Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 marca 2002 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Antymonopolowy

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Andrzej Turliński

Protokolant Monika Pałaszewska

po rozpoznaniu w dniu 25.02.2002 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z odwołania (...) S.A. w G. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zainteresowany: Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w W. Ślą­skim.

o ochronę konkurencji

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i

Konsumentów z dnia 27 lutego 2002 r. nr (...)

I. zmienia zaskarżaną decyzję w pkt. I tire pierwsze w ten sposób, że nie stwierdza stosowania przez (...) S.A. w G. praktyki monopolistycznej polegającej na narzu­caniu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. uciążliwych warunków umów o sprzedaż energii elektrycznej i świadczenie usług przesyłowych poprzez umowne uprawnienie Za­kładu do wstrzymania dostawy energii elektrycznej w przypadku nieuregulowania przez spółdzielnię należności związanych z dostar­czeniem energii bez uprzedniego dodatkowego pisemnego wezwania jej do zapłaty, określającego termin wstrzymania dostawy,

II.  zmienia zaskarżoną decyzję w pkt II w ten sposób, że nakłada na (...) S.A. w G. karę pieniężną w wysokości 10 000 zł (dziesięć tysięcy złotych),

III.  oddala odwołanie w pozostałej części,

IV.  znosi między stronami koszty postępowania odwoławczego.

/-/ SSO Andrzej Turliński

UZASADNIENIE

Do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wpłynął wniosek

r

Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. o wszczęcie postępowania administracyjnego przeciwko (...) S.A. w G. ( (...)).

Uwzględniając ten wniosek Prezes UOKiK wszczął postępowanie antymonopolowe pod zarzutem stosowania przez (...) praktyk monopoli­stycznych polegających na narzucaniu uciążliwych warunków umów o sprzedaż energii elektrycznej i świadczenie usług przesyłowych poprzez:

1.  odmowę uwzględnienia zapisów gwarantujących zabezpieczenie intere­sów Spółdzielni polegających na określeniu terminu, w którym (...) może wstrzymać dostawę energii elektrycznej w przypadku nieuregu­lowania przez Spółdzielnię należności związanych z jej dostarczaniem

2.  odmowę wykreślenia treści umów zapisów wyłączających odpowie­dzialność odszkodowawczą dostawcy energii elektrycznej z tytułu nie­dotrzymania standardów jakościowych, to jest praktyk zdefiniowanych w art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów (Dz. U. z 1999 r. Nr 52, poz. 547 z późn. zm.). Według tego przepisu za praktyki monopolistyczne uznaje się nadużywanie przez przedsiębiorcę posiadanej pozycji dominującej na rynku poprzez narzucanie uciążli­-

wych warunków umów przynoszących narzucającemu je nieuzasadnio­ne korzyści.

W trakcie prowadzonego postępowania administracyjnego Prezes Urzędu ustalił, że (...) przesłał Spółdzielni do zaakceptowania umowy o sprzedaż energii elektrycznej i świadczenie usług przesyłowych nr (...), (...), (...), i (...) z dnia 01.03.2000 r. o jednolitej treści (Karta nr 25-32 akt adm.). W odpowiedzi na przesłane umowy pi­smem z dnia 22.03.2000 r. (Karta nr 5 akt adm.). Spółdzielnia wniosła o zmianę ich treści proponując nadanie nowego brzmienia § 13 ust. 10 i § 14 ust. 3 i 4. (...) w § 13 ust. 10 zawarł zapis , zgodnie z którym w przypadku opóźnienia z zapłatą należności za sprzedaną energię elektryczną i/lub usługi przesyłowe po upływie 7 dni od terminu płatności należności zgod­nych z § 5. Sprzedawca ma prawo bez dodatkowego wezwania do nie­zwłocznego wstrzymania dalszej dostawy energii elektrycznej. S.­nia natomiast wniosła o uregulowanie tej kwestii w ten sposób, że sprze­dawca może wstrzymać dostawę energii w przypadku nieuregulowania przez Klienta należności związanych z dostarczeniem energii elektrycznej dopiero po upływie 14 dni od określonego terminu w pisemnym doręczo­nym Klientowi wezwaniu do uregulowania należności. Zgodnie z § 14 ust. 3 w brzmieniu ustalonym przez (...) w przypadku przekroczenia dopusz­czalnego czasu trwania przerwy jednorazowej i łącznego czasu trwania przerw awaryjnych liczonych dla poszczególnych wyłączeń na wniosek Klienta przysługuje mu bonifikata za każdą niedostarczoną jednostkę ener­gii elektrycznej określoną w obowiązującej taryfie bez prawa domagania się odszkodowań. W ust. 4 znalazł się zapis, że za niedotrzymanie standar­dów jakościowych Klientowi na jego wniosek przysługuje upust i bonifi­kata w wysokości i na warunkach określonych w obowiązującej taryfie bez prawa domagania się odszkodowania. Spółdzielnia wniosła, aby z obu

