Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 kwietnia 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Jarosław Jaroń

Sędzia SO Anna Kuczyńska

Sędzia SO Monika Kuźniar (spr.)

Protokolant: Aleksandra Pazio

po rozpoznaniu w dniu 18 kwietnia 2013r.

we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. C.

przeciwko Gminie W.

o ustalenie bezskuteczności wypowiedzenia umowy najmu

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu

z dnia 4 grudnia 2012r.

sygn. akt I C 530/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej 90 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 178/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 4 grudnia 2012 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo A. C. o ustalenie, że wypowiedzenie przez Gminę W. umowy najmu lokalu położonego we W. przy ul. (...) w stosunku do powoda jest bezskuteczne (pkt I) oraz zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej 180 zł kosztów procesu (pkt II).

Rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące, istotne ustalenia stanu faktycznego.

Powód A. C. wstąpił z mocy samego prawa w stosunek najmu lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W. po matce K. P. zmarłej w dniu 17 sierpnia 2010 r., co zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu, Wydział I Cywilny z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie o sygn. akt I C 565/10. Wyrok ten uprawomocnił się dnia 31 maja 2011 r., wobec oddalenia przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy apelacji Gminy W. wyrokiem z dnia 31.05.2011 r. (sygn. akt II Ca 407/11). W toku tego postępowania Sąd ustalił, iż powód w lokalu przy ul. (...) mieszkał z zamiarem stałego pobytu od kwietnia 2010r. Bezpośrednią przyczyną przeprowadzki była konieczność roztoczenia opieki nad matką, która ze względu na zaawansowany stan chorobowy wymagała stałej opieki drugiej osoby. W toku całego postępowania Gmina W. zarzucała, iż nie jest możliwe ustalenie wstąpienia przez powoda w stosunek najmu lokalu przy ul. (...), albowiem przysługuje mu stosunek najmu do lokalu przy ul. (...) we W..

Po uzyskaniu korzystnego dla powoda wyroku, pismem z dnia 13 lipca 2011 r. Gmina wypowiedziała mu stosunek najmu lokalu przy ul. (...) we W., powołując się na przepis art. 11 ust 3 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego. W uzasadnieniu wskazała, że powód posiada tytuł prawny do innego lokalu mieszkalnego tj. do lokalu przy ul. (...) we W., oraz, że wypowiedzenie będzie skuteczne na dzień 31.08.2011 r. Wypowiedzenie to zostało najpierw wysłane na adres przy ul. (...), a gdy przesyłka mimo dwukrotnego awizowania przez pocztę nie została odebrana w terminie, nadano je na adres przy ul. (...) w dniu 18 sierpnia 2012 r. Przesyłki tej powód również nie podjął, mimo dwukrotnego awizowania. O fakcie wypowiedzenia umowy najmu powód dowiedział się w dniu 19 sierpnia 2011r. w trakcie swojej wizyty w Urzędzie Miejskim, kiedy pracownik wydał mu kserokopię wypowiedzenia.

Celem zachowania praw do lokalu przy ul. (...), powód wypowiedział najem lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W., ze skutkiem prawnym na dzień 30.11.2011 r.

Stosunek najmu lokalu przy ul. (...) we W. powód nawiązał z Gminą W. w dniu 27 listopada 2006 r., co zostało stwierdzone umową - aneksem nr (...). W aneksie tym jako drugiego najemcę wskazano I. C., która w dacie zawarcia umowy była żoną powoda. Oprócz małżonków w lokalu zamieszkiwali również synowie I. C. z pierwszego małżeństwa, starszy R. F. ur. w (...) r. a młodszy Ł. F. ur. w (...) r. Lokal przy ul. (...) ma powierzchnię 65,33 m ², składa się z dwóch pokoi o powierzchni 24,22 m ² i 25,10 m ² oraz kuchni, łazienki, wc i przedpokoju. I. C. w 2005 r. wyjechała do pracy za granicę, od 2007 r. przyjeżdżała do Polski sporadycznie.

Powód wyprowadził się z lokalu przy ul. (...) do lokalu przy ul. (...) w kwietniu 2010 r., celem opieki nad chorą matką. Do tego czasu zamieszkiwał zgodnie z synami I. C. w lokalu przy ul. (...), sprawując nad nimi opiekę i wychowując ich. Wyrokiem z dnia 9 grudnia 2010r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu, w sprawie o sygn. akt XIII RC 2880/10, rozwiązał małżeństwo I. C. i A. C. przez rozwód. Małżonkowie nie wnosili o orzeczenie o winie za rozpad małżeństwa. Wskazywali zgodnie, iż ich wspólne pożycie ustało w 2005r. Po rozwodzie z I. C. powód oddał jej klucze i zaprzestał uiszczania opłat za lokal przy ul. (...). Obecnie w lokalu przy ul. (...) mieszka jedynie starszy syn I. C.. Młodszy pojechał do matki pracować za granicą.

