Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2015 roku.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący SSO Sławomir Gosławski

Protokolant sekr. sądowy Agnieszka Olczyk

przy udziale -----

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2015 roku

sprawy M. T. (1)

obwinionego z art.96§3 kw w zw. z art.78 ust. 4 Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r., poz. 1137 z późn. zm.)

M. T. (2)

obwinionego z art.96§3 kw w zw. z art.78 ust. 4 Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r., poz.1137 z późn. zm.)

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę obwinionych

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 29 września 2014 roku sygn. akt VII W 867/13

na podstawie art. 437 § 1 kpk w zw. z art. 109 § 2 kpw, art. 636 § 1 kpk w zw. z art. 119 kpw, art. 21 pkt 2 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity: Dz. U. Nr 49 poz. 223 z 1983 roku z późniejszymi zmianami):

1.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok,

2.  zasądza od obwinionego M. T. (1) na rzecz Skarbu Państwa kwotę 50,00 (pięćdziesięciu) złotych tytułem zryczałtowanych wydatków poniesionych w postępowaniu odwoławczym oraz kwotę 30,00 (trzydziestu) złotych tytułem opłaty karnej;

3.  zasądza od obwinionego M. T. (2) na rzecz Skarbu Państwa kwotę 50,00 (pięćdziesięciu) złotych tytułem zryczałtowanych wydatków poniesionych w postępowaniu odwoławczym oraz kwotę 30,00 (trzydziestu) złotych tytułem opłaty karnej.

Sygn. akt IV Ka 628/14

UZASADNIENIE

M. T. (1) został obwiniony o to, że:

będąc właścicielem firmy- użytkownika pojazdu marki B.o numerze rejestracyjnym (...)w dniu 30 września 2013 r. około godz. 11:45 w K. S. przy ul. (...)w P.wbrew obowiązkowi nie wskazał funkcjonariuszowi S. komu powierzył w/w pojazd do kierowania lub używania w dniu 22 lipca 2013 r. o godz. 09:10 na ul. (...)w P.,

tj. o wykroczenie z art. 96 § 3 kw w zw. z art. 78 ust. 4 Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r., poz. 1137 z późn. zm ).

M. T. (2) został obwiniony o to, że:

będąc właścicielem firmy - użytkownika pojazdu marki B.o numerze rejestracyjnym (...)w dniu 21 października 2013 r. wbrew obowiązkowi nie wskazał S. w P.komu powierzył w/w pojazd do kierowania lub używania w dniu 22 lipca 2013 r. o godz. 09:10 na ul. (...)w P.,

tj. o wykroczenie z art. 96 § 3 kw w zw. z art. 78 ust. 4 Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r., poz. 1137 z późn. zm ).

Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. wyrokiem z dnia 29 września 2014. w sprawie II W 867/13:

1. obwinionych M. T. (1) i M. T. (2) uznał za winnych popełnienia zarzucanych im czynów i za to na podstawie art. 96 § 1 kw w zw. z art. 96 § 3 kw wymierzył im kary po 200 złotych grzywny;

2. zasądził od obwinionych na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 100,00 złotych tytułem zryczałtowanych wydatków oraz kwoty po 30,00 złotych tytułem opłat.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonych.

Wyrokowi zarzucił:

1.obrazę prawa materialnego art. 96 § 3 kw przez błędną interpretację i niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnym przyjęciu, iż obwiniony M. i M. T. (2) byli zobowiązani do wskazania uprawnionego organu osoby, której powierzyli pojazd do kierowania;

2.obrazę prawa materialnego art. 96 § 1 kw przez błędną interpretację i niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnym przyjęciu, iż M. T. (2) zaliczał się do kategorii osób wskazanych w tym przepisie;

3.obrazę prawa materialnego art. 78 ust 5 ustawy prawo o ruchu drogowym przez niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnym założeniu odpowiedzialności za wykroczenie wszystkich wspólników spółki cywilnej pomimo, iż okoliczność reprezentacji spółki nie została ustalona;

4.obrazę prawa procesowego art. 4 kpk, art. 7 kpk w zw. z art. 8 kpw przez błędną ocenę wyjaśnień obwinionych, w następstwie stwierdzenie, iż M. T. (2) nie spełnił obowiązku wskazanego w art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym i jednocześnie nie zachodzi żadna z okoliczności znoszących ten obowiązek.

