Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 października 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 października 2014r. w Gliwicach

sprawy z powództwa E. K. (K.)

przeciwko Kopalni (...) Spółce Akcyjnej w K.

o podwyższenie renty wyrównawczej, o odszkodowanie za utraconą nagrodę jubileuszową

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 3 czerwca 2014 r. sygn. akt VI P 251/13

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 300 zł (trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

(-) SSO Teresa Kalinka (-) SSO Maria Pierzycka-Pająk (spr.) (-) SSR (del.) Agnieszka Kubis

Sędzia Przewodniczący Sędzia

UZASADNIENIE

Powód E. K. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanej Kopalni (...) Spółki Akcyjnej w K.:

1.  po 650 zł miesięcznie tytułem renty wyrównawczej za okres od dnia 31 lipca 2012 roku i na przyszłość, płatnej do 10-tego dnia każdego miesiąca za dany miesiąc, z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia płatności którejkolwiek z rat, a to w miejsce renty wyrównawczej wypłacanej na podstawie wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach w sprawie VI Pm 14/11 (odpis pozwu w tym zakresie doręczono 5 czerwca 2013 roku);

2.  kwoty 7 000 zł tytułem odszkodowania za utraconą nagrodę jubileuszową po 40 latach pracy, z ustawowymi odsetkami od dnia 22 lipca 2011 roku do dnia zapłaty (odpis pozwu w tym zakresie doręczono pozwanej dnia 27 czerwca 2013 roku, rozszerzenie żądania, k.35);

3.  kwoty 1 200 zł tytułem poniesionych kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na uzasadnienie podano, że pozwana ponosi odpowiedzialność za szkodę powoda w dochodach w związku z chorobą zawodową słuchu. Pozwana wypłaca na rzecz powoda raty renty wyrównawczej, stanowiące utracone wynagrodzenie za pracę. Od dnia 31 lipca 2012 roku powód nabył prawo do emerytury z systemu ubezpieczeń społecznych i w związku z tym nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 907 § 2 k.c. przy zastosowaniu art. 300 k.p. Gdyby nie schorzenie zawodowe, za które odpowiedzialność ponosi pozwana, to powód pracowałby do osiągnięcia 60-tego roku życia i nabyłby prawo do emerytury, której wysokość byłaby wyższa od faktycznie otrzymywanej. W związku z tym szkoda powoda stanowi różnicę między potencjalną emeryturą a faktycznie wypłacaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz od powoda poniesionych kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na uzasadnienie podano, że pozwana na bieżąco wypłaca na rzecz powoda raty renty wyrównawczej. Powód nie wykazał zmiany stosunków w rozumieniu art. 907 § 2 k.c. w związku z art. 300 k.p., w tym pogorszenia sytuacji życiowej w następstwie choroby zawodowej słuchu.

Wyrokiem z dnia 3 czerwca 2014 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach zasądził na rzecz powoda skapitalizowaną rentę wyrównawczą za okres od 31 lipca 2012 r. do 31 maja 2013 r. w wysokości 2.462,94 złotych niezależnie od renty wyrównawczej orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 20 maja 2011 roku w sprawie VI Pm 14/11 z ustawowymi odsetkami od dnia 6 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty, nadto zasądził kwoty renty wyrównawczej niezależnej od renty wyrównawczej orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 20 maja 2011 r. za następujące okresy:

- po 256,95 zł miesięcznie za okres od 1 czerwca 2013 r. do 28 lutego 2014 r. z ustawowymi odsetkami od każdej raty renty wyrównawczej od 11-go dnia miesiąca za dany miesiąc, poczynając od 11 czerwca 2013 r.,

- po 264,11 zł miesięcznie za okres od 1 marca 2014 r. do 31 maja 2014 r. z ustawowymi odsetkami od każdej raty renty wyrównawczej od 11-go dnia miesiąca za dany miesiąc do dnia zapłaty, poczynając od 11 marca 2014 roku.

Ponadto Sąd Rejonowy zasądził na rzecz powoda po 471,50 zł miesięcznie tytułem renty wyrównawczej za okres od 1 czerwca 2014 r. i na przyszłość płatnej do 10-go dnia każdego miesiąca za dany miesiąc z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia płatności którejkolwiek z rat renty wyrównawczej od 11-go dnia miesiąca za dany miesiąc do dnia zapłaty, a to w miejsce renty wyrównawczej orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego
w G. z dnia 20 maja 2011 r. w sprawie VI Pm 14/11.

