotem są usługi, wynosi 3.295.820,00 zł, co
stanowi równowartość 858.510,03 euro.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej pod nr 201/S 168-257682 oraz na stronie internetowej Zamawiającego
WWW.zmid.waw.pl w dniu 31 sierpnia 2010r.
Pismem z dnia 21 stycznia 2011r., które doręczono Odwołującemu w tej samej dacie
Zamawiający powiadomił Odwołującego o wynikach oceny ofert, w tym o wykluczeniu z
postępowania; odrzuceniu złożonej przez Odwołującego oferty; wyborze, jako najkorzystniejszej
oferty złożonej przez MGGP S.A. w Tarnowie.
W dniu 28 stycznia 2011r. Odwołujący wniósł odwołanie, przekazując jednocześnie jego
kopię Zamawiającemu, wobec czynności podjętych przez Zamawiającego w toku postępowania o
udzielenie zamówienia publicznego polegających na czynności badania i oceny ofert; czynności
wykluczenia Odwołującego z postępowania; czynności odrzucenia złożonej przez Odwołującego
oferty, oraz czynności wyboru najkorzystniejszej oferty. Odwołujący zarzucił Zamawiającemu
naruszenie: art. 24 ust. 2 pkt. 4, art. 24 ust. 4, art. 26 ust. 4 oraz art. 7 ust. 1 ustawy Prawo
zamówień publicznych. W związku z tym, Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu:
1. powtórzenia czynności badania i oceny ofert;
2. odstąpienia od czynności wykluczenia z postępowania;
3. odstąpienia od czynności odrzucenia złożonej oferty;
4. powtórzenia czynności wyboru najkorzystniejszej oferty;
5. wyboru jako najkorzystniejszej, złożonej przez Odwołującego.
W uzasadnieniu odwołania Odwołujący podniósł, iż w świetle zapisów zawartych w
formularzu, okoliczność, że łączny czas doświadczenia zawodowego zdobytego przez osobę
mającą zajmować stanowisko Inspektora ds. materiałowych - technologa wynikającego z realizacji
zadań: „Budowa Małej obwodnicy Gostynina etap I (z tunelem)” oraz „Budowa drogi krajowej
KIO 185/11 3
nr 62 przechodzącej w ul. Wyszogrodzką w Płocku”, jest krótszy niż 3 lata, nie jest
równoznaczna z tym, że osoba ta nie posiada 3 letniego doświadczenia przy realizacji robót
drogowych, na stanowisku podobnym do tego, na które został wskazana. Niezależnie od
wykazania doświadczenia zdobytego przy wzmiankowanych zadaniach, w sposób wyraźny,
jednoznaczny podano, że osoba ta „Posiada wymagane 3 letnie doświadczenie zawodowe na podobnym
stanowisku przy realizacji robót drogowych”. Zdaniem Odwołującego, postanowienia specyfikacji
istotnych warunków zamówienia mogą być interpretowane wyłącznie w sposób literalny, czyli
zgodnie z regułami znaczeniowymi języka polskiego [por. np. Wyrok Sądu Okręgowego w
Warszawie z dnia 7 października 2008 r., Sygn. akt XXIII GA 446/08] - przedmiotowym
przypadku, na gruncie tych reguł nie ma wątpliwości, że wymóg posiadania minimum 3 lat
doświadczenia na podobnym stanowisku przy realizacji robót drogowych oraz wymóg posiadania
doświadczenia polegającego na obsłudze co najmniej 2 robót budowlano - montażowych o
łącznej wartości robót co najmniej 50 000 000 zł [brutto] są wymogami od siebie niezależnymi, tj.
dla spełnienia warunków udziału w postępowaniu nie jest konieczne, aby wzmiankowana
obsługa co najmniej 2 robót, trwała minimum 3 lata [nie określono ile ta obsługa miała trwać, co
wskazuje na dowolność w tym zakresie]. Odwołujący podkreślił, że Zamawiający nie
kwestionował faktu posiadania przez osobę wskazaną na stanowisko Inspektora ds.
materiałowych - technologa wymaganego doświadczenia, lecz jedynie przeprowadzenie dowodu
na okoliczność, iż wymogi zostały spełnione. Jednakże, w świetle treści zawartych w Wykazie
dowód ów został przeprowadzony. Jako zawartość drugiej od lewej kolumny wzoru Załącznika
Nr 3 do oferty [formularz „Potencjał kadrowy”] Zamawiający wskazał „Opis doświadczenia na
stanowisku kierownika lub z-cy kierownika, inspektora nadzoru [zakres, opis robót nad którymi
była pełniona funkcja, wartość, daty [dd/mm/rr], kwalifikacje zawodowe] jednocześnie
zaznaczając, iż „Wykonawca winien w sposób jednoznaczny wykazać potwierdzenie spełniania warunku
udziału w postępowaniu”. Tym samym, nie ulega wątpliwości, iż Wykonawca w odniesieniu do osób,
względem których należało wykazać doświadczenie na stanowisku kierownika lub zastępcy
kierownika, lub inspektora nadzoru, winien podać: zakres, opis robót nad którymi była pełniona
funkcja, wartość, daty [dd/mm/rr], kwalifikacje zawodowe. Natomiast, w świetle takiego zapisu
nie sposób rozciągać tego obowiązku na pozostałe osoby, tj. osoby względem których
Wykonawca nie musiał wykazać doświadczenia na stanowisku kierownika lub zastępcy
kierownika, lub inspektora nadzoru. Zdaniem Odwołującego, w odniesieniu do Inspektora ds.
