Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

L. C.wytoczył powództwo przeciwko S.z siedzibą w G. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Piszu z dnia 18 lutego 2010 roku wydanego w sprawie I Nc 153/10, w oparciu o który prowadzone jest przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Szczytnie W. M. postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 1818/11.

W uzasadnieniu powód wskazał, że wszelkie zaległości spłacił Komornikowi Sądowemu w L. i nie posiada już z tego tytułu zadłużenia. Przyznał jednocześnie, że spłaca jeszcze dwie raty w (...) oraz Euro Banku. Powód podniósł ponadto, że jest osobą chorą, dużą część pieniędzy wydaje na leki, mieszka na stancji i nie jest w stanie spłacać rat.

Pozwana S.z siedzibą w G. w odpowiedzi na pozew uznał powództwo do kwoty 330,00 zł. W pozostałym zakresie wniosła o oddalenie powództwa i o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwana wskazała, że wbrew twierdzeniom powoda nie dokonał on spłaty w całości należności zasądzonych tytułem wykonawczym I Nc 153/10. Pozwana przyznała, że roszczenie wynikające z ww. tytułu wykonawczego jedynie częściowo wygasło na skutek wpłat dobrowolnych, jak również kwot wyegzekwowanych przez Komornika Sądowego. Powód pominął, przy zgłaszaniu zarzutu spłaty zadłużenia, fakt narastania odsetek karnych na poziomie czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w skali roku, a także fakt zasądzenia nakazem zapłaty dodatkowo kosztów postępowania sądowego, jak również konieczność uregulowania kosztów postępowań egzekucyjnych, co wymiernie wpływa na wysokość istniejącego zadłużenia. Na etapie postępowania egzekucyjnego, wpłaty dokonane przez powoda rozliczane były, zgodnie z przepisem art. 1026 § 2 kpc, w kolejności: koszty, odsetki i na końcu suma dłużna. Pozwana uwzględniła wszystkie wpłaty dokonane na poczet spłaty zadłużenia wynikającego z tytułu wykonawczego w sprawie I Nc 153/10. Na dzień 27 lutego 2014 roku zadłużenie powoda wyniosło 1.001,55 zł wraz z należnymi odsetkami.

Sąd ustalił, co następuje:

Sąd Rejonowy w Piszu nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 18 lutego 2010 roku wydanym w sprawie I Nc 153/10, nakazał L. C., aby zapłacił w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu na rzecz S. w G.:

- kwotę 7.268,20 zł wraz z odsetkami umownymi naliczanymi według zmiennej stopy procentowej, wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP, od dnia 15 lutego 2010 roku do dnia zapłaty,

- kwotę 1.279,50 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 1 200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższy nakaz zapłaty uprawomocnił się w dniu 18 marca 2010 roku.

Postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2010 roku Sąd Rejonowy w Piszu nadał powyższemu orzeczeniu klauzulę wykonalności.

W dniu 1 czerwca 2010 roku S.w G., załączając powyższy tytuł wykonawczy, wystąpiła do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Lidzbarku Warmińskim z wnioskiem o wszczęcie egzekucji przeciwko L. C., w celu ściągnięcia objętych tytułem wykonawczym, tj. kwot:

- 1.199,50 zł - koszty postępowania,

- 7.268,20 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości 4-krotności stopy kredytu lombardowego NBP, które na dzień sporządzenia wniosku wynoszą 5% a ich czterokrotność 20% w stosunku rocznym, od dnia 02 czerwca 2010 roku do dnia zapłaty,

- 422,15 zł – odsetki umowne naliczone włącznie do dnia 01 czerwca 2010 roku.

(dowód: akta postępowania egzekucyjnego KM 1818/10, w szczególności tytuł wykonawczy i wniosek o wszczęcie egzekucji)

Postanowieniem z dnia 29 sierpnia 2011 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Lidzbarku Warmińskim M. K. uznał się niewłaściwym do dalszego prowadzenia postępowania egzekucyjnego i przekazał je według właściwości Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym w Piszu W. M..

W okresie od dnia wydania nakazu zapłaty w sprawie I Nc 153/10 do dnia orzekania w przedmiotowej sprawie, L. C.dokonał bezpośrednio, poza prowadzonym postępowaniem egzekucyjnym, na rzecz Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. w G. dobrowolnych wpłat na łączną kwotę 330 złotych.

S.w G. informowała organ egzekucyjny o dokonanych przez L. C.dobrowolnych wpłatach.

(bezsporne; dowód: raport spłaty należności k. 33-36, pisma S. w G. informujące organ egzekucyjny o dobrowolnych wpłatach powoda k. 31-32)

Sąd zważył, co następuje:

Podstawę prawną roszczenia powoda stanowi przepis art. 840 § 1 pkt 2 kpc, zgodnie z którym dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeśli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania sprawy.

Przepis powyższy stwarza podstawę do zwalczania tytułu wykonawczego w przypadku, gdy już po powstaniu tytułu egzekucyjnego zaszły zdarzenia prowadzące do wygaśnięcia zobowiązania lub wskutek których zobowiązanie nie może być egzekwowane. W oparciu o regulacje materialnoprawne w literaturze rozróżnia się zdarzenia zależne od woli stron (np. spełnienie świadczenia, potrącenie) oraz niezależne od woli stron (m.in. przedawnienie roszczenia, niemożność świadczenia wskutek okoliczności, za które dłużnik nie odpowiada).

