Pełny tekst orzeczenia

WYROK ŁĄCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 stycznia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku W. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania W. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział wT.

z dnia 24 marca 2014 r. sygn. (...)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 17 kwietnia 2014 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznaje W. K. prawo do emerytury poczynając od dnia (...) roku.

Sygn. akt VU 3030/14

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 24 marca 2014 roku i 17 kwietnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy W. K. prawa do emerytury.

W odwołaniach od powyższych decyzji, złożonych w dniu 3 kwietnia 2014 roku i 30 kwietnia 2014 roku, W. K. wniósł o ich uchylenie i przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że przepracował wymagane 15 lat w warunkach szczególnych.

Postanowieniem z dnia 4 listopada 2014 roku Sąd połączył sprawy z odwołań od obu wskazanych na wstępie decyzji celem ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Na rozprawie w dniu 14 stycznia 2015 roku wnioskodawca sprecyzował odwołanie, wnosząc o zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych całego okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w B., tj. od 30 czerwca 1979 roku do 31 lipca 2003 roku na stanowisku montera instalacji wodnokanalizacyjnych. Ponadto wskazał, że pracował w warunkach szczególnych także w okresie od 3 sierpnia 1971 roku do 31 maja 1979 roku w Kombinacie (...) w C. na stanowisku montera instalacji wodnokanalizacyjnych.

ZUS wnosił o oddalenie odwołań.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

W. K., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 25 lutego 2014 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 w aktach ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący ponad 25 lat. Niekwestionowany przez ZUS okres zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych wynosi ostatecznie łącznie 14 lat, 1 miesiąc i 27 dni. Są to okresy zatrudnienia: od 30 czerwca 1979 roku do 9 marca 1988 roku i od 1 lipca 1990 roku do 31 grudnia 1993 roku w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w B. oraz od 10 marca 1988 roku do 26 lutego 1990 roku w (...) S.A. w W. na stanowisku montera instalacji wodnokanalizacyjnych (roboty wodno-kanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach).

Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczności niesporne)

W okresie od 3 sierpnia 1971 roku do 31 maja 1979 roku wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Kombinacie (...) w C.. W świadectwie pracy wystawionym wnioskodawcy pracodawca wskazał, że był on zatrudniony na stanowisku montera instalacji sanitarnych. Zgodnie z zaświadczeniami kwalifikacyjnymi z dnia 1 listopada 1971 roku i 1 maja 1973 roku wnioskodawca posiadał uprawnienia do wykonywania pracy na stanowisku montera instalacji wodno-kanalizacyjnych. W okresie od 26 stycznia 1977 roku do 20 grudnia 1978 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową.

(dowód: świadectwo pracy k. 5, kserokopie wpisów w książeczce wojskowej wnioskodawcy k. 3-4 w aktach ZUS, zaświadczenia kwalifikacyjne k. 30, 31 w aktach sprawy)

Kombinat (...) w C. zajmował się budowaniem budynków mieszkalnych. W trakcie zatrudnienia w ww. przedsiębiorstwie wnioskodawca pracował w dziale, który zajmował się wykonywaniem uzbrojenia tych budynków, tj. kanalizacji deszczowej i doprowadzeniem wody do budynków, instalacji przeciwpożarowych, hydrantów. Prace te wykonywał wnioskodawca wykonywał w głębokich wykopach.

(dowód: zeznania wnioskodawcy k. 40, 41 w zw. z k. 39. 39 odwrót w aktach sprawy)

W okresie od 30 czerwca 1979 roku do 31 marca 2003 roku wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. w B.. W świadectwie pracy wystawionym wnioskodawcy pracodawca wskazał, że był on zatrudniony na stanowisku wykwalifikowanego pracownika budowalnego. W trakcie zatrudnienia w ww. przedsiębiorstwie wnioskodawca w okresie od 10 marca 1988 roku do 30 czerwca 1990 roku wnioskodawca pracował na budowie eksportowej w Libii.

(dowód: świadectwo pracy k. 9 w aktach ZUS)

Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) S.A. w B. wykonywało roboty wodno-kanalizacyjne na rzecz podmiotów zewnętrznych, np. wodociągi, kanalizację deszczową, studnie itp. Jako monter wodno-kanalizacyjny wnioskodawca w okresie od 1 stycznia 1994 roku do 31 grudnia 1998 roku, tak samo jak w okresach od 30 czerwca 1979 roku do 9 marca 1988 roku oraz od 1 lipca 1990 roku do 31 grudnia 1993 roku zaliczonych przez ZUS do pracy w warunkach szczególnych, wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy roboty wodnokanalizacyjne oraz prace przy budowie rurociągów w głębokich wykopach. Jego praca polegała na zakładaniu rurociągów i kanalizacji w głębokich wykopach. Wnioskodawca układał w wykopach rury kamionkowe i plastikowe. Wykopy były o głębokości od 2 do 6 metrów.

