Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2012r.

Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku,

III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SA Barbara Orechwa-Zawadzka (spr.)

Sędziowie: SA Władysława Prusator-Kałużna

SA Maria Jolanta Kazberuk

Protokolant: Barbara Chilimoniuk

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2012 r. w Białymstoku

sprawy z wniosku C. G.

przy udziale zainteresowanego M. G.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o ustalenie okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników

na skutek apelacji wnioskodawczyni C. G. i zainteresowanego M. G.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 28 lutego 2012 r. sygn. akt V U 60/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję w części i ustala, że C. G. podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresie od dnia 22 lutego 2009r. do dnia 31 maja 2010r.;

II.  oddala apelację w pozostałej części.

Sygn. akt III AUa 499/12

UZASADNIENIE

Organ rentowy - Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w B. decyzją z dnia 8 grudnia 2011 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 roku, Nr 50, poz. 291 ze zm.), stwierdził, że C. G. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym rolników w okresie od dnia 22 lutego 2009 roku do dnia 9 września 2010 roku oraz zobowiązał C. G. i jej męża M. G. do opłacenia z tego tytułu składek w łącznej wysokości 2.439 złotych.

C. G. w odwołaniu od powyższej decyzji wniosła o jej zmianę i ustalenie, że w okresie od dnia 22 lutego 2009 roku do dnia 9 września 2010 roku nie podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników, wskazując, że od dnia 1 czerwca 2010 roku ma przyznane prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 28 lutego 2012 roku oddalił odwołanie. Sąd Okręgowy ustalił, że C. G. jest współwłaścicielką gospodarstwa rolnego o powierzchni przekraczającej 1 hektar przeliczeniowy. W okresie od dnia 1 września 1990 roku do dnia 31 sierpnia 2007 roku była zatrudniona w Zespole Szkół i Przedszkolu w T. na stanowisku nauczyciela religii. Po ustaniu zatrudnienia pobierała zasiłek chorobowy oraz świadczenie rehabilitacyjne w okresie od dnia 1 września 2007 roku do dnia 21 lutego 2009 roku. Następnie decyzją z dnia 9 września 2010 roku przyznano wnioskodawczyni rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 czerwca 2010 roku, którą skarżąca otrzymuje do chwili obecnej. W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie poza sporem pozostawał fakt, iż C. G. jest współwłaścicielką gospodarstwa rolnego, a z analizy okresów zatrudnienia, pobierania zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego, wynikało, iż od dnia 22 lutego 2009 roku do dnia 9 września 2010 roku C. G. nie podlegała innemu ubezpieczeniu społecznemu, nie posiadała ustalonego prawa do emerytury lub renty, ani też prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Mając na uwadze treść art. 7 ust. 1 i art. 16 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników, Sąd Okręgowy stwierdził, że w okresie od dnia 22 lutego 2009 mroku do dnia 9 września 2010 roku wnioskodawczyni podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy, a zatem wraz z mężem M. G. (wezwanym do udziału w sprawie jako zainteresowany) była zobowiązana do zapłaty z tego tytułu składek. Sąd Okręgowy dodatkowo wskazał, że obowiązek ubezpieczenia C. G. ustał w dniu 10 września 2010 roku, nie zaś w dniu 1 czerwca 2010 roku z uwagi na treść art. 3a ust. 4 powyższej ustawy. W myśl tego przepisu jeśli złożony został wniosek o rentę lub emeryturę, obowiązek ubezpieczenia ustaje od dnia następującego po dniu, w którym wydana została decyzja o przyznaniu świadczenia, jednak nie wcześniej niż od dnia, w którym ubezpieczony nabył to prawo. Zgodnie zatem z tym przepisem w niniejszej sprawie obowiązek ubezpieczenia ustał w dniu następującym po dniu, w którym wydana została decyzja o przyznaniu świadczenia tj. w dniu 10 września 2010 roku, a zatem do dnia 9 września 2010 roku C. G. podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu rolników. W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴§ 1 kpc orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelacja od powyższego wyroku została złożona przez C. G. oraz zainteresowanego M. G.. Z treści apelacji wynikało, iż skarżący kwestionowali podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym rolników przez wnioskodawczynię w okresie od dnia 22 lutego 2009 roku do dnia 9 września 2010 roku i na tej podstawie wnosili o zmianę zaskarżonego wyroku i ustalenie, że w wyżej wymienionym okresie C. G. podlegała powszechnemu systemowi ubezpieczeń społecznych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna w części dotyczącej podlegania przez skarżącą ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresie do dnia 31 maja 2010 roku.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie, czy C. G. w okresie od dnia 22 lutego 2009 roku do dnia 9 września 2010 roku podlegała rolniczym ubezpieczeniom emerytalno – rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu i macierzyńskiemu.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z art. 7 ust. 1 oraz art. 16 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników, ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu, wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu podlega z mocy ustawy rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny, domownik rolnika, o którym mowa w pkt 1, jeżeli ten rolnik lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Zatem zasadą podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników jest posiadanie statusu rolnika (posiadanie gospodarstwa rolnego) i niepodleganie ubezpieczeniom społecznym z innych tytułów.

Z akt rentowych C. G. wynikało, iż ostatnio do dnia 31 sierpnia 2007 roku była ona zatrudniona w Zespole Szkół i Przedszkolu w T.. Następnie od dnia 1 września 2007 roku do dnia 27 sierpnia 2008 roku pobierała zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy i świadczenie rehabilitacyjne od dnia 28 lutego 2008 roku do dnia 21 lutego 2009 roku. Zatem nie ulegało wątpliwości, iż C. G. w czasie zatrudnienia, jak też w powyższych okresach pobierania zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego, nie mogła podlegać ubezpieczeniom społecznym rolników.

Następnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 9 września 2010 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.), przyznał C. G. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od dnia 1 czerwca 2010 roku do dnia 31 sierpnia 2012 roku. Zatem w okresie przyznanego prawa do renty wnioskodawczyni także nie podlegała rolniczemu systemowi ubezpieczeń. Natomiast sporny był okres od dnia 22 lutego 2009 roku do dnia 31 maja 2010 roku, w czasie którego C. G. nie miała tytułu do podlegania ubezpieczeniom społecznym w systemie powszechnym, bowiem w tym okresie nie otrzymywała żadnych świadczeń, ani też nie pracowała zarobkowo. Stąd też należało uznać, że w powyższym okresie podlegała ubezpieczeniom społecznym rolników, skoro nie miała innego tytułu do podlegania ubezpieczeniu. Nadto należy wskazać, że w niniejszej sprawie bezspornym było, iż C. G. jest współwłaścicielką gospodarstwa rolnego położonego w T. (...) o ogólnej powierzchni 11,7634 hektarów przeliczeniowych (vide: zaświadczenie z Urzędu Miejskiego w T. k. 5 akt rentowych). Z wyjaśnień zainteresowanego M. G. wynikało, że wnioskodawczyni wykonuje prace bezpośrednio w gospodarstwie domowym związanym z gospodarstwem rolnym. Zatem w ocenie Sądu Apelacyjnego, C. G. podlegała rolniczym ubezpieczeniom społecznym od dnia 22 lutego 2009 roku do dnia 31 maja 2010 roku z uwagi na fakt, iż w tym okresie była rolnikiem i jednocześnie nie miała tytułu do podlegania innemu ubezpieczeniu, przez które rozumie się ubezpieczenie społeczne lub zaopatrzenie emerytalne, określone w odrębnych przepisach (art. 6 pkt 12 ustawy).

Sąd Okręgowy niesłusznie zastosował w niniejszej sprawie art. 3a ust. 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników i na tej podstawie uznał, że obowiązek ubezpieczenia rolniczego C. G. ustał w dniu 9 września 2010 roku, nie zaś w dniu 31 maja 2010 roku. Zgodnie z powyższym przepisem, jeżeli złożony został wniosek o rentę lub emeryturę, obowiązek ubezpieczenia ustaje od dnia następującego po dniu, w którym wydana została decyzja o przyznaniu świadczenia, jednak nie wcześniej niż od dnia, w którym ubezpieczony nabył to prawo. Jednakże należy podkreślić, że powyższy przepis powinien być interpretowany łącznie z art. 3a ust. 1, w myśl którego ubezpieczenie ustaje od dnia następującego po dniu, w którym ustały okoliczności uzasadniające podleganie ubezpieczeniu, z zastrzeżeniem ust. 3. Art. 3a ust. 1 ustanawia ogólną zasadę, dotyczącą ustania ubezpieczenia społecznego rolników. Natomiast wyjątek wymieniony w art. 3a ust. 4 ustawy dotyczy nabycia prawa do renty rolniczej, nie zaś prawa do renty w systemie powszechnym. W niniejszej sprawie C. G. nabyła prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w systemie powszechnym od dnia 1 czerwca 2010 roku, zatem nie sposób uznać, że podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników aż do dnia 9 września 2010 roku. W tym zakresie należało uznać za słuszne twierdzenia pełnomocnika wnioskodawczyni, iż C. G. w związku z uzyskaniem prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia 1 czerwca 2010 roku nie podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników. Takie stanowisko jest uzasadnione w świetle ogólnej reguły podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników jedynie w sytuacji niepodlegania ubezpieczeniom społecznym z innych tytułów, przez które rozumie się nie tylko ubezpieczenie społeczne, lecz także zaopatrzenie emerytalne określone w odrębnych przepisach. W związku z powyższym należało uznać, że wobec C. G. ustało ubezpieczenie społeczne rolników z dniem 31 maja 2010 roku, gdyż od dnia 1 czerwca 2010 roku miała ona przyznane prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w systemie powszechnym. Podsumowując powyższe rozważania, w przypadku ubezpieczonej, zastosowanie powinien był znaleźć przepis ogólny art. 3a ust. 1 ustawy, bowiem art. 3a ust. 4 ustawy przewiduje wyjątek dotyczący nabycia prawa do renty na gruncie przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, nie zaś na gruncie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Celem art. 3a ust. 4 ustawy jest umożliwienie osobom, których obowiązek ubezpieczenia rolniczego ustał, a które chcą skorzystać z dobrowolnego ubezpieczenia, kontynuowania tego ubezpieczenia nieprzerwanie (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 2 czerwca 2010 roku, I UK 39/2010, LexPolonica nr 2577756) i odnosi się wyłącznie do świadczeń nabywanych w systemie rolniczym.

Odnosząc się dodatkowo do twierdzeń M. G. – pełnomocnika wnioskodawczyni, należy wskazać, że okoliczności dotyczące leczenia wnioskodawczyni, ubiegania się o przyznanie prawa do emerytury nauczycielskiej i renty, nie miały żadnego wpływu na objęcie wnioskodawczyni ubezpieczeniem społecznym rolników w niniejszej sprawie. Przepisy prawa z zakresu ubezpieczeń społecznych, w tym także powyżej cytowane art. 7 ust. 1 oraz art. 16 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników, są przepisami bezwzględnie obowiązującymi, a zatem przy rozpoznawaniu ich ani organ rentowy, ani sąd nie mogą mieć na uwadze zasad współżycia społecznego. Przepisy te muszą być bezwzględnie przestrzegane w stosunku do wszystkich nawet, jeśli jawią się one osobie zainteresowanej jako subiektywnie niesprawiedliwe.

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 (punkt I) i art. 385 kpc (punkt II) orzekł jak w sentencji wyroku.