Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale prokuratora Prokuratury Okręg. del. do Prok. Apelacyjnej Grażyny Nowickiej

po rozpoznaniu w dniu 30 grudnia 2014 r.

sprawy wnioskodawcy L. L.

o odszkodowanie i zadośćuczynienie

z powodu apelacji prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Świdnicy

z dnia 24 października 2014 r. sygn. akt III Ko 222/14

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok wobec wnioskodawcy L. L.;

II.  stwierdza, że koszty sądowe ponosi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 27 lutego 2012r.w sprawie II Ko 158/12 Sąd Rejonowy w Świdnicy zarządził, na podstawie art. 75 § 1 kk, wykonanie wobec L. L. wykonanie kary 6 miesięcy pozbawienia wolności, wymierzonej wyrokiem tegoż Sądu z dnia 8 lutego 2011r. w sprawie II K 1460/10. W okresie od dnia 30 marca 2013r.do dnia 10 lipca 2013r. L. L. karę tę odbywał, przy czym do dnia 22 maja 2013r. w warunkach jednostki penitencjarnej, zaś w okresie późniejszym w systemie dozoru elektronicznego. Na skutek ujawnienia nowej okoliczności Sąd Rejonowy w Świdnicy w oparciu o art. 24 § 1 kkw uchylił opisane wyżej postanowienie o zarządzeniu wykonania kary pozbawienia wolności.

W dniu 15 lipca 2014 r. pełnomocnik L. L. złożył w Sądzie Okręgowym w Świdnicy wniosek o zasądzenie kwoty 67.925,41 zł tytułem odszkodowania za utracone zarobki oraz kwotę 40.000 zł tytułem zadośćuczynienia za niesłuszne wykonanie wobec L. L. kary pozbawienia wolności, której nie powinien był odbywać w sprawie sygn. akt: II K 1416/10 Sądu Rejonowego w Świdnicy.

Pismem z dnia 14 października 2014 r. pełnomocnik wnioskodawcy ograniczył żądane odszkodowanie do kwoty 43.996,45 zł.

Sąd Okręgowy w Świdnicy wyrokiem z dnia 24 października 2014 r., sygn. akt: III Ko 222/14

I. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz L. L. kwotę 42.246,48 zł tytułem zadośćuczynienia za wykonanie wobec niego części kary pozbawienia wolności, której nie powinien był odbywać w sprawie sygn. akt: II K 1416/10 Sądu Rejonowego w Świdnicy z ustawowymi odsetkami od dnia prawomocności niniejszego orzeczenia.

II. dalej idące żądanie oddalił.

III. koszty postępowania w sprawie zaliczył na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od tego wyroku wniósł prokurator, zarzucając: obrazę przepisu prawa procesowego mającą wpływ na treść orzeczenia tj. art. 552 § 1 k.p.k. polegającą na zasądzeniu na rzecz L. L. odszkodowania i zadośćuczynienia w łącznej kwocie 67.246,48 zł za odbycie części kary pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Świdnicy w sprawie sygn. akt: II K 1416/10 niezasadnie zarządzonej do wykonania postanowieniem Sądu Rejonowego w Świdnicy z dnia 27 lutego 2012 r. w sytuacji gdy przepis ten nie mógł stanowić podstawy zasądzenia wskazanych roszczeń, albowiem zarówno wyrok jak i orzeczenie o zarządzeniu wykonania kary pozbawienia wolności nie zostały zaskarżone w następstwie wznowienia postępowania lub w trybie kasacyjnym.

