Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 września 2012r.

Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku,

III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący : SSA Władysława Prusator-Kałużna (spr.)

Sędziowie : SA Barbara Orechwa-Zawadzka

: SO del. Marek Szymanowski

Protokolant : Edyta Katarzyna Radziwońska

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2012 r. w Białymstoku

sprawy z wniosku L. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie braku odpowiedzialności członka zarządu spółki za zobowiązania

na skutek apelacji wnioskodawcy L. G.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie

IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 6 lutego 2012 r. sygn. akt IV U 1836/11

oddala apelację

Sygn. akt III AUa 417/12

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 19 kwietnia 2011 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 roku, Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) stwierdził, że L. G. jako członek zarządu (...) Spółki akcyjnej w O. ponosi odpowiedzialność za zaległości w/w spółki w łącznej kwocie 70.773,46 złotych w tym z tytułu nieopłaconych składek na:

- ubezpieczenia społeczne za okres od grudnia 2005 roku do kwietnia 2006 roku, za czerwiec 2006 roku, za grudzień 2009 roku, za okres od sierpnia 2010 roku do września 2010 roku oraz za luty 2011 roku w łącznej kwocie 58.088,58 złotych w tym: należność główna w kwocie 39.847,58 złotych oraz odsetki za zwłokę naliczone na dzień 19 kwietnia 2011 roku w kwocie 18.241 złotych,

- powszechne ubezpieczenie zdrowotne za okres od grudnia 2005 roku do marca 2006 roku, za czerwiec 2006 roku, za grudzień 2009 roku, za sierpień 2010 roku, za luty 2011 roku w łącznej kwocie 11.638,39 złotych w tym: należność główna w kwocie 8.234,39 złotych oraz odsetki za zwłokę naliczone na dzień 19 kwietnia 2011 roku w kwocie 3.404 złotych,

- Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od lutego 2006 roku do marca 2006 roku, za czerwiec 2006 roku, za sierpień 2010 roku oraz za luty 2011 roku w łącznej kwocie 1.046,49 złotych w tym: należność główna w kwocie 681,49 złotych oraz odsetki za zwłokę naliczone na dzień 19 kwietnia 2011 w kwocie 365 złotych.