W dacie wypowiedzenia powodowi stosunku najmu lokalu przy ul. (...) nie istniały przeszkody prawne ani faktyczne uniemożliwiające powodowi zamieszkanie w lokalu przy ul. (...).

Powód otrzymuje dochody w wysokości ok. 3.000,- zł netto. Mieszka sam w lokalu przy ul. (...). Nie ma nikogo na swoim utrzymaniu. Za lokal przy ul. (...) należny był czynsz regulowany - niższy niż 3 % wartości odtworzeniowej lokalu w skali roku.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy wskazał na bezzasadność powództwa. Po rozważeniu istnienia interesu prawnego powoda i dopuszczalności sformułowanego żądania pozwu, Sąd ten przyjął, że oświadczenie pozwanej gminy o wypowiedzeniu powodowi stosunku najmu na podstawie art. 11 ust. 3 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego było skuteczne, bowiem w dacie wypowiedzenia umowy (skutecznie doręczonego powodowi najpóźniej 19.08.2011 r.), istniała ku temu przesłanka ustawowa, a mianowicie fakt przysługiwania powodowi prawa do innego lokalu. Faktu tego z resztą powód nie kwestionował, zarzucając jedynie, ze nie miał możliwości zamieszkania w lokalu przy ul. (...) we W. z uwagi brak kluczy do lokalu oraz złe stosunki z byłą żoną i jej starszym synem. Sąd I instancji nie przyjął takiej argumentacji powoda, mającej być podpartą zeznaniami samego powoda i świadka A. D., albowiem twierdzenia w tym zakresie były sprzeczne z twierdzeniami składanymi przez powoda w toku sprawy I C 565/10, w której powód podawał, że przyczyną wyprowadzki była choroba matki, zaś w mieszkaniu byłej żony pojawiał się celem sprawowania opieki nad jej synami, z którymi nie pozostawał w żadnym konflikcie. Sąd wskazał ponadto, że lokal przy ul. (...) spełnia kryteria lokalu zamiennego, a dla ustalenia skuteczności wypowiedzenia najmu lokalu przy ul. (...) we W. bez znaczenia pozostawał fakt, iż powód wypowiedział stosunek najmu przy ul. (...), albowiem doszło do tego już po rozwiązaniu stosunku najmu lokalu przy ul. (...). Sąd Rejonowy ponadto nie dopatrzył się w dokonanym wypowiedzeniu naruszenia przez Gminę W. art. 5 kc. Ponadto uznaniu za skuteczne wypowiedzenia umowy najmu lokalu nie sprzeciwiała się aktualna sytuacja powoda, który osiąga wynagrodzenie ok. 3.000 zł miesięcznie i nie posiada nikogo na swoim utrzymaniu, a zatem stać go na wynajęcie lokalu na wolnym rynku.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł powód. Sądowi I instancji zarzucił:

- naruszenie art. 11 ust. 3 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego w zw. z art. 189 kpc poprzez nieprawidłowe stwierdzenie, wbrew zebranemu w sprawie materiałowi dowodowemu, że powód nie wykazał, że wypowiedzenie stosunku najmu lokalu przy ul. (...) we W. dokonane przez pozwaną Gminę W. było nieuzasadnione w sytuacji, gdy zgromadzony materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, że brak było podstaw do dokonania wypowiedzenia;

- naruszenie art. 227 kpc oraz art. 233 § 1 kpc poprzez błąd w ustaleniach faktycznych, przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów oraz dokonanie przez Sąd ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, jak również niewyjaśnienie wszystkich okoliczności mających znaczenie dla sprawy;

- naruszenie art. 5 kc w zw. z art. 11 ust. 3 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego poprzez jego nieuzasadnione niezastosowanie, bowiem mimo pozoru wykonywania prawa podmiotowego strona pozwana nadużywa prawa, korzystając ze środków legalnych.

