Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 16 kwietnia 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w sprawie o sygn. akt II C 596/13 oddalił powództwo (...) Spółki Akcyjnej w L. Oddział Ł. – Miasto w Ł. skierowane przeciwko T. K. o zapłatę kwoty 2.291,96 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty z tytułu nielegalnego poboru energii i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona powodowa, zaskarżając rozstrzygnięcie w całości i zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a)  art. 57 § 1 prawa energetycznego, poprzez jego niezastosowanie i w efekcie powyższego przyjęcie, że przedsiębiorstwo energetyczne nie może dochodzić od T. K. opłaty ryczałtowej z tytułu nielegalnego poboru energii elektrycznej, mimo, że pozwany korzystał bezumownie z energii elektrycznej w lokalu przy ul. (...) w Ł.;

b)  art. 3 pkt 18 prawa energetycznego poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że w stanie faktycznym sprawy nie doszło do nielegalnego – bezumownego pobierania energii przez pozwanego, podczas gdy zostały spełnione przesłanki nielegalnego pobierania energii: brak umowy i korzystanie z energii elektrycznej;

c)  art. 61 § 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że oświadczenie o wypowiedzeniu umowy na dostawę energii nie dotarło do pozwanego w taki sposób, aby mógł zapoznać się z jego treścią;

d)  art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że pozwany nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązanie dochodzone w niniejszym procesie, podczas gdy przemawiają za tym zasady współżycia społecznego;

2.  dokonanie ustaleń sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego pozostaje – w ocenie apelującego – w ścisłym związku z zarzutem przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i polega na przyjęciu, że umowa na dostawę energii nie została pozwanemu skutecznie wypowiedziana, mimo iż zgromadzone w sprawie dowody przemawiają za uznaniem, że przedsiębiorstwo energetyczne skutecznie rozwiązało umowę na dostawę energii oraz że wypowiedzenie dotarło do pozwanego w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią;

3.  naruszenie przepisów postępowania, tj.:

a)  art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, poprzez przyjęcie, że umowa na dostawę energii nie została pozwanemu skutecznie wypowiedziana, mimo że zgromadzone dowody przemawiają za uznaniem, że przedsiębiorstwo energetyczne dokonało skutecznego wypowiedzenia umowy oraz że wypowiedzenie dotarło do pozwanego w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią;

b)  art. 328 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że postępowanie dowodowe nie doprowadziło do zgromadzenia materiału przemawiającego za uwzględnieniem roszczenia wobec pozwanego;

c)  art. 98 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji oddalenie wniosku o zasądzenie na rzecz powoda kosztów procesu, podczas gdy istniały podstawy do uwzględnienia roszczenia powoda w całości wraz z kosztami procesu.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powoda od pozwanego kwoty 2.291,96 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty, a nadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje.

Apelacja nie jest zasadna.

Zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane w wyniku prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, jak również w następstwie bezbłędnie zastosowanych przepisów prawa materialnego.

Rozpoczynając analizę zarzutów apelacji, należy odnieść się w pierwszej kolejności do zarzutów prawa procesowego, gdyż prawidłowo ustalony i oceniony stan faktyczny determinuje kierunek dalszych rozważań w aspekcie prawa materialnego.

W pierwszej kolejności za nietrafny należy uznać zarzut obrazy przepisów postępowania w postaci art. 233 k.p.c. polegający na przyjęciu, że umowa na dostawę energii nie została pozwanemu skutecznie wypowiedziana, mimo iż, jak podnosi skarżący, zgromadzone w sprawie dowody przemawiają za uznaniem, że przedsiębiorstwo energetyczne skutecznie rozwiązało umowę na dostawę energii oraz że wypowiedzenie dotarło do pozwanego w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią.

W myśl powołanego wyżej przepisu ustawy Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia.

Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, iż wbrew twierdzeniom apelującego w rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez tenże Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś wszelkie podniesione w tym zakresie w treści apelacji zarzuty stanowią w istocie jedynie niczym nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi i nieobarczonymi jakimkolwiek błędem ustaleniami Sądu pierwszej instancji.