Powództwo opozycyjne jest środkiem merytorycznej obrony przed egzekucją. Konieczność podjęcia obrony na tej drodze pozostaje w związku z zasadą wyrażoną w art. 804 kpc, który zakazuje organowi egzekucyjnemu badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Jednakże stanowczo stwierdzić należy, że nie można skutecznie domagać się pozbawienia lub ograniczenia wykonalności tytułu wykonawczego po jego wykonaniu. W takim przypadku wygasa bowiem wykonalność tytułu wykonawczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 14 maja 2010 r., sygn. II CSK 592/09).

W przedmiotowej sprawie bezspornie ustalono, że w okresie od dnia powstania tytułu egzekucyjnego w sprawie I Nc 153/10 do dnia orzekania w niniejszej sprawie, L. C.dobrowolnie wpłacił na rzecz S.w G. kwotę w łącznej wysokości 330 złotych, o czym pozwana zawiadamiała organ prowadzący postępowanie egzekucyjne.

W tym stanie sprawy, na podstawie powołanych przepisów, Sąd pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy – nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Piszu z dnia 18 lutego 2010 roku sygn. akt I Nc 153/10 w części, tj. do kwoty 330 złotych, zaś w pozostałej części powództwo oddalił.

W razie stwierdzenia przez sąd, że w konkretnym przypadku istnieją podstawy do nieobciążenia nieuiszczonymi kosztami sądowymi przeciwnika strony przegrywającego sprawę w całości lub w części, podstawę do odstąpienia od obciążenia go nieuiszczonymi kosztami sądowymi stanowi art. 102 kpc w zw. z art. 113 ust. 1 u.k.s.c. Mając na uwadze trudną sytuacje powoda, Sąd nie obciążył go nieuiszczonymi kosztami na rzecz Skarbu Państwa.

Zgodnie z uregulowaną w art. 98 § 1 kpc zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik sprawy zawarty jest w art. 102 kpc i stanowi on, iż sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami, gdy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony. W ten sposób ustawodawca – w określonych okolicznościach – przyznał prymat zasadzie słuszności, nie sprecyzował jednak pojęcia „wypadku szczególnie uzasadnionego” i nie podał jego przykładów, podobnie jak nie uczynił tego w innych przepisach kodeksu postępowania cywilnego, w których odwołał się do takich lub podobnych przypadków (np. art. 169 § 4 kpc, art. 320 kpc, 424 ¹ § 2 kpc i art. 554 § 1 kpc).

Z tego względu ocena stanów faktycznych pod kątem dopuszczalności zastosowania zasady słuszności odnośnie obowiązku zwrotu kosztów procesu pozostawiona została sądowi, który powinien kierować się w tym zakresie własnym poczuciem sprawiedliwości.

Ocena sądu, czy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art. 102 kpc, ma zatem charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy, w związku z czym w zasadzie nie podlega kontroli instancyjnej i może być podważona przez sąd wyższej instancji tylko wtedy, gdy jest rażąco niesprawiedliwa (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2012 roku, III CZ 10/12, Biuletyn SN 2012, nr 4, s. 7).

Podstawę do zastosowania art. 102 kpc stanowią zatem konkretne okoliczności danej sprawy, przekonujące o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne i niesprawiedliwe. W utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się stosowanie art. 102 kpc, gdy strona przegrywająca znajduje się w wyjątkowo ciężkiej sytuacji majątkowej, a wytaczając powództwo była subiektywnie przeświadczona o słuszności dochodzonego roszczenia, natomiast strona przegrywająca korzystała ze stałej obsługi prawnej i nie poniosła dodatkowych nakładów na prowadzenie procesu (wyrok SN z dnia 17 listopada 1972 r., I PR 423/72, OSNCP 1973, nr 7-8, poz.138).

W rozpoznawanej sprawie Sąd uznał, że istnieją podstawy do zastosowania art. 102 kpc. Sąd uwzględnił przede wszystkim trudną sytuację majątkową i życiową powoda, który utrzymuje się z emerytury, jest schorowany. Z otrzymywanego przez powoda świadczenia prowadzona jest egzekucja komornicza na rzecz S.z siedzibą w G., a nadto spłaca on zadłużenie w dwóch innych instytucjach finansowych. Podkreślenia wymaga także fakt, iż powód wytaczając powództwo był subiektywnie przeświadczony o słuszności swojego roszczenia, Komornik Sądowy przez okres kilku lat dokonywał potrąceń z emerytury powoda, miał on zatem uzasadnione podstawy do przekonania, iż spłacił już całe zadłużenie. Powód zapewne nie miał pełnej świadomości co do kosztów postępowania egzekucyjnego oraz wysokości zasądzonych odsetek, które wynosiły czterokrotność stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego w stosunku rocznym. W tej sytuacji, mając również na uwadze znaczną dysproporcję pomiędzy stronami – powód osoba fizyczna nie mająca dostatecznego rozeznania w kwestiach prawnych – o czym świadczy chociażby treść złożonego pierwotnie pozwu oraz pozwana, która jest dużym profesjonalnym podmiotem świadczącym usługi oszczędnościowo-kredytowe i korzystający zapewne ze stałej obsługi prawnej. Pozwana w sprawie I Nc 153/10, w postępowaniu egzekucyjnym oraz w niniejszym postępowaniu reprezentowany jest przez tego samego pełnomocnika, z tej samej kancelarii prawnej, a zatem obciążanie powoda kosztami procesu na rzecz pozwanej, byłoby niewłaściwe z punkt widzenia zasad współżycia społecznego.

Z uwagi na powyższe Sąd odstąpił od obciążania powoda kosztami procesu na rzecz pozwanej na podstawie art. 102 kpc.

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować,

2.  odpis doręczyć pełnomocnikowi pozwanego,

3.  z apelacją lub za 14 dni.

Pisz, 26.06.2014 r.