W kolejnym punkcie Sąd zasądził na rzecz powoda kwotę 3.038,10 zł tytułem odszkodowania za utraconą nagrodę jubileuszową za 40 lat pracy z ustawowymi odsetkami od 28 czerwca 2014r. W dalszej kolejności Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie i orzekł o kosztach procesu.

W pisemnym uzasadnieniu wyroku zostało ustalone, że powód był zatrudniony u pozwanej
w okresie od dnia 20 lipca 1971 roku do dnia 31 lipca 1998 roku, przy czym do dnia
30 czerwca 1995 roku na stanowisku ślusarza – operatora spycharki.

Decyzją Państwowego Terenowego Inspektora Sanitarnego w K.
z dnia 31 sierpnia 1995 roku stwierdzono u powoda chorobę zawodową – obustronne zawodowe uszkodzenie słuchu.

Za schorzenie zawodowe słuchu odpowiedzialność ponosi pozwana, bowiem powód pracował w hałasie ponadnormatywnym.

W związku z utratą zdolności do pracy na stanowisku ślusarza – operatora spycharki, powód z dniem 1 lipca 1995 roku został przeniesiony na stanowisko robotnika torowego.

Pozwana rozwiązała z powodem stosunek pracy z dniem 31 lipca 1998 roku
z przyczyn ekonomicznych, leżących po stronie zakładu pracy. W związku z tym, gdyby nie przyczyny ekonomiczne, to powód nadal pracowałby u pozwanej na stanowisku robotnika torowego. Po ustaniu stosunku pracy u strony pozwanej powód nigdzie już nie pracował.

Powód nie posiadał i nie posiada prawa do renty z ubezpieczenia społecznego
w związku z chorobą zawodową lub z ogólnego stanu zdrowia.

Wyrokiem z dnia 24 lipca 1997 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach w sprawie
VI P 214/97 zasądził od pozwanej na rzecz powoda rentę wyrównawczą, poczynając od dnia 1 lipca 1995 roku. Kryterium obliczania szkody powoda w dochodach stanowiła różnica pomiędzy potencjalnym wynagrodzeniem za pracę (na podstawie zarobków operatorów spycharek S. W. i Z. Z.) a faktycznymi zarobkami powoda.

Wyrokiem z dnia 21 listopada 2001 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach w sprawie
VI P 174/99 zasądził od pozwanej na rzecz powoda nową rentę wyrównawczą w miejsce dotychczas wypłacanej, przy czym od dnia 1 października 2001 roku w wysokości po
1 212,28 zł miesięcznie, płatną do 10-tego dnia każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia płatności którejkolwiek z rat. Kryterium obliczenia szkody powoda
w dochodach stanowiła różnica pomiędzy potencjalnym wynagrodzeniem za pracę (na podstawie zarobków operatorów spycharek Z. Z. i K. M.)
a wypłacaną dotychczas rentą wyrównawczą.

Dalej Sąd merytoryczny ustalił, że stosunek pracy Z. Z. ustał
z dniem 14 lutego 2005 roku; natomiast K. M. z dniem 4 maja 2001 roku.

Ustalono także, że w okresie od 2005 roku pozwana ponownie zatrudniała pracowników, w tym na stanowiskach robotnika torowego. Między innymi w 2005 roku został zatrudniony na stanowisko robotnika torowego N. J..

Sąd Rejonowy w Gliwicach w sprawie VI P 224/08 uznał, że w przypadku powoda nie można przyjąć, iż jego możliwości zarobkowe są na poziomie najniższego wynagrodzenia krajowego. Powód posiada kwalifikacje zawodowe oraz zdolność do pracy na stanowisku pracownika torowego i dlatego też należy przyjąć możliwości zarobkowe powoda odpowiadające wysokości wynagrodzenia za pracę jakie otrzymuje robotnik torowy
u pozwanej. Na podstawie opinii biegłego laryngologa dr-a J. K. ustalono, iż schorzenie zawodowe nie czyni powoda niezdolnym do pracy na stanowisku robotnika torowego. Sąd w sprawie VI P 224/08 przyjął, iż powód mógł ponownie podjąć zatrudnienie
u pozwanej na stanowisku robotnika torowego i świadczyć pracę podobnie, jak N. J.. Powód jednakże nie był zainteresowany podjęciem ponownie pracy. Zatem szkoda powoda w dochodach wyrażała się różnicą pomiędzy potencjalnym wynagrodzeniem uzyskiwanym na stanowisku operatora spycharek a wynagrodzeniem, jakie powód uzyskiwałby na stanowisku robotnika torowego. Z wyliczeń dokonanych przez Sąd w sprawie VI P 224/08 wynika, że powód nie ponosi szkody, a pozwana znacznie nadpłaca rentę wyrównawczą.

