Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Aleksandra Janas (spr.)

Sędziowie: SO Gabriela Sobczyk

SR (del.) Anna Hajda

Protokolant Kornelia Dziambor

po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2014 r. na rozprawie sprawy

z wniosku (...) Spółki Akcyjnej w K.

z udziałem S. S. i E. S.

o zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 23 maja 2013 r., sygn. akt I Ns 916/12

postanawia:

1  oddalić apelację;

2  zasądzić od wnioskodawczyni na rzecz uczestników postępowania solidarnie kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Anna Hajda SSO Aleksandra Janas SSO Gabriela Sobczyk

UZASADNIENIE

(...) Spółka Akcyjna w K. wniósł o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej na działce nr (...) położonej w P. przy ul. (...), dla której założona jest księga wieczysta prowadzona przez Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śl. nr (...), polegającej na posadowieniu zasuwy odwodnieniowej wraz ze studnią bezodpływową oraz rurociągu z dniem 8 sierpnia 1990r. W uzasadnieniu wskazał, że przez działkę nr (...) stanowiącą własność uczestników postępowania E. S. i S. S. przebiega rurociąg wybudowany w 1980r. Na nieruchomości znajduje się zasuwa odwodnieniowa wraz ze studnią bezodpływową oraz rurociąg. Wnioskodawca uzyskał zgodę na wejście na teren z dniem 8 sierpnia 1980r., dlatego też biorąc pod uwagę 10 letni termin zasiedzenia, poczynając od dnia 8 sierpnia 1980r., zasiedzenie nastąpiło z dniem 8 sierpnia 1990r.

Uczestnicy postępowania wnieśli o oddalenie wniosku i zasądzenie kosztów postępowania. Zarzucili, że wnioskodawca nie wykazał spełnienia przesłanek określonych w art. 292 k.c. w związku z art. 172 k.c. Przede wszystkim zarzucili, że nie wykazał wnioskodawca, by był samoistnym posiadaczem służebności gruntowej z dniem 8 sierpnia 1980r., bowiem zgoda na wejście na teren uzyskana decyzją Naczelnika Gminy M., na którą powołuje się wnioskodawca, dotyczy Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa (...) w K.. Zakwestionowali uczestnicy datę budowy rurociągu oraz fakt nieprzerwanego posiadania.

Rozpoznając sprawę po raz pierwszy Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim postanowieniem z dnia 19 października 2011r, oddalił wniosek.

Na skutek apelacji wnioskodawcy Sąd Okręgowy uchylił zaskarżone postanowienie, znosząc postępowanie w części obejmującej rozprawę w dniu 19 października 2011r. i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Wodzisławiu Śląskim do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego. Wskazał Sąd drugiej instancji, że w dniu ogłoszenia orzeczenia – w nieobecności zarówno osób upoważnionych do reprezentowania wnioskodawczyni i jej pełnomocnika, jak również uczestników postępowania i ich pełnomocnika – Sąd Rejonowy otworzył rozprawę, po czym dokonał czynności postępowania dowodowego, oddalając wniosek wnioskodawczyni o dopuszczenie dowodu z oględzin nieruchomości i opinii biegłego geodety. Uniemożliwiło to skarżącej podjęcie obrony merytorycznej, w wyniku czego została ona faktycznie pozbawiona możliwości obrony swych praw. W ponownym postępowaniu nakazał Sąd II instancji wyznaczenie posiedzenia i zadbania o to, by zostali o nim powiadomieni uczestnicy postępowania.

W toku postępowania, to jest na rozprawie apelacyjnej w dniu 10 maja 2012r. oraz w dalszych pismach procesowych wnioskodawca sprecyzował swoje żądanie, wskazując, że na wypadek nieuwzględnienia wniosku o zasiedzenie służebności na rzecz wnioskodawcy, wnosi o zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej obecnie służebności przesyłu na rzecz Skarbu Państwa.

