Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 kwietnia 2013r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Koronowski

Protokolant: stażysta Justyna Sobiech

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2013r. w Elblągu

na rozprawie sprawy

z odwołania S. Ł.

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w O.

z dnia 18 grudnia 2012r. znak: (...)

i z dnia 4 lutego 2013r znak: (...)

o wypłatę części uzupełniającej świadczenia

I.  umarza postępowanie co do odwołania od decyzji z dnia 18 grudnia 2012r.

II.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 4 lutego 2013r. w ten sposób, że przyznaje wnioskodawczyni S. Ł. prawo do wypłaty dodatku pielęgnacyjnego i 100% części uzupełniającej emerytury za miesiące październik i listopad 2012r.

Sygn. akt IV U 177/13

UZASADNIENIE

Skarżąca S. Ł. wniosła odwołania od dwóch decyzji znak (...), wydanych z upoważnienia pozwanego Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przez Oddział (...) Kasy w O. (dalej: KRUS). Pierwszą z nich – z dnia 9 grudnia 2012r. – KRUS podjął od dnia 1 grudnia 2012r. wypłatę 100% części uzupełniającej emerytury i dodatku pielęgnacyjnego w związku z zarejestrowaniem w dniu 5 grudnia 2012r. w ewidencji gruntów umowy dzierżawy z dnia 2 września 2012r. Drugą decyzją – z dnia 4 lutego 2013r. – KRUS odmówił wypłaty wskazanych wyżej świadczeń za miesiące październik i listopad 2012r. przyjmując, że wnioskodawczyni prowadzi działalność rolniczą. W uzasadnieniu odwołań skarżąca podała, że nie prowadzi działalności rolniczej, jest bowiem osobą w podeszłym wieku i bardzo schorowaną, ponownej dzierżawy gospodarstwa rolnego nie mogła wcześniej zarejestrować, ponieważ konieczne było wcześniejsze ustalenie spadkobierców w drodze postępowania sądowego.

W odpowiedziach na odwołania pozwany organ powołał się w szczególności na art. 28 i 44 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2008r. Nr 50 poz. 291 ze zmianami) i na art. 133 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009r., Nr. 153 poz. 1227 ze zmianami, powoływanej dalej jako „ustawa emerytalna”) podnosząc, że skoro wnioskodawczyni jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego, które po 2 września 2012r. nie było objęte co najmniej dziesięcioletnią, zawartą na piśmie i zarejestrowaną w ewidencji gruntów umową dzierżawy, to należało przyjąć, że prowadzi ona działalność rolniczą. Skoro przy tym wniosek o wznowienie wypłacania świadczenia wpłynął dnia 5 grudnia 2012r., nie było podstawy do wstecznej wypłaty tychże świadczeń.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni i jej mężowi T. Ł. przysługiwało prawo do emerytury rolniczej. Prawo do wypłaty 100% części uzupełniającej emerytury (a później także dodatku pielęgnacyjnego) nie było zawieszone, gdyż należące do skarżącej i jej męża grunty rolne zostały w dniu 2 września 2002r. wydzierżawione na 10 lat K. D..

W dniu 10 grudnia 2011r. T. Ł. zmarł, o czym KRUS został poinformowany w związku z wypłatą zasiłku pogrzebowego.

Wydaną z urzędu decyzją z dnia 8 sierpnia 2012r. zawieszono wypłatę skarżącej 100% części uzupełniającej emerytury i dodatku pielęgnacyjnego z powodu wygaśnięcia umowy dzierżawy z dnia 2 września 2002r. Wnioskodawczyni nie składała odwołania od tej decyzji.

W dniu 5 grudnia 2012r. wpłynął do pozwanego wniosek o wznowienie wypłaty zawieszonych świadczeń, do którego dołączono potwierdzenie zarejestrowania w ewidencji gruntów kolejnej umowy dzierżawy na 10 lat gruntów rolnych należących m.in. do skarżącej, zawartej ponownie z K. D..

(bezsporne)

Wnioskodawczyni nie prowadziła działalności rolniczej pomiędzy wygaśnięciem poprzedniej umowy dzierżawy, a zarejestrowaniem w ewidencji gruntów kolejnej takiej umowy.

(dowód: zeznania świadka K. D. z rozprawy w dniu 19 kwietnia 2013r.)

Sąd zważył, co następuje:

W pierwszym rzędzie należy wyjaśnić, że oba odwołania dotyczą tego samego zagadnienia, tj. odmowy wypłaty zawieszonych świadczeń za miesiące październik i listopad 2012r., przy czym pierwsza z zaskarżonych decyzji nie odnosiła się do spornego okresu, jako że żądanie wypłaty za te dwa miesiące nie zostało jasno wyartykułowane we wniosku. Wobec tego, skoro o żądaniu tym, wyrażonym dopiero w odwołaniu od pierwszej decyzji, orzeczono w drugiej z zaskarżonych decyzji, merytoryczna ocena pierwszego odwołania stała się zbędna, co skutkowało umorzeniem postępowania w tej części na podstawie art. 355§1 kpc (pkt I. wyroku).