W związku z powyższym pozwana wystąpiła o uchylenie obowiązku wypłaty na rzecz powoda renty wyrównawczej.

Wyrokiem z dnia 20 maja 2011 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach w sprawie VI Pm 14/11 uchylił częściowo obowiązek renty wyrównawczej wypłacanej przez pozwaną na rzecz powoda na podstawie wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 21 listopada 2001 roku w sprawie VI P 174/99 ponad następujące kwoty i za następujące okresy: a) 147,72 zł miesięcznie za okres od dnia 1 września 2009 roku do dnia 31 grudnia 2009 roku, b) 202,83 zł miesięcznie za okres od dnia 1 stycznia 2010 roku do dnia 31 grudnia 2010 roku, c) 207,09 zł miesięcznie za okres od dnia 1 stycznia 2011 roku i na przyszłość, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

W sprawie VI Pm 14/11 Sąd na podstawie wykazu zarobków dokonał obliczenia ewentualnej dodatkowej szkody powoda w dochodach, przyjmując różnicę pomiędzy potencjalnym wynagrodzeniem za pracę (na podstawie zarobku operatora spycharki N. T.), przy założeniu możliwości zarobkowych E. K. na poziomie wynagrodzenia robotnika torowego (na podstawie zarobku N. J.).

W końcu Sąd Rejonowy ustalił, że decyzją z dnia 7 sierpnia 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał powodowi prawo do emerytury od dnia 31 lipca 2012 roku, to jest od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego. Emeryturę obliczono na podstawie art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS, w wysokości 2 778,68 zł brutto (2 289,60 zł netto) na dzień 31 lipca 2012 roku.

Następnie w toku postępowania Sąd I instancji dopuścił dowód z opinii biegłego do spraw rent wyrównawczych na okoliczność:

a)  ustalenia wysokości potencjalnej emerytury powoda na dzień 31 lipca 2012 roku (to jest z chwilą osiągnięcia 60 roku życia i osiągnięcia okresu pracy w warunkach szczególnych), przyjmując do dnia 31 grudnia 1994 roku zarobek powoda, a następnie pracowników Z. Z. (1995 – 2004), K. M. (1995-2000), N. T. (2001 – 2012),

b)  obliczenia renty wyrównawczej za okres od dnia 31 lipca 2012 roku i na przyszłość, stanowiącej różnicę pomiędzy potencjalną emeryturą a faktycznie otrzymywaną z funduszu ubezpieczeń społecznych.

W opinii z dnia 8 października 2013 roku biegły T. N. wskazał, że najkorzystniejsze potencjalne świadczenie emerytalne dla powoda należy obliczyć na podstawie art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2004 roku, Nr 39, poz. 353 ze zm.). Biegły obliczył, że na dzień 31 lipca 2012 roku wysokość potencjalnej emerytury powoda wynosi 3 331,31 zł brutto. Biegły dokonał waloryzacji potencjalnej i faktycznej emerytury, oraz obliczył świadczenia w wartości netto, ustalając szkodę powoda w dochodach, jako różnicę między potencjalną emeryturą powoda, a faktycznie przez niego pobieraną oraz przy uwzględnieniu wypłacanej przez pozwaną powodowi renty wyrównawczej w kwocie po 207,09 zł miesięcznie w okresie od 1 sierpnia 2012 r. do 31 maja 2014 roku.

Uwzględniając fakt, że pozwanej doręczono odpis pozwu dnia 5 czerwca 2013 roku. Sąd Rejonowy uznał, że należna powodowi skapitalizowana renta wyrównawcza za okres od dnia 31 lipca 2012 roku do dnia 31 maja 2013 roku i niezależna od już wypłaconej wynosi 2 462,94 zł = (1 x 253,71 zł) + (6 x 239,73 zł) + (3 x 256,95 zł).

Nadto Sąd I instancji opierając się na wyliczeniach biegłego ds. rent wyrównawczych ustalił, iż powodowi przysługuje dalsza renta wyrównawcza, obok już wypłaconej przez pozwaną za poszczególne okresy. Wreszcie opierając się na powyższej opinii Sąd zasądził na rzecz powoda nową rentę wyrównawczą na przyszłość w miejsce dotychczas mu wypłacanej.