L. G. w odwołaniu od powyższej decyzji domagał się jej zmiany i stwierdzenia, że nie ponosi odpowiedzialności za zaległości z tytułu w/w nieopłaconych składek. Podniósł, iż nie zachodzi przesłanka bezskuteczności egzekucji z majątku spółki. Nadto wskazał, że wniosek o ogłoszenie upadłości Spółki został dwukrotnie zgłoszony. Podał też, że Spółka posiada majątek w postaci gazociągu wysokiego ciśnienia oraz wierzytelności, z których egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości składkowych w znacznej części.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 6 lutego 2012 roku oddalił odwołanie. Sąd I instancji ustalił, że L. G. był prezesem zarządu (...) Spółki akcyjnej w O. w okresach od dnia 8 stycznia 2005 roku do dnia 21 grudnia 2007 roku oraz od dnia 6 stycznia 2010 roku do dnia wyrokowania. Postanowieniami Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 23 marca 2005 roku w sprawie o sygn. akt V GU 112/04 oraz z dnia 4 stycznia 2006 roku w sprawie o sygn. akt V GU 31/05 oddalono wnioski o ogłoszenie upadłości tejże Spółki (zgłoszone przez wierzyciela Spółki (...) Spółkę Akcyjną w S.), gdyż majątek dłużnika nie wystarczał na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego. Powyższe postanowienia uprawomocniły się. Sąd I instancji zwrócił uwagę, że do składników majątkowych o znacznej wartości należących do Spółki zaliczają się: gazociąg wysokiego ciśnienia S.-M., gazociąg średniego ciśnienia ZM M. oraz stacja gazowa I stopnia ZM M.. Aktem notarialnym z dnia 7 października 2002 roku dokonano przewłaszczenia całego majątku trwałego Spółki (tj. w/w gazociągu wysokiego ciśnienia, gazociągu średniego ciśnienia oraz stacji gazowej I stopnia) na zabezpieczenie wierzytelności wynikającej z emisji obligacji. Powyższe składniki majątku były przedmiotem postępowania o wydanie toczącego się przez Sądem Okręgowym w Olsztynie przeciwko Spółce. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 9 marca 2006 roku oddalono powództwo, zaś wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 12 września 2006 roku w sprawie o sygn. akt I ACa 339/06 oddalono apelację powodów od w/w wyroku. Postanowieniem z dnia 26 stycznia 2007 roku w sprawie o sygn. akt IV CSK 11/07 Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej powodów w powyższej sprawie. W odniesieniu do powyższych składników majątkowych toczy się również postępowanie o zniesienie współwłasności. Postanowieniem z dnia 31 marca 2008 roku w sprawie o sygn. akt V Gsn 2/07 Sąd Rejonowy w Elblągu uznał za usprawiedliwione co do zasady żądanie zniesienia prawa współwłasności gazociągu wysokiego ciśnienia, gazociągu średniego ciśnienia oraz stacji gazowej I stopnia. Postanowieniem Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 30 czerwca 2008 roku w sprawie o sygn. akt VII Ga 22/08 oddalono apelację od w/w postanowienia. Postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2009 roku w sprawie o sygn. akt IV CSK 511/08 uchylono w/w postanowienie Sądu Okręgowego w Elblągu i przekazano sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania. Sąd Okręgowy w Elblągu kolejnym postanowieniem wydanym w niniejszym postępowaniu z dnia 18 grudnia 2009 roku w sprawie o sygn. akt VII Ga 37/09 uchylił postanowienie Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 31 marca 2008 roku w sprawie o sygn. akt V Gsn 2/07 i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania temu Sądowi. Postępowanie przed Sądem Rejonowym w Elblągu w sprawie o sygn. akt V Gsn 2/07 jest nadal w toku. Sąd Okręgowy ustalił, że z odpisu KRS (...) w O. wynika, iż spółka ta posiada zobowiązania zarówno wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jak i Urzędu Skarbowego. Wobec Spółki toczą się cztery postępowania egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego w O.. Urząd Skarbowy w O. w toku prowadzonej przez siebie egzekucji wobec Spółki wyegzekwował jedynie znikome kwoty. Sąd I instancji ustalił również, że na wniosek Urzędu Skarbowego w O. Sąd Rejonowy w Olsztynie postanowieniem z dnia 4 października 2010 roku w sprawie o sygn. akt I Co 786/10 nakazał Spółce złożenie wykazu majątku. W wykonaniu tego zobowiązania Spółka wskazała, że jedyne jej dochody to kwota 32.000 złotych miesięcznie uzyskiwana z tytułu umowy o udostępnianie mocy przesyłowej, która to kwota jest kompensowana z zobowiązaniem Spółki wobec (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. z tytułu udzielonej pożyczki. Nadto Spółka podała, że jest właścicielem w/w gazociągów oraz stacji gazowej, pryz czym zaznaczyła, iż na urządzeniach tych ustanowiono zabezpieczenie w postaci zastawu rejestrowego z tytułu zaciągniętej pożyczki, zastawu skarbowego, a dodatkowo co do tych przedmiotów toczy się postępowanie w przedmiocie zniesienia współwłasności. W wykazie Spółka podała, iż poza powyższymi składnikami majątku nie posiada innych aktywów. Sąd I instancji przywołał treść przepisu art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 