materiałowych - technologa, należało wykazać, iż posiada minimum 3 lata doświadczenia na
podobnym stanowisku przy realizacji robót drogowych oraz doświadczenie polegające na
KIO 185/11 4
obsłudze co najmniej 2 robót budowlano - montażowych o łącznej wartości robót co najmniej
50 000 000 zł [brutto]. Stanowisko „Inspektora ds. materiałowych – technologa” nie jest tożsame
ze stanowiskiem [funkcją] inspektora nadzoru a zatem nie było obowiązku wykazywania dla
osoby wskazanej na to stanowisko, doświadczenia na stanowisku inspektora nadzoru [stanowisko
„inspektora ds. materiałowych – technologa”, nie jest podobne do stanowiska „inspektora
nadzoru”, pomimo podobnego brzmienia nazw obu stanowisk]: zajmowanie stanowiska
inspektora nadzoru, w przeciwieństwie do zajmowania stanowiska Inspektora ds. materiałowych
- technologa wiąże się nierozerwalnie z pełnieniem samodzielnej funkcji technicznej w
budownictwie w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane; do zajmowania
stanowiska [pełnienia funkcji] inspektora nadzoru, w przeciwieństwie do zajmowania stanowiska
Inspektora ds. materiałowych - technologa, wymagane jest posiadanie uprawnień budowlanych, a
także wpis na listę członków właściwej miejscowo Okręgowej Izby Inżynierów Budownictw co
potwierdził Zamawiający, wskazując w rozdziale VI, pkt. 1.3 specyfikacji istotnych warunków
zamówienia, że inspektorzy nadzoru [pkt. 1-7] winni posiadać uprawnienia bez ograniczeń do
kierowania robotami budowlanymi w danej specjalności oraz zaświadczenie o wpisie na listę
członków właściwej izby samorządu zawodowego); wymóg posiadania - uprawnień oraz wpisu,
nie dotyczył natomiast osoby wskazanej na stanowisko Inspektora ds. materiałowych -
technologa [wymagania względem tej osoby podano w pkt. 11]. Zatem, w świetle zapisów wzoru
Załącznika Nr 3 do oferty [formularz „Potencjał kadrowy”], dla osoby wskazanej na stanowisko
Inspektora ds. materiałowych – technologa nie było niezbędne podawanie: zakresu, opisu robót
nad którymi była pełniona funkcja, wartość, czy daty [dd/mm/rr]. Wystarczyło jedynie
umieszczenie zapisu jednoznacznie potwierdzającego spełnianie postawionego wymogu. Zapis
taki mógł mieć formę dowolną [Zamawiający de facto pozostawił w tym zakresie swobodę
Wykonawcom], w tym także mógł obejmować zakres, opis robót nad którymi była pełniona
funkcja, wartość, czy daty [dd/mm/r], jednakże brak któregokolwiek z tych danych [lub nawet
wszystkich] nie sposób było uznać za odstąpienie od wymaganej formy dokumentu mającego
potwierdzać spełnianie warunków udziału w postępowaniu [wypełnienie formularza niezgodnie z
wzorem stanowiącym integralną część specyfikacji istotnych warunków zamówienia].
Jak wynika z art. 26 ust. 3 ustawy Prawo zamówień publicznych, Zamawiający ma obowiązek
wezwać Wykonawców, którzy w określonym terminie nie złożyli wymaganych przez
Zamawiającego oświadczeń lub dokumentów, o których mowa w art. 25 ust. 1 powołanej ustawy,
lub którzy nie złożyli pełnomocnictw, albo którzy złożyli wymagane przez Zamawiającego
oświadczenia i dokumenty, o których mowa w art. 25 ust. 1 powołanej ustawy, zawierające błędy
KIO 185/11 5
lub którzy złożyli wadliwe pełnomocnictwa, do ich złożenia w wyznaczonym terminie, chyba, że
mimo ich złożenia oferta wykonawcy podlega odrzuceniu albo konieczne byłoby unieważnienie
postępowania.
W treści Wykazu osób, które będą uczestniczyć w wykonywaniu zamówienia (Załącznik Nr 3 do
oferty - „Potencjał kadrowy”), złożonym w ramach uzupełnienia w sposób wyraźny i
jednoznaczny podano, że osoba „Posiada wymagane 3 letnie doświadczenie zawodowe na
podobnym stanowisku przy realizacji robót drogowych”. Zgodnie z § 1 ust. 1 pkt 6
Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2009 r. w sprawie rodzajów
dokumentów jakich może żądać zamawiający od wykonawcy oraz form, w jakich te dokumenty
mogą być składane [Dz. U. Nr 226, poz. 1817], w celu wykazania spełniania przez Wykonawcę
warunków, o których mowa w art. 22 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych, których opis
sposobu oceny spełniania został dokonany w ogłoszeniu o zamówieniu, zaproszeniu do
negocjacji lub specyfikacji istotnych warunków zamówienia, Zamawiający (w zależności od
wartości przedmiotu zamówienia), żąda lub może żądać, Wykazu osób, które będą uczestniczyć w
wykonywaniu zamówienia, w szczególności odpowiedzialnych za świadczenie usług, kontrolę
jakości lub kierowanie robotami budowlanymi, wraz z informacjami na temat ich kwalifikacji
zawodowych, doświadczenia i wykształcenia niezbędnych do wykonania zamówienia, a także
zakresu wykonywanych przez nie czynności oraz informacją o podstawie do dysponowania tymi
osobami. Wykaz jest wymieniony w powołanym rozporządzeniu, jako jeden z dokumentów,
których złożenia Zamawiający co najmniej może żądać od Wykonawców, a jednocześnie z
przepisów wynika, że Zamawiający co najmniej może żądać aby zawierał on informacje na temat
kwalifikacji zawodowych wskazanych osób, czy ich doświadczenia i wykształcenia niezbędnych
do wykonania zamówienia, tym niemniej nie został sprecyzowany zakres tych informacji, ani też
forma ich przedstawienia, co prowadzi do wniosku, że w świetle przedmiotowego rozporządzenia
zakres podanych przez Wykonawcę informacji może być dowolny, jednakże winien być
wystarczający dla potwierdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu, w zakresie w
jakim Wykaz ma to potwierdzać, a zarazem wystarczający dla potwierdzenia spełniania wymogów
postawionych w opisie sposobu spełniania warunków udziału w postępowaniu (opis ów -
wskazany jako element SIWZ w art. 36 ust. 1 pkt. 5 ustawy Prawo zamówień publicznych nie
może być utożsamiany z wykazem dokumentów, jakie Wykonawca winien złożyć w celu
potwierdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu - wskazanym jako element SIWZ w
art. 36 ust. 1 pkt. 6 powołanej ustawy). Cel złożenia Wykazu osób, które będą uczestniczyć w
KIO 185/11 6
wykonywaniu zamówienia (tj. potwierdzenie spełniania warunków udziału w postępowaniu oraz
wymogów określonych w opisie sposobu ich spełniania) został osiągnięty, nawet gdyby przyjąć,
że nastąpiło odstępstwo od zakresu danych, jakie należało zawrzeć w tym Wykazie, zgodnie z
wzorem formularza wprowadzonym przez Zamawiającego (w niniejszym odwołaniu wykazaliśmy
już, iż takiego odstępstwa nie było).
