Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2014 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...)Funduszu(...)z siedzibą we W.

przeciwko B. B., J. B. (1), S. B., P. B.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 13 czerwca 2014 r. sygn. akt I C 394/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanych na rzecz strony powodowej solidarnie kwotę 5 400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt : I ACa 1251/14

UZASADNIENIE

Strona powodowa(...), S. Fundusz (...)we W., w pozwie skierowanym przeciwko J. , S. , P. i B. B. , domagała się zasądzenia od nich solidarnie na rzecz Funduszu kwoty 242 341, 47 złotego z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz obciążenia przeciwników procesowych kosztami postępowania.

Uzasadniając zgłoszone żądanie wskazała , że poprzednik prawny pozwanych, J. B. (2) , zawarł w dniu 14 sierpnia 2007r z Bankiem (...) SA umowę na podstawie której udzielony mu został kredyt inwestycyjny w wysokości 270 000 złotych. Zabezpieczeniem jego spłaty była hipoteka zwykła zabezpieczająca należność główną na nieruchomości stanowiącej majątek dłużnika ,położonej w B. , objętej księgą wieczystą nr (...)jak i hipoteka kaucyjna , obejmująca wierzytelności z tytułu odsetek oraz kosztów , do kwoty 64 800 złotych.

Zobowiązanie kredytowe nie zostało spłacone przez kredytobiorcę w jakimkolwiek zakresie i na dzień 27 marca 2014r jego wysokość zamykała się w kwocie łącznej, wraz z odsetkami i kosztami , w kwocie 478 342, 59 zł. Wierzytelność z tego tytułu przysługuje powodowemu Funduszowi albowiem nabył ją na podstawie ważnie zawartej umowy cesji z bankiem kredytodawcą z dnia 4 czerwca 2012r.

Poznawani są odpowiedzialni solidarnie za spłatę tej wierzytelności jako spadkobiercy zmarłego 16 sierpnia 2008r J. B. (2) , a ich odpowiedzialność jest ograniczona , jako konsekwencja nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Pozwani, domagali się oddalenia powództwa w całości podnosząc następujące zarzuty :

- brak wykazania przez powódkę , że osoby podpisane pod umowa kredytową mogły reprezentować bank kredytodawcę,

- nie udowodnienie uprawnień podmiotów podpisanych pod umowa cesji wierzytelności , jako mogących reprezentować cedenta i cesjonariusza,

- niewiarygodność dokumentu w postaci wyciągu z ksiąg rachunkowych funduszu , potwierdzających istnienie , źródło i wysokość dochodzonej wierzytelności m. in wobec nie wykazania kompetencji osoby podpisanej w imieniu Funduszu pod nim,

- ograniczenia odpowiedzialności powodów wynikającej z przyjęcia spadku po mężu i ojcu z dobrodziejstwem inwentarza.

Wyrokiem z dnia 13 czerwca 2014r Sąd Okręgowy w Tarnowie :

- zasądził od pozwanych J. B. (1) , S. B. , P. B. i B. B. solidarnie na rzecz strony powodowej kwotę 242 341, 47 złotego z ustawowymi odsetkami od dnia 31 marca 2014r do dnia zapłaty z zastrzeżeniem prawa pozwanych do powoływania się , w toku postępowania egzekucyjnego , na ograniczenie odpowiedzialności do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku , nabytego po J. B. (2) , zmarłym 16 sierpnia 2008r , przy czym wskazał , że ograniczenie to nie będzie miało zastosowania w przypadku prowadzenia egzekucji z nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) (...) , położonej w B. , składającej się z działek ewidencyjnych nr (...),

- w pozostałym zakresie powództwo oddalił ,

- zasądził od pozwanych na rzecz strony powodowej solidarnie kwotę 19 335 złotych tytułem kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

W dniu 14 sierpnia 2007r J. B. (2) zawarł z (...) Bank (...) SA - Oddział nr (...) w T., umowę kredytu inwestycyjnego nr (...) (...) na kwotę 270 000 złotych. Jedną z form zabezpieczenia jego spłaty były hipoteki zwykła , obejmująca sumę należności głównej oraz kaucyjna do kwoty 64 800 złotych , zabezpieczająca należność odsetkową i koszty , ustanowione na stanowiącej majątek dłużnika , nieruchomości położonej w B. , objętej księgą wieczystą nr (...). Kredyt miał być spłacony w 56 miesięcznych ratach , a pierwsza z nich płatna do dnia 1 sierpnia 2008r.