W dalszej kolejności Sąd I instancji wskazał, że powód nie kwestionował opinii biegłego sądowego T. N.. Z kolei pozwana nie kwestionowała wyliczeń dokonanych przez biegłego; natomiast wskazała, że potencjalna emerytura powoda winna zostać obliczona przy przyjęciu zarobków pracownika torowego za okres od dnia
1 stycznia 1995 roku do dnia 31 lipca 2012 roku. Na uzasadnienie tego stanowiska pozwana podała, że powód był zatrudniony na stanowisku pracownika torowego, jego stosunek pracy ustał w związku z likwidacją stanowiska pracy (przyczyną niezwiązaną z chorobą zawodową), a następnie po kilku latach powód mógł ponownie podjąć zatrudnienie na stanowisku pracownika torowego, czego nie uczynił.

Sąd Rejonowy podzielił w całości opinię biegłego z zakresu rent wyrównawczych T. N. podnosząc, że odpowiada ona tezie dowodowej i została sporządzona rzetelnie, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa. Jednocześnie Sąd uznał, że nie można podzielić wniosku pozwanej o uzupełnienie opinii poprzez obliczenie potencjalnej emerytury w odniesieniu do zarobków pracownika torowego, albowiem pozwanej umknęła dość istotna okoliczność, a mianowicie, gdyby nie następstwa choroby zawodowej słuchu, to powód nie utraciłby zdolności do pracy i świadczyłby ją na stanowisku operatora spycharek. Jednocześnie Sąd zaznaczał, że we wszystkich sprawach o rentę wyrównawczą przyjęto, że szkoda powodowa w dochodach, to utrata wynagrodzenia na stanowisku operatora spycharek. W związku z tym w ocenie Sądu Rejonowego, to właśnie wynagrodzenie za pracę na stanowisku operatora spycharek winno być podstawą do obliczenia potencjalnej emerytury.

W dalszej kolejności Sąd ustalił, że w sprawie VI P 224/08 przyjęto, że gdyby powód pozostawał nadal w zatrudnieniu u pozwanej, to z dniem 19 lipca 2006 roku nabyłby prawo do nagrody jubileuszowej po 35 latach pracy. W związku z tym prawo do nagrody jubileuszowej po 40 latach pracy powód nabyłby z dniem 19 lipca 2011 roku.

Zgodnie z § 20 punkt 6 regulaminu wynagradzania obowiązującego u pozwanej nagroda jubileuszowa po 40 latach pracy przysługuje w wysokości odpowiadającej 195% podstawy wymiaru; natomiast podstawę wymiaru nagrody jubileuszowej stanowi płaca zasadnicza pracownika, ustalona na dzień nabycia prawa do nagrody.

Płaca zasadnicza pracownika porównawczego N. T. na dzień 19 lipca 2011 roku wynosiła 1 900 zł brutto. W związku z tym wysokość nagrody jubileuszowej wynosi 3 705 zł brutto (1 900 zł x 195%); zaś netto wynosi 3 038,10 zł.

W oparciu o przeprowadzone postępowanie dowodowe Sąd uznał, że roszczenia powoda zasługują na częściowe uwzględnienie.

Przystępując do rozważeń prawnych Sąd I instancji wskazał w pierwszej kolejności, że powód domagał się podwyższenia renty wyrównawczej od 31 lipca 2012 r. do nadal, w oparciu o normę art. 907 § 2 k.c. Zgodnie z tym przepisem zmiana stosunków w rozumieniu art. 907 § 2 k.c. - w znaczeniu zmiany sytuacji majątkowej lub osobistej - musi wystąpić po wydaniu wyroku ustalającego prawo do renty lub też po zawarciu ugody w tej sprawie. Zagadnieniem tym Sąd Najwyższy zajmował się m.in. w uchwale składu 7 sędziów z dnia 18 października 1972 r., III PZP 25/72 (OSNCP 1973, nr 3, poz. 38) i w wyroku z dnia 28 listopada 1972 r., III PRN 94/72 (OSNCP 1974, nr 2, poz. 22). W uchwale podjętej w składzie powiększonym Sąd Najwyższy stwierdził, że „w sprawie o zmianę wysokości renty ustalonej ugodą, sąd uwzględnia w ramach zmiany stosunków - na podstawie art. 907 § 2 KC - tylko okoliczności powstałe po zawarciu ugody”, natomiast w wydanym później wyroku zajął stanowisko, że powołana uchwała - z uwagi na argumentację przytoczoną w jej uzasadnieniu - odnosi się odpowiednio także do rent ustalonych wyrokiem.