Odwołujący przytoczył uzasadnienia wyroków Zespołu Arbitrów z dnia 24 sierpnia 2006
r., sygn. akt UZP/ZO/0-2353/06, z dnia 4 kwietnia 2006 r., Sygn. akt UZP/ZO/0-922/06);
Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 11 lutego 2010 r., sygn. akt. KIO/UZP 1808/09).
Odwołujący argumentuje, iż ewentualne uchybienia w zakresie sposobu wypełniania
wprowadzonych przez Zamawiającego formularzy dokumentów składanych w celu
potwierdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu, nie mają znaczenia, jeżeli z
dokumentów tych wynika, iż postawione wymogi zostały spełnione; dopuszcza się nawet
wykazanie spełniania postawionych wymogów w dokumentach innych, aniżeli wskazane przez
Zamawiającego. Odwołujący powołał brzmienie art. 26 ust. 4 ustawy Prawo zamówień
publicznych, wskazując, iż tryb odnosi się do usuwania wątpliwości Zamawiającego i jest trybem
obligatoryjnym, który Zamawiający powinien uruchomić z urzędu [por. Babiarz S., Czarnik Z.,
Janda P., Pełczyński P.: Prawo zamówień publicznych. Komentarz., Warszawa 2010, s. 217]. Tym
samym, należy uznać, iż żądanie udzielenia wyjaśnień dotyczących dokumentów złożonych w
celu potwierdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu, w sytuacji gdy zachodzą co do
nich wątpliwości, jest nie uprawnieniem, lecz obowiązkiem Zamawiającego. Instytucja „udzielania
wyjaśnień” nie jest przy tym tożsama z instytucją „uzupełniania dokumentów”, gdyż nie może
prowadzić do zmiany stanu faktycznego w zakresie treści złożonych dokumentów [jej celem jest
usunięcie wątpliwości, co do ich interpretacji]. Odwołujący podaje, że Trzeba także wziąć pod
uwagę, iż wszczęcie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego można traktować w
kategoriach swego rodzaju przyrzeczenia publicznego w którym Zamawiający zobowiązuje się
udzielić zamówienia publicznego konkretnemu wybranemu w postępowaniu podmiotowi, przy
wypełnieniu określonych wymogów i przesłanek [por. Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia
z dnia 7 kwietnia 2009 r., Sygn. akt KIO/UZP 377/09]. Z kolei, specyfikacja istotnych warunków
zamówienia jest dokumentem doprecyzowującym wzmiankowane wymogi i przesłanki, a więc
stanowiącym, w istocie element przyrzeczenia publicznego. Przy interpretacji postanowień SIWZ
[z wyłączeniem zapisów odnoszących się do warunków udziału w postępowaniu oraz sposobu
oceny ich spełniania], należy uwzględnić art. 65 § 1 kodeksu cywilnego w związku z art. 14 ustawy
Prawo zamówień publicznych, zgodnie z którym, oświadczenia woli należy tak tłumaczyć, jak
KIO 185/11 7
tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia
społecznego oraz ustalone zwyczaje [§ 1]. Skoro zaś celem żądania Wykazu osób, które będą
uczestniczyć w wykonywaniu zamówienia, było potwierdzenie spełniania określonego wymogu
stanowiącego element opisu sposobu oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu
[warunki udziału w postępowaniu zostały wskazane w art. 22 ust. 1 ustawy Prawo zamówień
publicznych, zaś szczegółowe wymogi postawione przez Zamawiającego w ramach
przedmiotowego postępowania to sposób oceny ich spełniania], to postanowienia specyfikacji
należy oceniać z uwzględnieniem tego celu.
Odwołujący podniósł, iż jako zawartość drugiej od lewej kolumny wzoru Załącznika Nr 3
do oferty [formularz „Potencjał kadrowy”], Zamawiający wskazał „Opis doświadczenia na
stanowisku kierownika lub z-cy kierownika, inspektora nadzoru (zakres, opis robót nad którymi
była pełniona funkcja, wartość, daty [dd/mm/rr], kwalifikacje zawodowe” jednocześnie
zaznaczając, iż „Wykonawca winien w sposób jednoznaczny wykazać potwierdzenie spełniania
warunku udziału w postępowaniu”. Jednakże, zapisy jakie w złożonym przez nas wypełnionym
formularzu „Potencjał kadrowy”, są wystarczające do potwierdzenia spełniania warunków
udziału w postępowaniu, nawet jeżeli, zdaniem Zamawiającego, ich zakres nie odpowiada
wymogom wynikających z wzoru formularza „Potencjał kadrowy”.
