Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Leszek Dąbek (spr.)

Sędzia SO Gabriela Sobczyk

Sędzia SR del. Roman Troll

Protokolant Iwona Reterska

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa B. W.

przeciwko G. K.

o ochronę własności

oraz z powództwa B. W.

przeciwko G. K.

o ustalenie wygaśnięcia służebności

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 26 marca 2013 r., sygn. akt I C 887/12

1.  prostuje w części wstępnej zaskarżonego wyroku oznaczenie przedmiotu postępowania w ten sposób, że są nimi sprawy: z powództwa B. W. przeciwko G. K. o ochronę własności oraz z powództwa B. W. przeciwko G. K.
o ustalenie wygaśnięcia służebności;

2.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1 i 2 w ten sposób, że:

a) oddala powództwo B. W. przeciwko G. K. o ochronę własności,

b) nie obciąża powódki kosztami procesu;

3.  oddala apelację w pozostałej części;

4.  nie obciąża powódki kosztami postępowania odwoławczego.

SSR del. Roman Troll SSO Leszek Dąbek SSO Gabriela Sobczyk

Sygn. akt III Ca 944/13

UZASADNIENIE

Powódka B. W. żądała zakazania pozwanemu G. K. przejazdu i przechodu przez jej nieruchomość urządzonej księdze wieczystej KW nr (...) oraz zasądzenia na jej rzecz od pozwanego zwrotu kosztów procesu.

Uzasadniając żądanie twierdziła, że pozwany przejeżdża i przechodzi przez jej nieruchomość, która nie jest obciążona żadnym prawem drogowym na rzecz nieruchomości pozwanego.

Pozwany G. K. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powódki zwrotu kosztów procesu. Zarzucił, że w dziale III księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości powódki wpisano służebność drogową na rzecz każdoczesnych (...). (...) stron zostały wydzielone z tej samej księgi wieczystej, a zatem są wzajemnie współobciążone służebnością drogi koniecznej.

W toku postępowania powódka B. W. wniosła kolejny pozew, w którym żądała także ustalenia, że służebność obciążająca jej nieruchomość wygasła z dniem 31 01 2007r, twierdząc, że poprzednicy prawni pozwanego od wielu lat nie korzystali z przejazdu, przechodu i przegonu po tejże nieruchomości.

Na rozprawie w dniu 6 09 2012r. Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim postanowieniem z dnia 6 września 2012r. połączył oba powództwa, zarejestrowane pod sygnaturami akt I C 887/12 i I C 1420/12, do wspólnego rozpoznania pod sygnaturą akt I C 887/12 (k. 31).

Pozwany G. K. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powódki zwrotu kosztów procesu. Zarzucił, że służebność nie wygasła, gdyż jest przez niego wykonywana oraz była wykonywana przez jego poprzedników prawnych.

Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim w wyroku z dnia 26 03 2013r. zakazał pozwanemu G. K. przejazdu i przechodu po nieruchomości powódki B. W. stanowiącej działkę (...) o powierzchni 0.29.13 ha zapisanej w KW (...) Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim, oddalił powództwo o ustalenie wygaśnięcia służebności oraz orzekł o kosztach procesu.

W ustalonym stanie faktycznym w motywach orzeczenia przywołał regulację art. 222

§ 2 k.c. Stwierdził, że nieruchomość powódki nie jest obciążona służebnością na rzecz nieruchomości pozwanego. Pozwany nie posiada żadnego uprawnienia do korzystania

z drogi, a korzystanie przez niego z nieruchomości powódki jest nieuprawnione

i sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami. Przyjął, że żądanie stwierdzenia wygaśnięcia służebności jest nieuzasadnione, gdyż nieruchomość powódki nie jest obciążona służebnością na rzecz nieruchomości pozwanego.

O kosztach procesu orzekał na podstawie regulacji art. 98 k.p.c.