W konkluzji wniósł zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie obwinionych od zarzucanych czynów w całości, ewentualnie zmianę zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonych jest bezzasadna.

W pierwszej kolejności sąd odwoławczy odniesie się do zarzutu obrońcy obwinionych naruszenia prawa materialnego tj. art. 96 § 1 i 3 kw w zw. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20.06.1997 r., Prawo o ruchu drogowym .

W orzecznictwie Sądu Najwyższego, a także w doktrynie, od wielu lat są prezentowane zgodne poglądy, w myśl których obraza prawa materialnego polega na jego wadliwym zastosowaniu, lub niezastosowaniu, w orzeczeniu, które jest oparte na trafnych i niekwestionowanych ustaleniach faktycznych. Zdaniem sądu odwoławczego takiego naruszenia sąd I instancji nie uczynił. Niewątpliwym jest bowiem, że sąd rejonowy dokonał prawidłowego ustalenia kręgu osób obwinionych i prawidłowej subsumcji zachowania obwinionych. Słusznie bowiem skonstatował, iż zachowanie obwinionych wypełniło dyspozycję art. 96 § 3 kw w zw. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20.06.1997 Prawo o ruchu drogowym.

W przedmiotowej sprawie sąd merytoryczny w oparciu o dane z Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców, pismo wspólnika spółki oraz dane z dowodu rejestracyjnego , wyjaśnienia obwinionego M. T. (3) poczynił prawidłowe ustalenia, że właścicielem pojazdu jest spółka kapitałowa, zaś posiadaczami i użytkownikami pojazdu są leasingobiorcy E. T., M. T. (1) i M. T. (2) , będący wspólnikami spółki cywilnej.

Jednakże uzasadniając stanowisko sąd meriti wskazując, że wykroczenie ma charakter indywidualny i wskazując krąg osób w oparciu o art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 t.j.), w którym wymieniono właściciela i posiadacza pojazdu pochopnie odniósł się do treści w art. 78 ust. 5 ww. ustawy normującego przypadki, gdy właścicielem lub posiadaczem pojazdu jest osoba prawna bądź inna jednostka wymieniona w tym artykule do udzielenia tej informacji jako, że spółka cywilna nie należy do kręgu wymienionych tam podmiotów.

Z uwagi na występujące elementy o charakterze organizacyjnym spółkę cywilną można uznać za pewną jednostkę organizacyjną, organizację wspólników, pozbawioną jednak odrębnej od nich podmiotowości prawnej. Wskazują na to w szczególności obowiązujące w spółce reguły prowadzenia spraw i reprezentacji spółki, częściowe wyodrębnienie majątku spółki od majątków wspólników przez objęcie go wspólnością łączną, zasady odpowiedzialności za zobowiązania spółki, a także wywoływanie skutków prawnych przez działania jednego wspólnika w ramach prawa do reprezentacji, zarówno wobec pozostałych wspólników, jak i wobec osób trzecich. Jednocześnie podkreślić należy, że spółka nie jest podmiotem prawa cywilnego. W szczególności nie jest ona osobą prawną ani jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej, ale wyposażoną w zdolność prawną. O uznaniu za osobę prawną, jak również za jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, ale posiadającą zdolność prawną (art. 33 ¹ k.c.) decyduje bowiem kryterium normatywne w postaci przyznania przez przepis prawa: w pierwszym przypadku – osobowości prawnej, a w drugim – zdolności prawnej. Tymczasem żaden przepis prawa nie przyznaje spółce ani atrybutu osobowości prawnej, ani zdolności prawnej. Ponieważ nie jest ona podmiotem prawa, nie przysługuje jej w związku z tym również zdolność do czynności prawnych, zdolność sądowa ani procesowa

( zob. komentarz do art. 860 kc Andrzej Kidyba (red.), Katarzyna Kopaczyńska-Pieczniak ).

Konsekwencją tego jest że: 1) stroną zawieranych umów są wszyscy wspólnicy, a nie spółka; 2) podmiotami praw i obowiązków są wszyscy wspólnicy, a nie spółka; 3) stroną postępowania sądowego czy administracyjnego są wszyscy wspólnicy, a nie spółka; 4) majątek spółki jest majątkiem wspólnym wspólników; 5) odpowiedzialność za zobowiązania ponoszą wspólnicy, a nie spółka.

