Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 stycznia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2015 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku T. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o emeryturę

na skutek apelacji wniesionej przez wnioskodawczynię

od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie

z dnia 11 lipca 2014 r. sygn. akt IV U 525/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w R. , pozostawiajac temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej .

Sygn. akt III AUa 710/14

Uzasadnienie
wyroku z dnia 14 stycznia 2015 r.

Decyzjami z dnia 18 lutego 2014r. i z dnia 7 marca 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił wnioskodawczyni T. B. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w warunkach szczególnych dochodzonego wnioskiem z dnia 28 stycznia 2014r.
w trybie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2013r., poz. 1440). Powołując w podstawie prawnej decyzji art. 32 w związku z art. 184 wyżej wymienionej ustawy, a także § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8,poz.43 ze zm.) organ rentowy stwierdził, że wnioskodawczyni nie spełnia wszystkich koniecznych przesłanek nabycia prawa do dochodzonego świadczenia emerytalnego, ponieważ nie udowodniła co najmniej piętnastu lat zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze . Jednocześnie organ rentowy potwierdzał, iż wnioskodawczyni osiągnęła wiek emerytalny wynoszący 55 lat , na dzień 1 stycznia 1999 r. osiągnęła okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 21 lat 7 miesięcy , jak również złożyła stosowne oświadczenie o przekazaniu środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnego za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa.

Wnioskodawczyni T. B. odwołała się od decyzji ZUS do Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie. W odwołaniach z dnia 4 marca 2014r. i z dnia 24 marca 2014 r. wnioskodawczyni wnosząc
o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez potwierdzenie jej uprawnienia do dochodzonego świadczenia emerytalnego, przy zasądzeniu od pozwanego organu rentowego stosownych kosztów procesu zarzuciła, że decyzje te wydane zostały z naruszeniem art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ). W uzasadnieniu tak wyrażonego stanowiska procesowego odwołująca naprowadzała , że wbrew stanowisku ZUS legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych pomimo nie posiadania kwalifikowanego w tym względzie świadectwa pracy którego wydania bezzasadnie odmówił jej pracodawca. Tym zaś okresem pracy w warunkach szczególnych miało być zatrudnienie w Przedsiębiorstwie (...) od
1 czerwca 1977 r. do 31 marca 2013 r. Jak podawała bowiem wnioskodawczyni przez pierwsze 5 lat zatrudnienia u w/w pracodawcy miała wykonywać pracę asystenta w ambulansie poczty ruchomej, zaś w pozostałym okresie pracę asystenta
w Wydziale (...) . Praca ta zaś była wykonywana stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy ,a rodzaj i sposób jej wykonywania uzasadniać miał przyporządkowanie tych prac do tych wymienionych odpowiednio pod pozycją 21 i 1 Działu VIII wykazu A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.), oraz pod pozycją 21 pkt 3 i pozycją 1 pkt 1 Działu VIII zarządzenia nr 33 Ministra Łączności z dnia 16 maja 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu łączności (Dz. Urz. URTiP 1983.3.32). Powyższe potwierdzić zaś mieli wnioskowani do przesłuchania świadkowie ,jak też dokumentacja zawarta w aktach osobowych wnioskodawczyni. W dalszym piśmie procesowym z dnia 23 maja 2014 r. wnioskodawczyni T. B. podawała ,że według jej wiedzy odmowa wydania przez pracodawcę świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych wynikała z tego, że zakład pracy mimo ciążącego obowiązku w pierwszym okresie zatrudnienia na stanowisku asystenta poczty ruchomej nie wypłacał jej dodatku ambulanserskiego, a gdy idzie o dalszy okres zatrudnienia w służbie ekspedycyjno- rozdzielczej ,to najwidoczniej wynikało to z formalnie zajmowanego przez nią stanowiska asystenta, podczas gdy faktycznie wykonywała ,kwalifikowane jako szczególne ,prace ekspedienta ( wszystkie osoby posiadające średnie wykształcenie bez względu na rodzaj pracy według twredzeńodwołującej zajmować miały stanowiska asystentów) .

