Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 stycznia 2015r.

Sąd Okręgowy w (...), IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Mariusz Struski

Sędziowie SO Jolanta Deniziuk

SO Wanda Dumanowska ( spr. )

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2015r., w S.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. M. i E. M.

przeciwko T. K., M. K., S. Z., D. S., I. G., K. G. i J. G.

o wydanie nieruchomości

na skutek zażalenia powodów

od postanowienia Sądu Rejonowego w (...)

z dnia 28 listopada 2014r., sygn. akt IX C 192/14

postanawia:

oddalić zażalenie

Sygn. akt IV Cz 28/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w (...) umorzył postępowanie w sprawie wobec cofnięcia pozwu przez pełnomocnika powodów i potwierdzenia tej czynności przez powoda M. M. oraz wyrażenia zgody na cofnięcie pozwu przez pozwanych.

Mając powyższe na uwadze Sąd I-ej instancji uznał, iż cofniecie pozwu, dokonane przez profesjonalnego pełnomocnika, o wydanie nieruchomości, wobec prawomocnego stwierdzenia zasiedzenia części nieruchomości, nie było sprzeczne z prawem ani z zasadami współżycia społecznego, nie zmierzało też do obejścia prawa.

Zażalenie na powyższe postanowienia złożył pełnomocnik powodów, podnosząc iż po wydaniu zaskarżonego postanowienia, po konsultacji z domownikami, powód zorientował się, że wyraził na to zgodę. Nadto podniósł, iż powód jest osobą słabo słyszącą i nie zrozumiał przekazanej mu informacji na temat możliwości umorzenia postepowania, zatem wyrażając zgodę był w błędzie co do istoty tej czynności. W konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i skierowanie sprawy do dalszego rozpoznania.

SĄD II-ej INSTANCJI ZWAŻYŁ CO NASTĘPUJE:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zażalenie powoda podlegało rozpoznaniu w aspekcie sądowej kontroli odwołania przez stronę czynności procesowych. Powód bowiem przed uprawomocnieniem się postanowienia o umorzeniu postępowania odwołał swoje oświadczenie o cofnięciu pozwu (vide: postanowienie SN z dnia 16 lutego 1968 r., II CZ 129/67, Legalis numer 13414). Oświadczenie to nie wywołało skutków materialnoprawnych, bowiem nie obejmowało zrzeczenia się roszczenia.

Zatem rozpoznanie zażalenia wymagało rozważenia sprawy w dwóch aspektach: prawidłowości postępowania Sądu pierwszej instancji w zakresie stosowania art. 203 § 4 oraz ewentualnych wad oświadczenia o cofnięciu pozwu.

Przepis art. 203 § 4 kpc stanowi, że sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że czynność ta jest sprzeczna z prawem lub z zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. Obecna redakcja tego przepisu daje sądowi znacznie większą swobodę w jego stosowaniu, świadczy o tym sformułowanie "sąd może". Dlatego sąd stosując ten przepis działa w ramach swobodnego uznania i powinien wkraczać tylko w przypadkach ewidentnych, gdyż ustawodawca przedkłada wolę strony nad dążenie do wydania wbrew niej orzeczenia sądowego.

Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji, dokonał niezbędnej ocen w aspekcie stosowania tego przepisu i uznał, iż przesłanki takie nie zaistniały. Przy czym uznać należy, iż w grę wchodziła jedynie jedna jego przesłanka, a mianowicie ewentualna sprzeczność cofnięcia pozwu z zasadami współżycia społecznego, bowiem dość oczywiste jest, że cofnięcie pozwu nie było sprzeczne z prawem i nie zmierzało do jego obejścia.

Podkreślenia wymaga przede wszystkim to, że oświadczenie o cofnięciu pozwu złożył profesjonalny pełnomocnik powoda, w jego obecności i z odwołaniem się do konkretnego, prawomocnego orzeczenia o stwierdzeniu zasiedzenia części przedmiotowej nieruchomości. Oświadczenie to zostało potwierdzone przez samego powoda.