Odnosząc założenia konstrukcyjne spółki cywilnej i jej istotę do realiów niniejszej sprawy to stwierdzić należy, że w tym ujęciu posiadaczami i użytkownikami pojazdu są E. T., M. T. (1) i M. T. (2) i jest to ich majątek wspólny. Uprawnienia i obowiązki związane z przedmiotem leasingu dotyczą każdego z tych wspólników. Wspólność majątku jest bowiem konsekwencją zawarcia umowy spółki i jest pochodną wobec stosunku prawnego podstawowego, o charakterze osobistym, którym jest stosunek zobowiązaniowy spółki ( K. Pietrzykowski, Komentarz, t. II, 2011, s. 833, przyjmuje że „prawo do członkostwa w spółce jest w istocie tożsame z prawem do udziału w majątku wspólnym wspólników"). Prawa i obowiązki wynikające z tej umowy mają charakter ściśle związany z osobą wspólnika. Status strony umowy obligacyjnej, a zatem wszystkie prawa, obowiązki i odpowiedzialność z tego faktu wynikająca, oraz jednocześnie strony stosunku prawnorzeczowego można łącznie określić jako „udział w spółce". Nie wskazanie przez któregokolwiek ze wspólników komu został powierzony pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, uprawnia organ procesowy do wystosowania takiego żądania pod groźbą odpowiedzialności z art. 96 § 3 kw do pozostałych wspólników.

W tym kontekście obwinieni jako wspólnicy spółki cywilnej i leasingobiorcy należą do kręgu podmiotów wskazanych w treści art. 78 ust 4 ustawy Prawo o ruchu drogowymi i byli obowiązani wskazać na żądanie uprawnionego organu osoby, której powierzyli pojazd do kierowania, zaś odpowiedzialność za niedopełnienie obowiązku spoczywa na każdym z w/w leasingobiorców.

Nie ma znaczenia przy tym kwestia, jak wskazuje apelant, czy została ustalona okoliczność reprezentacji spółki , albowiem kwestie te jednoznacznie reguluje treść art. 680 i nast. kc dających umocowanie wszystkim wspólnikom do reprezentowania spółki w granicach ich uprawnienia do prowadzenia spraw spółki.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 marca 2014 roku w sprawie P 27/13 nie zanegował konstytucyjności art. 96 § 3 kw. Wskazał, iż właściciel lub posiadacz pojazdu wezwany do wskazania kierującego pojazdem ma de facto pięć możliwości:

1.wskazać siebie, jeżeli faktycznie prowadził pojazd;

2.przedstawić dowód, że nie jest właścicielem ani posiadaczem pojazdu;

3.wskazać, kto kierował pojazdem lub używał pojazdu;

4.nie wskazać, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania;

5. przedstawić dowód, iż pojazd był użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec.

Tylko w czwartym przypadku, gdy właściciel lub posiadacz nie wskaże, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania, naraża się na odpowiedzialność za wykroczenie określone w art. 96 § 3 kw. Obwinieni nie dokonali samodenuncjacji, a z drugiej strony denuncjacji osoby najbliższej lub innej osoby, której powierzyli pojazd do kierowania lub używania; uzasadnia to ich odpowiedzialność z powołanego wyżej wykroczenia.

Wobec powyższego zarzuty skarżącego obrazy prawa materialnego jawią się jako bezzasadne.

Chybione są również zarzuty obrazy praw procesowego. Analizując całokształt zebranych w sprawie dowodów należy uznać, że sąd rejonowy zebrał je w sposób wystarczający do merytorycznego rozstrzygnięcia i należycie ocenił, co pozwoliło mu na wyprowadzenie prawidłowych ustaleń faktycznych. Sąd ten ustosunkował się do wszystkich istotnych dowodów w sprawie, mając w polu widzenia określone między nimi rozbieżności i stanowisku swemu dał wyraz w zasługującym na pełną aprobatę uzasadnieniu.

Poczynione przez sąd ustalenia faktyczne znajdują odpowiednie oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, który został poddany wnikliwej i wszechstronnej analizie oraz ocenie, respektującej w pełni wymogi art. 4 kpk, art. 7 kpk w zw. z art. 8 kpw. Przede wszystkim - wbrew odmiennym twierdzeniom zawartym w apelacji, mającym charakter polemiczny – nie ma żadnych podstaw, ani do skutecznego kwestionowania dokonanej przez sąd I instancji oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, ani też poczynionych na podstawie tego materiału dowodowego ustaleń faktycznych w sprawie.