Podkreślenia wymaga w szczególności fakt, iż Sąd pierwszej instancji trafnie stwierdził, że w świetle przytoczonej przez stronę powodową podstawy faktycznej roszczenia, tj. nielegalnego poboru energii mającego postać pobierania energii elektrycznej bez zawartej umowy, kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy ma ustalenie, czy doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy sprzedaży energii elektrycznej i świadczenia usług dystrybucji zawartej pomiędzy pozwanym a (...) Obrót, a także kiedy to wypowiedzenie zostało dokonane. W ocenie Sądu odwoławczego słusznie Sąd Rejonowy stwierdził, iż zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy nie pozwala na poczynienie ustaleń w powyższym zakresie. Zauważyć należy, iż pozwany w toku postępowania kwestionował fakt wypowiedzenia w stosunku do niego umowy sprzedaży energii elektrycznej, a w szczególności zaprzeczył, aby kiedykolwiek otrzymał od strony powodowej korespondencję zawierającą wezwanie do zapłaty należności z tytułu sprzedaży energii elektrycznej pod rygorem wstrzymania dostawy energii i wypowiedzenia umowy. Podkreślenia wymaga także fakt, iż T. K. podnosił nadto, że przez cały czas opłacał rachunki za energię elektryczną, w której dostawie nie było żadnej przerwy. Przy ocenie skuteczności złożonego przez (...) Obrót oświadczenia o wypowiedzeniu umowy pozwanemu nie można pomijać również faktu, iż sam skarżący w treści swojej apelacji przyznał, że istotnie do akt sprawy nie zostały załączone dowody podjęcia przez pozwanego wypowiedzenia umowy z dnia 23 września 2011 roku oraz wezwania do zapłaty z dnia 17 sierpnia 2011 roku. Brak zatem jakiegokolwiek dowodu na okoliczność skutecznego doręczenia pozwanemu, a także jego małżonce B. K. pisma strony powodowej zawierającego wezwanie do uregulowania zaległych należności z tytułu dostawy energii elektrycznej pod rygorem wstrzymania dostawy energii oraz wypowiedzenia umowy, jak również sam fakt, iż apelujący nie zaprzeczył temu, że dowodem takim istotnie nie dysponuje, stanowi w ocenie Sądu odwoławczego wystarczającą podstawę do przyjęcia, iż w sprawie niniejszej nie zostało wykazane, aby umowa o dostawę energii elektrycznej została pozwanemu faktycznie wypowiedziana, jak również nie wykazano, kiedy to wypowiedzenie stało się skuteczne, a w konsekwencji nie jest możliwe stwierdzenie, iż pozwany dopuścił się nielegalnego poboru energii w postaci pobierania energii bez zawarcia umowy o jej dostawę.

Należy zauważyć, iż apelujący powoływał się w niniejszej sprawie między innymi na okoliczność ponownego zawarcia przez pozwanego ze stroną powodową w listopadzie 2012 roku umowy o dostawę energii, jak również wskazywał na fakt dwukrotnego wstrzymania pozwanemu dostawy prądu do lokalu nr (...) przy ulicy (...) w Ł., co w przekonaniu strony powodowej miało świadczyć o tym, iż pozwany niewątpliwie posiadał informacje o wypowiedzeniu przez (...) S.A. Oddział w Ł. umowy o dostawę energii elektrycznej. Stanowisko to nie jest słuszne. Powyższe okoliczności bowiem w żadnym wypadku nie wskazują na to, czy, a jeżeli tak, to w jakiej dokładnie dacie dotarło do pozwanego oświadczenie woli strony powodowej dotyczące wypowiedzenia T. K. umowy o dostawę energii elektrycznej. Jakkolwiek bowiem sam fakt ponownego zawarcia przedmiotowej umowy może wskazywać na to, iż została ona wcześniej rozwiązana, co skutkowało ponownym jej zawarciem, jednakże z okoliczności tej nie sposób jeszcze w sposób pewny wywieść, kiedy umowa ta została wypowiedziana i z jakich dokładnie przyczyn. W świetle powyższego twierdzenia skarżącego, iż dwukrotne wstrzymanie dostawy energii elektrycznej do lokalu pozwanego, jak również fakt ponownego zawarcia umowy o dostawę energii wskazują na to, iż wcześniejsza umowa z (...) S.A. Oddział w Ł. została wypowiedziana, pozwany zaś w sposób nielegalny pobierał energię bez zawartej umowy o jej dostawę, stanowią jedynie niczym nieuzasadnioną dywagację apelującego pozbawioną jakiegokolwiek oparcia w zgromadzonych w sprawie dowodach.