ustępów wykreślić sformułowanie „bez prawa domagania się odszkodowa­nia".

W uzasadnieniu swych propozycji Spółdzielnia podniosła, iż umowy dotyczą zasilania urządzeń zabezpieczających ciągłość dostawy ciepła do budynków mieszkalnych wielorodzinnych, dlatego też nie zgadza się, aby wstrzymanie dostawy energii elektrycznej mogło nastąpić bez powiado­mienia jej o tym.

(...) w piśmie z dnia 27.07.2000 r. (k. 9 akt adm.) podtrzymał do­tychczasowe stanowisko, co do braku możliwości dokonywania zmian we wzorach umów. Wskazał również, że istniejąca sytuacja wyczerpuje cał­kowicie zapis punktu 7.1.a „Taryfy dla Energii Elektrycznej (...) S.A. zatwierdzonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 13.04.2000 r., według którego pobieranie energii bez zawarcia umowy ze sprzedawcą zalicza się do nielegalnego poboru energii, wobec czego jeżeli nie nastąpi ostateczne wyjaśnienie sprawy, w dniu 01.09.2000 r. zostaną sporządzone protokoły na okoliczność nielegalnego poboru energii dla wszystkich czterech obiektów Spółdzielni oraz nastąpi natychmiastowe wstrzymanie dalszej dostawy energii elektrycznej.

W tych okolicznościach Spółdzielnia nie mając możliwości dalszego negocjowania umów podpisała je i przesłała do rejonu Energetycznego pi­smem z dnia 29.08.2000 r. (k. 10 akt adm.)

Prezes UOKiK przyjął, że (...) jako tzw. monopolista naturalny po­siadał na lokalnym rynku dostaw energii elektrycznej pozycję monopoli­styczną, a więc podlegał wszystkim ograniczeniom wynikającym z ustawy antymonopolowej.

Z kolei niezmienne stanowisko (...) polegające na żądaniu przyjęcia przez kontrahenta przedstawionej mu oferty, bez wprowadzenia jakichkolwiek zmian, pod rygorem odcięcia dostawy energii elektrycznej uzasadniało,

zdaniem Prezesa, uznanie, że warunki umów zostały Spółdzielni narzucone przy użyciu posiadanej przez (...) przewagi kontraktowej.

Odnośnie uciążliwości warunku umów określonego każdorazowo w ich § 13 pkt 10, uprawniającego (...) do niezwłocznego wstrzymania do­staw energii w przypadku opóźnienia się Spółdzielni z zapłatą należności za energię lub usługi przesyłowe po upływie 7 dni od terminu płatności określonego w wystawionej przez dostawcę fakturze, Prezes Urzędu zwa­żył w pierwszej kolejności, że w dacie podpisania umów przez strony obo­wiązywało rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. w sprawie szczegółowych warunków przyłączenia podmiotów do sieci elektroenergetycznych, pokrywania kosztów przyłączenia, obrotu energią elektryczną, świadczenia usług przesyłowych, ruchu sieciowego i eksploatacji sieci oraz standardów jakościowych obsługi odbiorców (Dz. U. Nr 135, poz. 881) - zwanego dalej „starym rozporządzeniem przyłącze­niowym".