Żalący się wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Świdnicy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna, bowiem Sąd Okręgowy zasądzając na rzecz L. L. określone w zaskarżonym wyroku kwoty nie naruszył w żadnym stopniu art. 552 § 1 kpk. Rozważania w tym zakresie rozpocząć należy od analizy literalnego brzmienia cytowanego w zarzucie apelacji oskarżyciela publicznego przepisu. Z jego treści wynika, że odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa ograniczona jest do sytuacji uniewinnienia oskarżonego lub wymierzenia mu łagodniejszej kary wyłącznie na skutek kasacji, bądź też wznowienia postepowania. Na gruncie przedmiotowej sprawy ograniczenie to nie może jednak prowadzić do uchylenia zaskarżonego wyroku ani tym bardziej do postulowanego w trakcie rozprawy apelacyjnej oddalenia wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Przepis, o jakim mowa statuuje bowiem odpowiedzialność cywilną Skarbu Państwa warunkowaną odbyciem całości lub części kary, jakiej oskarżony nie powinien był ponieść. Zważyć przy tym należy, że pojęcie ,,oskarżony” jest w niektórych sytuacjach równoważne zwrotowi ,,skazany”. Dotyczy to tych sytuacji, w jakich w wyniku wznowienia postepowania lub kasacji nie dochodzi do wydania wyroku uniewinniającego, lecz skazania na karę łagodniejszą, aniżeli już odbyta. W takim przypadku odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje – osobie prawomocnie skazanej- za tę część odbytej kary, jaka w świetle nowego rozstrzygnięcia nie powinna była zostać skierowana do wykonania, co w odniesieniu do kary tego samego rodzaju sprowadza się do różnicy wysokości kary orzeczonej pierwotnie i kary wymierzonej po ponownym rozpoznaniu sprawy. Nie budzi przy tym żadnych wątpliwości to, że w przypadku wymierzenia po wznowieniu postepowania kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania w miejsce pierwotnie orzeczonego bezwzględnego pozbawienia wolności odszkodowanie i zadośćuczynienie należy się skazanemu za tę część owej kary, jaka została efektywnie wykonana. Sytuacja taka mieści się bowiem w zakreślonych przez art. 552 § 1 kpk ramach i dotyczy określonego w omawianym przepisie przypadku wykonania kary, jakiej skazany nie powinien był ponieść. W realiach przedmiotowej sprawy poza sporem jest okoliczność odbycia przez wnioskodawcę kary o charakterze izolacyjnym, jakiej L. L. nie powinien w ogóle odbywać. Jak trafnie ustalił Sąd I instancji doszło do niej wskutek postanowienia Sądu Rejonowego w Świdnicy z dnia 27 lutego 2012r. w sprawie II Ko 158/12, którym zarządzone zostało wykonanie kary 6 miesięcy pozbawienia wolności, wymierzonej wyrokiem tegoż Sądu z dnia 8 lutego 2011r. w sprawie II K 1416/10. Po uprawomocnieniu się postanowienia, o którym mowa i wprowadzeniu kary pozbawienia wolności do wykonania ujawniony został nowy fakt, nie znany sądowi przedtem a wskazujący na brak przesłanek do zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności. Oznacza to, że zaistniała sytuacja, o jakiej mowa w art. 540 § 1 pkt 2 kpk, zaś do wznowienia postępowania nie doszło dlatego, że ów nowy fakt ujawniony został podczas postępowania wykonawczego a zarazem zastosowanie znalazł art. 24 § 1 kkw. Jak słusznie stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9.03 2009r.(II KO 98/08 , LEX nr 488716 ) wznowienie postępowania sądowego prowadzonego w trybie przepisów Kodeksu karnego wykonawczego i zakończonego prawomocnym orzeczeniem jest dopuszczalne, z wyłączeniem jedynie podstawy określonej w art. 540 § 1 pkt 2 k.p.k., skoro funkcję tę spełnia art. 24 § 1 k.k.w., regulujący tę kwestię odrębnie. Orzeczenie to wskazuje na możliwość stosowania instytucji wznowienia postępowania wykonawczego, lecz jedynie w sytuacjach, kiedy art. 24 § 1 kkw nie znajduje zastosowania. Podobne stanowisko zawarte jest i w innych judykatach ( por. post. SN z dn. 4. 11 2008r.,II KO 55/08 , OSNKW 2008/12/105, post. SN z dn. 21. 08 2009r.,III KZ 76/08 , LEX nr 449021) i co do zasady nie budzi, jak się wydaje kontrowersji. W jego świetle a także mając na względzie powyższe rozważania wskazać należy, że możliwość stosowania art. 552 § 1 kpk byłaby zgodnie z gramatyczną wykładnią tego przepisu ograniczona w postępowaniu wykonawczym tylko do tych sytuacji, w jakich nie stosuje się art. 24 § 1 kkw. Takie jednak zróżnicowanie nie znajduje racjonalnego uzasadnienia, dyskryminuje bowiem w sposób nieuprawniony spełniających wszystkie warunki z art. 552 § 1 kpk skazanych jedynie ze względu na tryb postępowania w zakresie niezbędnej modyfikacji prawomocnego orzeczenia, dokonanej na ich korzyść. Podkreślić przy tym należy, co wszak wynika z przytoczonego wyżej, trafnego rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego że art. 24 § 1 kkw jest jedynie odrębną regulacją tej samej, co unormowana w art. 540 § 1 pkt 2 kpk kwestii a co za tym idzie niezbędne jest rozszerzenie właściwego zakresu omawianej regulacji o wykładnię systemową. Ratio legis art. 552 § 1 kpk jest cywilnoprawne zrekompensowanie krzywd i szkód wynikłych z wykonania całości lub części kary, jakiej oskarżony lub skazany ponieść nie powinien ze względu na wzruszenie prawomocnego rozstrzygnięcia sankcję tę kształtującego. Oznacza to, że podmiotem uprawnionym do uzyskania na podstawie tego przepisu rekompensaty pieniężnej jest także ten skazany, który w wyniku zastosowania instytucji przewidzianej w art. 24 § 1 kkw odbył w całości lub części karę pozbawienia wolności, jakiej odbywać nie powinien. Postulując w apelacji zastosowanie w przedmiotowej sprawie art. 417 § 1 kc oskarżyciel publiczny zdaje się nie dostrzegać, że zgodnie z art. 421 kc przepisu tego nie stosuje się, jeżeli odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej jest uregulowana w przepisach szczególnych, a takimi są bez wątpienia unormowania, zawarte w rozdziale 58 kpk. W przedmiotowej sprawie zarówno odszkodowanie, jak też zadośćuczynienie wnioskodawcy się należy na podstawie przepisu szczególnego do art. 417 § 1 kc, jakim jest art. 552 § 1 kpk, o czym przekonuje wykładnia systemowa tegoż przepisu. Z tego powodu Sąd Apelacyjny nie podzielił ani sformułowanego w apelacji zarzutu, ani też wniosków z niego płynących.