Nietrafnie również podnosi skarżący zarzut naruszenia dyspozycji art. 328 k.p.c. Podkreślenia wymaga fakt, iż strona powodowa w swojej apelacji nie tylko nie wskazała, który konkretnie paragraf powołanego wyżej przepisu ustawy w jej ocenie został naruszony przez Sąd Rejonowy, (tj. § 1 czy § 2), ale nadto nie wyjaśniła na czym konkretnie uchybienie przez Sąd Rejonowy powyższej normie prawnej miało polegać. Z tych też względów dokładna analiza tak sformułowanego przez skarżącego zarzutu apelacji nie była w niniejszej sprawie możliwa.

Całkowicie niezrozumiałe jest podnoszenie przez skarżącego zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy dyspozycji art. 98 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i konsekwencji oddalenie wniosku powoda o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. Nietrafnie przede wszystkim skarżący twierdzi, iż Sąd pierwszej instancji powołanego wyżej przepisu nie zastosował. Norma ta bowiem, jak wynika z treści uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia, stanowiła podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Sąd ten powołany wyżej przepis zastosował nadto prawidłowo, zasądzając zwrot kosztów procesu w całości od strony przegrywającej, tj. od powoda, na rzecz pozwanego, który wygrał niniejsze postępowanie. Z tych wszystkich względów zarzut powyższy, w świetle rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego o roszczeniu powoda, nie mógł okazać się zasadny, bowiem Sąd pierwszej instancji w pełni trafnie oddalając powództwo w całości, wszystkimi kosztami procesu poniesionymi przez stronę pozwaną obciążył skarżącego.

W świetle przedstawionej wyżej argumentacji za chybione w konsekwencji należało uznać zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego. Nietrafnie przede wszystkim apelujący zarzucił Sądowi Rejonowemu naruszenie dyspozycji art. 61 § 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że oświadczenie o wypowiedzeniu umowy na dostawę energii nie dotarło do pozwanego w taki sposób, aby mógł zapoznać się z jego treścią. Pomimo, iż zarzut ten odnosi się do kwestii naruszenia przepisów prawa materialnego, z uzasadnienia apelacji wynika, iż skarżący ponownie zarzuca Sądowi Rejonowemu błędną ocenę materiału dowodowego, skutkującą nieprawidłowym ustaleniem, iż pozwany nie otrzymał od strony powodowej oświadczenia o wezwaniu do zapłaty zaległych należności z tytułu dostawy energii elektrycznej oraz oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Stanowisko to jednakże, jak już powyżej wskazano, nie jest trafne. Jak bowiem prawidłowo podkreślił Sąd Rejonowy powodowa Spółka nie złożyła żadnych dokumentów, jak również innych wniosków dowodowych na okoliczność skutecznego doręczenia pozwanemu pozostałych wezwań do zapłaty, ani oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, poza przedsądowym wezwaniem do zapłaty z dnia 8 grudnia 2011 roku, nie zawierającym jednakże rygoru wypowiedzenia umowy. Również, jak trafnie zauważył Sąd pierwszej instancji, fakt zawarcia kolejnej umowy pomiędzy powodem a pozwanym w roku 2012 nie dowodzi skutecznego wypowiedzenia umowy poprzedniej, nie wskazuje bowiem przede wszystkim na powody zawarcia kolejnej umowy, a także nie wskazuje, kiedy umowa została uprzednio rozwiązana.

Jak słusznie podkreślił Sąd pierwszej instancji, w świetle art. 61 k.c. zdarzeniem istotnym dla skuteczności oświadczenia woli jest jego dojście do adresata w taki sposób, aby mógł on zapoznać się z jego treścią. Nie jest natomiast istotne to, kiedy oświadczenie woli zostało wyrażone albo wysłane do adresata. Samo sporządzenie pisma zawierającego oświadczenie woli nie może być uznane za złożenie oświadczenia woli w rozumieniu art. 61 k.c., chociażby nawet istniała możliwość faktycznego zapoznania się z treścią oświadczenia przez adresata, o ile nie nastąpiło przekazanie tego pisma z zamiarem wywołania skutków prawnych. Jak wynika z powyższego, do uznania, aby wykazać fakt dojścia konkretnego oświadczenia do oznaczonej osoby nie jest wystarczające wykazanie, iż takie oświadczenie zostało przygotowane (tj. sporządzone w formie pisemnej jak miało to miejsce w rozpoznawanej sprawie) ale konieczne jest nadto wykazanie, iż oświadczenie to zostało skutecznie wystosowane (tj. np. nadane) do tej osoby, tak aby osoba ta miała niewątpliwie możliwość zapoznania się z jego treścią. W rozpoznawanej sprawie natomiast powód złożył jedynie pismo zawierające wezwanie do uiszczenia należności za energię elektryczną pod rygorem wypowiedzenia umowy, a także wypowiedzenie umowy, nie załączył jednakże zarówno potwierdzenia odbioru powyższej korespondencji przez pozwanego, jak i chociażby potwierdzenia nadania tychże pism do T. K., co pozwoliłoby na ocenę, czy oświadczenia te zostały wobec pozwanego wystosowane w takich warunkach, aby miał on faktyczną możliwość zapoznania się z ich treścią.