Dalej Sąd merytoryczny zwracał uwagę, że orzeczona renta wskutek utraty zdolności zarobkowania wyrównuje szkodę o charakterze trwałym, której wielkość można ustalić tylko według daty orzekania. W związku z tym normy prawne muszą przewidywać najmniej uciążliwe sposoby korekty tego rodzaju odszkodowania, ze względu na zmiany stosunków następujące po wydaniu orzeczenia ustalającego wysokość renty. Temu właśnie celowi służy unormowanie zawarte w art. 907 § 2 k.c. Ogólność sformułowania o „zmianie stosunków” pozwala na elastyczne dostosowywanie wysokości świadczenia do zmieniających się przesłanek. Jedną z nich może być zmiana statusu poszkodowanego z potencjalnego pracownika na potencjalnego emeryta.

Sąd I instancji wskazał również, że ustalając wysokość świadczenia odszkodowawczego nie można pominąć okoliczności istniejących w chwili orzekania. Zatem przy porównywaniu ze stanem z chwili orzekania o żądaniu zmiany wysokości Sąd jest związany poprzednim orzeczeniem w zakresie objętym prawomocnością. Przy zmianie wysokości renty wyrównawczej Sąd jest związany zasadą odpowiedzialności (art. 435 k.c.)
i stopniem (art. 362 k.c.) odpowiedzialności sprawcy szkody, ustalonym w wyroku przyznającym rentę poszkodowanemu.

Przenosząc te ogólne rozważania na grunt niniejszej sprawy, Sąd wskazał, iż rację ma powód, że obowiązek naprawienia szkody ciążący na pozwanej nie ustał. Pozwana wypłacała powodowi na podstawie orzeczenia sądowego rentę wyrównawczą, stanowiącą różnicę pomiędzy potencjalnym wynagrodzeniem za pracę a faktycznym dochodem. W związku z tym powód posiadał status potencjalnego pracownika pozwanej na stanowisku operatora spycharek, poczynając od dnia 1 lipca 1995 roku. Gdyby nie choroba zawodowa słuchu, to powód z dniem 31 lipca 2012 nabyłby prawo do emerytury, obliczanej na podstawie zarobków na stanowisku operatora spycharek. Zatem w ocenie Sądu I instancji doszło do zmiany stosunków w rozumieniu art. 907 § 2 k.c., polegających na zmianie statusu powoda
z potencjalnego pracownika na potencjalnego emeryta. Tym samym w ocenie Sądu obowiązek wypłaty renty wyrównawczej wynika z utraty widoków na przyszłość przez powoda, ale dopiero od dnia 31 lipca 2012 roku.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd uznał, że roszczenie powoda o podwyższenie renty wyrównawczej jest co do zasady uzasadnione. Tym samym Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda dalszą rentę wyrównawczą zgodnie z wyliczeniami biegłego ds. rent wyrównawczych.

O odsetkach Sąd orzekł z mocy art. 481 k.c. w związku z art. 300 k.p.

W pozostałej części, tj. ponad wartości zasądzonej renty wyrównawczej powództwo zostało oddalone.

Sąd uznał też za uzasadnione roszczenie powoda o odszkodowanie za utraconą nagrodę jubileuszową po 40 latach pracy, stojąc na stanowisku, że to odszkodowanie należy ująć w kategorii tzw. „szkody przyszłej”, która charakteryzuje się tym, iż powstaje jakiś czas po zdarzeniu powodującym szkodę, jako konieczna konsekwencja.

Roszczenie o odszkodowanie za utraconą nagrodę jubileuszową po 40 latach pracy należy ująć w kategorii tzw. „szkody przyszłej”, która charakteryzuje się tym, iż powstaje jakiś czas po zdarzeniu powodującym szkodę, jako konieczna konsekwencja.

Sąd Rejonowy podniósł, iż w związku ze schorzeniem, za które odpowiedzialność ponosi pozwana, powód utracił zdolność do pracy na stanowisku operatora spycharek, tym samym został pozbawiony możliwości dalszego zarobkowania na tym stanowisku oraz uzyskiwania korzyści związanych z tym zatrudnieniem. Jednocześnie Sąd uznał, że jest związany zakresem odpowiedzialności pozwanej, bowiem pozwana nigdy nie domagała się uchylenia się renty wyrównawczej w trybie art. 907 § 2 k.c., wskazując na zmianę stosunków w postaci utraty przez powoda statusu potencjalnego pracownika na stanowisku operatora spycharek.