Przy podpisywaniu umowy bank był prezentowany przez pełnomocników: Z. B. i M. H..

W dniu 24 grudnia 2007r strony podpisały aneks do umowy kredytowej. Wówczas kredytodawcę reprezentowali pełnomocnicy w osobach Z. B. i H. T..

J. B. (2) zmarł w dniu 16 sierpnia 2008r , a spadek po nim, z dobrodziejstwem inwentarza, nabyli : wdowa J. B. (1) oraz dzieci S. B. , P. B. i B. B. - wszyscy po ¼ części.

W dniu 4 czerwca 2012r pomiędzy (...) Bankiem (...) SA i stroną powodową doszło do zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności , w tym tej , która przysługiwała bankowi - zbywcy - wobec J. B. (2) z tytułu umowy o kredyt inwestycyjny z 14 sierpnia 2007r.

Przy zawieraniu umowy cesji Bank był reprezentowany przez pełnomocników w osobach G. Ż. i M. W. , natomiast Fundusz reprezentowali prezes zarządu oraz prokurent (...) - Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA, podmiotu zarządzającego powodowym Funduszem , w osobach P. G. i A. M..

Podpisy osób podpisanych pod umową z dnia 4 czerwca 2012r zostały urzędowo poświadczone przez asesora notarialnego M. M. , który ustalił , że G. Ż. i M. W. działają na podstawie odrębnych pełnomocnictw , których cechy w dokumencie poświadczenia zostały bliżej oznaczone , w odwołaniu się do ich numerów , natomiast dane pozostałych osób dokonujący poświadczenia ustalił na podstawie danych z KRS.

Z dalszych ustaleń Sądu I instancji wynika , że księga wieczysta Nr (...) , prowadzona dla nieruchomości składającej się z dwóch działek ewidencyjnych nr (...) , położonych w B. , której własność jest wpisana na rzecz pozwanych na podstawie postanowienia spadkowego po J. B. (2) , po ¼ części , obciążona jest hipotekami ; zwykłą w kwocie 270 000 złotych oraz kaucyjną do kwoty 64 800 złotych. Obydwie są wpisane na rzecz strony powodowej. Przy czym wzmianka dokonana w dziale IV księgi wieczystej ujawnia , że obecny wierzyciel - Fundusz - został ujawniony w miejsce poprzedniego- banku.

W rozważaniach prawnych Sąd I instancji stanął na stanowisku , że roszczenie dochodzone pozwem zostało przez stronę pozwaną udowodnione treścią przełożonych dokumentów , a żaden z zarzutów stawianych przez pozwanych nie może być uznany za uzasadniony.

Nie mają oni , zdaniem Sądu Okręgowego, racji gdy upatrują nie zawarcia umowy kredytowej w tym , że bank kredytodawca nie był wówczas należycie reprezentowany.

Nie wykazali bowiem swojego zarzutu , a materiał dowodowy zgromadzony w sprawie przeczy jego trafnosci. Co więcej , sam kredytobiorca, J. B. (2) nigdy nie negował faktu zawarcia umowy , zabezpieczając spłatę zaciągniętego na jej podstawie zobowiązania poprzez ustanowienie hipotek na własnej nieruchomości.

Dokonany wówczas wpis, po myśli mającego w sprawie zastosowanie art. 71 ustawy o księgach wieczystych i hipotece pociąga za sobą domniemanie istnienia wierzytelności w ten sposób zabezpieczonej.

Sąd zwrócił przy tym uwagę , że pozwani nie dowodzili ani nawet nie twierdzili w sporze , że wierzytelności te zarówno z tytułu należności głównej czy odsetek i kosztów [zabezpieczonych hipoteką kaucyjną ] nie istnieją wobec ich spłaty bądź też przysługują uprawnionemu w niższej wysokości wobec chociażby zapłaty częściowej.

Rozważając skuteczność przeniesienia tych wierzytelności na rzecz strony powodowej, w oparciu o umowę cesji z dnia 4 czerwca 2012r uznał ,że w ten sposób powodowy Fundusz stał wierzycielem powodów , którzy nie zdołali w postępowaniu podważyć skuteczności tej umowy w szczególności poprzez nie poparte niczym ich twierdzenie zawarte w jednym z zarzutów , że podmioty podpisane pod tą umową nie były uprawnione do reprezentowania czy to cedenta czy cesjonariusza.

Odpierając zarzut spadkobierców kredytodawcy co do braku uprawnienia osoby podpisanej pod złożonym wyciągiem z ksiąg rachunkowych Funduszu, Sąd wskazał , że dokument ten , którego treść jest irrelewantna z punktu widzenia okoliczności doniosłych dla rozstrzygnięcia , nie był podstawą do dokonywania ustaleń , a zatem i oceny prawnej roszczenia strony powodowej.

Jako jedyny , trafny uznał ten zarzut pozwanych , który był wywodzony z charakteru nabycia przez nich spadku po mężu i ojcu.

Nabycie go z dobrodziejstwem inwentarza spowodowało bowiem , że odpowiedzialność ta jest ograniczona do wartości wskazanego w inwentarzu stanu czynnego spadku.

Zdaniem Sądu I instancji ograniczenie to nie obejmuje , na podstawie mającego w sprawie zastosowanie , art. 74 ustawy o księgach wieczystych i hipotece sytuacji w której egzekucja zmierzająca do zaspokojenia wierzytelności Funduszu byłaby skierowana do nieruchomości objętej hipotekami. Wówczas bowiem ograniczenie takie, wynikające z przepisów prawa spadkowego nie ma zastosowania.

Uznanie tego zarzutu pozwanych za w części uzasadniony , ostatecznie kształtujące brzmienie wydanego przez Sąd Okręgowy wyroku , zdecydowało także o tym , że samo powództwo zostało w części oddalone.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu była norma art. 100 zd.2 kpc, przy czym Sąd uznał , że niewielki zakres w jakim roszczenie strony powodowej nie zostało uwzględnione nie uzasadnia tego, by mimo to, powodowie nie zostali obciążeni całością kosztów procesu.

W apelacji od tego wyroku , zaskarżając go w całości , pozwani domagali się w pierwszej kolejności jego zmiany i oddalenia powództwa w całości oraz obciążenia przeciwniczki procesowej kosztami za obydwie instancje.

Jako wniosek ewentualny sformułowali żądanie jego uchylenia i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach :

- naruszenia prawa procesowego , w sposób mający istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia , a to art. 233 §1 kpc , w następstwie dokonania oceny zgromadzonych w sprawie dowodów w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego i regułami logicznego rozumowania ,

- naruszenia prawa materialnego jaklo konsekwencji niewłaściwego zastosowania przepisu art. 6kc i przerzucenia przez Sąd I instancji na pozwanych obowiązku wykazywania w sporze , iż reprezentacja banku kredytodawcy przy podpisywaniu umowy z dnia 14 sierpnia 2007r nie była prawidłowa a także , iż wysokość świadczenia dochodzonego pozwem nie została prawidłowo przez stronę powodową określona.

Zarzut ten , zdaniem następców prawnych J. B. (2) miał by uzasadniony także dlatego , iż w ich ocenie , doszło do naruszenia kwestionowanym orzeczeniem normy art. 97 kc poprzez to , że w nietrafnej ocenie Sądu apelujący podnosili w sporze zarzut niewłaściwej reprezentacji banku przy zawieraniu umowy o kredyt inwestycyjny.

W uzasadnieniu środka odwoławczego pozwani wskazywali , że z treści dowodów zgromadzonych w sprawie nie wynika , że umowa o kredyt była zawierana , jak to przyjmuje Sąd I instancji, w drugim (...) Banku (...) SA w T. , wobec czego nietrafne jest jego stanowisko zgodnie z którym na podstawie art. 97 kc należy uznawać , iż był to właśnie ten Oddział poprzednika prawnego strony powodowej.

Twierdzili także , iż nietrafnie został na nich przerzucony obowiązek wykazywania , że istniał węzeł obligacyjny wynikający z umowy kredytowej oraz to w jakim zakresie Fundusz jest wierzycielem spadkobierców J. B. (2). Ponieważ to ich przeciwnik procesowy wywodził z tych okoliczności korzystne dla siebie skutki prawne , to nim ciążył obowiązek ich udowodnienia , a rola stron biernych procesu mogła sprowadzać się wyłącznie do zaprzeczenia prawdziwości twierdzeń Funduszu co do nich.

W końcowej części swojej argumentacji podnosili , że nie ma żadnych wątpliwości co do tego , że osoby podpisane pod umową o kredyt , działające za (...) SA były podmiotami , które miały umocowanie do jego reprezentacji przy dokonywaniu tej czynności prawnej.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa domagała się jej oddalenia jako pozbawionej usprawiedliwionych podstaw oraz obciążenia pozwanych kosztami postępowania apelacyjnego.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy powodów nie jest zasadny i podlega oddaleniu.

W szczególności nie można podzielić , jako trafnego , żadnego z zarzutów na jakich opiera się jego konstrukcja.

Chybiony jest , stawiany przez nich zarzut naruszenia prawa procesowego.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego , wypracowanym na tle wykładni normy art. 233 §1 kpc, skuteczne postawienie przez stronę zarzutu naruszenia jej nie może ograniczać się do stwierdzenia , że dokonane przez Sąd niższej instancji ustalenia faktyczne są wadliwe dlatego , że nie da się ich pogodzić z faktami , które strona uważa za odpowiadające rzeczywistemu stanowi rzeczy. Niezbędne jest bowiem wykazanie przez nią przyczyn , które dyskwalifikują postępowanie Sądu w zakresie ustaleń. Skarżący powinien zwłaszcza wskazać , jakie kryteria wymienione w art. 233 §1 kpc zostały naruszone przy analizie konkretnych, zindywidualizowanych dowodów , w tym uznaniu braku ich wiarygodności lub przeciwnie nietrafnym nadaniu tego waloru dowodom przeciwnym.

/ por. w tej kwestii , powołane jedynie dla przykładu judykaty Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001r , sygn.. IV CKN 970/00, oraz z dnia 6 lipca 2005r , sygn.. III CK 3/05 , obydwa powołane za zbiorem Lex nr 52753 i 180925 /

W ramach omawianego zarzutu pozwani nie próbują nawet podjąć tak skonstruowanej, rzeczowej polemiki z oceną dowodów przeprowadzoną przez Sąd Okręgowy , poprzestając na stwierdzeniach o dużym stopniu ogólności , które z uwagi na taki ich charakter, nie sam merytorycznie doniosłe dla oceny stawianego zarzutu , powodując , iż należy go , jako nietrafny, odeprzeć.

Wobec tego już jedynie na marginesie należy wskazać , że nie można zgodzić z twierdzeniami autora apelacji , że z treści dokumentów zgromadzonych w aktach nie wynika gdzie została zawarta umowa kredytowa zawarta w dniu 14 lipca 2007r.

Brzmienie części wstępnej tego dokumentu / por. k. 15 akt / jest w tym zakresie jednoznaczne , wskazując , że doszło do jej zawarcia w drugim oddziale banku kredytodawcy w T. przy ul. (...).

Jak wynika z pisemnych motywów orzeczenia poddanego kontroli instancyjnej sięgniecie przez Sąd I instancji po normę interpretacyjną z art. 97 kc , zgodnie z którą osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa [ banku ] poczytuje się , w razie wątpliwości, za umocowaną do dokonywania czynności prawnych , które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa, wynikało li tylko z faktu podniesienia przez pozwanych zarzutu niewłaściwego umocowania osób podpisanych pod umową kredytową do reprezentowania banku - kredytodawcy z czego wywodzili oni , że sama umowa nie została zawarta./ por. str. 4 uzasadnienia wyroku - k. 106 akt /

Dla porządku należy też odnotować , że w motywach apelacji pozwani z tego zarzutu wycofali się twierdząc , że nie mają i co więcej nie miały w trakcie trwania postępowania przed Sądem I instancji miejsca , żadne wątpliwości co do tego , że osoby podpisane pod umową w imieniu banku były do jego reprezentacji właściwie umocowane.

Takie stanowisko autora apelacji ma i to następstwo , że w istocie podnoszony, jako jeden z zarzutów naruszenia prawa materialnego, wobec nieprawidłowego zastosowania przez Sąd Okręgowy normy art. 97 kc już tylko z tego powodu należy uznać za zarzut nieusprawiedliwiony.

Odparcie zarzutu procesowego , odnoszącego się do sposobu dokonania ustaleń , które Sąd I instancji uczynił podstawą wydanego wyroku powoduje , iż ustalenia te, jako prawidłowe i kompletne, Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Nie mają też racji pozwaniu gdy twierdzą , że Sąd Okręgowy wadliwie zastosował przepis art. 6 kc , obciążając ich obowiązkiem wykazania istnienia zarówno samego zobowiązania z którego wynika wierzytelność strony pozwanej jak i jej wysokości. Stanowisko to pomija , że powodowy Fundusz złożonymi do pozwu dokumentami dowodził oby tych kwestii , wobec których pozwani oponowali. Skoro zatem twierdzili , że zobowiązanie kredytowe nie istnieje , ewentualnie nie istnieje w takiej wysokości na jaka opiewa wierzytelność nabyta w drodze cesji przez Fundusz , to w sytuacji, gdy złożone dokumenty dowodziły okoliczności przeciwnych , ich rzeczą było przedstawić dowody dla potwierdzenia ich depozycji faktycznych i wynikających z nich ocen prawnych dotyczących roszczenia dochodzonego pozwem.

Oto bowiem to spadkobiercy J. B. (2) z faktu , że zobowiązanie , z którego wnika wierzytelność powoda ab initio nie istniało albo też , że wprawdzie sama wierzytelność istniała przysługując Funduszowi lub jego poprzednikowi prawnemu ale ulega umorzeniu wobec jej spłacenia lub też , że przysługuje Funduszowi w niższej , niż dochodzona wysokości , wyciągnęliby korzystne dla siebie skutki prawne w relacji do strony przeciwnej sporu.

W toku postępowania rozpoznawczego przed Sądem I instancji nie powołali żadnych dowodów by okoliczności potwierdzające trafność zarzutów jakie przeciwstawili żądaniu strony powodowej wykazać, za wyjątkiem tego , który wynikał ze sposobu w jaki nabyli spadek po J. B. (2) i który w części z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu kontrolowanego wyroku , został uwzględniony przez Sąd.

Jakkolwiek spadkobiercy kredytobiorcy nie podnoszą w apelacji zarzutów dotyczących sposobu zastosowania przez Sąd przepisów : art. 71 , mającego w sprawie zastosowanie wobec daty powstania hipoteki zwykłej , mającej zabezpieczać spłatę zobowiązania wynikającego z umowy pomiędzy bankiem a kredytodawcą oraz art. 74 ustawy o księgach wieczystych i hipotece [ jedn. tekst DzU z 2001 Nr 124 poz. 1361 z późn. zm] , tym nie mniej należy wskazać , że sposób , w jaki Sąd I instancji przepisy te zastosował jest poprawny, a wnioski wynikające z zastosowanej ich wykładni dla treści rozstrzygnięcia , co do zakresu ograniczenia odpowiedzialności pozwanych , należy ocenić jako odpowiadające prawu.

Z podanych wyżej przyczyn , w uznaniu , iż żaden z zarzutów pozwanych , które powołali w apelacji nie jest zasadny , oparty na nich środek odwoławczy Sąd Apelacyjny oddalił , na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd II instancji orzekł na podstawie art. 98 §1 kpc w zw z art. 108 §1 i 391 § 1 kpc , stosując dla rozliczenia ich pomiędzy stronami wynikającą z niej zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy.

Kwota należna stronie powodowej od pozwanych solidarnie z tego tytułu, została ustalona , zważywszy na wartość przedmiotu zaskarżenia, na podstawię §6 pkt 7 w zw. z §12 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia MS , w sprawie opłat za czynności radców prawnych […] z dnia 28 września 2002r [ jedn. tekst DzU z 2013 poz.490].