W konsekwencji zgodzić się należy ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, iż (...) Obrót nie udowodnił, aby nastąpiło prawidłowe doręczenie pozwanemu pisma zawierającego wypowiedzenie umowy, co wywoływałoby skutki w stosunku do powoda, dając mu uprawnienie do dochodzenia opłaty z tytułu nielegalnego poboru energii oraz aby doręczył uprzednie wezwanie do zapłaty pod rygorem wypowiedzenia umowy, co jest konieczne dla wypowiedzenia umowy i wstrzymania dostawy energii. Tylko zaś w przypadku skutecznego wypowiedzenia przedmiotowej umowy, stosownie do taryfikatora dla usług dystrybucji energii elektrycznej, stanowiącego podstawę obciążenia pozwanego, powód byłby uprawniony do żądania zapłaty wyliczonej przez siebie kwoty, a więc odszkodowania w wysokości zryczałtowanej (pięciokrotność opłaty za pobraną energię).

W świetle powyższego zaś za chybione należało uzać zarzuty naruszenia przepisów art. 57 ust. 1 oraz art. 3 pkt 18 prawa energetycznego poprzez ich niezastosowanie. Jak już bowiem wyżej wskazano, powód nie udowodnił, aby w sprawie niniejszej miał miejsce nielegalny pobór energii w postaci pobierania energii bez zawarcia umowy, a to w konsekwencji skutkowało tym, iż powód nie był uprawniony do żądania odszkodowania w wysokości zryczałtowanej.

Ostatecznie za nieuzasadniony należało uznać zarzut naruszenia przepisu art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że pozwany nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązanie dochodzone w niniejszym procesie, podczas gdy przemawiają za tym zasady współżycia społecznego. Wbrew bowiem stanowisku skarżącego, w rozpoznawanej sprawie nie zachodziły podstawy do zastosowania powołanej wyżej normy prawnej, a zwłaszcza do oparcia na jej podstawie orzeczenia. Podkreślić należy, iż, jak podnosi się w orzecznictwie, istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych, a zatem wszelkie rozstrzygnięcia prowadzące do redukcji bądź unicestwienia tych praw mają charakter wyjątkowy. Odmowa udzielenia ochrony prawnej na podstawie art. 5 k.c., z uwagi na jego wyjątkowy - w powyższym ujęciu - charakter musi być zatem uzasadniona istnieniem okoliczności rażących i nieakceptowanych w świetle powszechnie uznawanych w społeczeństwie wartości (tak np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2011 roku, II CSK 640/10, LEX nr 964496). Na aprobatę zasługuje również wyrażany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, iż na zasady wynikające z powołanego przepisu ustawy nie może się powoływać osoba, która sama nie przestrzega zasad współżycia społecznego (tak np. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 stycznia 2011 roku, I PK 135/10, LEX nr 794776). Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela również stanowisko, w świetle którego przepis art. 5 k.c. nie może stanowić podstawy dla skonstruowania prawa podmiotowego, w oparciu o które dochodzone jest powództwo, może natomiast uzasadniać oddalenie powództwa sprzecznego z zasadami współżycia społecznego albo sprzecznego ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa, na podstawie którego roszczenie jest dochodzone przez powoda (tak np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2011 roku, III CSK 181/10, LEX nr 864003).

W rozpoznawanej sprawie stroną, która opiera swoje roszczenia na powołanym wyżej przepisie ustawy jest powód. Już zatem z tej chociażby przyczyny, w świetle przytoczonych wyżej poglądów orzecznictwa, stanowisko skarżącego należy uznać za niezasługujące na ochronę prawną. Niezależnie od powyższego stwierdzić należy, iż w sprawie niniejszej nie zostały wykazane jakiekolwiek przyczyny przemawiające za tym, iż oddalenie powództwa skierowanego przeciwko T. K. godzić będzie w zasady współżycia społecznego. Wobec powyższego również zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 5 k.c. nie mógł zasługiwać na uwzględnienie.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik sporu zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 300 zł. Na kwotę tę złożyło się jedynie wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w postępowaniu odwoławczym ustalone w oparciu o § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).