Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 listopada 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący – SSA Andrzej Struzik

Sędziowie: SA Teresa Rak (spr.)

SO Paweł Czepiel (del.)

po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2014r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi P. D. o naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie prowadzonej przed Sądem Okręgowym w Krakowie pod sygn. akt XI C 354/11 z powództwa P. D. przeciwko A. D. o rozwód

postanawia:

oddalić skargę.

Sygn. akt I S 263/14

UZASADNIENIE

P. D. wniósł o stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie toczącej się pod sygn. akt XI C 354/11 wnosząc o wydanie Sądowi rozpoznającemu przedmiotową sprawę zlecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności oraz zasądzenie od Skarbu Państwa na jego rzecz sumy w wysokości 2000 zł.

W uzasadnieniu wskazał, że pozew został złożony w dniu 2.02.2011r., a po wstępnej wymianie pism między stronami pierwszy termin rozprawy został wyznaczony na dzień 11.05.2011r. zaś następna rozprawa odbyła się w dniu 2.11.2011r. Następnie w latach 2012-2013 odbyły się kolejne rozprawy w dniach: 13.02.2012r., 27.02.2012r., 23.04.2012, 28.05.2012r., 26.09.2012r., 27.02.2013r., 26.04.2013r. oraz 12.09.2013r. Następna zaś rozprawa została wyznaczona dopiero na dzień 19.09.2014r. czyli po ponad rocznej przerwie. Tak duże opóźnienie miało wpływ na obecną sytuację zdrowotną i materialną skarżącego.

Kolejne uchybienie jakiego dopuścił się Sąd Okręgowy w Krakowie skarżący wiąże z nieprzeprowadzeniem wnioskowanego dowodu z opinii biegłego z Zakładu Medycyny Sądowej C. (...) Zaznaczył przy tym, że wielokrotnie kierował do Sądu wnioski, jednak postanowienie o skierowaniu go na badania otrzymał on dopiero w październiku 2013r., a dokumentacja została przekazana biegłym dopiero w kwietniu 2014r. tj po okresie 7 miesięcy. Ostatecznie nie doszło do badania, z uwagi na chorobę powoda, a Sąd nie wyznaczył dodatkowego terminu przeprowadzenia badań. Tym samym przez opieszałość Sądu wnioskowany przez skarżącego dowód mający jego zdaniem kluczowe dla sprawy znaczenie nie został ostatecznie przeprowadzony. Skarżący zaznaczył, że przez okres 4 lat jakie upłynęły od złożenia pozwu o rozwód stan jego zdrowia zarówno psychicznego jak i fizycznego uległ znacznemu pogorszeniu, przyczyny takiego stanu rzeczy skarżący upatruje w przewlekłości postępowania.

Rozpoznając przedmiotową skargę Sąd Apelacyjny ustalił:

