Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 kwietnia 2012 roku Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (zwany dalej „Prezesem URE”) działając na podstawie art. 8 ust. 1 z zw. z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (dalej (...)) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (dalej „k.p.a.”) po rozpoznaniu wniosku A. R. zamieszkałej we W. przy ul. (...) orzekł, że na (...) Sp. z o.o. nie ciąży publicznoprawny obowiązek przyłączenia do sieci ciepłowniczej obiektu (budynku jednorodzinnego) zlokalizowanego przy ul. (...) we W..

(decyzja (...) z dnia 3 kwietnia 2012 r., k. 3).

Odwołaniem złożonym przez A. R. i W. P. zaskarżając wydaną decyzję w całości zarzucano:

1.  naruszenie art. 7 PE polegające na przyjęciu podstawy do odmowy nieprawidłowych, zawyżonych wyliczeń opłacalności przyłączenia, zamiast przyjęcia pominiętej bez podania uzasadnienia tańszej ok. 50% oferty skarżących w stosunku do przedstawionych kalkulacji (...) Sp. z o.o.,

2.  naruszenie art. 66 §1 k.c. polegającego na pominięciu faktu, iż (...) Sp. z o.o. nie wywiązał sie z obowiązku przyłączenia do sieci cieplnej każdej nieruchomości, której właściciel wyraził zgodę na posadowienie ciepłociągu na jego posesji,

3.  naruszenie art. 5 k.c. i art. 405 k.c. poprzez naruszenie zasad współżycia społecznego i zasad społeczno-gospodarczych oraz art. 230 o uznaniu braku wypowiedzi strony przeciwnej,

4.  naruszenie artykułów kodeksu postępowania administracyjnego w zakresie dotyczącym terminów zbierania dowodów i wydania decyzji z pominięciem dowodów strony przeciwnej (wnioskodawców) bez podania przyczyn i uzasadnienia dla tego pominięcia, w szczególności art. 7, 26, 35, 107 §1, 2 i 3 k.p.a.

Powołując się na powyższe zarzuty odwołujący wnosili o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i orzeczenie, że na (...) Sp. z o.o. ciąży obowiązek przyłączenia wnioskodawców kosztem i staraniem (...) Sp. z o.o. w terminie 3 miesięcy od daty otrzymania przez (...) Sp. z o.o. orzeczenia, oraz orzeczenie, że z uwagi na wniesiony wkład wnioskodawców w powiększenie majątku przedsiębiorstwa energetycznego i uwzględniając straty jakie wnioskodawcy ponieśli na skutek zmiennych koncepcji i zmiennych decyzji (...) Sp. z o.o. należy wnioskodawców zwolnić z opłaty przyłączeniowej przewidzianej taryfą.

Odwołujący podkreślali, że zabiegają o przyłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej od września 2007 r. i przyłączenie nie może być zrealizowane.

(odwołanie, k. 11-13).

Postanowieniem z dnia 9 sierpnia 2012 r. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów odrzucił jako niedopuszczalne odwołanie wniesione przez W. P. z uwagi na okoliczność, że nie jest stroną niniejszego postępowania, gdyż nie był adresatem zaskarżonej decyzji, która nie dawała mu praw, ani też nie nakładała na niego obowiązków. Zażalenie na powyższe orzeczenie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów odrzucił postanowieniem w dniu 25 października 2012 r., którego trafność Sąd Apelacyjny w Warszawie uznał postanowieniem z dnia 15 marca 2013 r. oddalając zażalenie.

(postanowienie SOKiK z dnia 9.08.2012 r., k. 39, postanowienie SOKiK z dnia 25.10.2012, k. 119, postanowienie SA w Warszawie VI ACz 493/13 z dnia 15.03.2013 r., k. 232).

Prezes URE wnosił o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów postępowania podkreślając, że nałożony art. 7 ust. 1 PE obowiązek nie jest obowiązkiem bezwzględnym, a aktualizuje się w określonych warunkach prawnych, które w niniejszej sprawie nie miały miejsca.