Apelacja skierowana została przeciwko całości rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego i choć nie została w niej zanegowana wysokość przyznanego odszkodowania i zadośćuczynienia, to powinnością Sądu Odwoławczego jest dokonanie oceny instancyjnej również i tego zagadnienia. Nie sposób jednak dopatrywać się i w tej materii uchybień, skutkujących powinnością uchylenia albo zmiany zaskarżonego wyroku. Zarówno bowiem zebrany w toku jurysdykcyjnej fazy postepowania materiał dowodowy jest kompletny, jak też przedstawiony w pisemnym uzasadnieniu wyroku sposób wyliczenia należnych L. L. kwot i zaprezentowany w nim tok rozumowania nie zawiera jakichkolwiek uchybień. Sąd I instancji poprawnie ustalił wysokość uzyskiwanego przez wnioskodawcę dziennego dochodu i słusznie pomniejszył tę kwotę o równowartość nieponiesionych kosztów utrzymania na terytorium Norwegii. Zasadnie również Sąd ten oparł się na tabeli kursu NBP korony norweskiej do złotego i w ten sposób wyliczył rzeczywistą kwotę utraconego przez L. L. zarobku w okresie odbywania przezeń kary pozbawienia wolności. Równie trafnie określona została kwota należna wnioskodawcy z tytułu zadośćuczynienia przy czym stwierdzić należy, że reprezentujący w toku rozprawy interesy Skarbu Państwa prokurator postulował o przyznanie takich, jak zawarte w wyroku kwot. Sąd Apelacyjny zawarte w zaskarżonym wyroku stanowisko z powodów wyżej wymienionych aprobuje i podziela, co uzasadnia powinność utrzymania tegoż orzeczenia w mocy. Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu wydane zostało na podstawie art. 554 § 2 kpk .