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim oddalił wniosek i zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestników solidarnie kwotę 257 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Orzeczenie to zapadło przy ustaleniu, że właścicielem nieruchomości dz. nr 948/7 położonej w P. opisanej w księdze wieczystej KW NR (...) są E. S. i S. S.. Na nieruchomości uczestników postępowania znajduje się rurociąg o średnicy 1000 mm oraz studnia bezodpływowa wraz z zasuwą odwodnieniową. Uczestnicy otrzymali tę nieruchomość w 1996 r. na podstawie umowy darowizny. Decyzją z dnia 8 sierpnia 1980 r. Naczelnik Gminy M. zezwolił Wojewódzkiemu Przedsiębiorstwu (...) w K. na wejście na nieruchomości osób fizycznych położonych na terenie Gminy M. w celu przeprowadzenia prac związanych z budową rurociągu o średnicy 1000 mm J. – P.. Rurociąg zaopatruje w wodę z G. miasta P., J. i W.. Budowa rurociągu na odcinku położenia nieruchomości uczestników postępowania miała miejsce w 1980 r. Zasuwa odwodnieniowa wraz ze studnią była budowana w tym samym czasie. Rurociąg znajduje się na głębokości 1,5 m – 2 m pod powierzchnią gruntu. Obudowa studni zbudowana jest z kręgów betonowych i sięga powierzchni gruntu. Na powierzchni widoczny jest właz do studni. Na początku lat dziewięćdziesiątych Wojewódzkie Przedsiębiorstwo (...) uległo podziałowi. Wyodrębniono z niego (...) Przedsiębiorstwo (...) w K. jako przedsiębiorstwo państwowe i kilkanaście rejonowych przedsiębiorstw wodociągów i kanalizacji. (...) przejęło rurociągi o dużych średnicach, to jest magistrale, a rejonowe przedsiębiorstwa sieć miejską. Decyzją z dnia 2 sierpnia 2006r. Wojewoda (...) stwierdził nabycie z mocy prawa z dniem 5 grudnia 1990r. przez Wojewódzkie Przedsiębiorstwo (...) w K. prawa użytkowania wieczystego gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa, będącego w dniu 5 grudnia 1990r. w zarządzie Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa (...) w K. obejmującego działkę nr (...) kw nr (...) oraz prawa własności budynków znajdujących się na opisanym gruncie. (...) przekształciło się w spółkę akcyjną w 2006 r. W latach 1980 – 1990 rurociąg był eksploatowany przez przedsiębiorstwo. W 1986r. uczestnicy postępowania obsypali studzienkę ziemią, gdyż wystawała ponad powierzchnię gruntu. Nieruchomość uczestników to teren niezabudowany wykorzystywany jako łąka, która dwukrotnie została zalana wodą z rurociągu na skutek uruchamiania rurociągu lub usuwania awarii.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd pierwszej instancji doszedł do przekonania, że w niniejszej sprawie wnioskodawca nie wykazał przesłanek zasiedzenia. W pierwszym rzędzie wnioskodawca nie wykazał kiedy rurociąg oddano do użytkowania, co wiąże się z ustaleniem momentu objęcia służebności w posiadanie. Niewątpliwie rozpoczęcia budowy rurociągu, czy wydania decyzji przez Naczelnika Gminy M. zezwalającej na wejście z dniem 8 sierpnia 1980r. na teren nieruchomości nie można utożsamiać z objęciem służebności w posiadanie. Wnioskodawca nie mógł bowiem korzystać z trwałego i widocznego urządzenia, które nie zostało jeszcze wzniesione. Nawet, gdyby przychylić się do poglądu, że do okresu posiadania może zostać zaliczony okres przed 1989r., zasiedzenie również nie nastąpiło. Wnioskodawca powołując się na decyzję Naczelnika Gminy zezwalającą na wejście na teren nieruchomości uczestników wskazywał na fakt objęcia posiadania służebności w dobrej wierze, jednakże uczestnicy postępowania skutecznie obalili domniemanie dobrej wiary, a wnioskodawca nie był w stanie przedstawić żadnej decyzji zezwalającej mu na użytkowanie zrealizowanej inwestycji, która to dopiero mogła by ewentualnie usprawiedliwiać przekonanie wnioskodawcy o przysługiwaniu mu służebności. O kosztach orzeczono po myśli art. 520§3 k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia wywiódł wnioskodawca zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 233 § 2 k.p.c. przez błędne ustalenie stanu faktycznego, przez nieprzyjęcie, iż wykonywanie służebności rozpoczęło się w 1980r.; naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 292 k.c. przez uznanie, iż wnioskodawca nie wykazał przesłanek do zasiedzenia służebności gruntowej; art.285 § 1 k.c. poprzez błędną wykładnie i nieprzyjęcie, by początkiem zasiedzenia była data decyzji zezwalającej na wejście w teren działki obecnie należącej do uczestników postępowania; a to art. 7 k.c. poprzez przyjęcie, iż uczestnicy obalili domniemanie dobrej wiary. Wniósł o uchylenie postanowienia do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji oraz o zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na apelację uczestnicy wnieśli o jej oddalenie w całości i zasądzenie od wnioskodawcy kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela w całości i uznaje za swoje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, ponieważ ustalenia te znajdują oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, które to dowody Sąd ten ocenił w granicach zakreślonych przepisem art. 233 § 1 kpc. Orzekając Sąd Rejonowy nie uchybił zasadom logicznego rozumowania, ani też doświadczenia życiowego.