W dniu 2.02.2011r. do Sądu Okręgowego w Krakowie wpłynął pozew P. D. o rozwód (k. 2). Zarządzeniem z dnia 4.04.2011r. Sąd Okręgowy wyznaczył termin rozprawy na dzień 11.05.2011r., a rozprawa ta odbyła się przy uczestnictwie stron (k. 9, 13). Następnie następuje wymiana pism procesowych między stronami, a zarządzeniem z dnia 6.06.2011r. Sąd wyznaczył na dzień 2.11.2011r. termin kolejnej rozprawy wzywając do stanowienie się wskazanych przez strony świadków (k. 20). W trakcie rozprawy Sąd Okręgowy przesłuchał część świadków i w związku z koniecznością kontynuowania postępowania dowodowego wyznaczył termin kolejnej rozprawy na dzień 13.02.2012r. (k. 57v). W między czasie następuje wymiana pism procesowych, w tym mających na celu ustalenie potrzeb córki stron oraz możliwości zarobkowych zobowiązanych alimentacyjnie. W trakcie rozprawy w dniu 13.02.2012r. pozwana wniosła o udzielenie zabezpieczenia w przedmiocie przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny w kwocie po 4000 zł miesięcznie. Sąd wyznaczył powodowi termin do ustosunkowania się do wniosku oraz wysłuchał kolejnych świadków, a kolejny termin rozprawy wyznaczył na dzień 28.05.2012r. (k.345 - 346v). Powód był nieobecny na terminie rozprawy, a dla usprawiedliwienia swojej nieobecności przedłożył druk (...) (k. 350). W dniu 1.03.2012r. do Sądu Okręgowego wpłynęła odpowiedź na wniosek o udzielenie zabezpieczenia, zawierająca jako załączniki dokumenty obrazujące przychody powoda oraz obszerną dokumentację medyczną (k. 355). Po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 23.04.2012.r Sąd Okręgowy wydał postanowienie o udzieleniu pozwanej zabezpieczenia (k. 470). Zażalenie na postanowienie złożyły obydwie strony (k. 473, 508). Pismem z dnia 28.05.2012r. złożonym na rozprawie, powód wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych lekarzy na okoliczność tego, czy stan zdrowia uzasadnia zmniejszenie ilości wykonywanej pracy (k. 500). Następnie strony wymieniły między sobą pisma procesowe. Postanowieniem z dnia 28.06.2012r. Sąd Okręgowy wstrzymał natychmiastową wykonalność postanowienia z dnia 23.04.2012r. (k. 593). Zarządzeniem z dnia 27.07.2012r. akta zostały przekazane do Sądu Apelacyjnego w Krakowie wraz z zażaleniami stron (k. 625). Postanowieniem z dnia 19.09.2012r. Sąd Apelacyjny w Krakowie zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że zasądzoną na rzecz pozwanej kwotę zabezpieczenia podwyższył do 2000 zł (k. 664). Rozprawa z dnia 26.09.2012r. został odroczona z uwagi na nieobecność powoda, który w tym czasie przebywał na zamkniętym leczeniu w Szpitalu im. (...) (k. 675). Kolejny termin rozprawy został przez Sąd wyznaczony na dzień 27.02.2013r. (k. 691). Następnie pismem z dnia 10.01.2013r. powód wniósł o ponowne rozpatrzenie wniosku o zapieczenie (k. 692). W trakcie kolejnego terminu rozprawy jaka odbyła się 27.02.2013r. Sąd słuchał kolejnych świadków oraz celem rozpoznania wniosku w przedmiocie zmiany postanowienia o zabezpieczeniu odroczył rozprawę na dzień 22.03.2013r. (k. 761v). Termin zaplanowanej rozprawy został następnie przesunięty nie dzień 26.04.2013r. (k. 776, 777). W trakcie rozprawy w dniu 26.04.2013r. Sąd Okręgowy wysłuchał strony i rozpoznał wniosek o udzielenie zabezpieczenia. W trakcie wskazanej wyżej rozprawy powód oświadczył, że innych wniosków dowodowych nie zgłasza (k. 813 – 815). Zażalenie na postanowienie uzupełnione następnie pismem z dnia 27.05.2013r złożył powód (k. 821, 850). Akta sprawy wraz z zażaleniem zostały przedstawione Sądowi Apelacyjnemu w Krakowie na podstawie zarządzenia z dnia 3.07.2013r. (k. 877). W dniu 18.09.2013r. Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie i w dniu 24.09.2013r. zwrócił akta do Sądu Okręgowego (k. 890). W trakcie rozprawy w dniu 12.09.2013r. powód wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii Zakładu Medycyny Sądowej C. U. na okoliczność, czy jest on zdolny do pracy w pełnym zakresie, a jeżeli nie, to jakie są ograniczenia w wykonywaniu przez niego zawodu. Sąd wstrzymał się z podjęciem decyzji w przedmiocie dopuszczenia zawnioskowanego dowodu do czasu zwrotu akt z Sądu Apelacyjnego w Krakowie (k. 891). Postanowieniem z dnia 11.10.2013r. Sąd Okręgowy dopuścił zawnioskowany przez powoda dowód z opinii (...) na okoliczność ustalenia czy pozwany P. D. jest zdolny do wykonywania pracy w swoim zawodzie, w jakim wymiarze, czy są ograniczenia w wykonywaniu przez niego zawodu, czym spowodowane, na leczy się pozwany i czy choroby występujące u niego są następstwem uzależnienia od alkoholu (k. 900). Jednocześnie pismem z dnia 15.10.2013r. Sąd zwrócił się do (...) o wyznaczenie terminu badania powoda (k. 901). W odpowiedzi na pismo (...) pismem z dnia 6.11.2013r. zwrócił się do Sądu Okręgowego o nadesłanie akt celem określenia terminu i sposobu załatwienia sprawy (k. 907). W dniu 29.11.2013r. akta sprawy zostały przesłane do (...) gdzie wpłynęły 6.12.2013r. (k. 909). Zakład Medycyny Sądowej udzielił odpowiedzi, że opinia może być sporządzona w terminie 8 do 12 miesięcy od uzyskania odpowiedzi, co do akceptacji przedstawionej kalkulacji (k. 909). Po wymianie korespondencji między Sądem i (...), Sąd Okręgowy zarządzeniem z dnia 9.01.2014r. zwrócił się do powoda o udzielenie odpowiedzi, czy podtrzymuje wniosek o dopuszczenie dowodu z badania w (...) informując, że dowód taki może zostać przeprowadzony w terminie 8-12 miesięcy oraz wskazał, że wstępna kalkulacja kosztów to kwota 4718 zł. Następnie Sąd ponowił pytanie skierowane do powoda w piśmie z dnia 18.02.2014r. (k. 924). W odpowiedzi na to pismo powód pismem z dnia 28.02.2014r poinformował, że podtrzymuje swój wniosek. Pismem z dnia 5.03.2014r. (...) zwrócił się do Sądu o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy wskazana kwota została ostatecznie zaakceptowana (k.926). Pismem z dnia 14.03.2014r. Sąd Okręgowy poinformował (...), że kwota została zaakceptowana zwracając się jednocześnie o możliwe jak najszybsze wykonanie opinii (k. 931). Pismem z dnia 20.03.2014r. (...) wobec braku jednoznacznej akceptacji kalkulacji zwrócił akta do Sądu Okręgowego (k. 933). Sąd Okręgowy pismem z dnia 25.03.2014 ponownie poinformował (...), że w pełni akceptuje warunki wskazane w kalkulacji (k. 935). Pismem z dnia 13.05.2014r. (...) poinformował Sąd, że powód nie stawił się na zaplanowany na dzień 6 i 12 maja 2014r. termin badania informując telefonicznie o chorobie, jednocześnie wskazał, że kolejny termin badania może być wyznaczony za 2-3 miesiące oraz zwrócił się o udzielenie informacji czy oczekiwać na kolejny termin (k. 939). W odpowiedzi na wskazane pismo Sąd Okręgowy pismem z dnia 23.05.2014r. poinformował (...), że rezygnuje z przeprowadzenia opinii i prosi o pilny zwrot akt (k. 941). Sąd Okręgowy na dzień 19.09.2014r. wyznaczył kolejny termin rozprawy wzywając strony do osobistego stawiennictwa (k. 944). Powód pismem z dnia 2.07.2014r. zwrócił się o ponowne pilne przesłanie akt do (...), a następnie pismem z dnia 14.07.2014r. wniósł o wyłącznie od rozpoznania sprawy sędziego referenta (k. 946). Postanowieniem z dnia 15.07.2014r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek powoda (k. 961). Zażalenie na postanowienie w dniu 25.07.2014r. złożył osobiście powód, który zarządzeniem z dnia 30.08.2014r. został wezwany do uzupełnienia braków zażalenia, poprzez uiszczenie opłaty (k. 1009). W związku z koniecznością przekazania akt do Sądu Apelacyjnego wraz z zażaleniem wyznaczony na dzień 19.09.2014r. (k. 1020). Postanowieniem z dnia 24.10.2014r. Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie powoda na postanowienie Sądu Okręgowego (k. 1025). Przedmiotową skargę powód złożył osobiście w dniu 6.11.2014r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługiwała na uwzględnienie.