W myśl § 40 ust. 1 tego rozporządzenia przedsiębiorstwo energe­tyczne mogło wstrzymać dostarczanie energii elektrycznej w przypadku nieuregulowania przez odbiorcę należności związanych z dostarczaniem energii elektrycznej. Natomiast według treści § 40 ust. 2 rozporządzenia przedsiębiorstwo energetyczne mogło wstrzymać dostarczanie energii elektrycznej w terminach określonych w umowie sprzedaży, a jeżeli umo­wa nie określałaby tych terminów - po upływie 14 dni od określonego przez to przedsiębiorstwo terminu usunięcia stwierdzonych nieprawidło­wości lub terminu uregulowania zaległych należności określonego w dorę­czonym odbiorcy wezwaniu do podjęcia niezbędnych działań bądź wezwa­niu do zapłaty.

Zatem wprowadzony przez (...) do umów zapis § 13 pkt. 10 okazał się mniej korzystny, a tym samym bardziej uciążliwy dla Spółdzielni, od

rozwiązania przewidzianego przez Ministra Gospodarki na wypadek nie unormowania w umowie kwestii wstrzymania dostawy energii.

Wzmiankowane rozwiązanie też daje możliwość wstrzymania do­stawy także w sytuacji, gdy ze strony Spółdzielni nie dojdzie do zapłaty należności z przyczyn od niej niezależnych.

Ponieważ (...) narzucając w umowach ze Spółdzielnią zapis § 13 pkt. 10 postawił się w sytuacji korzystniejszej od rozwiązań stosownych w obrocie gospodarczym można mu, zdaniem organu antymonopolowego, przypisać odnoszenie nieuzasadnionych korzyści, które są odnośnikiem uciążliwych warunków umów narzuconych kontrahentowi w relacjach ekwiwalentności wzajemnych świadczeń stron tych umów.

W konsekwencji organ antymonopolowy uznał, że pierwszy z za­rzutów postawionych (...) wyczerpuje wszystkie przesłanki praktyki mo­nopolistycznej z art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy o przeciwdziałaniu (...)

Jak wiadomo drugi z analizowanych zarzutów dotyczył treści § 14 ust. 3 i 4 zawartych umów. W postanowieniu tym (...) wyłączył prawo Spółdzielni jako odbiorcy do domagania się odszkodowania na zasadach ogólnych w przypadku przekroczenia dopuszczalnego czasu trwania prze­rwy jednorazowej i dopuszczalnego łącznego czasu trwania przerw awa­ryjnych oraz w przypadku niedotrzymania standardów jakościowych. W takich sytuacjach zgodnie z umowami Spółdzielnia może jedynie żądać bonifikat i upustów określonych w „Taryfie dla Energii Elektrycznej" za­twierdzonej dla (...) przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Tymczasem od okoliczności uzasadniających otrzymania upustów i bonifi­kat na wzmiankowanych zasadach, należy odróżnić sytuację, w których niewykonanie lub nienależyte wykona umów przez (...) spowoduje po­wstanie szkody w majątku Spółdzielni.

W ocenie Prezesa UOKiK bonifikaty i upusty to świadczenia nieza­leżne od odszkodowania co ma znaczenie w sytuacji, gdy wartość ponie-

sionej przez Spółdzielnię szkody może przewyższać wysokość udzielonych odbiorcy bonifikat i upustów. W postanowieniu § 14 ust. 3 i 4 zawartych umów Spółdzielni odebrana została możliwość żądania odszkodowania w zakresie przewyższającym wysokość upustów i bonifikat wynikających z taryfy, chyba że szkoda wynikała z winy umyślnej (...) (art. 473 § 2 k.c). Stanowi to z jednej strony uciążliwy dla niej warunek umów, a z drugiej możliwości uzyskiwania przez (...) nieuzasadnionych korzyści. (...) nie musi się bowiem liczyć z ewentualnymi roszczeniami odszkodowawczymi Spółdzielni w razie wyrządzenia jej szkody niewykonaniem lub nienale­żytym wykonaniem umowy dostawy, gdyż odpowiada w praktyce jedynie do wysokości upustów i bonifikat taryfowych.