W odpowiedzi na odwołania pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wnosił o oddalenie żądania wnioskodawczyni z braku dostatecznych podstaw faktycznych i prawnych , podkreślając przy tym ,iż zamiennym jest fakt , nie wystawienia przez istniejącego pracodawcę odwołującej właściwego dokumentu potwierdzającego świadczenie przez nią pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie, po rozpoznaniu odwołań T. B., wyrokiem z dnia 11 lipca 2014 r. (sygn. akt IV U 524/14) oddalił odwołania. Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd Okręgowy w Rzeszowie ustalił ,że T. B. ur. (...), pobierająca od dnia 18 grudnia 2013 r. świadczenie przedemerytalne,
w dniu 28 stycznia 2014 r. wystąpiła do pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Do wniosku emerytalnego nie zostało dołączone jakiekolwiek świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych ,a jedynie oświadczenie wnioskodawczyni, że nie posiada takiego dokumentu ponieważ zakład pracy (...) go nie wydał ,choć „praca była w trudnych warunkach”. Jednocześnie wnioskodawczyni powoływała się na całość dokumentacji obrazującej przebieg jej ubezpieczenia zalegającej w aktach o świadczenie przedemerytalne. W konsekwencji powyższego ,pozwany organ rentowy wydał zaskarżone decyzje odmawiające T. B. prawa do wcześniejszej emerytury. Powołując następnie treść zeznań słuchanych w postępowaniu sądowym świadków , jak też zeznań samej odwołującej, Sąd I instancji odnotował, że przez pierwsze 5 lat pracy na Poczcie T. B. miała pracować w ambulansie poczty ruchomej na stanowisku asystenta, a następnie w Wydziale (...) , gdzie zajmując także stanowisko asystenta wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy tożsame prace co zatrudnieni tam ekspedienci , w narażeniu na kurz i zapylenie. Odnosząc się zaś do dokumentacji pracowniczej odwołującej (pozyskanych w toku postępowania akt osobowych) Sąd Okręgowy w lapidarny sposób stwierdził ,iż dokumentacja ta koreluje z zeznaniami świadków dotyczącymi przebiegu i rodzaju zatrudnienia wnioskodawczyni , dając podstawę do ustalenia charakteru wykonywanej przez nią pracy. Jednocześnie Sąd I instancji ustalił ,że u pracodawcy wnioskodawczyni istniał wykaz stanowisk pracy na których wykonywane prace uznawane były za pracę w warunkach szczególnych ,zgodnie z którym do prac takich zaliczało się m. innymi prace asystentów poczt ruchomych . Z kolei wszystkie stanowiska pracy w Wydziale (...) nie były ujęte w wyżej wymienionym wykazie. Wobec powyższego Sąd Okręgowy w Rzeszowie ostatecznie uznał , że praca wnioskodawczyni T. B. w całym wykazywany przez nią okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) nie była pracą w warunkach szczególnych , przy podkreśleniu ,iż sam pracodawca nie wydał wnioskodawczyni stosownego w tym względzie świadectwa ,jak również nie zamieścił w ogólnym świadectwie pracy odwołującej odpowiedniej w tym przedmiocie wzmianki. Dokonując następnie oceny prawnej sprawy Sąd I instancji ,w ślad za stanowiskiem pozwanego ZUS uznał , iż wnioskodawczyni T. B. nie wykazała jednej z koniecznych przesłanek nabycia prawa do dochodzonego świadczenia emerytalnego, przewidzianych w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach |z Fundusz Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.) .W podstawie prawnej wyroku powołany także został art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c.