W ocenie Sądu z kolei odwołanie od drugiej decyzji zasługiwało na uwzględnienie.

W tym względzie należy najpierw wyjaśnić, że stan faktyczny sprawy w zakresie niezbędnym dla rozstrzygnięcia został ustalony na podstawie dokumentów zebranych w toku postępowania przed organem rentowym oraz w oparciu o zeznania świadka K. D..

Treść dokumentów była między stronami bezsporna, a przy tym nie ujawniły się żadne okoliczności, które wskazywałyby, że zachodzi konieczność odmówienia tymże dokumentom wiarygodności i mocy dowodowej. Spór ograniczał się bowiem do oceny znaczenia tychże dokumentów. Poza sporem pozostawała w szczególności sama podstawa wypłaty i wysokość świadczeń za miesiące październik i listopad 2012r. w sytuacji, gdyby – wedle organu rentowego – nie zaszła wcześniej podstawa do zawieszenia ich wypłaty.

Odnośnie zeznań świadka trzeba zauważyć, że żadna ze stron ich nie kwestionowała. Również co do tego dowodu nie było podstaw, aby podważać jego wiarygodność. Świadek ten jest rolnikiem i mieszka w J. (chociaż zameldowany jest w E.), gdzie prowadzi gospodarstwo rolne m.in. na spornych gruntach, wydzierżawionych od wnioskodawczyni i pozostałych spadkobierców T. Ł.. Świadek potwierdził, że wnioskodawczyni nie prowadziła w 2012r. działalności rolniczej i zeznał, że wiadomym było, iż będzie dalej dzierżawił przedmiotowy grunt, więc już we wrześniu 2012r. obsiał go rzepakiem, przy czym siewu tego dokonał dla siebie.

Wniosek o wypłatę wcześniej zawieszonych świadczeń za październik i listopad 2012r. był uzasadniony treścią art. 133 ust. pkt 2 ustawy emerytalnej, do którego odsyła art. 52 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Z przepisu tego wynika, że w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń, przyznane świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc zgłoszenia wniosku, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego. Do błędu pozwanego doszło przy wydaniu decyzji z dnia 8 sierpnia 2012r. o zawieszeniu wypłaty przedmiotowych świadczeń. Otóż organ rentowy pominął tę okoliczność, że w dniu 10 grudnia 2011r. zmarł mąż wnioskodawczyni, będący dotąd drugim (obok wnioskodawczyni) współwłaścicielem spornych gruntów. Tym samym wnioskodawczyni nabyła udział we współwłasności tych gruntów w drodze ustania małżeńskiej wspólności majątkowej i dziedziczenia (art. 922§1 i 931§1 kc oraz art. 46 krio), wobec czego zastosowanie w jej sytuacji miał art. 28 ust. 9 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Przepis ten stanowi, że w przypadku podjęcia działalności rolniczej (do czego zresztą – jak wynika z zeznań świadka – w praktyce nie doszło) na gruntach nabytych w drodze dziedziczenia, wypłata nie ulega zawieszeniu przez okres jednego roku. Przywołany przepis nie ogranicza wyłączenia skutku zawieszenia wypłaty świadczeń do takiej tylko sytuacji, że całość prawa do gruntów została nabyta przez dziedziczenie, wobec czego należy przyjąć, że ma on zastosowanie również w sytuacji nabycia – jak w niniejszej sprawie – udziału w takim prawie. Jest to oczywiste, gdy zważyć, że do skutecznego zadysponowania nie tylko całością prawa, ale i udziałem w nim, konieczne jest przedstawienie czy to stwierdzenia nabycia spadku, czy to aktu poświadczenia dziedziczenia, których uzyskanie może być czasochłonne, czego wyrazem było wyznaczenie przez ustawodawcę właśnie rocznego terminu w omawianym przepisie. Wobec powyższego data, od której ewentualnie pozwany organ mógłby zawiesić wypłatę skarżącej spornych świadczeń, ulegała przesunięciu z dnia 3 września 2012r. na dzień 11 grudnia 2012r., a przecież w tej drugiej dacie należący do wnioskodawczyni udział w gospodarstwie rolnym był już ponownie wydzierżawiony na 10 lat, umową pisemną, zarejestrowaną w ewidencji gruntów, czyli spełniającą wymogi art. 28 ust. 4 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Opisane okoliczności skutkowały zmianą zaskarżonej decyzji na podstawie art. 477 ¹⁴§2 kpc i przyznaniem wnioskodawczyni prawa do wypłaty dodatku pielęgnacyjnego i 100% części uzupełniającej emerytury za miesiące październik i listopad 2012r. (pkt II. wyroku).