Mając to na uwadze Prezes UOKiK decyzją z dnia 27 lutego 2001 r. nr (...) w jej pkt I nakazał (...) zaniechanie praktyki monopoli­stycznej polegającej na narzucaniu uciążliwych warunków umów poprzez: . uprawniania (...) do wstrzymywania dostawy energii elektrycznej w przypadku nieuregulowania przez Spółdzielnię należności związanych z dostarczaniem energii bez zobowiązania dostawcy do przedstawienia jej dodatkowego pisemnego wezwania do zapłaty określającego termin wstrzymania dostawy, . zawarcie w treści umów zapisów wyłączających odpowiedzialność od­szkodowawczą dostawcy energii elektrycznej z tytułu niedotrzymania standardów jakościowych lub w razie wyrządzenia szkody spowodowa­nej przerwami w dostawie energii elektrycznej. Za stosowanie ww. praktyk Prezes UOKiK nałożył na (...) w pkt II po­wołanej decyzji karę pieniężną w kwocie 20.000 zł, kierując się treścią art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o przeciwdziałaniu (...). Kara maksymalna mogła wy­nieść według wyliczeń z decyzji kwotę (...) zł.

Od wydanej decyzji odwołanie wniósł (...). Podniósł w nim, że za­skarżona decyzja narusza zasadę swobody umów, zasady rozliczeń w

umowach wzajemnych, zasadę równości stron w stosunkach obligatoryj­nych.

Analizując zapisy umów organ antymonopolowy nie wgłębił się, zdaniem (...), w system rozliczeń stron funkcjonujący od lat między stro­nami. Przyjął natomiast założenie, według jakiego może zdarzyć się sytu­acja, iż polecenie przelewu złożone w banku (...) z zachowaniem terminu wynikającego z faktury, na skutek operacji międzybankowych, spowoduje uznanie rachunku (...) po tym terminie. Niezachowanie termi­nu może być efektem zbyt późnego doręczenia faktury.

Tymczasem istotne jest, że rozliczanie dostawy przebiega w cyklu dwumiesięcznym, a fakturę Spółdzielni doręcza inkasent zazwyczaj już na drugi dzień po jej wystawieniu. Zatem odwołujący się przez okres prawie trzech miesięcy kredytuje Spółdzielnię, a wprowadzenie do umów zapisu nakładającego na dostawcę energii obowiązek dodatkowego pisemnego wezwania jej do zapłaty jeszcze by ten okres wydłużyło z pokrzywdzeniem (...).

Jednocześnie w odwołaniu podniesiono, że w decyzji nie uwzględ­niono faktu zawarcia nowych umów dostawy we wrześniu 2000 r., a więc już pod rządem rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 25 września 2000 r. w sprawie szczegółowych warunków przyłączenia podmiotów do sieci elektroenergetycznej, obrotu energią elektryczną, świadczenia usług przesyłowych, ruchu sieciowego i eksploatacji sieci oraz standardów jako­ściowych obsługi odbiorców (Dz. U. Nr 85, poz. 957) - zwanego dalej „nowym rozporządzeniem przyłączeniowym". Przepisy tego rozporządze­nia nie normują już instytucji wstrzymania dostawy jak czyniło to uchylone „stare" rozporządzenie przyłączeniowe w § 40 ust. 2. W tym więc zakresie strony mają prawo swobodnego ukształtowania treści łączących je umów dostawy.

Co do drugiej ze stwierdzonych w decyzji praktyk monopolistycz­nych (...) wskazywało, że bonifikata lub upust udzielone odbiorcy za nie­dotrzymanie przez dostawcę standardów jakościowych jest ekwiwalentem stanowiącym całkowite zadośćuczynienie za zaistnienia takiego zdarzenia. Jednocześnie błędnie przyjęto w decyzji, że w razie wyrządzenia szkody spowodowanej wzmiankowanym zdarzeniem Spółdzielni w ogóle nie przy­sługuje odszkodowanie. W spornych postanowieniach § 14 ust. 3 i 4 umów nie wyłączono bowiem odpowiedzialności kontraktowej według zasad ogólnych kodeksu cywilnego.

Sąd Antymonopolowy zważył co następuje:

W dniu 1 kwietnia 2001 r. weszła w życie ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz. 1319), która uchyliła ustawę o przeciwdziałaniu (...).