Orzeczenie zaskarżył pozwany G. K. w części uwzględnia-jącej powództwo i orzekającej o kosztach procesu, który wnosił o jego zmianę przez oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jego rzecz od powódki zwrotu kosztów procesu, bądź o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Zarzucił, że przy ferowaniu wyroku naruszono prawo procesowe, regulacje :

- art. 233 k.p.c. w zw. z art. 316 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu

z księgi wieczystej (...) oraz z akt gruntowych księgi wieczystej wykaz (...)oraz sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym polegającym na przyjęciu, iż pozwany korzysta z nieruchomości składającej się z działek o numerze (...), dla których prowadzona jest księga wieczysta (...) na podstawie najmu, w sytuacji gdy z zebranego

w sprawie materiału dowodowego w szczególności dowodu z księgi wieczystej

nr (...) wynika, iż w/w nieruchomość stanowi własność pozwanego oraz że pozwany nie posiada tytułu prawnego do korzystania ze służebności drogowej obciążającej nieruchomość powódki w sytuacji, gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności z opinii biegłego S. M. (1) wynika, iż nieruchomość składająca się z działek (...) dla której prowadzona jest księga wieczysta (...) będąca własnością pozwanego wywodzi się z nieruchomości (...) (...), której to właściciele uprawnieni są do korzystania z przejazdu sporną drogą a w konsekwencji jest nieruchomością uprawnioną do korzystania ze służebności drogowej obciążającej nieruchomość powódki,

- art. 233 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego polegające na braku analizy dokumentów znajdujących się w aktach księgi wieczystej nr (...) stanowiącej część zebranego w sprawie materiału dowodowego, które miało wpływ na rozstrzygnięcie albowiem w konsekwencji doprowadziło

do niewyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy, gdyż w aktach księgi wieczystej

nr (...) stanowiącej część zebranego w sprawie materiału dowodowego znajduje się wzmianka o nabyciu przez pozwanego własności nieruchomości składającej się z działek (...) dla której obecnie prowadzona jest księga wieczysta (...), czego skutkiem są sprzeczności istotnych ustaleń Sądu

z zebranym w sprawie materiałem dowodowym polegające na przyjęciu, że pozwany korzysta z działek o numerze (...) na podstawie najmu, w sytuacji,

gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego w szczególności z dokumentów znajdujących się w aktach księgi wieczystej nr (...) wynika, iż w/w działki stanowią własność pozwanego oraz nieruchomości pozwanego nie wywodzą się z księgi wieczystej (...) (...)w sytuacji, gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż nieruchomość będąca własnością pozwanego obejmująca działki nr (...) dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) wywodzi się z księgi wieczystej (...), która pochodzi z nieruchomości R. (...) (...), z którego pochodzi także nieruchomość powódki a zatem nieruchomości te są nieruchomościami wzajemnie obciążonymi służebnością drogi koniecznej.

- naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy w sprawie zachodził przypadek szczególnie uzasadniony.

Sąd Odwoławczy ustalił i zważył co następuje:

Sąd pierwszej instancji ferując zaskarżone rozstrzygnięcie prawidłowo zakwalifikował oceniane powództwo, przyjmując, że ma ono źródło w regulacji

art. 222 § 2 k.c. lecz skonstruował częściowo wadliwą podstawę faktyczną orzeczenia, ustalając, że działki o numerach geodezyjnych (...)

i (...) są przez pozwanego „używane na zasadzie najmu”.

Wbrew bowiem temu co przyjął Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia ustalenie to - w części dotyczącej działek gruntu o numerach (...), (...) - nie ma wiarygodnych podstaw w opinii biegłego S. M. (1)

z dnia 25 09 2012r., (ze zawartej w niej niewiadomego pochodzenia odręcznej adnotacji – z tego powodu jest ona mało wiarygodna - wynika bowiem jedynie,

iż pozwany użytkuje te działki gruntu, co nie jest równoznaczne z tym, że „użytkuje je na zasadzie najmu”) oraz pozostaje w sprzeczności ze informacjami zamieszczonymi

w odpisie księgi wieczystej prowadzonej pod numerem (...), z której jednoznacznie wynika, iż pozwany jest właścicielem nieruchomości gruntowej obejmującej te działki gruntu ( k- 12-13 akt I C 1420/12).

Podobnie ma się rzecz w odniesieniu do działek gruntu o numerach: (...) i (...).

Z odpisu księgi wieczystej prowadzonej po numerem (...),

z opinii uzupełniającej sporządzonej przez biegłego S. M. (1) w dniu 3 03 2014r. oraz z aktu notarialnego sporządzonego w dniu 9 10 2008r. wynika bowiem niezbicie, iż pozwany na mocy umowy darowizny zawartej z P. E.

jest obecnie właścicielem nieruchomości obejmującej te działki (k- 168 – 169, k- 119-122, k- 123-128).

Dlatego na podstawie informacji zawartych we wskazanych źródłach dowodowych zmieniono powyższe ustalenia Sądu pierwszej instancji ustalając,

iż pozwany jest właścicielem nieruchomości gruntowych obejmujących działki gruntu

o numerach geodezyjnych (...) oraz że podobnie jak stanowiąca własność powódki działka gruntu o numerze geodezyjnym (...) wywodzą się one z nieruchomości objętej wykazem hipotetyczny (...) (...) R..