Powód podał, że Sąd I instancji całkowicie pominął okoliczność, że powód przeprowadził się do mieszkania przy ul. (...) we W. nie tylko z powodu konieczności roztoczenia opieki nad chorą matką, lecz także z uwagi na jego rozwód z I. C.. Podał, że powrót do mieszkania przy ul. (...) jest niemożliwy z uwagi na rozwód i konflikt z byłą żoną i jej synami. Podał także, że zwrócił żonie klucze do mieszkania, ponieważ nie rości sobie żadnych praw do niego. Zarzucił, iż Sąd I instancji dokonał dowolnej oceny dowodów, w szczególności zeznań samego powoda i świadka A. D. oraz wyciągnął wnioski, które nie znajdują oparcia w tym materiale dowodowym. Sąd nie dokonał w ogóle oceny poszczególnych dowodów, w szczególności zeznań świadka M. R.. Zarzucił nadto, że Sąd nie odniósł się do stwierdzenia, że wypowiedzenie dokonane przez stronę pozwaną nie wskazywało prawidłowo przyczyny wypowiedzenia, powołując się ogólnikowo na posiadanie przez powoda tytułu prawnego do innego lokalu, podczas gdy Gmina W. winna wykazać obiektywną możliwość zamieszkiwania przez powoda w tym lokalu. Wskazywał też na niekompetencję i wprowadzenie go w błąd przez urzędników Urzędu Miejskiego we W., jak też wykorzystanie jego niewiedzy i nieznajomości przepisów prawa. Podał, że za radą urzędników wyzbył się prawa do lokalu przy ul. (...) i z tego względu, jak też z uwagi na niechęć jego byłej żony i jej synów, nie ma możliwości zamieszkania w tym lokalu. Podniósł, iż postępowanie Gminy W. było niezgodne z zasadami współżycia społecznego, ponieważ realizował jedynie uprawnienia wynikające z ustawy, wstąpił bowiem w stosunek najmu lokalu przy ul. (...) oraz za radą urzędników zrzekł się praw do lokalu przy ul. (...).

W tym stanie rzeczy powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uznanie bezskuteczności wypowiedzenia umowy najmu, a w razie nieznalezienia przez Sąd Odwoławczy podstaw do zmiany wyroku, o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od strony pozwanej kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, że Sąd Odwoławczy w całości podzielił ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy, czyniąc je jednocześnie podstawą swego rozstrzygnięcia. Sąd ten, w wyniku prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego, ustalił istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, które znajdowały odzwierciedlenie w całokształcie zaoferowanego przez strony materiału dowodowego.

Sąd Okręgowy za słuszne przyjmuje stanowisko Sądu I instancji, zgodnie z którym uznać należy, iż powodowi, na którym ciążył obowiązek dowodu, nie powiodło się wykazanie istnienia obiektywnych przesłanek uniemożliwiających mu korzystanie z lokalu mieszkalnego przy ul. (...). Z samych choćby zeznań powoda wynikało, że był świadomy swego prawa do zamieszkiwania w tamtym mieszkaniu, lecz wyzbył się go z przyczyn od niego jedynie zależnych (subiektywnych). Powód oddał byłej żonie klucze od mieszkania po tym, jak zażądała ich zwrotu i oznajmiła mu, że ma się wyprowadzić z niego. Twierdzenia powoda, że stosunek do niego byłej żony i jej starszego syna był na tyle wrogi, że implikował konieczność opuszczania mieszkania, nie zostały potwierdzone żadnymi dowodami. W szczególności, powód nie wykazał, że syn byłej żony sprowadzał kolegów i urządzał libacje alkoholowe. W mieszkaniu przy ul. (...) nigdy nie interweniowała policja, nie toczyło się też żadne postępowanie sądowe, związane z odbiegającym od norm zachowaniem lokatorów lokalu, wywołanym istniejącym pomiędzy nimi konfliktem. Samo zaś orzeczenie rozwodu, nie jest automatyczną przesłanką świadczącą o niemożności zamieszkiwania przez byłych małżonków czy ich dzieci w jednym lokalu, choć zgodzić należy się z powodem, że po rozwodzie niewątpliwie małżonkowie z reguły nie darzą się sympatią.

Niemożność używania lokalu, o której stanowi powołany przepis, musi mieć charakter obiektywny, nie zaś subiektywny, jak zdaje się wywodzić to powód. Na istnienie obiektywnej przesłanki uniemożliwiającej powodowi zamieszkiwanie w lokalu mieszkalnym przy ul. (...) nie wskazywały też okoliczności przedstawione przez świadka A. D.. Świadek wskazywał bowiem, że powód zamieszkał z matką przy ul. (...) z uwagi na jej chorobę, jeszcze przed rozwodem, kiedy to miał swobodny dostęp do mieszkania przy ul. (...) i opiekował się synami byłej żony. Świadek wskazał nadto, że choć powód nie ma wstępu do mieszkania przy ul. (...), ponieważ taka była wola byłej żony, nie wie, czy dysponuje kluczami do tego mieszkania.