Do postępowania wywołanego wniesieniem odwołania przez wykonawcę Bud Invent
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Warszawie, zgłosił przystąpienie i został
dopuszczony do postępowania odwoławczego stronie Zamawiającego wykonawca MGGP SA w
Tarnowie.
Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła następujący stan faktyczny:
Zamawiający, w Specyfikacji istotnych warunków zamówienia, postawił wymóg
dysponowania co najmniej jedną osobą na stanowisko Inspektora ds. materiałowych –
technologa. W odniesieniu do osoby dedykowanej do zajmowania tego stanowiska Zamawiający
w rozdziale VI pkt 1.3 ppkt 11) specyfikacji istotnych warunków zamówienia postawił
następujące wymaganie:
„INSPEKTOR DS. MATERIAŁOWYCH – TECHNOLOG /1 osoba / 3 lata – doświadczenie
zawodowe: minimum 3 lata na podobnym stanowisku przy realizacji robót drogowych oraz obsługa co najmniej 2
robót budowlano – montażowych o łącznej wartości robót co najmniej 50 000 000 zł (brutto.)”
KIO 185/11 8
W celu potwierdzenia spełniania tego warunku należało złożyć, zgodnie z brzmieniem rozdziału
VII pkt 3 specyfikacji istotnych warunków zamówienia, Wykaz osób, które będą uczestniczyć w
wykonywaniu zamówienia, wraz z informacjami na temat kwalifikacji zawodowych,
doświadczenia niezbędnego do wykonania zamówienia, a także zakresu wykonywanych przez nie
czynności, potwierdzających jednocześnie spełnienie warunku określonego przez Zamawiającego
[formularz „Potencjał kadrowy” – zał. nr 3 do oferty] oraz informację o podstawie do
dysponowania tymi osobami. Zamawiający wymagał przy tym również złożenia oświadczenia
Wykonawcy, że osoby, które będą uczestniczyć w wykonywaniu zamówienia, posiadają
wymagane uprawnienia.
Odwołujący w złożonej ofercie załączył Wykaz, w którym na stanowisko Inspektora ds.
materiałowych - technologa została wskazana osoba, której doświadczenie zawodowe opisano
następująco:
1) OD 11.2007 DO 11.2007 STANOWISKO: Inspektor ds. materiałowych - technolog
ZAMAWIAJĄCY MZDDW
OPIS ROBÓT ORAZ WARTOŚĆ : „Budowa Małej obwodnicy Gostynina etap I” Wartość robót
budowlano – montażowych 37 308 88,98 PLN
KWALIFIKACJE ZAWODOWE: Posiada 3 letnie doświadczenie na podobnym stanowisku
przy realizacji robót drogowych.
2) OD 02.2007 DO 11.2007 STANOWISKO: Inspektor ds. materiałowych - technolog
ZAMAWIAJĄCY UM Płock
OPIS ROBÓT ORAZ WARTOŚĆ : Budowa drogi krajowej nr 62 przechodzącej w ul. Wyszogrodzką w
Płocku
Wartość robót budowlano – montażowych: 22 980 840,00 PLN
KWALIFIKACJE ZAWODOWE: Posiada 3 letnie doświadczenie na podobnym stanowisku
przy realizacji robót drogowych.
• Uprawnienia budowlane do nadzoru i prowadzenia robót w specjalności konstrukcyjno –
inżynieryjnej nr 93/66 bez ograniczeń
• Rzeczoznawca budowlany w specjalności konstrukcyjno – inżynieryjnej nr RZE/X062/06
• Wpis do rejestru Rzeczoznawców Budowlanych pod pozycją 62/06/RC.
Zamawiający, pismem z dnia 24 listopada 2010 r., Sygn. ZMID/DZP/0717/935/10
wezwał Odwołującego do uzupełnienia dokumentów w zakresie „Wykazu osób, które będą
KIO 185/11 9
uczestniczyć w wykonywaniu zamówienia - Załącznik Nr 3 do oferty „Potencjał kadrowy”,
wskazując [m. in.], że dla osoby wskazanej na stanowisko Inspektora ds. materiałowych -
technologa nie wykazano 3 - letniego doświadczenia zawodowego na danym stanowisku pracy. Nie został
spełniony warunek obsługi robót budowlano - montażowych o łącznej wartości, co najmniej 50 000 000 zł
[brutto].
W odpowiedzi Odwołujący złożył poprawiony wykaz osób, które będą uczestniczyć w
wykonywaniu zamówienia [Załącznik Nr 3 do oferty - „Potencjał kadrowy”], w którym w
odniesieniu do osoby wskazanej uprzednio na stanowisko Inspektora ds. materiałowych –
technologa podano:
1) OD 12.11.2007 DO 27.11.2007 STANOWISKO: Inspektor ds. materiałowych - technolog
ZAMAWIAJĄCY MZDDW
OPIS ROBÓT ORAZ WARTOŚĆ : „Budowa Małej obwodnicy Gostynina etap I” Wartość robót
budowlano – montażowych 37 308 880,98 PLN
KWALIFIKACJE ZAWODOWE: Posiada 3 letnie doświadczenie na podobnym stanowisku
przy realizacji robót drogowych.
2) OD 05.02.2007 DO 30.11.2007 STANOWISKO: Inspektor ds. materiałowych - technolog
ZAMAWIAJĄCY UM Płock
OPIS ROBÓT ORAZ WARTOŚĆ : Budowa drogi krajowej nr 62 przechodzącej w ul. Wyszogrodzką w
Płocku
Wartość robót budowlano – montażowych: 22 980 840,00 PLN
KWALIFIKACJE ZAWODOWE: Posiada 3 letnie doświadczenie na podobnym stanowisku
przy realizacji robót drogowych.