Wyrok Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie z dnia 11 lipca 2014 r. zaskarżony został przez wnioskodawczynię T. B.. W apelacji z dnia 8 sierpnia 2014 r. wnioskodawczyni zarzucając naruszenie tak prawa materialnego jak i procesowego tj. art.184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) przez przyjęcie ,że wnioskodawczyni nie spełniła wszystkich przewidzianych w tym przepisie przesłanek nabycia prawa do dochodzonego świadczenia emerytalnego, oraz art. 233 § 1 k.p.c. przez błąd w ustaleniach faktycznych dotyczący oceny charakteru pracy odwołującej jako pracy nie będącej wykonywaną w warunkach szczególnych, wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie żądania odwołań, względnie jego uchylenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji ,przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego jako części kosztów procesu. W uzasadnieniu wniesionego środka odwoławczego skarżąca w szczególności podkreślała, że z zupełnie niezrozumiałych dla niej względów Sąd Okręgowy w Rzeszowie pominął jej pierwszy okres zatrudnienia w poczcie ruchomej , w sytuacji gdy potwierdzająca tę okoliczność świadek S. M. przedłożyła na użytek sprawy własne świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z tego okresu wystawione przez pracodawcę. Z kolei w odniesieniu do pozostałego okresu zatrudnienia , zdaniem apelującej, Sąd orzekający w uzasadnieniu wyroku zupełnie nie wypowiedział się i nie ocenił czy co do zasady praca w Wydziale (...) mogła być uznana za pracę w warunkach szczególnych ,a było to istotne zważywszy na zeznaniach współpracowników którzy potwierdzili tożsamość prac zatrudnionych tam asystentów z pracami ekspedientów tego Wydziału . Konkludując apelująca zarzucała , że rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w Rzeszowie w istocie oparte zostało na fakcie nie wydania przez pracodawcę świadectwa wykonywania przez nią pracy w warunkach szczególnych, gdy tymczasem w postępowaniu sądowym w sprawach tego rodzaju służyło jej prawo dowodzenia spornej okoliczności wszelkimi środkami dowodowymi ,w tym dowodami osobowymi z zeznań świadków, co też uczyniła ,a który to materiał dowodowy nie został właściwie przez Sąd I instancji oceniony .

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. nie ustosunkował się do treści apelacji wnioskodawczyni.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie ,rozpoznając apelację wnioskodawczyni T. B., zważył co następuje;

Wniosek skarżącej o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Rzeszowie jest w pełni zasadny.