Sąd I instancji wskazał także, iż obowiązek naprawienia szkody (majątkowej
i niemajątkowej) wyrządzonej czynem niedozwolonym warunkowany jest spełnieniem łącznym trzech przesłanek. Pierwszą przesłanką jest szkoda w znaczeniu uszczerbku w dobrach osoby poszkodowanej; drugą przesłanką jest zdarzenie, które powoduje szkodę, a z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy; trzecią przesłanką jest związek przyczynowy pomiędzy szkodą a faktem powodującym szkodę. Wreszcie Sąd podniósł, iż norma zawarta w art. 361 k.c. wyznacza zasadę pełnego odszkodowania, która odgrywa istotną rolę w dziedzinie odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych; została ona przyjęta przede wszystkim w interesie poszkodowanego i jej funkcja sprowadza się do wyrównania uszczerbku poniesionego w następstwie wyrządzonej szkody.
Zakres wskazanego przepisu obejmuje utracone korzyści przez powoda, co może nastąpić w formie odszkodowania – art. 444 § 1 k.c.

Zgodnie z art. 444 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty.

Takie rozważania doprowadziły Sąd I instancji do wniosków, że odszkodowanie za utraconą nagrodę jubileuszową należy traktować jako odszkodowanie wyznaczone normami art. 361 § 2 k.c. w związku z art. 435 k.c. i art. 444 § 1 k.c. przy zastosowaniu art. 300 k.p.
Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził na rzecz powoda od pozwanej kwotę 3 038,10 zł tytułem odszkodowania za utraconą nagrodę jubileuszową po 40 latach pracy. O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 k.c. w związku z art. 300 k.p., uznając, że dzień doręczenia pozwanej żądania na rozprawie był ostatnim dniem do spełnienia dochodzonego roszczenia, to jest dzień 27 czerwca 2013 roku. Ponad orzeczoną kwotę powództwo oddalono jako wygórowane.

Na marginesie Sąd zaznaczał jeszcze, że nie można porównywać potencjalnej nagrody jubileuszowej po 40 latach pracy na stanowisku pracownika operatora spycharek i pracownika robotnika torowego, a następnie przyznać powodowi różnicę między nagrodami jubileuszowi dla w/w stanowisk pracy, albowiem powód nie ma faktycznego i hipotetycznego stażu na stanowisku robotnika torowego w okresie od dnia 1 sierpnia 1998 roku (rozwiązanie umowy o pracę) do dnia 28 lutego 2005 roku (data przyjęcia możliwości zarobkowych na stanowisku robotnika torowego).

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz.U. Nr 163, poz.1348 z późn.zm.). Każda ze stron domagała się kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, to jest po 1 200 zł. Powód wygrał w 80% (11 779,74 zł : 14 800 zł). Skoro pozwana poniosła własne koszty w wysokości 1 200 zł, to winna powodowi dopłacić 720 zł – 2 400 zł (łączne koszty) x 80% - 1 200 zł.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., i a contrario z art. 96 ustęp 1 punkt 4) ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2005 roku, Nr 167, poz. 1398), to jest 589 zł = 11 779,74 zł x 5%. Łączne wydatki wyniosły 1 929,12 zł, zatem pozwana winna pokryć wydatki w wysokości 1 543,30 zł.

Apelację od przedstawionego orzeczenia wniosła strona pozwana.

Zaskarżając wyrok w całości apelująca zarzucała:

1.  naruszenie art. 321 § 1 k.p.c., poprzez orzeczenie ponad żądanie pozwu,

2.  naruszenie art. 907 § 2 kodeksu cywilnego poprzez przyjęcie, że nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca zmianę wysokości renty,

3.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego i dowolną ocenę dowodów,

4.  naruszenie art. 217 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu zawnioskowanego przez pozwaną.

Podnosząc te zarzuty apelująca wnosiła o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa
w całości, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód wnosił o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej oraz o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa adwokackiego za wszystkie instancje według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji poczynił prawidłowe ustalenia odnośnie stanu faktycznego
w szczególności w zakresie, w jakim przyjął, że powód posiadał do 30 lipca 2012 r. status potencjalnego pracownika pozwanej na stanowisku operatora spycharek, poczynając od
1 lipca 1995 roku.

Sąd przeprowadził w tym zakresie wyczerpujące postępowanie dowodowe uwzględniając zgłoszone przez strony wnioski i następnie w prawidłowy sposób, zgodnie z zasadami logiki
i doświadczenia życiowego dokonał trafnej oceny zebranych dowodów i wyciągnął właściwe wnioski. Z tego względu Sąd Okręgowy przyjął ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy za własne.