Powyższe wskazuje, iż analiza Sądu w tym zakresie była prawidłowa, nadto jest ona zgodna z dotychczasowym, utrwalonym orzecznictwem. Podkreślić przede wszystkim należy, że ocena dopuszczalności cofnięcia pozwu nie wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości i dokonania pełnej oceny tego materiału dowodowego (vide: postanowienie SN z dnia 15 maja 1970 r., III PRN 30/70, Legalis nr 14581).

Odwołanie cofnięcia pozwu jest dopuszczalne w razie istnienia uzasadnionych przyczyn, dopóki postępowanie, w którym czynność ta została dokonana, nie zostało jeszcze prawomocnie umorzone. Do takich przyczyn należą zarówno wady oświadczenia woli, np. błąd, przymus, podstęp (vide: postanowienie SN z 26 listopada 1975 r., I CZ 186/75, L.), jak i okoliczności powstałe następczo, umożliwiające cofnięcie czynności dokonanych pod każdym względem prawidłowo (vide: postanowienie SN z 27 lutego 1983 r., II CZ 11/83, niepubl., cyt. za J. Gudowskim, w: Kodeks Postępowania cywilnego, komentarz do art. 203, LexPolonica).

Zatem ocena skuteczności odwołania cofnięcia pozwu musi dotyczyć również przyczyn z powodu, których następuje. W sensie procesowym oświadczenie o cofnięciu pozwu składane jest drugiej stronie (pozwanemu) a odwołalność procesowych czynności prawnych to także możliwość uchylenia się od ich skutków. W judykaturze utrwaliło się stanowisko o istnieniu cezury czasowej wyznaczającej możliwość odwoływania przez strony procesowych oświadczeń woli. Decydujące znaczenie w tym zakresie mają przede wszystkim przepisy prawa procesowego. W uzasadnieniu wyroków Sądu Najwyższego z dnia 19.03.2002 r., IV CKN 917/00 i z dnia 20.01.2004 r., II CK 80/06 przyjęto, że odwołanie procesowego oświadczenia woli może nastąpić do czasu, w którym nie osiągnie ono skutku w postaci orzeczenia kończącego postępowanie. Poglądy te Sąd Najwyższy potwierdził w wyroku z 11 lutego 2011 r., I CSK 252/10, Legalis nr 316839),

Z analizy zarzutów zażalenia i jego uzasadnienia nie wynika aby powodowie działający przez swego profesjonalnego pełnomocnika, odwoływali się do wad oświadczenia woli lub wskazywał na następcze okoliczności, które powodowałyby jego skuteczność. W szczególności wskazać należy, iż powodowie nie uchylili, wobec pozwanych, się od skutków prawnych złożonych na rozprawie w dniu 17 listopada 2014r. oświadczeń procesowych. Natomiast zmiana stanowiska po konsultacji z domownikami, do której odwołują się skarżący, nie jest okolicznością przesądzającą o skuteczności odwołania, nie może być też uznana za uzasadnioną „okoliczność następczą” w rozumieniu wyżej wskazanym.

Dodać jedynie należy, iż zgodnie z art. 91 kpc, pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do:

1) wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich wniesieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy;

2) wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji;

3) udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu;

4) zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie;

5) odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej.

Oznacza to, iż pełnomocnik powodów był upoważniony do złożenia, w imieniu ich obojga, oświadczenia procesowego o cofnięciu pozwu. Mimo złożenia wniosku z dnia 13 listopada 2014r. o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, powodowie nie cofnęli pełnomocnictwa, którego udzielili 31 maja 2004r.

Wobec powyższego, według Sądu Okręgowego, należy uznać, iż istniały podstawy do wydania przez Sąd Rejonowy postanowienia o umorzeniu postępowania, natomiast nie istnieją podstawy do skutecznego uchylenia się przez powodów od procesowych skutków oświadczenia złożonego w dniu 17 listopada 2012r. Tym samym zażalenie, na podstawie art. 385 w związku z art. 397 kpc, podlegało oddaleniu.