(odpowiedź na odwołanie, k. 81).

Interwencja uboczna W. P. została zwrócona zarządzeniem Przewodniczącego z dnia 16 stycznia 2014 r.

(zarządzenie z dnia 16.01.2014 r., k. 416, postanowienie SOKiK z dnia 6.03.2014r., k. 442, postanowienie SA w Warszawie VI ACz 5513/14 z dnia 21.11.2014 r., k. 537)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o. we W. jest przedsiębiorstwem cieplnym.

(dowód:

A. R. zamieszkuje we W. przy ul. (...) w domu jednorodzinnym .

(dowód: odpis zwykły z KW (...), k. 4 akt admin.).

17 czerwca 2008 roku zostały jej wydane warunki techniczne przyłączenia nr (...) węzła cieplnego znajdującego się w budynku mieszkalnym przy ul. (...) do sieci ciepłowniczej (...) SA. z warunków wynikało, że włączenie nastąpi do planowanej do budowy sieci ciepłowniczej do budynku przy ul. (...).

(dowód: warunki techniczne przyłączenia nr (...), k. 9 akt admin.).

18 grudnia 2009 r. (...) Sp. z o.o. podpisała z A. R. umowę przyłączenia do sieci ciepłowniczej. W umowie §3 wskazano, że przyłączenie będzie obejmować m.in. wykonanie przyłącza ciepłowniczego 2XDn 40 o długości ok. 12 m. Według postanowień §7 umowy nakłady inwestycyjne na wykonanie przyłączenia w zakresie wskazanym w §3 wynosiły 10 800 zł i przewidywana opłata za przyłączenie 2 400 zł.

(dowód: umowa nr (...)(...) o przyłączenie do sieci ciepłowniczej węzła cieplnego, k. 19 akt admin.).

Oświadczeniem z dnia 15 lipca 2010 r. przedsiębiorstwo ciepłownicze rozwiązało umowę zawartą z A. R. o przyłączenie do sieci ciepłowniczej. Jako przyczynę wskazano rozwiązanie umowy z (...) Park Sp. z o.o. (inwestująca w budynek wielomieszkaniowy przy ul. (...)) o przyłączenie do sieci, od której uzależniona była inwestycja polegająca na przyłączeniu m.in. obiektu przy ul. (...).

(dowód: pismo z 15.07.2010 (...), k. 36 akt admin., korespondencja ze (...) Park Sp. z o.o., k. 37-45 akt admin.).

W odpowiedzi na złożony w dniu 30 maja 2011 r. nowy wniosek o przyłączenie do sieci ciepłowniczej, (...) Sp. z o.o. odmówiło przyłączenia do sieci ciepłowniczej ze względu na brak ekonomicznych warunków przyłączenia. Kwota refundacji proponowana przez F. to 17 100 zł, a wymagane przez F. opłaty przyłączeniowe miały wynosić łącznie 11 200 zł.

(dowód: pismo L.dz. (...), k. 53 akt admin., pismo (...), k 47 akt admin.).

We wniosku skierowanym do Prezesa URE z prośbą o interwencję A. R. przedstawiła historię ubiegania się o przyłączenie do sieci ciepłowniczej.

(dowód: pismo z dni a10.07.2011, k. 1 akt admin.).

26 lipca 2011 roku Prezes URE wszczął postępowanie administracyjne i wezwał (...) Sp. z o.o. do wydania warunków przyłączenia i sporządzenia projektu umowy o przyłączenie do sieci powołując się na założenia Gminy W. dotyczących zaopatrzenia miasta w ciepło, w których obszar, na którym znajduje się budynek mieszkalny przy ul. (...) był ujęty i oznaczony jako Obszar Bilansowy (...), Jednostka Bilansowa XV. W jednostce tej sposób zapewnienia zaopatrzenia na ciepło przewidziany był wariantowo przez system ciepłowniczy lub gaz sieciowy. Skoro dokonano wyboru i złożono wniosek o przyłączenie do sieci ciepłowniczej, na przedsiębiorstwie ciąży obowiązek z art. 7 ust. 1 i 4-5 Pe.