• Uprawnienia budowlane do nadzoru i prowadzenia robót w specjalności konstrukcyjno –
inżynieryjnej nr 93/66 bez ograniczeń
• Rzeczoznawca budowlany w specjalności konstrukcyjno – inżynieryjnej nr RZE/X062/06
• Wpis do rejestru Rzeczoznawców Budowlanych pod pozycją 62/06/RC.
Zamawiający, pismem z dnia 21 stycznia 2011r. wykluczył Odwołującego z postępowania i
odrzucił jego ofertę.
KIO 185/11 10
Uwzględniając dokumentację z przedmiotowego postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego, w tym w szczególności postanowienia ogłoszenia
o zamówieniu, specyfikacji istotnych warunków zamówienia, oferty złożone przez
wykonawców, jak również biorąc pod uwagę oświadczenia i stanowiska stron złożone w
trakcie rozprawy, skład orzekający zważył, co następuje.
W pierwszej kolejności Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła, że nie została wypełniona
żadna z przesłanek skutkujących odrzuceniem odwołania w trybie art. 189 ust. 2 ustawy Prawo
zamówień publicznych.
Ustalono dalej, że wykonawca wnoszący odwołanie posiada interes w uzyskaniu
przedmiotowego zamówienia, kwalifikowany możliwością poniesienia szkody w wyniku
naruszenia przez Zamawiającego przepisów ustawy, o których mowa w art. 179 ust. 1 ustawy
Prawo zamówień publicznych, gdyż w razie uwzględnienia zarzutów odwołania oferta
Odwołującego byłaby najkorzystniejszą spośród ofert złożonych.
Nie uwzględniono wniosku Zamawiającego oraz wykonawcy Przystępującego do
postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego – MGGP SA w Tarnowie o odrzucenie
odwołania, uzasadnionego twierdzeniem, że odwołanie jest spóźnione, bowiem dotyczy
wezwania do uzupełnienia dokumentów, które miało miejsce w dniu 24 listopada 2010r.
Dostrzeżenia jednak wymagało, że odwołanie wskazuje na niewłaściwą ocenę przez
Zamawiającego złożonego w odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego wykazu „Potencjał
kadrowy”, wyraźnie przy tym wskazuje jako zaskarżoną czynność wybór najkorzystniejszej oferty
a także wykluczenie Odwołującego i odrzucenie jego oferty. Przepis art. 180 ust. 1 ustawy Prawo
zamówień publicznych stanowi, iż odwołanie przysługuje wyłącznie od niezgodnej z przepisami
ustawy czynności zamawiającego podjętej w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub
zaniechania czynności, do której zamawiający jest zobowiązany na podstawie ustawy. Odwołanie
– zgodnie z treścią § 4 ust. 1 pkt 5 – 8 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 marca 2010 r.
w sprawie regulaminu postępowania przy rozpoznawaniu odwołań (Dz. U. Nr 48, poz. 280), zawiera
wskazanie czynności lub zaniechania czynności zamawiającego, której zarzuca się niezgodność z
przepisami ustawy; przedstawienie zarzutów; żądanie co do sposobu rozstrzygnięcia odwołania;
wskazanie okoliczności faktycznych i prawnych uzasadniających wniesienie odwołania oraz
KIO 185/11 11
dowodów na poparcie przytoczonych okoliczności. Zakres odwołania wyznacza zatem
kwestionowana w nim czynność, co jest pozostawione każdorazowo wnoszącemu odwołanie.
Skoro z treści wniesionego odwołania wyraźnie wynika jego zakres, w tym przede
wszystkim zakwestionowane czynności, to nie sposób przyjmować, wbrew tak wyrażonej intencji
Odwołującego, że odwołanie skierowane jest wobec innej, aniżeli wyraźnie w nim wskazana
czynności. Inną sprawą jest bowiem kwestia ewentualnej zasadności bądź nietrafności
podniesionego w odwołaniu zarzutu, która może powodować oddalenie odwołania, względnie
skutkować uznaniem braku interes po stronie odwołującego, inną zaś zakres wniesionego środka
ochrony prawnej, który wyznacza wskazanie w odwołaniu kwestionowanej czynności.
Ewentualnej nietrafności argumentacji nie można bowiem z góry przesądzać, odrzucając
wniesiony środek ochrony prawnej, jakim jest odwołanie z przyczyn formalnych, opartych na
kwalifikacji kwestionowanej czynności wbrew treści odwołania. Z tego względu nie dopatrzono
się podstaw do odrzucenia odwołania, opisanych w art. 189 ust. 2 pkt 3 ustawy Prawo zamówień
publicznych, to jest wniesienia odwołania po upływie terminu określonego w ustawie. Czynność
Zamawiającego kwestionowana w odwołaniu miała miejsce w dacie 21 stycznia 2011r., zaś
odwołanie złożono w dniu 28 stycznia 2011r., co oznacza że zachowano, wymagany treścią art.
182 ust. 1 pkt 1 ustawy, termin do wniesienia odwołania.
Przepis art. 192 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych stanowi, że uwzględnienie
odwołania może mieć miejsce tylko wtedy, gdy zostanie stwierdzone takie naruszenie przepisów
ustawy, które miało lub może mieć istotny wpływ na wynik postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego.
Oceniając stan faktyczny sprawy oraz kwestionowaną w odwołaniu i w granicach tego
odwołania [zgodnie z brzmieniem art. 192 ust. 7 ustawy Prawo zamówień publicznych] czynność
Zamawiającego polegającą na wykluczeniu Odwołującego i odrzuceniu jego oferty, uznać
należało, że w analizowanym zakresie nie doszło do naruszenia przepisów ustawy Prawo
zamówień publicznych.