Zgodnie z treścią art. 113 ustawy o ochronie konkurencji (...) postę­powania wszczęte na podstawie przepisów ustawy o przeciwdziałaniu (...) prowadzić należy na podstawie przepisów ustawy o ochronie konkurencji (...). W tej sytuacji praktyki monopolistyczne (...) stwierdzone w zaskar­żonej decyzji należy oceniać obecnie przy uwzględnieniu treści art. 8 ust. 2 pkt 6 ustawy o ochronie konkurencji (...), według którego nadużywanie po­zycji dominującej polega na narzucaniu uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione korzyści. Takie zachowanie jest zaka­zane z mocy art. 8 ust. 1 ustawy.

Stwierdzić zatem należy, że praktyki monopolistyczne określone w art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy o przeciwdziałaniu (...) w całości odpowiadają definicji takich praktyk z art. 8 ust. 2 pkt 6 ustawy o ochronie konkurencji (...).

Bezsporny między stronami był fakt posiadania przez (...) pozycji dominującej na lokalnym rynku dostaw energii elektrycznej. Jednocześnie ani organ antymonopolowy ani Sąd nie miał wątpliwości, że warunki ob­jętych sporem umów dostawy zostały Spółdzielni narzucone, skoro do ich

podpisania z jej strony doszło po zagrożeniu przez (...) odcięciem dostawy prądu.

Zasadnicze różnice między stanowiskiem Prezesa UOKiK zawartym w decyzji a odwołaniem (...) dotyczą uciążliwości dla Spółdzielni posta­nowień § 13 pkt 10 oraz § 14 ust. 3 i 4 zawartych umów dostawcy i co się z tym wiąże uzyskania bądź nieuzyskania z tego tytułu nieuzasadnionych korzyści przez (...).

Odnośnie pierwszej z zakazanych w decyzji praktyk, której istotą jest za­warte w § 13 pkt 10 umów uprawnienie (...) do wstrzymania dostawy w przypadku nieuregulowania przez Spółdzielnię należności bez nałożenia na dostawcę obowiązku dopełnienia dodatkowego aktu staranności w postaci wezwania do zapłaty z określeniem terminu wstrzymania dostawy, Sąd nie podzielił poglądu organu antymonopolowego, iż brak takiego obowiązku stanowi dla Spółdzielni uciążliwy warunek umów. W tej kwestii w pierw­szej kolejności zważyć należało, że w dniu 28 października 2000 r. tj. wkrótce po podpisaniu umów dostawy weszło w życie nowe rozporządze­nie przyłączeniowe. Nie zostały w nim utrzymane zapisy § 40 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 starego rozporządzenia przyłączeniowego, dającego dostawcy moż­liwość wstrzymania dostarczania energii elektrycznej w przypadku nieure­gulowania przez odbiorcę należności związanych z jej dostarczaniem, przy czym wstrzymanie to mogło nastąpić w terminach określonych w umowie, a gdy umowa nie określała tych terminów - po upływie 14 dni od określo­nego przez dostawcę terminu (...) uregulowania zaległych należności, okre­ślonego w doręczonym odbiorcy (...) wezwaniu do zapłaty.

Tak więc w obecnym stanie prawnym posługiwanie się w umowach instytucją wstrzymania dostawy energii elektrycznej pozostawione zostało do wyłącznej dystrybucji stron kontraktu.

Nie mającym zastosowania w przedmiotowej sprawie wyjątkiem (wynikającym z § 34 ust. 2 nowego rozporządzenia przyłączeniowego) jest

możliwość wstrzymania przez przedsiębiorstwo energetyczne dostawy w razie nieuzasadnionej odmowy odbiorcy na zainstalowanie licznika przed­płato wego i pokrycia kosztów jego zakupu i montażu.

W ocenie Sądu prawa i obowiązki stron w objętych sporem umo­wach oceniać należy pod kątem ich zgodności z nowym rozporządzeniem przyłączeniowym. Uwzględnić bowiem trzeba, że zakaz stosowania prak­tyk monopolistycznych z ustawy o ochronie konkurencji (...) ma charakter publicznoprawny i do tego penalny.