(dowód: zawiadomienie o wszczęciu postępowania administracyjnego, k. 49 akt admin., wezwanie z 23.08.2011 r. (...), k. 75 akt admin.).

Swoje stanowisko (...) Sp. z o.o. przedstawiła w piśmie z 17 sierpnia 2011 r. podkreślając brak warunków ekonomicznych i wskazując trzy warianty analizy opłacalności przyłączenia. Kolejne wyliczenie opłacalności spółka przedstawiła pismem z dnia 14 września 2011 r. Wyliczenia wskazywały na rozpiętość nakładów inwestycyjnych netto rzędu od najniższych 69 692 zł do 5 600 000 zł z okresem spłaty dla najniższej kwoty 30 lat, a 23,2 lat przy najwyższych nakładach. Wyliczenia uwzględniały koszty studzienek odpowietrzających i warianty obejmowały budowę sieci ciepłowniczej do wysokości albo budynku przy ul. (...) albo przy ul. (...) przy różnych średnicach przyłączy. Kolejne warianty przewidywały rozwój systemu ciepłowniczego i przyłączenie albo obiektów przy ul. (...) albo wszystkich obiektów mieszkalnych zlokalizowanych w rejonie ul. (...)

(dowód: pismo L.dz. (...) z załącznikami, k. 53 akt admin., pismo L.dz. (...), k. 79 akt admin., pismo L.dz. (...) k. 109 akt admin.).

A. R. odnosząc się do analizy kosztów spółki podniosła, że jest ona mało przejrzysta i wymagałaby wiedzy eksperta. Koszty kalkulacji przyłączy dla poszczególnych wariantów w ocenie wnoszącej są zawyżone. Ponadto podniosła zastrzeżenie do ujęcia kosztów budowy studzienki, przyjęcia zbyt dużej średnicy przyłącza, zawyżonej o 15% długości przyłączy.

(dowód: pismo z 18.10.2011 r., k. 106 akt admin., pismo z dni a2.12.2011, k. 124 akt admin.).

Na żądanie Prezesa URE przedstawienia przykładowych faktur dokumentujących poniesienie nakładów na przyłączenie w roku 2011, (...) Sp. z o.o. przedstawiło fakturę z 31.10.2011 r. za przyłączenie w budynku mieszkalno-usługowym ul. (...) na 74 352,76 zł zaznaczając, że nie jest to podobne przyłączenie do spornego.

(dowód: faktura VAT (...), k. 112 akt admin.).

Na żądanie Prezesa URE (...) Sp. z o.o. przedstawiło plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na ciepło na lata 2010-2012. W planach spóła miała rozbudowę sieci ciepłowniczej i przyłączanie nowych odbiorców ciepła (pkt 3.3, pkt 4) i przewidziane wydatki na przyłączanie nowych odbiorców 39 997,9 tys. zł (tabela II.5).

(dowód: plan rozwoju (...) Sp. z o.o. w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na ciepło na lata 2010-2012, k. 89 akt admin.).

Po kolejnym wezwaniu (...) Sp. z o.o. dokonał obliczeń opłacalności przyłączenia na okres 15 lat.

(dowód: pismo L.dz. (...) z załacznikami, k. 137 akt admin.).

Na rozprawie przed Prezesem URE (...) Sp. z o.o. zobowiązało się do ponownej analizy kosztów, co zostało wykonane i ponownie 27 lutego 2012 r. gdzie przedsiębiorstwo stwierdziło, że brak jest ekonomicznych warunków przyłączenia.

(dowód: pismo L.dz. (...), k. 184 akt admin.).

A. R. po zapoznaniu się z materiałem dowodnym zgromadzonym w postępowaniu administracyjnym w piśmie z dnia 24 marca 2012 r. podniosła zastrzeżenia co do wykonanych kalkulacji (...) Sp. z o.o.