roku, Nr 8, poz. 60 ze zm.) w zw. z art. 31 i 32 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.). Wskazał, że pozytywnymi przesłankami do ustalenia odpowiedzialności członka zarządu spółki kapitałowej za zaległości składkowe są bezskuteczność egzekucji tych zaległości oraz powstanie zobowiązania w okresie pełnienia funkcji członka zarządu. Sąd Okręgowy zaznaczył, że warunkiem stwierdzenia bezskuteczności egzekucji w rozumieniu art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa nie jest tylko formalne postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z powodu jego bezskuteczności. Bezskuteczność egzekucji może być udowodniona za pomocą wszelkich dowodów, które tę okoliczność mogą potwierdzić. Zdaniem Sądu I instancji organ rentowy wykazał, że egzekucja prowadzona przeciwko Spółce jest bezskuteczna. Świadczy o tym przede wszystkim wynik dwóch postepowań w przedmiocie wniosków o ogłoszenie upadłości Spółki, które zakończyły się ich oddaleniem, gdyż majątek dłużnika nie wystarczał na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego. Spółka nie dysponuje żadnym wartościowym majątkiem poza gazociągiem wysokiego ciśnienia, gazociągiem średniego ciśnienia oraz stacją gazową I stopnia. Sytuacja prawna tych składników majątkowych nie jest jasna. Od kilku lat toczy się postępowanie w przedmiocie zniesienia współwłasności w/w składników a nadto są one obciążone. Stąd z powyższych składników majątkowych nie jest możliwe skuteczne przeprowadzenie egzekucji. Nadto w toku prowadzonego przez Urząd Skarbowy w O. postępowania egzekucyjnego przeciwko Spółce wyegzekwowano nieznaczne kwoty. Spółka wprawdzie uzyskuje miesięczne wynagrodzenie w kwocie 32.000 złotych z tytułu umowy o udostępnianie mocy przesyłowej, jednakże należność ta jest kompensowana z zobowiązaniem wobec (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. z tytułu udzielonej pożyczki. Sąd Okręgowy stwierdził również, że przedmiotowe zobowiązania składkowe powstały w okresie pełnienia przez odwołującego funkcji członka zarządu Spółki. W dalszej kolejności Sąd I instancji analizował, czy L. G. wykazał którąkolwiek przesłankę wyłączającą odpowiedzialność członka zarządu spółki za zaległości składkowe wymienioną w art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa. Podkreślił, że w dniu, gdy odwołujący objął funkcję członka zarządu (tj. w dniu 8 stycznia 2005 roku), toczyło się już przeciwko Spółce postępowanie o ogłoszenie upadłości. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 23 marca 2005 roku w sprawie o sygn. akt V GU 112/04 oddalono powyższy wniosek na tej podstawie, iż majątek Spółki nie wystarczał na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego. W rezultacie Sąd Okręgowy uznał, że L. G. nie ma możliwości powoływania się na przesłanki egzoneracyjne, wymienione w art. 116 § 1 pkt 1 w/w ustawy, tj. zgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego oraz brak winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęciu postępowania układowego. Stwierdził, że objęcie funkcji członka zarządu w sytuacji, gdy stan majątku spółki nie pozwala nawet na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego nakłada na członka zarządu szczególne powinności. Odwołujący powinien w takiej sytuacji doprowadzić do sytuacji, w której Spółka nie będzie zaciągać dalszych zobowiązań, co w sferze prawa ubezpieczeń społecznych wiąże się z wygaszeniem wszystkich tytułów ubezpieczenia generujących obowiązek składkowy. Utrzymywanie stanu przeciwnego skutkuje zaś tym, że członek zarządu musi liczyć się z odpowiedzialnością za nieopłacone składki. W powyższych okolicznościach L. G. mógł jedynie powołać się na przesłankę egzoneracyjną wymienioną w art. 116 § 1 pkt 2 w/w ustawy, tj. wskazać mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości składkowych spółki w znacznej części. W ocenie Sądu I instancji odwołujący nie uwolnił się skutecznie od odpowiedzialności za zaległości składkowe również na tej podstawie. Podkreślił, że w/w przepis odnosi się nie do teoretycznej możliwości przeprowadzenia egzekucji, lecz możliwości realnej, skutkującej zaspokojeniem roszczeń składkowych. Stąd powyższemu warunkowi z powyżej wskazanych przyczyn nie odpowiada wskazanie jako mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości składkowych, gazociągu wysokiego ciśnienia, gazociągu średniego ciśnienia oraz stacji gazowej I stopnia. Reasumując, Sąd Okręgowy stwierdził, że organ rentowy wykazał, iż postępowanie egzekucyjne w stosunku do spółki okazało się bezskuteczne oraz zobowiązania składkowe powstały w okresie pełnienia przez odwołującego funkcji członka zarządu Spółki. L. G. nie uwolnił się od odpowiedzialności za zaległości składkowe Spółki (wskazane szczegółowo w zaskarżonej decyzji), gdyż nie wykazał żadnej okoliczności egzoneracyjnej wymienionej w art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa. Wobec powyższego, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

L. G. zaskarżył powyższy wyrok w całości zarzucając mu naruszenie:

- art. 233 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, w tym na uznaniu, że istniały podstawy do wystawienia zaskarżonej decyzji organu rentowego z dnia 19 kwietnia 2011 roku przenoszącej odpowiedzialność za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek (...) Spółki akcyjnej w O. na członka zarządu – pomimo tego, iż zgromadzony materiał dowodowy, w szczególności zestawienia rozliczenia uzyskanych kwot i pokwitowania pobrania kwot przez poborcę, a także potwierdzenia bankowych dowodów wpłat, świadczą niezbicie o tym, iż egzekucja przeciwko spółce nie okazała się bezskuteczna,

- art. 233 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, w tym na uznaniu, iż zgromadzony materiał dowodowy,
w szczególności dotyczący wskazania wierzytelności Spółki od spółki (...) Spółki akcyjnej w W. w wysokości 32.000 złotych miesięcznie, nie jest przesłanką uwalniającą od odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania Spółki i świadczy niezbicie o tym, iż egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna,

- art. 233 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, w tym na uznaniu, iż wynik dwóch postępowań w przedmiocie wszczęcia postępowania upadłościowego jednoznacznie wskazał, że Spółka nie dysponuje żadnym wartościowym majątkiem poza gazociągiem wysokiego i średniego ciśnienia oraz stacją I stopnia oraz przyjęcie, że niejasna sytuacja prawna tych składników majątkowych świadczy niezbicie o tym, iż egzekucja przeciwko Spółce okazała się bezskuteczna i że wskazanie majątku o wartości wg wyceny na przeszło 9 milionów złotych i wierzytelności u obowiązanego (...) Spółki akcyjnej w W. nie jest przesłanką uwalniającą od odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania Spółki,

- art. 233 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, w tym na uznaniu winy członka zarządu w oparciu o fakt niezgłoszenia w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, podczas gdy w trakcie objęcia funkcji prezesa toczyło się już postepowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości, a także błędne przyjęcie, że działalność poprzedniego zarządu oraz fakt toczących się przeciwko Spółce postepowań sądowych, nie jest przesłanką wyłączającą odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania Spółki.

Wskazując na powyższe zarzuty odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i stwierdzenie, iż nie ponosi odpowiedzialności za nieopłacone składki na ubezpieczenia społeczne, powszechne ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (...) Spółki akcyjnej w O. wskazane w zaskarżonej decyzji organu rentowego z dnia 19 kwietnia 2011 roku, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Olsztynie do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i prawnych oraz przez ich pryzmat dokonał słusznych wywodów w przedmiocie zasadności decyzji organu rentowego stwierdzającej odpowiedzialność L. G. jako członka zarządu (...) Spółki akcyjnej w O. za zaległości z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, powszechne ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okresy wskazane w decyzji według przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 roku, Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.).

Stosownie do treści art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1)nie wykazał, że:

a)we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo

b)niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;

2)nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Zgodnie z treścią art. 31 oraz 32 z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych w/w przepis art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa znajduje zastosowanie do należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Okolicznością bezsporną w niniejszej sprawie było to, że (...) Spółka akcyjna w O. ma zaległości w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne, powszechne ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okresy wskazane w zaskarżonej decyzji jak też ich wysokość.

Nie była przedmiotem sporu również okoliczność, iż L. G. był prezesem zarządu w/w spółki w czasie upływu terminów płatności spornych zobowiązań (art. 116 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa).

Sporne było natomiast to, czy egzekucja z majątku Spółki okazała się bezskuteczna.

Okolicznością sporną było również ustalenie, czy odwołujący skutecznie uwolnił się od odpowiedzialności za wyszczególnione w treści zaskarżonej decyzji nieopłacone składki, wykazując okoliczność egzoneracyjną określoną w art. 116 § 1 pkt 1 lit b lub pkt 2 w/w ustawy.

Z tego względu Sąd I instancji prawidłowo w pierwszej kolejności ustalał, czy zachodzi jedna z pozytywnych przesłanek odpowiedzialności członka zarządu Spółki za zaległości składkowe, tj. bezskuteczność egzekucji.

Sąd Apelacyjny podziela linię orzeczniczą, w której wskazuje się, iż stwierdzenie bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu, nie zaś tylko na podstawie postanowienia o umorzeniu postepowania egzekucyjnego z powodu jego bezskuteczności. O bezskuteczności postępowania egzekucyjnego, w rozumieniu art. 116 w/w ustawy, nie musi przesądzać wyłącznie umorzenie postępowania egzekucyjnego oraz wydanie, w jego konsekwencji, postanowienia w sprawie umorzenia tego postępowania. Mogą za tym przemawiać inne działania organu egzekucyjnego, niekoniecznie zakończone postanowieniem o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. Muszą one jednak nie pozostawiać żadnych wątpliwości co do tego, że egzekwowana wierzytelność nie może być zaspokojona z jakiejkolwiek części majątku spółki (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 lutego 2007 roku w sprawie o sygn. akt II FSK 233/06, POP 2008/2/18, lex numer 364426). Sąd II instancji podziela również pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie wyrażony w w/w orzeczeniu. Mając na uwadze okoliczności rozpoznawanej sprawy na szczególną uwagę zasługuje stanowisko wyrażone w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 marca 2007 roku w sprawie o sygn. akt III SA/Wa 2610/06 (lex numer 329245), w którym stwierdzono, iż oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości z powodu braku majątku dłużnika jest wystarczającym dowodem na to, że prowadzenie w stosunku do niego egzekucji nie przyniesie efektu w postaci wyegzekwowania należności, a zatem jest to równoznaczne z bezskutecznością egzekucji w rozumieniu art. 116 § 1 w/w ustawy.

Jak prawidłowo ustalił Sąd I instancji postanowieniami Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 23 marca 2005 roku w sprawie o sygn. akt V GU 112/04 oraz z dnia 4 stycznia 2006 roku w sprawie o sygn. akt V GU 31/05 oddalono wnioski o ogłoszenie upadłości (...) Spółki akcyjnej w O. zgłoszone przez wierzyciela Spółki (...) Spółkę Akcyjną w S.. Powyższe postanowienia uprawomocniły się. Postanowienia zapadły na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2009 roku, Nr 175, poz. 1361 ze zm.), czyli w sytuacji gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego.

Nadto, jak słusznie dodał Sąd Okręgowy podkreślenia wymaga, iż sytuacja prawna składników majątkowych Spółki, przedstawiających znaczną wartość, tj. gazociągu wysokiego ciśnienia, gazociągu średniego ciśnienia oraz stacji gazowej I stopnia, nie jest jasna. Aktem notarialnym z dnia 7 października 2002 roku dokonano przewłaszczenia w/w składników na zabezpieczenie wierzytelności wynikającej z emisji obligacji. Powyższe aktywa były i są przedmiotem szczegółowo wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku postępowań sądowych o wydanie, jak również o zniesienie współwłasności. Po wydaniu szeregu decyzji procesowych przez Sądy wszystkich instancji w sprawie o zniesienie współwłasności tychże składników majątkowych, postępowanie przed Sądem Rejonowym w Elblągu w sprawie o sygn. akt V Gsn 2/07 nadal się toczy. W toku prowadzonego przez Urząd Skarbowy w O. postępowania egzekucyjnego przeciwko Spółce wyegzekwowano znikome kwoty w stosunku do sumy zobowiązań, które posiada Spółka względem tego wierzyciela. Za istnieniem przesłanki bezskuteczności egzekucji przemawia również okoliczność, że jedyne wynagrodzenie, jakie comiesięcznie uzyskuje Spółka w kwocie 32.000 złotych z tytułu umowy o udostępnianie mocy przesyłowej jest kompensowane z zobowiązaniem wobec (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. z tytułu udzielonej pożyczki, której to Spółki prezesem jest właśnie odwołujący, co przyznał na rozprawie w dniu 27 października 2011 roku (k. 51 v.).

Stąd w ocenie Sądu II instancji, Sąd Okręgowy prawidłowo uznał, że w rozumieniu art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa egzekucja wobec (...) Spółki akcyjnej w O. jest bezskuteczna. Podkreślenia przy tym wymaga, że odwołujący zarzucał, iż w sytuacji, gdyby organ rentowy sprawniej dochodził od Spółki zaspokojenia swoich roszczeń z tytułu zaległości składkowych (np. gdyby w odpowiednim czasie złożył tytuły wykonawcze do egzekucji), to zostałyby one skutecznie wyegzekwowane. Trzeba wskazać, iż powyższe stanowisko odwołującego nie zasługuje na akceptację. To Spółka jest zobowiązana do systematycznego opłacania składek a wierzycielowi pozostawiona jest dowolność procedowania w przedmiocie dochodzenia swoich wierzytelności, przy czym skuteczność owego dochodzenia wierzytelności jest ograniczona jedynie terminem ich przedawnienia. Z powyższych względów również podnoszona w apelacji okoliczność, iż pewne zobowiązania Spółka reguluje dobrowolnie nie wpływają na zmianę powyżej dokonanych ustaleń odnośnie bezskuteczności egzekucji wobec Spółki. Stąd zarzuty apelacyjne naruszenia art. 233 k.p.c. poprzez uznanie, że egzekucja przeciwko Spółce jest bezskuteczna należało ocenić jako nieuzasadnione.

W dalszej kolejności należało odnieść się do zarzutów apelacyjnych dotyczących przesłanek egzoneracyjnych określonych w art. 116 § 1 w/w ustawy.

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, w zakresie, w jakim wypowiedział się co do możliwości wykazania przesłanek określonych w art. 116 § 1 pkt 1 w/w ustawy w realiach przedmiotowej sprawy. Odwołujący funkcję członka zarządu Spółki pełnił od dnia 8 stycznia 2005 roku. W owym czasie toczyło się już postępowanie o ogłoszenie upadłości Spółki zainicjowane przez wierzyciela (...) Spółkę Akcyjną w S., które zakończyło się wydaniem przez Sąd Rejonowy w Olsztynie postanowienia z dnia 23 marca 2005 roku w sprawie o sygn. akt V GU 112/04 oddalającego wniosek, gdyż majątek Spółki nie wystarczał na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego. Stąd w momencie obejmowania funkcji członka zarządu przez L. G. nie istniał już „właściwy czas” na zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub na wszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego), skoro toczące się już w chwili obejmowania funkcji członka zarządu postępowanie upadłościowe zakończyło się umorzeniem z uwagi na brak w Spółce majątku wystarczającego na pokrycie kosztów tego postepowania. Podkreślić należy, iż „właściwy czas” to stosownie do treści art. 21 ust. 1 w/w ustawy nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, czyli od chwili kiedy nastąpił stan niewypłacalności (art. 10 i 11 w/w ustawy). W tym miejscu należy również zaznaczyć, że przesłankę określoną w art. 116 § 1 pkt 1 b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa należy odczytywać w związku z przesłanką określoną w art. 116 § 1 pkt 1 a w/w ustawy, stąd niemożność spełnienia warunku określonego w art. 116 § 1 pkt 1 a w/w ustawy determinuje niemożność spełnienia także drugiego z nich.

Sąd II instancji podziela zatem stanowisko Sądu Okręgowego, iż w realiach przedmiotowej sprawy możliwe było jedynie wykazanie przesłanki egzoneracyjnej określonej w art. 116 § 1 pkt 2 w/w ustawy, czyli wskazanie mienia Spółki, którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych w znacznej części. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko

Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wyrażone w wyroku z dnia 20 września 2006 roku w sprawie o sygn. akt III SA/Wa 3277/05 (M.Podat. 2007/2/45, lex numer 218293), iż możliwość uwolnienia się członka zarządu od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością poprzez wskazanie mienia spółki umożliwiającego zaspokojenie znacznej części zaległości podatkowych, wymaga wskazania takiego mienia, z którego egzekucja faktycznie jest możliwa. Wskazane przez L. G. składniki majątku Spółki nie spełniają powyższego kryterium. Składniki majątkowe w postaci gazociągu wysokiego ciśnienia, gazociągu średniego ciśnienia oraz stacji gazowej I stopnia, pomimo tego, iż stanowią dużą wartość, to są przedmiotem toczącego się od 2008 roku postępowania o zniesienie współwłasności a nadto są obciążone. Również nie jest faktycznie możliwa egzekucja z wynagrodzenia Spółki z tytułu umowy o udostępnianie mocy przesyłowej, które jest automatycznie kompensowane z zobowiązaniem Spółki wobec (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. z tytułu udzielonej pożyczki.

Końcowo należało wskazać, iż przesłanki egzoneracyjne zostały w sposób wyczerpujący określone w art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa. Stąd podnoszone w apelacji okoliczności takie jak sposób działania poprzedniego zarządu jak również fakt toczących się przeciwko Spółce postępowań sądowych nie mogą powodować skutecznego uwolnienia się przez członka zarządu z odpowiedzialności za zaległości składkowe spółki.

Tym samym niezasadne są również zarzuty apelacyjne dotyczące przesłanek egzoneracyjnych określonych w art. 116 § 1 w/w ustawy.

W odniesieniu natomiast do zawartego w apelacji zarzutu, iż podczas ostatniej rozprawy doszło do zmiany sędziego należy wskazać, iż procedura cywilna wymaga jedynie, aby wyrok został wydany przez sędziów, przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku (art. 323 k.p.c.). Postępowanie przed Sądem I instancji czyni zadość tej regule. Zaznaczyć do tego należy, że nowy sędzia orzekający w sprawie prowadził nie tylko rozprawę bezpośrednio poprzedzającą wydanie wyroku w dniu 6 lutego 2012 roku ale też rozprawę w dniu 16 stycznia 2012 roku.

Na marginesie należy wskazać, że odwołujący może wystąpić do organu rentowego z wnioskiem o umorzenie zaległych należności w całości bądź części (na podstawie art. 28 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych) lub o odroczenie terminu płatności oraz rozłożenie zaległych należności na raty (na podstawie art. 29 w/w ustawy).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

A.K.