Sąd I instancji oparł się na dowodach zawnioskowanych przez powoda i prawidłowo ocenił je w całokształcie okoliczności sprawy istotnych dla rozstrzygnięcia, w tym również w świetle składanych przez powoda oświadczeń w trakcie procesu o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu. W tym stanie rzeczy Sąd Odwoławczy nie miał podstaw, aby podważyć prawidłową ocenę Sądu Rejonowego, że w dacie wypowiedzenia przez stronę pozwaną umowy najmu lokalu przy ul. (...) nie istniała niemożność korzystania przez powoda z lokalu mieszkalnego przy ul. (...). Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy przyjął, że dokonane przez stronę pozwaną wypowiedzenie umowy, oparte o treść art. 11 ust. 3 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, jest prawnie skuteczne, tym samym uznając za bezzasadny zarzut naruszenia powyższego przepisu.

Sąd Odwoławczy nie dopatrzył się również naruszenia przez Sąd I instancji przepisów prawa procesowego tj. art. 227 kpc oraz art. 233 § 1 kpc. Skarżący nie wskazał, na czym miałoby polegać dokonanie przez Sąd ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, czyli jakie konkretnie ustalenia nie wynikają z przeprowadzonych dowodów. Tym bardziej, że tych dowodów - jak wyżej wskazano, na potwierdzenie tezy o bezskuteczności wypowiedzenia, powód nie przedstawił. Również zarzut przekroczenia przez Sąd Rejonowy granic swobodnej oceny dowodów okazał się chybiony. Wykazanie, że sąd ten naruszył art. 233 § 1 kpc, co mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, nie może być ograniczone do odmiennej interpretacji dowodów zebranych w sprawie. Podobnie twierdzenia powoda, że Sąd w rozważaniach nie odniósł się do zeznań świadka M. R. są niemożliwe do zweryfikowania, gdyż skarżący nie wskazał, jakich konkretnie faktów, które miały być wykazane za pomocą zeznań tego świadka, Sąd nie uwzględnił. Tym bardziej, że ten wniosek dowodowy zgłoszony został przez stronę pozwaną (k. 64) i to jedynie na okoliczność daty doręczenia powodowi wypowiedzenia umowy najmu.

Jako bezzasadny należało także ocenić zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 5 kc. Pozwana Gmina W. skorzystała z uprawnienia wynikającego z art. 11 ust. 3 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego zgodnie z prawem. Chybiony jest zarzut powoda, że pracownicy strony pozwanej nie przeprowadzili wywiadu środowiskowego celem ustalenia czy powód może faktycznie zamieszkiwać w lokalu przy ul. (...), jak też że nie udzieli powodowi skutecznie informacji jak ma uregulować swoje sprawy mieszkaniowe. Z żadnego przepisu prawa nie wynikają takie obowiązki Gminy. Nie ulega wątpliwości, że na podstawie art. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266, ze zm.) zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej należy do zadań własnych gminy. Z faktu tego nie wynika, aby gmina działała w trybie przepisów k.p.a. Wręcz przeciwnie, kwestie realizacji przez gminę obowiązku ustawowego regulowane są w formie cywilnoprawnej. Tym samym, oddanie w najem lokalu mieszkalnego, czy też wybór osoby do zawarcia umowy najmu lokalu mieszkalnego z mieszkaniowego zasobu gminy nie jest sprawą z zakresu administracji publicznej, albowiem w takich sprawach gmina występuje jako podmiot prawa cywilnego, a nie organ administracji publicznej wydający władcze rozstrzygnięcie (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 5 listopada 1997 r., III ZP 37/97, OSNAP 1998, nr 7, poz. 200, Lex nr 31733). W tym przypadku obowiązuje już zasada równości stron. Z tego względu Sąd Odwoławczy podzielił stanowisko strony pozwanej, która wskazywała, że jej pracownicy nie mieli obowiązku, a nawet nie mogli udzielać powodowi porad prawnych. Ponadto, powód miał świadomość niemożności posiadania prawa do lokalu gminnego przy współistniejącym prawie do innego lokalu, a kwestia ta przewijała się przez proces o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu spornego lokalu. Po zakończeniu procesu, powód winien był rozważyć (tak istotną dla niego) kwestię mieszkaniową, tj. do którego z lokali zachowa prawo, a w razie potrzeby skorzystać z pomocy prawnej. Ponadto, zasadnie Sąd Rejonowy przyjął, że sytuacja życiowa i majątkowa powoda pozwala mu na wynajęcie lokalu lub pokoju na wolnym rynku.

Mając na uwadze powyższe Sąd Odwoławczy na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację powoda jako bezzasadną, o czym orzeczono jak w pkt I sentencji.

Orzeczenie zawarte w pkt II sentencji zapadło w oparciu o art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc, zgodnie z wynikiem postępowania. Zasądzona kwota 60 zł stanowi koszty zastępstwa procesowego wyliczone w oparciu o § 6 pkt 2 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.