(dowód: zeznania świadka T. A. i M. K. k. 39 odwrót, k. 40 i 41, zeznania wnioskodawcy k. 40, 41 w zw. z k. 39. 39 odwrót w aktach sprawy)

Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) S.A. w B. wystawiło wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazało, że pracował on w takich warunkach w okresie 30 czerwca 1979 roku do 31 grudnia 1993 roku na stanowisko montera wodno-kanalizacyjnego, na którym wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy roboty wodno-kanalizacyjne oraz przy budowie wodociągów w głębokich wykopach (Wykaz A, Dział V, poz. 1 pkt 6 stanowiący załącznik do zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiału Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 8 w aktach ZUS)

Przy zaliczeniu okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. w B. od 1 stycznia 1994 roku do 31 grudnia 1998 roku do pracy w warunkach szczególnych, jego staż pracy w takich warunkach wynosi ponad 15 lat.

(okoliczności niesporne)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika jednakże, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, a w dniu(...) ukończył 60 lat i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Organ rentowy uznał, że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat. Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem pracował w takich warunkach przez cały okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w B., tj. od 30 czerwca 1979 roku do 31 lipca 2003 roku (a nie tylko w okresie uznanym przez organ rentowy od 30 czerwca 1979 roku do 9 marca 1988 roku i od 1 lipca 1990 roku do 31 grudnia 1993 roku), a także w okresie od 3 sierpnia 1971 roku do 31 maja 1979 roku w Kombinacie (...) w C., w obu zakładach pracy na stanowisku montera instalacji wodnokanalizacyjnych.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w okresie od 1 stycznia 1994 roku do 31 grudnia 1998 roku w (...) w B. Sąd oparł się na zeznaniach świadków T. A. i M. K. oraz zeznaniach wnioskodawcy. Dokonując ustaleń Sąd nie brał przy tym pod uwagę okresu zatrudnienia od 1 stycznia 1999 roku do 31 grudnia 1999 roku, albowiem zgodnie z cytowanym na wstępie art. 184 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, do stażu pracy w warunkach szczególnych mogą być zaliczone jedynie okresy przypadające do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Z dowodów powyższych wynika, jakie konkretnie prace wnioskodawca wykonywał i w jakim wymiarze czasu pracy pracował. Będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w B. na stanowisku montera instalacji wodnokanalizacyjnych wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy roboty wodnokanalizacyjne oraz prace przy budowie rurociągów w głębokich wykopach. Jego praca polegała na zakładaniu rurociągów i kanalizacji w głębokich wykopach. Wnioskodawca układał w wykopach rury kamionkowe i plastikowe. Wykopy były o głębokości od 2 do 6 metrów. Innych prac w spornym okresie wnioskodawca nie wykonywał.

Organ rentowy nie przedstawił zaś w toku postępowania żadnych dowodów, które pozwoliłyby na podważenie wiarygodność złożonych zeznań.

Podkreślić przy tym należy, iż ZUS nie kwestionował okoliczności, że wnioskodawca był zatrudniony w spornym okresie jako monter wodno-kanalizacyjny. Jako okoliczność uzasadniającą odmowę zaliczenia spornego okresu zatrudnienia do pracy w warunkach szczególnych organ rentowy podał to, że wnioskodawca wykonywał wówczas prace montera wodno-kanalizacyjnego, które to stanowisko nie jest wymienione w wykazie A i B do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Stanowisko organu rentowego nie jest trafne. Należy bowiem wziąć pod uwagę fakt, iż w wykazie A stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia w Dziale V zatytułowanym „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych”, pod pozycją 1 wymienione zostały jako prace w warunkach szczególnych, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego – roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach. Prace te określono zatem nie poprzez szczegółowe wyliczenie stanowisk pracy, a przez wskazanie rodzaju tych prac. W zakres powyższych prac wchodzi niewątpliwie praca montera wodno-kanalizacyjnego wykonywana w głębokich wykopach.

W świetle powyższego zasadne było przyjęcie, że wnioskodawca wykonywał w okresie od 1 stycznia 1994 roku do 31 grudnia 1998 roku zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w warunkach szczególnych.

W związku z tym, że wykazany przez wnioskodawcę okres pracy w warunkach szczególnych wynosi więcej niż 15 lat, stwierdzić należało, iż spełnia on wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Na marginesie wskazać należy, iż przedłożonych przez wnioskodawcę zaświadczeń kwalifikacyjnych z dnia 1 listopada 1971 roku i 1 maja 1973 roku wynika, że w trakcie zatrudnienia w Kombinacie (...) w C. posiadał on uprawnienia do wykonywania pracy na stanowisku montera instalacji wodno-kanalizacyjnych. W oparciu o powyższe dowody i zeznania wnioskodawcy, z których wynika, że zajmował się on ww. przedsiębiorstwie wykonywaniem prac wodno-kanalizacyjnych w głębokich wykopach, zasadne jest zatem przyjęcie, że co najmniej w latach 1971-1973 wykonywał on prace w warunkach szczególnych określone w Dziale V poz. 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zaliczenie już chociażby tego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych byłoby wystarczające do przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji. Emerytura została przyznana wnioskodawcy od dnia (...) roku, tj. od ukończenia przez niego 60 lat.