Powód w trakcie postępowania przed Sądem Rejonowym wykazał, stosownie do treści art. 907 § 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p., że nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca podwyższenie od dnia 31 lipca 2012 r. wysokości renty wyrównawczej zasądzonej na jego rzecz, wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 20 maja 2011 roku w sprawie VI Pm 14/11.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo przyjął, że zmiana stosunków polega na tym, iż powód od dnia 31 lipca 2012 r. byłby potencjalnym emerytem, a zatem po stronie jego utraconych dochodów należy uwzględnić hipotetyczną emeryturę.

Ponadto zmiana stosunków polega na tym, że po stronie faktycznych dochodów powoda należy uwzględnić faktycznie otrzymywaną przez niego emeryturę od dnia 31 lipca 2012r.

Zatem niewątpliwie od 31 lipca 2012 r. doszło do zmiany stosunków w rozumieniu art. 907
§ 2 k.c. polegającej na zmianie statusu powoda z potencjalnego pracownika na potencjalnego emeryta.

Strona pozwana zarówno w postępowaniu przed Sądem I instancji, jak obecnie w apelacji
w żaden sposób nie podważa faktu zaistnienia takiej zmiany stosunków.

Apelująca podnosząc zarzut naruszenia prawa materialnego art. 907 § 2 k.c. zwalcza
w zasadzie stanowisko Sądu I instancji w zakresie ustalenia faktycznego, że powód posiadał do momentu nabycia uprawnień do potencjalnej emerytury status potencjalnego pracownika pozwanej zatrudnionego na stanowisku operatora spycharek.

W ocenie Sądu Okręgowego to ustalenie faktyczne Sądu merytorycznego jest prawidłowe.

Wbrew twierdzeniom skarżącej zawartym w uzasadnieniu apelacji kryterium obliczania szkody w dochodach powoda, za jaką ponosiła odpowiedzialność pozwana począwszy od pierwszej sprawy jaka była rozstrzygana przez Sąd Rejonowy w Gliwicach w sporze o rentę wyrównawczą, stanowiła zawsze różnica pomiędzy potencjalnym wynagrodzeniem powoda za pracę obliczanym na podstawie zarobków operatorów spycharek, a faktycznymi dochodami powoda.

W żadnej ze spraw toczących się od 1997 roku między stronami w przedmiocie renty wyrównawczej, czy później podwyższenia renty wyrównawczej lub częściowego uchylania obowiązku wypłaty tej renty wyrównawczej, nigdy nie upatrywano szkody powoda w utracie możliwości zarobkowania na stanowisku pracownika torowego. Również w sprawie o sygn. akt VI Pm 14/11 na jaką powołuje się apelująca nie odnoszono szkody w utraconych dochodach powoda do zarobków pracowników torowych. W sprawie tej jedynie przyjęto po stronie faktycznego dochodu powoda (a nie tego hipotetycznego dochodu) możliwości zarobkowe powoda na poziomie wynagrodzenia pracownika torowego.

W świetle powyższego Sąd I instancji słusznie przyjął, że powód poczynając od 1 lipca 1995r. miał ustalony status potencjalnego pracownika pozwanej na stanowisku operatora spycharek i taki status zachował do uzyskania potencjalnej emerytury.

W konsekwencji podstawę wymiaru potencjalnej emerytury powoda musiały stanowić jego zarobki faktyczne i po 1.07.1995 r. potencjalne, jakie uzyskiwałby u pozwanej na stanowisku operatora spycharek, a nie pracownika torowego.

W świetle powyższego nie sposób uznać, że Sąd I instancji obliczając szkodę powoda za okres sporny przyjął błędne kryterium porównawcze, a w konsekwencji, że naruszył normę art. 907 § 2 k.c.

Sąd merytoryczny także z tych samych przyczyn prawidłowo oddalił wniosek dowodowy pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, celem wyliczenia potencjalnej emerytury powoda w oparciu o zarobki pracowników torowych, a tym samym chybiony jest zarzut apelującej, co do naruszenia przez Sąd prawa procesowego – tj. art. 217 k.p.c.

Za całkowicie prawidłowe należy uznać w ocenie Sądu II instancji również rozstrzygnięcie Sądu I instancji w przedmiocie zasadności roszczenia powoda o odszkodowanie za utraconą nagrodę jubileuszową za 40 lat pracy.

Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji w tym zakresie
i przyjmuje za własne. Sąd Odwoławczy także w pełni zgadza się z argumentacją Sądu Rejonowego przedstawioną w tym zakresie w pisemnym uzasadnieniu wyroku.