Skoro zatem w wyniku zmiany materialnego prawa administracyjnego -rozporządzenia przyłączeniowego jeszcze przed wydaniem decyzji admini­stracyjnej obowiązki nałożone na dostawcę w § 40 starego rozporządzenia przyłączeniowego zostały zniesione, nie sposób nadal upatrywać w ich nieuwzględnieniu w umowach praktyk monopolistycznych dostawcy ener­gii. Jeśli bowiem nowe przepisy prawa administracyjnego okazały się względniejsze dla przedsiębiorcy, któremu postawiono zarzut stosowania wzmiankowanych praktyk w postanowieniu o wszczęciu postępowania antymonopolowego, to brak jest już podstaw do zakazaniu temu przedsię­biorcy aktualnie nie penalizowanego zachowania. Przeciwne rozumowanie prowadziłoby do jego dyskryminacji, w sytuacji, gdy innym przedsiębior­com za takie samo zachowanie nie można by już postawić zarzutu narusze­nia ustawy antymonopolowej. Toczące się postępowanie powinno zatem zostać umorzone na podstawie art. 105 § 1 kpa lub zakończone decyzją nie stwierdzającą stosowania praktyk monopolistycznych.

W analizowanych umowach w § 13 pkt 10 wprowadzona została możliwość wstrzymania dostawy w przypadku przekroczenia przez odbior­cę o ponad 7 dni terminu płatności ceny określonej zgodnie z § 5 umów w fakturze.

Nie sposób zgodzić się z oceną Prezesa URE według której wstrzy­manie dostawy powinno być poprzedzone dodatkowym wezwaniem S.­-

dzielni do zapłaty określającym jednocześnie termin wstrzymania dostawy. Rozwiązanie powyższe byłoby w ocenie Sądu uciążliwe dla (...) w sytu­acji, gdy termin wstrzymania dostawy został wystarczająco doprecyzowany w zawartych umowach. Zgodzić należy się z wywodem odwołania wska­zującym, że dwumiesięczny sposób rozliczeń należności do którego doli­czyć trzeba okres na sprawdzenie liczników i wystawienie faktury nie jest uciążliwy dla Spółdzielni, która praktycznie korzysta w ten sposób z nie-oprocentowanego kredytu od (...). Organ antymonopolowy nie wziął rów­nież pod uwagę ustalonego między stronami zwyczaju doręczania faktur do Spółdzielni przez inkasenta zazwyczaj już na drugi dzień po ich sporządza­niu co zostało dostatecznie wykazanie przez dostawcę złożonymi do od­wołania fakturami pokwitowanymi przez Spółdzielni co najmniej na jede­naście dni przed upływem terminu płatności.

Jednocześnie zauważyć należy, że Spółdzielnia nie podnosiła faktu zbyt późnego w odniesieniu do terminu płatności doręczenia jej faktur. Gdyby nawet przyjąć hipotetyczną sytuację, w której Spółdzielnia, z przyczyny leżącej po stronie (...), uchybiłaby terminowi płatności ze skutkiem wstrzymania dostawy, to wykazując fakt niedojścia do niej we właściwym czasie oświadczenia woli dostawcy w postaci wezwania do zapłaty umiesz­czonego w fakturze (art. 455 kc i art. 61 kc) nie ponosiłaby odpowiedzial­ności za wstrzymanie dostawy. Należy również podkreślić, iż pozostawanie stron w stałych stosunkach handlowych z tytułu umowy wzajemnej nakłada na nie obowiązek współdziałania w zakresie niezbędnym do prawidłowego wykonania umowy dostawy. Z tego powodu Spółdzielnia nie otrzymawszy faktury powinna w stosownym momencie interweniować u dostawcy w celu zwolnienia się z długu. Interwencja ta mogłaby polegać np. na telefo­nicznym lub pisemnym poinformowaniu dostawcy, o fakcie nieotrzymania od inkasenta faktury w zwyczajowo przyjętym czasie.