Stosownie do art. 232 k.p.c. na stronach ciąży obowiązek przedstawienia dowodów dla stwierdzenia faktów z których wywodzą skutki prawne. Wskazany powyżej ciężar dowodu w znaczeniu formalnym uzupełnia ciężar dowodu w znaczeniu materialnym wyrażony w art.6 k.c., który nakłada na stronę ciężar udowodnienia faktów, z których wywodzi ona skutki prawne. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 listopada 2007r., (II CSK 293/07), ciężar udowodnienia faktu należy rozumieć z jednej strony jako obarczenie strony procesu obowiązkiem przekonania sądu dowodami o słuszności swoich twierdzeń, a z drugiej konsekwencjami poniechania realizacji tego obowiązku, lub jego nieskuteczności. Tą konsekwencją jest zazwyczaj niekorzystny dla strony wynik procesu.

Stosownie do art. 6 k.c. wnioskodawca jako strona inicjująca postępowanie sądowe, występująca z żądaniem opartym na twierdzeniu zaistnienia przesłanek zasiedzenia służebności zobligowany był do udowodnienia faktu, z którego wywodzi takie skutki prawne. Wynika to wprost z treści tego przepisu i nie budzi wątpliwości interpretacyjnych, gdy odniesie się zasady prawa materialnego do procesowego uregulowania w art. 232 k.p.c.

Zgodzić należy się z Sądem meriti, iż wobec konsekwentnego podważania przez uczestników zarówno dobrej wiary wnioskodawczyni i jej poprzednika prawnego, jak i spełnienia przesłanki ustalonego przepisach okresu nieprzerwanego posiadania, obowiązek ten nie może zostać niejako przerzucony na uczestników, którzy ponadto na żadnym etapie postępowania sądowego nie przyznali powyższych okoliczności.

Odnosząc się do zarzutów podniesionych w apelacji – trafnie wskazał Sąd Rejonowy, że nie wykazano tożsamości nieruchomości, która była zawarta w wykazie parcel stanowiącym załącznik do decyzji administracyjnej z dnia 8 sierpnia 1980r. a nieruchomości objętej wnioskiem, w konsekwencji nie można utożsamiać żadnych skutków tej decyzji z możliwą ingerencją poprzednika prawnego wnioskodawczyni na gruncie stanowiącym obecnie własność uczestników.

Niemniej jednak podkreślenia wymaga, iż nawet gdyby taka tożsamość istniała, przyjmując, że wskazana wyżej decyzja obejmuje również nieruchomość uczestników postępowania, to Sąd drugiej instancji nie znalazł podstaw, żeby stwierdzić, stanowiła ona wystarczającą podstawę do uznania dobrej wiary poprzednika prawnego wnioskodawcy. Decyzja ta obejmowała jedynie upoważnienie wnioskodawcy (jego poprzednika prawnego) do wejścia na określone nieruchomości celem przeprowadzenia prac budowlanych związku z prowadzoną przez przedsiębiorstwo inwestycją wodociągową. Nie można utożsamiać zezwolenia na wejście na grunt z zezwoleniem na korzystanie z gruntu w późniejszym czasie i to zakresie odpowiadającym treści służebności. W konsekwencji nie można przyjąć, aby wnioskodawca był w dobrej wierze. Dodatkowo podkreślenia wymaga, że stan faktyczny prowadzący do nabycia służebności przez zasiedzenie mógł zaistnieć nie z chwilą wydania decyzji, a z chwilą zbudowania instalacji, których dotyczy wniosek. W sprawie niniejszej nie wykazano kiedy posadowienie urządzeń i realizacja inwestycji miała miejsce. Wnioskodawca przywoływał okres początku lat. 90, jak i rok 1986. Przyjmując za wnioskodawcą wskazane daty i uwzględniając złą wiarę jego poprzednika prawnego stwierdzić trzeba, iż nie upłynął jeszcze okres 30 lat wymagany do nabycia prawa w drodze zasiedzenia.

Z tych przyczyn na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację jako bezzasadną. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art.520 § 3 k.p.c. w związku z § 7 ust. 3 i § 12 ust. 1 pkt.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, a to z uwagi na sprzeczność interesów wnioskodawcy i uczestników postępowania.

SSR (del.) Anna Hajda SSO Aleksandra Janas SSO Gabriela Sobczyk