Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 9 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Katowicach IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący – Sędzia SO Maria Bielska-Wojtaszek

Sędzia SO Jacek Sobczyński

Sędzia SR Marta Szczocarz-Krysiak (spr.)

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 marca 2015 r. w K.

sprawy z powództwa W. U.

przeciwko T. D. (D.)

o zwolnienie spod egzekucji

na skutek zażalenia powoda

od postanowienia Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach

z dnia 9 grudnia 2014 r., sygn. akt I C 2185/14

postanawia:

zmieni ć zaskarżone postanowienie w ten sposób, że oddali ć wniosek powoda o udzielenie zabezpieczania, pozostawiając rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego orzeczeniu kończącemu postępowanie w sprawie.

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym 30 września 2014 r. małoletni powód W. U., działający przez swoją matkę M. U. wniósł o zwolnienie spod egzekucji ruchomości (zestawu komputerowego) zajętych w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przeciwko dłużnikowi S. U. (1). Powód podał, że do zajęcia doszło 29 sierpnia 2014 r. w mieszkaniu dłużnika a on osobiście o zajęciu dowiedział się 30 sierpnia 2014 r. Ponadto powód wskazał, że zajęte ruchomości należą do niego – zestaw komputerowy podarowała mu ciotka A. S.. Jednocześnie powód wniósł o udzielenie zabezpieczenia poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego w części dotyczącej egzekucji z wymienionych w pozwie ruchomości.

Postanowieniem z 9 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy uwzględnił wniosek o udzielenie zabezpieczenia. W ocenie Sądu powód uprawdopodobnił roszczenie za pomocą przywołanych w pozwie okoliczności faktycznych oraz dołączonych doń dokumentów, z których wynika, że zajęty zestaw komputerowy nabyła A. S. i podarowała go powodowi. Z kolei interes prawny uprawnionego w udzieleniu zabezpieczenia wyraża się w obawie zbycia zajętej ruchomości w toku postępowania celem zaspokojenia wierzyciela.

Przeciwko powyższemu postanowieniu zażalenie wniósł pozwany T. D. zarzucając naruszenie art. 730 ¹ § 1 i 2 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, że uprawniony złożył w terminie pozew o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji. W uzasadnieniu zażalenia skarżący wskazał, że powód uchybił terminowi do wytoczenia powództwa, co powoduje bezwzględną konieczność jego oddalenia bez potrzeby oceny jego merytorycznej zasadności. Według skarżącego powód i jego przedstawiciele ustawowi tj. M. i S. U. (2) o zajęciu zestawu komputerowego dowiedzieli się 29 sierpnia 2014 r., czego dowodem są – dołączone w odpisach do zażalenia – sporządzone przez komornika protokoły z tego właśnie dnia i dokumentujące zajęcie. Wynika z nich, że przy czynnościach egzekucyjnych, w tym przy zajęciu zestawu komputerowego, obecny był zarówno sam powód, jak i oboje jego przedstawiciele ustawowi. Tym samym termin do wniesienia powództwa upłynął 29 września 2014 r., zaś pozew wniesiony został dopiero 30 września 2014 r. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez oddalenie wniosku o zabezpieczenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie pozwanego jest uzasadnione.

Wymienione w art. 730 ¹ § 1 k.p.c. okoliczności stanowiące przesłanki udzielenia zabezpieczenia wymagają uprawdopodobnienia. Uprawdopodobnienie roszczenia w postępowaniu zabezpieczającym, przy uwzględnieniu treści przepisu art. 243 k.p.c. (zezwalającego na odstępstwo od rygorów przewidzianych w postępowaniu dowodowym), należy rozumieć w ten sposób, że uprawniony powinien przedstawić i należycie uzasadnić twierdzenia, które stanowią podstawę dochodzonego roszczenia. Uprawdopodobnienie dotyczy w praktyce dwóch aspektów. Odnosi się ono zarówno do okoliczności faktycznych, na których opiera się roszczenie i które powinny być przedstawione, a ich istnienie prawdopodobne w świetle dowodów oferowanych przez uprawnionego, jak i do podstawy prawnej roszczenia, która powinna być również prawdopodobna w tym znaczeniu, że dochodzone roszczenie znajduje podstawę normatywną (choć jej wskazanie oczywiście nie stanowi obowiązku podmiotu ubiegającego się o udzielenie zabezpieczenia). Roszczenie jest wiarygodne, jeżeli istnieje uzasadniona podstawa do przypuszczenia, że ono istnieje i jest wymagalne. Uprawdopodobnienie może polegać na przedstawieniu dokumentów lub innych środków dowodowych, wskazujących na okoliczności faktyczne, z których wynika roszczenie (art. 243 k.p.c.). Uprawdopodobnienie jest zatem słabszą formą od udowodnienia, bowiem sąd nie wymaga na tym etapie postępowania, niepodważalnych dowodów istnienia dochodzonego roszczenia. Jednak uprawdopodobnienie w rozumieniu art. 730 ¹ § 1 k.p.c. oznacza uzasadnienie zgłoszonych twierdzeń o istnieniu roszczenia, dające przekonanie o jego prawdopodobieństwie, a nawet pewność, będące wynikiem postępowania, zmierzającego do poznania rzeczywistości, ale bez zachowania szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym. Roszczenie jest zatem uprawdopodobnione, jeżeli prima facie istnieje znaczna szansa na jego istnienie. Ze względu na specyfikę postępowania o zabezpieczenie, które zakłada brak udziału w nim obowiązanego do chwili doręczenia orzeczenia o zabezpieczeniu, w zasadzie podstawą wszelkich ustaleń co do uprawdopodobnienia roszczenia, jak również interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia są twierdzenia uprawnionego zawarte w uzasadnieniu wniosku. Niemniej ostatecznie ocena uprawdopodobnienia musi uwzględniać cały materiał dowodowy, także ten przedstawiony przez obowiązanego np. w zażaleniu.

Uwzględniając powyższe uwagi natury ogólnej, Sąd Okręgowy podziela zarzut pozwanego, że powód nie uprawdopodobnił dostatecznie istnienia dochodzonego roszczenia.

Powód domaga się zwolnienia spod egzekucji oznaczonych co do tożsamości rzeczy ruchomych. Powództwo o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji (powództwo ekscydencyjne) stanowi środek merytorycznej obrony osoby trzeciej, której prawa zostały przez egzekucję naruszone (art. 841 § 1 k.p.c.) przy czym – co istotne – może być wniesione w terminie wynoszącym miesiąc od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa (art. 841 § 3 k.p.c.). Jak słusznie wskazał skarżący, sam fakt uchybienia terminowi z art. 841 § 3 k.p.c. (który jest terminem prawa materialnego i nie podlega przywróceniu) powoduje bezwzględną konieczność oddalenia powództwa bez potrzeby oceny jego merytorycznej zasadności. Dniem, w którym osoba uprawniona dowiedziała się o naruszeniu prawa, jest - według art. 841 § 3 k.p.c. - dzień, w którym osoba ta faktycznie dowiedziała się o zajęciu przedmiotu. Mając jednakże na uwadze fakt, że powód jest małoletni i pozostaje pod władzą rodzicielską swych rodziców tj. M. U. i S. U. (a przynajmniej matki M. U. – co wyraźnie wskazano w treści pozwu), za miarodajny uznać należy dzień, w którym o zajęciu przedmiotu dowiedzieli się jego przedstawiciele ustawowi. Uzyskanie przez przedstawiciela ustawowego małoletniego wiedzy, mającej znaczenie dla ukształtowania sytuacji majątkowej małoletniego, należy uznać za równoznaczne z uzyskaniem tej wiedzy przez samego małoletniego. Norma art. 98 § 1 k.r.o. (zgodnie z którym rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską) nie jest wyłączona, gdy małoletni jest osobą uprawnioną do wytoczenia powództwa ekscydencyjnego uregulowanego w art. 841 k.p.c. Dotyczy to także terminu do wytoczenia takiego powództwa. Niezachowanie tego terminu przez przedstawicieli ustawowych małoletniego odnosi skutki także wobec małoletniego.

W związku z tym wskazać należy, że z dołączonych do zażalenia odpisów protokołu zajęcia i protokołu czynności egzekucyjnych (karty 35 i 36 akt sprawy) wynika, że czynności w postępowaniu egzekucyjnym toczącym się z wniosku wierzyciela T. D. przeciwko dłużnikowi S. U. (1) zostały przeprowadzone 29 sierpnia 2014 r. w miejscu zamieszkania dłużnika w S. przy ul. (...), że przy ich dokonywaniu obecni byli zarówno sam dłużnik jak i jego żona M. U. a także ich dziecko oraz że czynności te polegały m. in. na zajęciu opisanego w pozwie zestawu komputerowego. Zważywszy przy tym, że wymienione protokoły sporządzone przez organ egzekucyjny w toku postępowania egzekucyjnego są dokumentami urzędowymi w rozumieniu art. 244 § 1 k.p.c. a zatem stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone, istnieją mocne przesłanki dla ustalenia, że przedstawiciele ustawowi małoletniego powoda o zajęciu przedmiotowej ruchomości dowiedzieli się 29 sierpnia 2014 r., skoro w czynności zajęcia oboje uczestniczyli. Zaznaczenia wymaga, że aczkolwiek co do zasady nie jest wykluczona możliwość zwalczania domniemania zgodności z prawdą dokumentu urzędowego, jednak ciężar dowodu spoczywa w tym wypadku na tym, kto zaprzecza prawdziwości takiego dokumentu (art. 252 k.c.). Tymczasem powód ograniczył się do stwierdzenia w pozwie, że dowiedział się o zajęciu 30 sierpnia 2014 r., nie zakwestionował zawartych w zażaleniu twierdzeń pozwanego i dołączonych do zażalenia dokumentów, stąd na obecnym etapie postępowania brak podstaw dla zakwestionowania ich prawdziwości.

W świetle powyższego nie sposób przyjąć, że powód dostatecznie uprawdopodobnił swoje roszczenie tj. fakt, że zachował przewidziany w art. 841 § 3 k.p.c. termin do wytoczenia powództwa ekscydencyjnego. Pozew został bowiem wniesiony dopiero 30 września 2014 r. (data oddania pisma w polskiej placówce polskiej placówce pocztowej operatora wyznaczonego - art. 165 § 2 k.p.c.; koperta/karta 16 akt sprawy) a zatem już po upływie miesiąca od dnia, w którym przedstawiciele ustawowi powoda dowiedzieli się o zajęciu opisanego w pozwie zestawu komputerowego. Oczywiście zakres badania wniosku o zabezpieczenie przez sąd jest ograniczony, rozstrzygnięcie zaś ma charakter tymczasowy i niczego nie przesądza. Z przyczyn wyżej wskazanych na obecnym etapie nie można jednak zdaniem Sądu Okręgowego uznać, by powód dostatecznie uprawdopodobnił swoje roszczenie. Z tego zatem względu wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie i stąd Sąd Okręgowy uwzględnił zażalenie i orzekając na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone postanowienie w punkcie 1. poprzez oddalenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia.

Orzeczenie o kosztach incydentalnego postępowania zażaleniowego zależy od wyniku sprawy i w związku z tym rozstrzyga się o nich w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie (art. 108 § k.p.c.). Także z art. 745 § 1 k.p.c. jasno wynika, że o kosztach postępowania zabezpieczającego sąd rozstrzyga w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. Stąd też Sąd Okręgowy pozostawił rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego orzeczeniu kończącemu postępowanie w sprawie.