(dowód: pismo z dnia 24.03.2012 r., k. 207 akt admin.).

Urząd Miejski W. Wydział Architektury i Budownictwa wskazał, że ul. (...) znajduje się na terenie, na którym brak jest miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

(dowód: pismo (...), k. 151 akt admin.).

Decyzją z dnia 3 kwietnia 2012 roku Prezes URE działając na podstawie art. 8 ust. 1 i art. 30 ust. 1 PE oraz art. 104 k.p.a. orzekł, że na (...) Sp. z o.o. nie ciąży obowiązek zawarcia umowy o przyłączenie do sieci ciepłowniczej.

Powyżej opisany stan faktyczny został ustalony przez Sąd w oparciu o ww. dowody, których wiarygodność i moc dowodowa nie budziły zastrzeżeń.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 7 ust. 1 PE należy stwierdzić, że przepis ten nakłada na przedsiębiorstwa ciepłownicze publicznoprawny obowiązek zawierania umów, jeżeli spełnione są warunki art. 7 ust. 1 PE. Wniosek taki wypływa jednoznacznie z analizy art. 7 ust. 1 PE, art. 7 ust. 4 PE odsyłającego do art. 9 ust. 7 i 8 PE, art. 7 ust. 8 pkt 2 PE, art. 7 ust. 11 PE, a zakres działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa energetyczne wynika z treści art. 32 ust. 1 PE zaś definicja pojęcia energii zamieszczona w art. 3 pkt 1 PE wskazuje, że energią jest także energia cieplna.

Obowiązek ten nie jest bezwzględny. Aktualizuje się tylko w ściśle określonych okolicznościach, wymienionych w tym przepisie. Aktualizacja tego obowiązku warunkuje również kompetencję Prezesa URE do rozstrzygnięcia sporu w przedmiocie odmowy zawarcia umowy o przyłączenie do sieci. Stosownie do treści art. 7 ust. 1 PE przedsiębiorstwo ciepłownicze ma obowiązek zawarcia takiej umowy, tylko jeżeli łącznie spełnione są dwie przesłanki wymienione w tym przepisie

1) istnieją techniczne warunki przyłączenia oraz

2) przyłączenie jest ekonomicznie uzasadnione.

Warunki te mają charakter obiektywny. Jeżeli nie ma warunków technicznych i ekonomicznych, nie ma obowiązku zawarcia umowy o przyłączenie do sieci.

Istnienie tych warunków weryfikowane jest co do zasady przez przedsiębiorstwo sieciowe wówczas, gdy podmiot zainteresowany przyłączeniem do sieci wystąpi ze stosownym wnioskiem. Złożenie takiego wniosku rodzi po stronie przedsiębiorstwa sieciowego obowiązek przeprowadzenia oceny, czy przyłączenie danego podmiotu jest możliwe z technicznego punktu widzenia (to jest czy przedsiębiorstwo sieciowe może dostarczać lub przyjmować do sieci wnioskowaną ilość energii) oraz czy będzie ekonomicznie uzasadnione. Jeżeli w przekonaniu przedsiębiorstwa energetycznego brak warunków technicznych lub ekonomicznych, wówczas odmawia ono zawarcia umowy o przyłączenie do sieci i informuje o tym Prezesa URE (wyrok SN z dnia 11 kwietnia 2012 r. III SK 33/11).

Kolejnym warunkiem niezbędnym do stwierdzenia istnienia publicznoprawnego obowiązku przedsiębiorstwa energetycznego zawarcia umowy o przyłączenie do sieci, są warunki przyłączenia. Warunki przyłączenia wydawane są przez przedsiębiorstwo ciepłownicze po rozpatrzeniu wniosku podmiotu ubiegającego się o przyłączenie. Warunki te określają aspekty techniczne przyłączenia stosownie do okoliczności konkretnego przypadku. Szczegółowo kwestie wydawania warunków technicznych przyłączenia oraz wymagań technicznych stawianych urządzeniom, sieciom i instalacjom podmiotów ubiegających się o przyłączenie uregulowane są w poszczególnych rozporządzeniach systemowych.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 15 stycznia 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemów ciepłowniczych wydane na podstawie art. 9 ust. 7 i 8 PE określa w § 3, iż przyłączanie do sieci ciepłowniczej następuje na podstawie umowy o przyłączenie, o której mowa w art. 7 ust. 2 PE i po spełnieniu warunków przyłączenia do sieci.