Spór niniejszej sprawy osadzony jest w brzmieniu postawionego warunku w zakresie
dysponowana osobą na stanowisko Inspektora ds. materiałowych – technologa. Zgodnie z
brzmieniem tego warunku, osoba dedykowana na stanowisko Inspektora ds. materiałowych –
technologa musiała posiadać następujące doświadczenie zawodowe:
KIO 185/11 12
- minimum 3 lata na podobnym stanowisku przy realizacji robót drogowych,
- obsługa – w ramach trzyletniego doświadczenia przy realizacji robót drogowych - co najmniej 2 robót
budowlano – montażowych;
- łączna wartość robót budowlano – montażowych co najmniej 50 000 000 zł (brutto).
Dostrzeżenia dalej wymaga, że sposób wykazania tego warunku został narzucony przez
Zamawiającego w sposób sztywny, nie dający wykonawcom swobody w zakresie prezentacji
spełniania tego warunku:
- wykonawcy obowiązani byli złożyć Wykaz osób, które będą uczestniczyć w
wykonywaniu zamówienia, wraz z informacjami na temat kwalifikacji zawodowych,
doświadczenia niezbędnego do wykonania zamówienia, a także zakresu wykonywanych przez nie
czynności, potwierdzających jednocześnie spełnienie warunku określonego przez Zamawiającego
(formularz „Potencjał kadrowy” – zał. nr 3 do oferty) opatrzony informacją o podstawie do
dysponowania tymi osobami oraz oświadczeniem Wykonawcy, że osoby, które będą uczestniczyć
w wykonywaniu zamówienia, posiadają wymagane uprawnienia.
- w opracowanym przez Zamawiającego formularzu „Potencjał kadrowy”, wyraźnie
narzucono treść informacji, niejako wymuszając od wykonawców podanie w odpowiednich
miejscach wymaganych informacji. Dodatkowo, w rozdziale X pkt 5 specyfikacji istotnych
warunków zamówienia postanowiono, iż oferta oraz pozostałe dokumenty, dla których Zamawiający
określił wzory w formie załączników do niniejszej SIWZ, winny być sporządzone zgodnie z tymi wzorami co do
treści oraz opisu kolumn i wierszy. W formularzu, w odniesieniu do Inspektora ds. materiałowych –
technologa, wydzielono dwa identycznie brzmiące punkty, w których w odpowiednich pozycjach
należało umieścić wymagane informacje:
1) OD ________________ DO ________________ STANOWISKO: _____________________________________
ZAMAWIAJĄCY ________________________________________________________________________________
OPIS ROBÓT ORAZ WARTOŚĆ : _______________________________________________________________
KWALIFIKACJE ZAWODOWE: _________________________________________________________________
2) OD ________________ DO ________________ STANOWISKO: _____________________________________
ZAMAWIAJĄCY ________________________________________________________________________________
OPIS ROBÓT ORAZ WARTOŚĆ : _______________________________________________________________
KWALIFIKACJE ZAWODOWE: _________________________________________________________________
Wykazanie dysponowania osobą oraz spełniania przez kandydata na stanowisko
Inspektora ds. materiałowych – technologa wymaganego doświadczenia miało się zatem odbyć w
granicach wyznaczonych treścią formularza „Potencjał kadrowy”, za pomocą wypełnienia
KIO 185/11 13
właściwych jego pozycji odpowiednio odnoszących się do różnych elementów postawionego
wymagania w zakresie doświadczenia. Dostrzeżenia w tym miejscu zatem wymaga, iż
poszczególne pozycje opisu przewidzianego dla stanowiska Inspektora ds. materiałowych –
technologa odpowiadają właściwym elementom postawionego warunku: wskazane w formularzu
czasokresy – wymaganiu trzyletniego doświadczenia na podobnym stanowisku przy realizacji
robót drogowych; stanowisko – wymaganiu odnoszącemu się do zajmowania podobnego
stanowiska przy realizacji robót drogowych; opis robót oraz wartość – wykazaniu obsługi co
najmniej 2 robót budowlano – montażowych oraz ich łącznej wartości co najmniej 50 000 000 zł
brutto. W odniesieniu do osoby na stanowisko Inspektora ds. materiałowych – technologa nie
było wymagane przez Zamawiającego posiadanie szczególnych kwalifikacji i uprawnień
[odmiennie niż wobec wymienionych w rozdziale VI, pkt 1.3 ppkt 1) – 7 oraz 9 inspektorów
nadzorów robót drogowych, mostowych, instalacyjno – sanitarnych, instalacyjno –
inżynieryjnych w branży elektrycznej, instalacyjno – inżynieryjnych w branży teletechnicznej,
robót kolejowych, robót konstrukcyjno – budowlanych [rozbiórki], a także geodety i specjalisty
ds. rozliczeń budowlanych i kosztorysowania], zatem w tym zakresie, jakkolwiek formularz
zawiera pozycję Kwalifikacje zawodowe wskazywanie posiadanych uprawnień i kwalifikacji mogło
mieć znaczenie jedynie informacyjne, niezwiązane z wykazaniem postawionego warunku.
Taki wniosek wynika z zestawienia treści postawionego warunku [rozdział VI pkt 1.3
ppkt 11) specyfikacji istotnych warunków zamówienia] z brzmieniem formularza Potencjał
kadrowy, za pomocą którego ten warunek jest wykazywany.
Potwierdza to także treść wezwania do uzupełnienia dokumentów z dnia 24 listopada
2010r., w którym Zamawiający wyraźnie podał w odniesieniu do załączonego do oferty
Odwołującego wykazu Potencjał kadrowy, iż dla osoby wskazanej na stanowisko Inspektor ds.
materiałowych – technolog nie wykazano 3 - letniego doświadczenia zawodowego na danym stanowisku pracy.