Pozostałe ustalenia składające się na podstawę faktyczna zaskarżonego orzeczenia nie były kwestionowane w apelacji i mają podstawę w informacjach zawartych w przywołanych przez Sąd Rejonowych wiarygodnych źródłach dowodowych.

Ponadto na podstawie informacji zawartych w przywołanej powyżej opinii biegłego ustalono, że działki gruntu o numerach geodezyjnych (...) powstały z podziału działki gruntu o numerze geodezyjnym (...) (k- 168 – 169), a na podstawie informacji zawartych w protokole „Rozprawy w W. w dniu 30 czerwca 1913r.” ustalono, że S. M. (2) i J. S. właściciele nieruchomości gruntowej O. R. (R.) wykaz (...)wydzielili z tej nieruchomości działki gruntu o numerach geodezyjnych (...), które w wyniku dokonanego podziału nieruchomości przypadły S. M. (3) oraz że „udzielili oni sobie wzajemnie i swym następcom prawnym prawa do przechodzenia, jazdy oraz prze-mieszczania bydła po istniejącej starej drodze” (k- 18).

Na podstawie informacji zawartych w zeznaniach świadków B. S. (k-63) J. R. (k-63) ustalono, że przedmiotowy szlak drogowy na nierucho-mości powódki istnieje od ponad 100 lat.

Z tych też względów Sąd odwoławczy z powyższymi modyfikacjami przyjął

za własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji.

Powódki jest właścicielem przedmiotowej nieruchomości i dochodzone przez nią roszczenie zakazania pozwanemu przejeżdżania i przechodzenia przez jej nieruchomość ma prawne odniesienie w regulacji art. 222 § 2 k.c.

Z poczynionych ustaleń wynika jednak, iż jej nieruchomość wywodzi się

z tej części nieruchomości gruntowej objętej wykazem hipotecznym (...) (...) R., która w umowie zawartej w dniu 30 czerwca 1913r. przez S. M. (4)

i J. S. została obciążona na rzecz właściciela nowoutworzonej wówczas nieruchomości, składającej się między innymi z działki gruntu o numerze geodezyjnym (...) , prawem „do przechodzenia, jazdy oraz przemieszczania bydła po istniejącej starej drodze” (jej przebieg odpowiada przebiegowi spornego szlaku drogowego)

Działka gruntu o numerze geodezyjnym (...) została następnie geo-

dezyjnie podzielona w wyniku czego powstały działki gruntu o numerach (...)

i (...), które wchodzą obecnie w skład nieruchomości gruntowej o urządzonej księdze wieczystej (...) stanowiącej własność pozwanego.

Dlatego wbrew temu co twierdziła powódka pozwanemu przysługuje skuteczne uprawnienie do przejeżdżania i przechodzenia przez jej nieruchomość spornym szlakiem drogowym (orzeczenie o oddaleniu powództwa powódki o ustalenie wygaśnięcia tej służebności nie zostało zaskarżone, jest ono prawomocne i nie podlega kontroli Sądu odwoławczego), co w świetle przywołanej na wstępie regulacji prawnej czyni oceniane powództwo bezzasadnym a apelacje uzasadnioną, co prowadziło do zmiany zaskarżonego orzeczenia.

O koszta procesu za pierwszą instancje orzeczono stosując regulację art. 102 k.p.c., biorąc pod uwagę, że z powodu wątpliwego charakteru sprawy zachodzi przewidziany w tej regulacji szczególnie uzasadniony wypadek uprawniający Sąd

do nieobciążania powódki kosztami procesu.

Reasumując zaskarżony wyrok w jest w części wadliwy i dlatego apelację pozwanego jako uzasadnioną uwzględniono zmieniając wyrok w sposób podany

w sentencji w oparciu o regulację art. 386 § 1 k.p.c. oraz oddalając ją jako bezzasadną w pozostałej części na mocy regulacji art. 385 k.p.c. (w części zaskarżającej rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 4 wyroku)

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosując regulację art. 102 k.p.c. z tych samych względów jakimi kierowano się orzekając o kosztach procesu za pierwszą instancje.

Sprostowania zaskarżonego orzeczenia dokonano stosując regulację art. 350 § 1 i 2 k.p.c.

SSR del. Roman Troll SSO Leszek Dąbek SSO Gabriela Sobczyk