W niniejszej sprawie spór dotyczył jednej z przesłanek z art. 7 ust. 1 PE, mianowicie warunku ekonomicznego. Gdy podmiot zainteresowany przyłączeniem do sieci kwestionuje odmowę zawarcia umowy o przyłączenie do sieci i występuje do Prezesa URE z wnioskiem o rozstrzygnięcia sporu poprzez wydanie decyzji z art. 8 ust. 1 PE, Prezes URE zobowiązany jest ustalić, czy podawana przez przedsiębiorstwo ciepłownicze podstawa odmowy zawarcia umowy istniała w kontekście art. 7 ust. 1 PE.

Prezes URE wydając decyzję na podstawie art. 8 ust. 1 PE uznał brak warunków ekonomicznych przyłączenia do sieci.

Legalna definicja sieci zawarta została w art. 3 pkt 11 PE stanowi, iż są to instalacje połączone i współpracujące ze sobą, służące do przesyłania lub dystrybucji paliw lub energii, należące do przedsiębiorstwa energetycznego.

Stosownie do treści art. 7 ust. 5 PE przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii jest obowiązane zapewnić realizację i finansowanie budowy rozbudowy sieci, w tym na potrzeby przyłączania podmiotów ubiegających się o przyłączenie, tylko i wyłącznie w zakresie wynikającym z przepisów wykonawczych, wydanych na podstawie art. 9 oraz 46 PE oraz w zakresie wynikającym z założeń lub planów, o których mowa w art. 19 i 20 PE.

W niniejszej sprawie brak ustaleń, czy rozbudowa sieci przy ul. (...) przewidziana była w założeniach do planów, o których mowa w art. 19 i 20 PE. Organ uzyskał informację, że nieruchomości przy Staffa nie są objęte miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego (k. 151 akt admin., k. 160 akt admin.). Natomiast organ miał wiedzę o założeniach Gminy W. dotyczących zaopatrzenia miasta w ciepło, dotyczących obszaru Bilansowego P., Jednostka Bilansowa XV (k. 49 akt admin., 75 akt admin.). Brak ustaleń dotyczących wyjaśnienia rozbieżności pomiędzy istnieniem założeń (przez kogo opracowanymi i czy mieszczących się w pojęciu z art. 19 PE i 20 PE) a brakiem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego czyniło przedwczesną ocenę uznania braku publicznoprawnego obowiązku przyłączenia. Plan rozwoju przedsiębiorstwa energetycznego, o którym mowa w art. 16 PE nie jest zaś takim, do którego odwołuje się przepis art. 7 ust. 5 PE. Fakt, że przedsiębiorstwo nie umieściło rozbudowy tej konkretnej sieci w planie nie oznacza, że nie miało takiego obowiązku. Przepis art. 16 PE w brzmieniu obowiązującym nadanym ustawą z dnia 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 21, poz. 104) określał ten obowiązek poprzez „(…) uwzględniając miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego albo kierunki rozwoju gminy określone w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy”.

Brak również ustaleń, które uzasadniałyby w jakim zakresie (...) Sp. z o.o. jest zobligowany do rozbudowy sieci, a jaka część inwestycji obejmuje przyłącze. Jeżeli zainteresowany twierdzi o nieopłacalności przyłączenia, to musi być wyraźnie ustalone jakie odcinki sieci są rozbudowywane, a jakie odcinki stanowią przyłącze.