Tak jak bowiem słusznie naprowadza apelacja niewyjaśnione zostały wszystkie okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy ,co z jednej strony wynika z niepełności materiału dowodowego ( o czym poniżej) , z drugiej zaś
z niewłaściwej oceny tego już zgromadzonego, a właściwie braku przesądzających
o wyniku sporu koniecznych ustaleń . Już na wstępie zauważyć bowiem przyjdzie , że uzasadnienie zaskarżonego wyroku sprowadza się praktycznie do streszczenia przebiegu postępowania przy jedynie opisie poszczególnych elementów stanu faktycznego ,co stanowi o nie spełnieniu warunków z art.328 § 2 k.p.c. , uniemożliwiającym przeprowadzenie prawidłowej kontroli instancyjnej zaskarżonego rozstrzygnięcia ( por. między innymi wyroki Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 1999r. II UKN 437/98 OSNP 2000/6/245 i z dnia 22 kwietnia 1999r. II UKN 363/98 OSNP-wkł.1999 /16/1). Przyznać przy tym należy również rację skarżącej ,że wyrok Sądu Okręgowego w Rzeszowie opiera się w istocie na zgoła fałszywym założeniu ,iż przesądzającym o wyniku sporu ma być fakt nie wydania wnioskodawczyni przez pracodawcę świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, czy nie ujęcia w wykazie wewnątrzzakładowym stanowisk pracy na których wykonywana jest praca w warunkach szczególnych , stanowiska pracy odwołującej ( w tej sytuacji rodzi się pytanie o celowość przeprowadzenia przez Sąd I instancji dowodów osobowych z zeznań świadków). Tymczasem w sprawach tego rodzaju ,postępowanie sądowe służyć ma właśnie weryfikacji prawidłowości stanowiska pracodawcy i to wszelkimi przewidzianymi prawem dowodami ,a przesądzające o wyniku sporu są ustalenia co do faktycznego rodzaju i charakteru wykonywanej pracy ,przy możliwości jej zakwalifikowania do prac w warunkach szczególnych wymienionych w odpowiednich pozycjach Wykazu A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.), uszczegółowionych pomocniczymi w swym charakterze, przepisami zarządzeń resortowych ( por. m. innymi uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984r. III UZP 48/84 LEX nr 14630). Porządkując więc występujące w przedmiotowej sprawie wymagające wyjaśnienia kwestie podać należy, że spór sprowadza się w istocie do oceny charakteru zatrudnienia T. B. w Przedsiębiorstwie (...) ( od 1 czerwca 1977 r. do 31 grudnia 1998r.- przy zatrudnieniu trwającym do 31 marca 2013r. )
w aspekcie przewidzianej w art.184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) przesłanki ,skutkującej nabyciem prawa do wcześniejszej emerytury
z tytułu pracy warunkach szczególnych. Bezspornym jest przy tym ,iż odwołująca nie legitymuje się kwalifikowanym świadectwem pracy potwierdzającym ten rodzaj zatrudnienia . Z kolei z uzyskanej przez Sąd I instancji informacji od w/w pracodawcy odwołującej ( v.k-32) wynika ,iż wszystkie stanowiska pracy Działu (...) w którym miała pracować wnioskodawczyni – i to jak podaje pracodawca w całym okresie zatrudnienia- nie zostały ujęte w wewnątrzzakładowym wykazie stanowisk na których wykonywane są prace w warunkach szczególnych. Tymczasem zdaniem odwołującej w pierwszych 5 latach zatrudnienia była ona asystentem poczty ruchomej , a z kolei w dalszym okresie pracować miała w Wydziale (...) , wykonując w istocie –pomimo odmiennej tylko ze względów formalnych nazwy stanowiska asystenta- pracę ekspedienta , co uzasadniać ma zakwalifikowanie w/w prac do prac w warunkach szczególnych wymienionych pozycją 21 i 1 Działu VIII wykazu A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.), oraz odpowiednio pod pozycją 21 pkt 3 i pozycją 1 pkt 1 Działu VIII zarządzenia nr 33 Ministra Łączności z dnia 16 maja 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu łączności (Dz. Urz. URTiP 1983.3.32). | Są to więc odpowiednio prace :asystenta poczty ruchomej ,oraz ekspedienta zatrudnionego w służbie ekspedycyjno-rozdzielczej przedmiotów ładunku ( paczek ,worków pocztowych i worków listowych ) wykonującego prace powodujące stale wydatek energetyczny powyżej 1200 Kcal ( dla kobiet) . W tej więc sytuacji oczywistym się staje przesądzenie : po pierwsze jak faktycznie przebiegało zatrudnienie wnioskodawczyni , a po drugie z jakich względów pracodawca uznał ,iż prace w Wydziale (...) co do zasady , na wszystkich występujących tam stanowiskach , nie można zakwalifikować do wyżej wymienionych prac w warunkach szczególnych . Powyższemu służyć zaś musi skierowanie w tym względzie stosownych zapytań do pracodawcy wnioskodawczyni oraz ocena zarówno zawartości akt osobowych odwołującej ( w których nota bene zalega wniosekT. B.o wydanie świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych , nie naprowadzający na fakt wykonywania przez nią pracy asystenta poczty ruchomej ), jak i zeznań świadków , przy czym z uwagi na twierdzenia świadka S. M. o pracy odwołującej na poczcie ruchomej i fakt posiadania przez w/w świadka świadectwa pracy uwzględniającego ten okres jako pracę w warunkach szczególnych ( vide k- 51) , koniecznym się równocześnie stanie wyjaśnienie na podstawie jakich dowodów (dokumentów ) pracodawca okres ten temu świadkowi uwzględnił , przy dodatkowej analizie akt osobowych S. M. ( o co należy także wystąpić do pracodawcy wnioskodawczyni). Dopiero zaś tak zgromadzony materiał dowodowy – nie wykluczając możliwości przeprowadzenia jeszcze innych dowodów ,czy to zawnioskowanych przez strony procesu, czy też dopuszczonych przez Sąd z urzędu ( tu w szczególności rozważenia wymagać może przeprowadzenie dowodu z ponownego przesłuchania świadków, ostatecznie też dowodu z opinii biegłego ds. organizacji przemysłu dla przesądzenia charakteru pracy wnioskodawczyni w Wydziale (...)) –pozwolić może na poczynienie prawidłowych ustaleń , a w efekcie na właściwą ocenę prawną sprawy w kontekście spełnienia przez wnioskodawczynię T. B. wszystkich koniecznych przesłanek nabycia prawa do dochodzonego przez nią świadczenia emerytalnego , przewidzianych w art.184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
|i rentach z Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Z tych wszystkich więc wyżej naprowadzonych względów i na podstawie art.386 § 4 k.p.c. orzeczono jak w sentencji. Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego uzasadnia z kolei art. 108 § 2 k.p.c.

(...)

(...)

(...)

(...)