Prawidłowo Sąd merytoryczny w szczególności podkreślił, że był związany zakresem odpowiedzialności pozwanej przesądzonym w poprzednio toczących się sporach o rentę wyrównawczą, gdyż pozwana nigdy nie domagała się uchylenia renty wyrównawczej
w trybie art. 907 § 2 k.c., wskazując na zmianę stosunków w postaci utraty przez powoda statusu potencjalnego pracownika na stanowisku operatora spycharek. Skoro szkoda powoda w dochodach wyrównywana przez pozwaną zawsze opierała się na odpowiedzialności pozwanej za utratę możliwości świadczenia przez powoda pracy u pozwanej na stanowisku operatora spycharek, w tym również w dacie w jakiej powód nabyłby prawo do nagrody jubileuszowej za 40 lat pracy, to nie sposób skutecznie zakwestionować uprawnienia powoda do wyrównania i tej szkody – tj. szkody wynikłej z utraconej nagrody jubileuszowej za 40 lat pracy.

Trzeba pamiętać, że przepis art. 361 k.c. wyznacza zasadę pełnego odszkodowania, które odgrywa istotną rolę w dziedzinie odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych.

Wobec powyższego skoro strona pozwana w dacie w jakiej powód nabyłby uprawnienia do w/w nagrody jubileuszowej ponosiła odpowiedzialność za szkodę w postaci utraty przez powoda zarobków na stanowisku operatora spycharek, to w konsekwencji ponosiła także odpowiedzialność za utratę przez powoda dodatkowego składnika płacowego, jakim jest u pozwanej nagroda jubileuszowa.

Mając na uwadze powyższe należało w ocenie Sądu II instancji uznać wszystkie zarzuty apelacji za bezzasadne.

W tym miejscu należy jeszcze wskazać, że strona pozwana wprawdzie w swojej apelacji podniosła zarzut naruszenia przez Sąd I instancji prawa procesowego – art. 233 § 1 k.p.c., upatrując uzasadnienie do tego zarzutu w braku wszechstronnego rozważenia przez Sąd Rejonowy zebranego materiału dowodowego i w dowolnej ocenie dowodów, jednak w żaden sposób nie wykazała Sądowi I instancji uchybienia podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów.

Natomiast według utrwalonego orzecznictwa sądowego błędna ocena dowodów (czyli dowolna ocena dowodów) polega na wyprowadzeniu z dowodów wniosków nie dających się pogodzić z ich treścią oraz na formułowaniu ocen – bez rozważenia całości zebranego
w sprawie materiału, a także ocen sprzecznych z zasadami doświadczenia życiowego
i logicznego rozumowania.

W ocenie Sądu Okręgowego – Sąd merytoryczny wszechstronnie rozważył cały materiał dowodowy i wysnuł z niego prawidłowe wnioski, szczegółowo ustalając stan faktyczny sprawy i dokonując analizy zebranego materiału dowodowego, jaki zaoferowały mu strony.

Wreszcie za zupełnie chybiony należy w ocenie Sądu II instancji uznać zarzut apelacji, co do naruszenia przez Sąd I instancji art. 321 § 1 k.p.c., poprzez orzeczenie ponad żądanie pozwu. W pierwszej kolejności należy podkreślić, że skarżąca w żaden sposób nie wyjaśniła tego zarzutu i nie wskazała dla niego żadnego uzasadnienia. Natomiast rolą Sądu II instancji nie jest domyślanie się, na czym zarzut miałby polegać. Nadto trzeba stwierdzić porównując kwoty żądania z pozwu rozszerzone następnie w toku procesu o odszkodowanie za utraconą nagrodę jubileuszową za 40 lat pracy, do kwot zasądzonych przez Sąd Rejonowy, że w żadnym zakresie nie orzekał on ponad żądanie.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie pierwszym
w sentencji na zasadzie art. 385 k.p.c., uznając apelację pozwanej za pozbawioną podstaw faktycznych i prawnych.

Z kolei orzeczenie o kosztach procesu zawarte w punkcie drugim sentencji Sąd oparł na mocy art. 98 k.p.c. w zw. z § 13 ust. 1 pkt. 1 oraz § 6 pkt. 4 i § 12 ust. 1 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielanej
z urzędu (tj. Dz.U. z 2013 r., poz. 461).

(-) SSO Teresa Kalinka (-) SSO Maria Pierzycka-Pająk (spr.) (-) SSR (del.) Agnieszka Kubis