Ustawowe rozumienie przyłącza podaje rozporządzenie systemowe i jest to odcinek sieci ciepłowniczej doprowadzający ciepło wyłącznie do jednego węzła cieplnego albo odcinek zewnętrznych instalacji odbiorczych za grupowym węzłem cieplnym lub źródłem ciepła, łączący te instalacje z instalacjami odbiorczymi w obiektach. Legalna definicja sieci zawarta została w art. 3 pkt 11 PE stanowi, iż są to instalacje połączone i współpracujące ze sobą, służące do przesyłania lub dystrybucji paliw lub energii, należące do przedsiębiorstwa energetycznego.

Różne wersje przedstawianych wariantów wskazywały na nieopłacalność inwestycji i dużą rozpiętość finansowania inwestycji co uzasadniało poczynienie ustaleń, jakie są faktyczne koszty przyłączenia, skoro odwołująca kwestionowała wyceny (k. 12). Dokumenty obrazujące nieopłacalność przyłączenia wymykają się możliwości weryfikacji (k. 66, 70, 74, 82, 83, 140, 142, 144, 185, 186, 187 akt admin.). Natomiast przykładowe koszty inwestycji podane przez (...) Sp. z o.o. – jak sam wskazał – nie były porównywalne ze spornym przyłączeniem (k. 109 akt admin.).

Skoro Prezes URE oparł się na zgromadzonych dokumentach odmawiając orzeczenia przyłączenia do sieci, to w postępowaniu sądowym winne być przedstawione wyraźne stanowisko, co z tych dokumentów przemawia za brakiem warunków ekonomicznych. Sąd nie może podzielić stanowiska Prezesa URE, że nie istniały ekonomiczne warunki przyłączenia. Dopiero ocena, że przyłączenie podmiotu będzie ekonomicznie nieuzasadnione uprawniała do odmowy zawarcia umowy o przyłączenie.

Dokonana przez Prezesa URE subsumcja art. 7 ust. 1 PE nie jest poparta ustaleniami faktycznymi odnoszącymi się do ekonomicznych możliwości przyłączenia do sieci. Mając na uwadze materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu przed Prezesem URE Sąd uznaje, że Prezes URE orzekając na podstawie art. 8 ust. 1 PE nie wykazał, aby nie istniały warunki ekonomiczne przyłączenia do sieci oraz nie sprostał ciężarowi dowodu w sprawie rozstrzygnięcia sporu o brak spełnienia przez zainteresowanego tych warunków.

Mając na uwadze skuteczność podniesionego zarzutu naruszenia art. 7 ust. 1 PE zbędne jest badanie podnoszonych zarzutów odnoszących się do zagadnień cywilnych.

Wobec brzmienia art. 479 ⁵³ § 1 i 2 k.p.c. należy przyjąć, że sąd ochrony konkurencji i konsumentów może oddalić odwołanie, zmienić decyzję i orzec co do istoty sprawy, albo wyłącznie uchylić decyzję Prezesa Urzędu. Nie ma natomiast możliwości przekazania mu sprawy do ponownego rozpoznania. Uchylenie decyzji przez SOKiK w ocenie Sądu nie rodzi skutku ponownego rozpoznawania sprawy przez organ, a za tym wniosek, który był podstawą wszczęcia postępowania zakończonego decyzją nie może wszczynać nowego postępowania po uchyleniu decyzji. To od samego organu będzie zależeć, czy wyda kolejną decyzję, czy też nie podejmie w tym zakresie żadnych czynności (sąd nie może wkraczać w kompetencje Prezesa Urzędu jako organu administracyjnego).

Z tych względów uchylenie zaskarżonej decyzji jest uzasadnione w świetle przepisu art. 479 ⁵³ §2 k.p.c.

W przedmiocie kosztów postępowania, Sąd na mocy art. 98 § 1 k.p.c. postanowił obciążyć Prezesa URE w całości kosztem opłaty od odwołania wniesionej przez odwołującą.

SSO Jolanta de Heij-Kaplińska