Nie został spełniony warunek obsługi robót budowlano – montażowych o łącznej wartości, co najmniej
50 000 000 zł [brutto]. Treść tego wezwania jednoznacznie wskazuje, jakie braki w zakresie
wykazania spełnienia spornego w sprawie warunku dostrzegł Zamawiający. Braki te dotyczyły
dwóch niezależnych kwestii: 3 letniego doświadczenia na danym stanowisku a także łącznej
wartości robót budowlano – montażowych. Dokumenty złożone przez Odwołującego w
odpowiedzi na powyższe wezwanie wskazują, iż Odwołujący właściwie zrozumiał, czego
dotyczyły niedoskonałości uprzednio złożonego dokumentu stanowiącego wykaz osób
[wypełniony formularz Potencjał kadrowy] – skoro zmiany dokonane w złożonym następnie
wykazie osób dotyczyły łącznej wartości wykazanych dwóch robót [poprawiono dla zadania 1
KIO 185/11 14
„Budowa Małej obwodnicy Gostynina etap I” podaną wcześniej wartość robót budowlano –
montażowych dopisując jedną cyfrę, co dało kwotę 37 308 880,98 PLN] oraz okresów podanych
w formularzu, uzupełniając w stosunku do wcześniejszego wykazu informacje z dokładnością już
nie co do miesiąca ale co do dnia. Okoliczność, że Odwołujący w ramach uzupełnienia
dokumentu, w nawiązaniu do tej części wezwania, która wskazywała na niewykazanie w
odniesieniu do osoby przewidywanej na stanowisko Inspektora ds. materiałowych - technologa
trzyletniego okresu doświadczenia zawodowego na danym stanowisku dokonał zmian w
formularzu, polegających na doprecyzowaniu uprzednio podanych dat wskazuje, iż Odwołujący
niespełnienie wskazanego warunku trafnie upatrywał właśnie w podanych w formularzu
czasokresach dwóch wskazanych przez siebie robót. Powyższe czyni zasadnym wniosek, iż
Odwołujący właściwie wyczytał intencje Zamawiającego w zakresie postawionego warunku, to
jest, że nie chodziło, wbrew argumentacji Odwołującego zaprezentowanej na rozprawie, o trzy
lata doświadczenia zawodowego w odniesieniu do realizacji robót drogowych oraz trzy lata w
robotach budowlano-montażowych o łącznej wartości co najmniej 50 mln zł, a o doświadczenie
trzyletnie przy realizacji robót drogowych, w ramach którego zawierają się co najmniej dwie
roboty budowlano – montażowe o wartości 50 mln zł. Nie negując zatem zasadności
argumentacji Odwołującego w odniesieniu do możliwości różnego rozumienia postawionego
warunku dostrzeżenia wymagało, że Odwołujący wywiódł ze wskazanego warunku właściwy
wniosek, iż wymaganie dotyczące trzech lat doświadczenia odnosi się do zajmowania stanowiska
Inspektora ds. materiałowych - technologa w robotach drogowych.
Kształt postawionego warunku na obecnym etapie postępowania nie może być
kwestionowany: termin na wniesienie odwołań w zakresie brzmienia specyfikacji istotnych
warunków zamówienia a także ogłoszenia [dziesięciodniowy od dnia ogłoszenia lub
zamieszczenia specyfikacji] już upłynął, nie sposób zatem aktualnie, na obecnym etapie
postępowania skutecznie kwestionować brzmienia specyfikacji istotnych warunków zamówienia
lub ogłoszenia. Zgodnie bowiem z treścią art. 182 ust. 2 ustawy Prawo zamówień publicznych,
odwołanie wobec treści ogłoszenia o zamówieniu, a jeżeli postępowanie jest prowadzone w
trybie przetargu nieograniczonego, także wobec postanowień specyfikacji istotnych warunków
zamówienia, wnosi się w terminie 10 dni od dnia publikacji ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym
Unii Europejskiej lub zamieszczenia specyfikacji istotnych warunków zamówienia na stronie
internetowej - jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach
wydanych na podstawie art. 11 ust. 8; lub 5 dni od dnia zamieszczenia ogłoszenia w Biuletynie
Zamówień Publicznych lub specyfikacji istotnych warunków zamówienia na stronie internetowej
KIO 185/11 15
- jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na
podstawie art. 11 ust. 8 powołanej ustawy.
Dalej dostrzeżono, że o ile argumentacja Odwołującego co do możliwości różnego
rozumienia spornego w sprawie warunku znajduje pewne podstawy, to jednak sam Odwołujący
wykazał, że Jego zarzuty osadzone są nie w ewentualnym rozumieniu wymagania z osobna trzech
lat doświadczenia w robotach drogowych i z osobna trzyletniego doświadczenia w robotach
budowlano-montażowych o łącznej wartości co najmniej 50 mln zł, ale w sposobie wykazania
trzyletniego doświadczenia w zakresie robót drogowych.
Bezsporne zatem w sprawie było, że Zamawiający wymagał trzyletniego doświadczenia
na podobnym stanowisku przy realizacji robót drogowych, i że właśnie to doświadczenie nie
zostało wykazane. Potwierdziło to wezwanie do uzupełnienia dokumentu, wskazujące na
niewykazanie w pierwotnie złożonym wykazie Potencjał kadrowy trzyletniego doświadczenia na
danym stanowisku pracy [Inspektora ds., materiałowych - technologa]. Skoro Odwołujący
odpowiadając na wezwanie dokonał korekty uprzedniego wykazu, poprzez precyzyjne wskazanie
dat, to zasadnym w tych okolicznościach jawi się wniosek, iż Odwołujący wykazania trzyletniego
okresu doświadczenia zawodowego na podobnym stanowisku [Inspektor ds. materiałowych -
technolog], o którym mowa w wezwaniu do uzupełnieniu dokumentów, trafnie upatrywał w tej
części formularza, która zawiera wyszczególnienie okresów doświadczenia określonych datami.