Stosownie do art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.) strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia.

Przepis art. 2 ust. 2 cyt. ustawy nakazuje by dla stwierdzenia czy doszło do przewlekłości postępowania w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Wynik analizy postępowania Sądu Okręgowego z uwzględnieniem kryteriów wymienionych w art. 2 ust. 2 cyt. ustawy wskazuje, że w toku procesu nie doszło do uchybień, prowadzących do naruszenia prawa powoda do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w rozumieniu art. 2 ust. 1 cyt. ustawy, a czas trwania postępowania jest wynikiem konieczności prowadzenia obszernego postępowania dowodowego oraz zachowania stron, w tym w szczególności skarżącego, który zarzuca przewlekłość. Podkreślić należy, że w początkowym okresie proces przebiegał sprawnie i niezwłocznie po wstępnych czynnościach kontrolnych został wyznaczony pierwszy termin rozprawy. Również kolejne terminy w trakcie, których Sąd Okręgowy prowadził postępowanie dowodowe w celu ustalenia okoliczności istotnych z punktu widzenia żądań stron były wyznaczane bez zbędnej zwłoki. Postępowanie dowodowe prowadzone było sposób efektywny z uwzględnieniem również konieczności równoległego prowadzenia szeregu innych spraw, co uniemożliwiało takie zaplanowanie czynności by w czasie jednego posiedzenia przesłuchać wszystkich zgłoszonych przez strony świadków. Zaznaczyć również należy, że sprawność postępowania sądowego w żadnym razie nie może oznaczać za usprawiedliwione oczekiwania strony, że tuż po zainicjowaniu sporu zostaną podjęte natychmiastowe czynności prowadzące wprost do wydania wyroku zgodnego z żądaniem strony. Tego rodzaju oczekiwanie przeczy istocie procesu sądowego, gdyż rzeczą sądu jest wszechstronne rozważenie racji obu stron. Jedyne dłuższe przerwy między terminami rozpraw były wynikiem konieczności przekazania akt do Sądu Apelacyjnego wraz z zażaleniem, co miało miejsce 3 krotnie w toku postępowania i uniemożliwiało podejmowanie czynności w sprawie. Nie może również obciążać Sądu okoliczność, że doszło do wydłużenia postępowania na skutek konieczności odroczenia rozpraw z przyczyn leżących po stronie powoda.. Przykładowo dnia 28.05.2012r powód nie stawił się na terminie rozprawy przedkładają druk (...) (k. 350). Następnie termin rozprawy z dnia 26.09.2012r. został odroczony, bowiem nieobecność powoda spowodowana była jego przebywaniem na zamkniętym leczeniu w Szpitalu im. (...) (k. 675).

Skarżący w ramach przedmiotowej skargi koncentruje swoje zarzuty na ostatnim etapie postępowania, kiedy to na wniosek powoda został dopuszczony dowód z opinii Zakładu Medycyny Sądowej. Zarzuty dotyczącego tego, że postanowienie o dopuszczeniu tego dowodu zostało wydane z opóźnieniem nie zasługują na uwzględnienie. Po pierwsze w związku z toczącym się postępowaniem zażaleniowym, gdzie rozważana byłą kwestia zabezpieczenia zasadnie Sąd Okręgowy wstrzymał się z podjęciem decyzji w przedmiocie dopuszczenia tego dowodu do czasu rozpoznania zażalenia przez Sąd Apelacyjny. Przedmiotem rozważań w toku tamtego postępowania były możliwości zarobkowe powoda, a ewentualna zmiana orzeczenia na korzyść powoda mogła przyczynić się do zmiany jego stanowiska w przedmiocie dopuszczenia tego dowodu. Jednocześnie po zwrocie akt do Sądu Okręgowego bez zbędnej zwłoki podjął on decyzję w przedmiocie dopuszczenia tego dowodu prowadząc korespondencję z Zakładem Medycyny Sądowej oraz powodem, a to w związku z koniecznością ustalenia terminu wykonania opinii, jej kosztów oraz akceptacji warunków jej wykonania. Powód poinformowany o możliwym terminie sporządzenia opinii oraz kosztach podtrzymał swój wniosek o dopuszczenie tego dowodu. Ostatecznie jednak do jego przeprowadzenia nie doszło i to również z przyczyn leżących po stronie powoda, który nie stawił się na zaplanowany i długo oczekiwany termin badania, jak wynika z akt sprawy informując o przyczynie swojej nieobecności telefonicznie. Zaznaczenia wymaga, że nie jest rolą Sądu w ramach niniejszego postępowania ocena, czy dalsze czynności procesowe w postaci zaniechanie przez Sąd Okręgowy prowadzenia tego dowodu była prawidłowa. Zarzuty takie będzie mógł skarżący podnosić w ramach ewentualnego środka zaskarżenia od orzeczenia merytorycznego wydane w sprawie. Kontynuując wskazać należy, że w dalszym toku postępowania również z inicjatywy powoda zaistniała przeszkoda uniemożliwiająca kontynuowanie postępowania, a to w związku z tym, że powód przed terminem rozprawy wniósł o wyłączenie od orzekania Przewodniczącego składu. Po tym jak Sąd Okręgowy oddalił wniosek akta sprawy wraz z zażaleniem po raz kolejny trafiły do Sądu Apelacyjnego w Krakowie. Do czasu rozstrzygnięcia przedmiotowej kwestii dalsze planowanie czynności nie było możliwe.

Podsumowując wskazać należy, że jakkolwiek postępowanie w niniejszej sprawie trwa długo, to nie sposób dopatrzyć się po stronie Sądu Okręgowego uchybień, które dawałyby podstawę do uwzględnienia skargi.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny uznał skargę powoda za nieuzasadnioną i oddalił ją na podstawie art. 12 ust. 1 cyt. ustawy.