Zachowanie sprawcze określone w art. 96 § 3 kw polega na niewskazaniu wbrew obowiązkowi, komu został powierzony pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Niewskazanie polega na odmowie udzielenia informacji o osobie, której został powierzony pojazd do kierowania lub używania. „Wskazywać” oznacza bowiem m.in. „przekazywać informację” ( Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, t. 46, Poznań 2004, s. 148). Niewskazaniem jest udzielenie odpowiedzi negatywnej, na przykład że nie wskaże tej osoby lub nie wie, w czyjej dyspozycji w określonym czasie był pojazd, jak też zaniechanie udzielenia odpowiedzi.

W niniejszej sprawie M. T. (1)z początku odmówił wskazania osoby kierującej pojazdem , następnie prezentował wersję, że nie posiada wiedzy na ten temat i nie rozpoznał osoby na zdjęciu , finalnie dodatkowo zasłaniał się brakiem kompetencji do udzielania takiej informacji. W stosunku do obwinionego M. T. (1)prowadzone były czynności wyjaśniające w sprawie dotyczącej nie wskazania osoby, której powierzono pojazd do kierowania. W siedzibie K. S. obwiniony od razu oświadczył, że nie wskaże osoby kierującej. Wobec takiej postawy funkcjonariusz nie przesłuchiwał M. T. (1)i przystąpił do czynności ukarania mandatem karnym. Informował zaś M. T. (1)o wysokości taryfikatora mandatowego za popełnienie wykroczenia polegającego na przekroczeniu prędkości. Mimo twierdzeń przeciwnych w/w został prawidłowo poinformowany o prawach i obowiązkach, a informacja ta została zawarta w treści pouczenia załączonego do wezwania do stawiennictwa w K. S.. Okoliczności te zostały udowodnione treścią zeznań świadka M. C.. Jak wskazano powyżej , każdy z obwinionych obowiązany był do wskazania informacji komu został powierzony pojazd do kierowania na żądanie uprawnionego organu. W tym kontekście zachowania obwinionych traktować należy jako wypełniające dyspozycje art. 96 § 3 kw. Zdjęcie jest ponad wszelką wątpliwość czytelne. Nawet gdyby uznać twierdzenia obwinionych, że ów samochód użytkowany był przez inne osoby współpracujące ( siłą rzeczy dobrze im znane ), to powinni je wskazać i zindywidualizować; ponadto trudno uznać, iż obwinieni nie byli wstanie rozpoznać osoby prowadzącej pojazd, co potwierdzają sugestie wyrażone w w uzasadnieniu apelacji. Wobec powyższego uznać należy, że M. T. (1)i M. T. (2)zataili posiadaną wiedzę o imionach i nazwiskach osoby, lub grupy osób, które mogły prowadzić przedmiotowy pojazd. Prawidłowo przyjął też sąd merytoryczny, że obwiniony M. T. (2)wypełnił swym zachowaniem dyspozycję art. 96 § 3 kw w zw. z art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. Słusznie sąd rejonowy wskazał na okoliczność, że obwiniony został pouczony zgodnie z treścią art. 67 § 1 kpow i wystosował pisemne wyjaśnienia co do niemożności wskazania kierującego pojazdem, co daje niewątpliwie asumpt przyjęciu, że miał świadomość toczącego się postępowania. Co do kwestii przyjęcia odpowiedzialności każdego z obwinionych w aspekcie ustalenia, czy też nie, kwestii reprezentacji spółki, której wspólnikami są obwinieni sąd odwoławczy wypowiedział się powyżej. Zaś co do kwestii wyłączenia tej odpowiedzialności, to sąd odwoławczy w pełni podziela argumentację sądu merytorycznego, której nie będzie powielał , gdyż wiązałoby się to z cytowaniem obszernych fragmentów uzasadnienia zaskarżonego wyroku, znanych przecież stronom rozpatrywanego środka odwoławczego.

W związku z powyższym sąd okręgowy utrzymał zaskarżony wyrok w mocy jako słuszny i odpowiadający przepisom prawa.

Na podstawie przepisów powołanych w sentencji orzeczenia sąd odwoławczy zasądził od obwinionych kwoty po 50 złotych złotych tytułem zryczałtowanych wydatków w postępowaniu odwoławczym i 30 złotych tytułem opłaty.