Okoliczności, że w wyniku podania takich dat w przypadku obu wykazanych robót a
następnie ze sumowania okresów z nich wynikających nie uzyskuje się łącznego okresu trzech lat
doświadczenia nie może konwalidować zawarte w dalszej części wykazu stwierdzenie o treści:
Kwalifikacje zawodowe: Posiada 3 letnie doświadczenie na podobnym stanowisku przy realizacji robót drogowych.
Wbrew zatem twierdzeniu Odwołującego, powodem uznania za niespełniony warunku w
zakresie dysponowania osobą na stanowisko Inspektora ds., materiałowych – technologa było nie
zaprezentowanie w niewłaściwej formie trzyletniego doświadczenia [wykazanie go w innej pozycji
formularza Potencjał kadrowy aniżeli należało] ale zliczenie dwóch podanych przez Odwołującego
czasokresów, które dało łączny okres doświadczenia osoby wskazanej na stanowisko Inspektora
ds., materiałowych – technologa krótszy aniżeli wymagane trzy lata. W metodologii sumowania
tego okresu przyjętej przez Zamawiającego, zakładającej uwzględnienie okresu pokrywającego się
w odniesieniu do obu wykazanych robót tylko raz [okres od 12 listopada 2007r. do 30 listopada
2007r.] uzyskano bowiem okres doświadczenia równy 34 miesiące i 23 dni. Nawet gdyby przyjąć
korzystniejszy dla Odwołującego mechanizm liczenia tego doświadczenia, polegający na
uwzględnieniu z osobna wykazanych doświadczeń [a zatem obejmujący również nieuwzględnione
KIO 185/11 16
przez Zamawiającego 18 dni], nie zostanie spełniony warunek trzech lat doświadczenia w zakresie
robót budowlanych. W okolicznościach wykazania łącznego doświadczenia w wymaganej przez
Zamawiającego pozycji dotyczącej okresów zajmowania stanowiska Inspektora ds. materiałowych
– technologa krótszego aniżeli wymagane trzy lata, nie sposób było uznać, iż spełnienie tego
warunku nastąpiło poprzez zawarcie w pozycji Kwalifikacje zawodowe informacji o treści: Posiada 3
letnie doświadczenie na podobnym stanowisku przy realizacji robót drogowych. Powyższe oświadczenie
pozostaje bowiem w sprzeczności z wcześniej, szczegółowo – za pomocą konkretnych dat
wykazanym okresem zajmowania wymaganego stanowiska.
Niezgodność ta – wbrew argumentacji zawartej w odwołaniu, nie podlega wyjaśnieniu z
zastosowaniem regulacji art. 26 ust. 4 ustawy Prawo zamówień publicznych. Takie wyjaśnienie,
wbrew wyraźnemu brzmieniu formularza Potencjał kadrowy złożonego w ofercie a następnie
uzupełnionym na wezwanie Zamawiającego zmierzałoby do zmiany treści złożonego dokumentu,
w istocie stanowiłoby przywrócenie Odwołującemu uprawnienia do uzupełnienia dokumentu i
poprawienia błędów oferty. Przypomnienia w tym miejscu wymagało, że powszechnie przyjmuje
się, że wezwanie do uzupełnienia tego samego dokumentu w postępowaniu powinno mieć
miejsce tylko raz. Powyższe wyznacza zasada równego traktowania przez zamawiającego
wykonawców w postępowaniu. Dostrzec trzeba, że to wykonawca ubiegający się o uzyskanie
zamówienia winien wykazać, że spełnia warunki udziału w postępowaniu. Powyższe wynika
wprost z brzmienia przepisu art. 26 ust. 1 i 2 ustawy Prawo zamówień publicznych, zgodnie z
którym zamawiający żąda od wykonawcy dokumentów potwierdzających spełnianie warunków
udziału w postępowaniu, jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w
przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 [lub może żądać jeżeli wartość zamówienia jest
mniejsza niż wskazane kwoty]. Zgodnie z natomiast z brzmieniem przepisu art. 26 ust. 2 a
powołanej ustawy, wykonawca na żądanie zamawiającego i w zakresie przez niego wskazanym
jest zobowiązany wykazać odpowiednio, nie później niż na dzień składania wniosków o
dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub składania ofert, spełnianie warunków, o których
mowa w art. 22 ust. 1, i brak podstaw do wykluczenia z powodu niespełniania warunków, o
których mowa w art. 24 ust. 1 ustawy. Dopuszczenie zatem do możliwości wyjaśnienia
uzupełnionego na podstawie art. 26 ust. 3 ustawy Prawo zamówień publicznych, dokumentu
który wyraźnie nie potwierdza spełniania postawionego warunku, w sposób zmierzający do
sanowania występujących w nim niedoskonałości, tak by potwierdził spełnienie warunku, może
być potraktowane jako naruszające zasadę równego traktowania wykonawców, zmierzające do
KIO 185/11 17
zastąpienia wykonawcy w realizacji obowiązku wykazania spełniania warunku udziału w
postępowaniu.
Tak argumentując, Krajowa Izba Odwoławcza, nie dopatrując się naruszenia przepisów
ustawy Prawo zamówień publicznych, oddaliła odwołanie.
Z powyższych względów orzeczono jak w sentencji.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku postępowania - na podstawie
art. 192 ust. 9 i 10 Prawo zamówień publicznych oraz w oparciu o przepisy § 5 ust. 2 pkt 1 w zw.
z § 3 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010r. w sprawie wysokości i
sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym
i sposobu ich rozliczania [Dz.U. Nr 41 poz. 238].
Przewodniczący: