Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 31 stycznia 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygn. akt III C 598/13 z powództwa Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. przeciwko G. W. i D. W. o zapłatę

1.  zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwotę 45.814,81 złotych z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od kwoty 45.499,43 złotych za okres od dnia 21 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty;

2.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwotę 2.983,31 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o ustalenie, że powoda z pozwaną łączyła umowa pożyczki niekonsumenckiej na cel mieszkaniowy z dnia 5 czerwca 2009 roku na kwotę 100 000 zł na okres do dnia 5 czerwca 2014 roku. Pożyczka miała być spłacana w ratach zgodnie z harmonogramem. Pozwany był poręczycielem przedmiotowego zobowiązania. Wobec opóźnień w realizacji spłaty pożyczki przez pozwanych, powód wypowiedział umowę w dniu 19 października 2012 roku i postawił pożyczkę w stan natychmiastowej wymagalności z dniem 6 grudnia 2012 roku. Obecnie zadłużenie pozwanych na dzień wniesienia pozwu wynosiło 45 814,81 zł. w tym 45 499,43 zł. kapitału i oraz 315,38 zł odsetek. Poczynione ustalenia faktyczne Sąd oparł na materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie w postaci załączonych przez stronę powodową dokumentów oraz okoliczności przyznanych lub niezaprzeczonych przez strony.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo podlegało uwzględnieniu co do zasady. Istnienie zobowiązania oraz jego wysokość jest w sprawie tej okolicznością bezsporną. Niezasadne jest jednak żądanie zasądzenia odsetek umownych od kwoty skapitalizowanych odsetek umownych. Strona powodowa w pozwie żądała zasądzenia odsetek umownych w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od skapitalizowanych odsetek umownych i karnych w łącznej kwocie 315,38 zł od dnia wniesienia powództwa. Przepisy prawa nie dają możliwości żądania odsetek umownych od skapitalizowanych odsetek umownych doliczonych do kapitału głównego, a tym bardziej nie umożliwiają żądania zasądzenia umownych odsetek karnych od skapitalizowanych odsetek karnych. Zakaz anatocyzmu wyrażony w treści art. 481 § 1 k.c. jest przepisem bezwzględnie obowiązującym i doznaje jedynie ściśle określonych wyjątków. Celem zakazu anatocyzmu jest ochrona dłużnika przed nadmiernym obciążeniem finansowym, które wiązałoby się z opóźnieniem w wykonaniu świadczenia pieniężnego. Zakaz ten prowadzi do limitowania represyjnego charakteru odsetek za opóźnienie poprzez wyłączenie zaległych odsetek z podstawy naliczania karnego oprocentowania i obejmuje "zaległe odsetki" bez względu na tytuł, który jest podstawą ich naliczania. Brak jest bowiem podstaw do różnicowania odsetek (postanowienie SN z 5 października 1994 r., III CZP 128/94, LEX nr 5396). Na podobnych zasadach traktowane są te, których źródłem jest ustawa, jak i te, których źródłem jest czynność prawna. Pojęcie to zatem odnosi się tak do odsetek kapitałowych, jak i odsetek za opóźnienie. Stosownie do treści § 2 art. 482 k.c. istnieje możliwość umówienia się przez strony długoterminowej umowy kredytowej o zapłatę w przyszłości, a więc jeszcze przed powstaniem zaległości, odsetek od zaległych i skapitalizowanych odsetek, opóźnienia których dopuści się w przyszłości kredytobiorca. Wprawdzie powołany przepis odwołuje się jedynie do "pożyczek", ale za zasadne należy uznać stosowanie tego przepisu także do umów o kredyt. W rozpatrywanej sprawie mamy do czynienia z umową pożyczki niekonsumenckiej na cele mieszkaniowe zawartej na okres pięciu lat. Nie można zatem uznać, że mamy do czynienia z pożyczką długoterminową, zwłaszcza, że w stosunkach tego rodzaju przeważają umowy zawierane na okres 10-30 lat. Ponadto powód chce naliczać odsetki w wysokości odsetek maksymalnych (czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP) od skapitalizowanych odsetek maksymalnych, co zdaniem sądu prowadzi do obejścia prawa – normy ustalającej wysokość odsetek maksymalnych. Tym samym nie jest dopuszczalne zasądzenie odsetek umownych od kwoty 315,85 zł. będącej sumą skapitalizowanych odsetek umownych (i umownych karnych). Rozłożeniu zobowiązania pozwanych na raty sprzeciwiał się natomiast uzasadniony interes wierzyciela, zwłaszcza przy uwzględnieniu wysokości zobowiązania wynoszącej 45 814,80 zł. plus dalsze odsetki oraz sytuacja majątkowa pozwanych. Spłata samej kwoty 45 814,80 zł. musiałaby zostać bowiem rozłożona na ponad 18 rat, co oznacza, iż trwałaby ponad półtora roku przy jednoczesnej deklaracji pozwanych, że spłaty zamierzają dokonać w terminie przewidzianym w umowie tj. do maja 2014 roku. Ponadto sytuacja materialna pozwanych nie uzasadnia ingerencji Sądu w łączący strony stosunek zobowiązaniowy. Pozwani nie wykazali bowiem aby istniały szczególne okoliczności dające takie podstawy. W tej sytuacji ingerencja taka byłaby krzywdząca dla wierzyciela. Obecnie pozwany zarabia około 5 200 zł miesięcznie plus zlecenia to jest od 2 500 do 4 000 zł. a pozwana ok. 3 270 zł. Pozwani spłacają na bieżąco kredyt hipoteczny miesięcznie 2 300-2 500 zł, mają jeszcze kredyt samochodowy na 1 000-1 200 zł miesięcznie. Pozwana ma zajęcie komornicze z tytułu pożyczki rodzinnej w kwocie ok 40 tys. zł. Powództwo w niniejszej sprawie wytoczono w grudniu 2012 roku, ostatnia wpłata pozwanych z tytułu zadłużenia nastąpiła w kwietniu 2013 roku. W tych okolicznościach należy stwierdzić, iż pozwani powinni liczyć się z koniecznością dokonania spłaty zobowiązania w żądanej kwocie już od co najmniej 9 miesięcy (licząc od zaprzestania jakichkolwiek wpłat z tytułu zadłużenia). O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z treścią art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniosła strona powodowa, zaskarżając go w części, to jest w punkcie II. Rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego skarżąca zarzuciła naruszenie:

- art. 359 § 1 k.c. i art. 481 § 1 i 2 k.c. przez ich niezastosowanie i niezasądzenie na rzecz powoda odsetek umownych w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od kwoty 315,38 złotych od dnia 21 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty;

- art. 482 § 1 k.c. przez jego błędną interpretację i niewłaściwe przyjęcie, że przepis ten wyłącza możliwość żądania odsetek umownych od kwoty odsetek skapitalizowanych po dniu wytoczenia powództwa.

W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę pkt. II. wyroku poprzez zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda odsetek umownych w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od kwoty 315,38 złotych od dnia 21 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (apelacja – k. 147-148).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własny ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny, jak też ocenę prawną, dokonaną w zgodzie z dyrektywami art. 233 § 1 k.p.c..

Kwestionując prawidłowość rozumowania Sądu I instancji, skarżąca nie zauważa, że zgodnie z jednoznaczną dyspozycją art. 359 § 2 ¹ k.c. maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. Rozwiązanie proponowane przez skarżącą, prowadzące do zasądzenia na rzecz powódki odsetek z czynności prawnej w wysokości wyższej niż ich maksymalna prawnie dopuszczalna wysokość, stanowiłoby w istocie obejście przedmiotowego przepisu. A skoro tak, rozwiązania tego zaakceptować nie sposób, niezależnie od faktu, że rację ma skarżąca, iż, zgodnie z przepisem art. 482 § 1 k.c., od chwili wytoczenia o powództwa o zaległe odsetki można żądać od nich odsetek za opóźnienie.

Z uwagi zatem na nietrafność zarzutów apelacji, na Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.