Trudno też oprzeć się wrażeniu, że ustawodawca rezygnując w no­wym rozporządzeniu przyłączeniowym z obowiązkowego trybu dodatko­wego wyznaczenia terminu wstrzymania dostawy, uznał iż rozwiązanie to było zbyt restrystrykcyjne i uciążliwe dla dostawców energii elektrycznej. Niezależnie od dokonanej ceny, omawiany problem zostałby jednoznacznie rozwiązany poprzez wprowadzenie przez strony do § 5 umów zapisu wią­żącego powstanie obowiązku zapłaty w określonym terminie od doręczenia a nie sporządzenia faktury przez (...). Ten wątek sprawy nie był jednak przedmiotem analizy przy wydaniu decyzji.

Biorąc zatem pod uwagę ustalony stan faktyczny i aktualny stan prawny Sąd na podstawie art. 479 ³¹ § 3 kpc zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że nie stwierdził stosowania przez (...) praktyki monopoli­stycznej określonej w jej pkt I tire pierwsze.

Odnośnie stwierdzonej praktyki monopolistycznej polegającej na stosowaniu w umowach (...) ze Spółdzielnią zapisów wyłączających od­powiedzialność odszkodowawczą dostawcy energii za niedotrzymanie standardów jakościowych lub za szkody spowodowane przerwami w do­stawie Sąd uznał odwołanie (...) za nieuzasadnione możliwości żądania w takich wpadkach przez odbiorcę jedynie upustów i bonifikat taryfowych słusznie uznana została przez Prezesa UOKiK za uciążliwy warunek umów dostawy. Udzielenie upustu lub bonifikaty ma na celu przywrócenie ekwi­walentności świadczeniu dostawcy, które okazało się być niezgodne z umową. Upust bądź bonifikata stanowi więc dopełnienie niepełnego świad­czenia dostawcy poprzez odpowiednie obniżenie wartości świadczenia pie­niężnego odbiorcy w celu przywrócenia ekwiwalentności świadczeń stron w umowie wzajemnej (art. 487 § 2 kc).

Zdarzenie uzasadniające udzielenie odbiorcy upustu lub bonifikaty może jednak spowodować powstanie po stronie Spółdzielni szkody, której naprawienie może się ona domagać w oparciu o art. 471 i 472 kc bądź o

art. 415 kc - tj. na ogólnych zasadach odpowiedzialności odszkodowaw­czej. Aby uniknąć tej odpowiedzialności (...) wyłączył w § 14 umów pra­wo Spółdzielni do dochodzenia odszkodowania. Słusznie przyjął organ antymonopolowy, że dostawca postawił się w ten sposób w uprzywilejo­wanej pozycji wobec słabszej kontraktowo strony umowy. Jednocześnie trudno przyjąć, aby Spółdzielnia stosując racjonalne reguły postępowania i mając swobodę wyboru dostawcy zrezygnowała z prawa domagania się odszkodowania z korzyścią dla (...) jako sprawcy szkody, który nie mu­siałby liczyć się z koniecznością wyrównania wyrządzonej szkody. Taki warunek umów narzucony Spółdzielni należało zatem uznać za uciążliwy i przynoszący (...) korzyści kosztem Spółdzielni. Przy okazji warto zauwa­żyć, że ustawodawca na szczeblu obrotu przedsiębiorcy z konsumentem uznał w art. 385 ³ kc wyłączenia lub istotne ograniczenie odpowiedzialności względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umo­wy za niedozwoloną klauzulę umowną, a więc za przejaw nadużycia posia­danej władzy rynkowej w postaci narzucenia uciążliwego warunku umowy. W ocenie Sądu taka właśnie klauzula tyle, że w obrocie profesjonalnym również stanowi przejaw narzucenia słabszej stronie umowy uciążliwego jej warunku.

Z tych powodów działając na podstawie art. 479 ³¹ § 1 kc oddalił od­wołanie od pkt I tire drugie decyzji.

Na podstawie art. 479 ³¹ § 3 kpc Sąd zmniejszył o połowę karę pie­niężną nałożoną w pkt II decyzji na (...) z uwagi na to zarzut stosowania przez tego przedsiębiorcę jednej z dwóch opisanych w decyzji praktyk mo­nopolistycznych okazał się nieuzasadniony.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 kpc zno­sząc je wzajemnie między stronami.

/-/ SSO Andrzej Turliński