Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2014 roku w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy Miejskiej K.

przeciwko A. W., A. W. (1), L. W., B. W. i I. W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych i zażalenia strony powodowej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie

z dnia 21 lutego 2014 roku, sygnatura akt I C 2075/12/S

1.  uchyla zaskarżony wyrok w punktach I , II i III ponad kwotę 2373,12 zł (dwa tysiące trzysta siedemdziesiąt trzy złote dwanaście groszy) i umarza postępowanie w tym zakresie oraz w całości w stosunku do pozwanego I. W.;

2.  w pozostałej części wyrokowi nadaje brzmienie:

„I. zasądza od pozwanych A. W. (2), A. W. (1), B. W. i L. W. solidarnie na rzecz strony powodowej Gminy Miejskiej K. kwotę 2373,12 zł (dwa tysiące trzysta siedemdziesiąt trzy złote dwanaście groszy) z ustawowymi odsetkami od kwot:

- 444,70 zł (czterysta czterdzieści cztery złote siedemdziesiąt groszy) od dnia 3 stycznia 2012 roku do dnia zapłaty,

- 964,21 zł (dziewięćset sześćdziesiąt cztery złote dwadzieścia jeden groszy) od dnia 2 lutego 2012 roku do dnia zapłaty,

- 964,21 zł (dziewięćset sześćdziesiąt cztery złote dwadzieścia jeden groszy) od dnia 2 marca 2012 roku do dnia zapłaty;

II. zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanych kwotę 2952 zł (dwa tysiące dziewięćset pięćdziesiąt dwa złote) brutto tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego J. S. pozwanym z urzędu.”;

3.  umarza postępowanie apelacyjne w zakresie cofniętego powództwa, a w pozostałej części apelację oddala;

4.  umarza postępowanie zażaleniowe;

5.  zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanych solidarnie kwotę (...) (tysiąc osiemset czterdzieści pięć) złotych brutto tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną pozwanym z urzędu przez radcę prawnego J. S. w postępowaniu apelacyjnym i zażaleniowym.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 lutego 2014 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie zasądził na rzecz Gminy Miejskiej K. od pozwanych A. W. (2), B. W. i I. W. solidarnie kwotę 105,60 zl wraz z odsetkami, dalej od pozwanych A. W. (2), B. W., I. W. i L. W. solidarnie kwoty 4260,96 zł, 1655,34 zł i 1074,20 zł wraz z odsetkami, a od pozwanych A. W. (2), B. W., I. W., L. W. i A. W. (1) solidarnie kwotę 28345,42 zł wraz z odsetkami, odstąpił od obciążania pozwanych kosztami procesu i przyznał pełnomocnikowi z urzędu ustanowionemu dla pozwanych wynagrodzenie w kwocie 2952 zł brutto.

Jako bezsporne sąd rejonowy wskazał, że nieruchomość budynkowa przy u. D. (...)w K. stanowi współwłasność powodowej Gminy i pozostaje w zarządzie (...). Pozwana A. W. (3) i jej zmarły już mąż W. W. (3) zawarli umowę najmu lokalu mieszkalnego nr (...) w tej kamienicy z powodową gminą na czas określony od 20 lutego 2003 do 28 lutego 2006 roku. Razem z pozwaną A. W. (3) zamieszkały jej dzieci, pozwani w sprawie. czynsz najmu ustalono na kwotę 238,91 zl miesięcznie. W dniu 2 grudnia 2009 roku pozwana A. W. (3) zawarła z Gminą Miejską K. porozumienie, gdzie ustalono, ze należności czynszowe i opłatowe za lokal nr (...) wynoszą 12888,27 zł i należność ta zostanie rozłożona na 36 rat począwszy od stycznia 2010 roku. Prawomocnym wyrokiem z dnia 9 stycznia 2012 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie orzekł eksmisję pozwanych ze spornego lokalu ustalając im prawo do lokalu socjalnego i nakazał wstrzymanie wykonania eksmisji do czasu złożenia pozwanym oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego przez powodową gminę. Wyrok uprawomocnił się dnia 27 marca 2012 roku. Za okres od maja 2006 do lutego 2012 roku pozwani wpłacili stronie powodowej łącznie kwotę 11957,33 zł. Wpłaty te zaksięgowano na poczet odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego.

W stanie faktycznym sąd rejonowy ustalił, że lokal nr (...) ma powierzchnię 66,07 m kw. Składa się z kuchni, przedpokoju, łazienki, balkonu i dwóch przechodnich pokoi. Ma przynależną piwnicę. Lokal wymaga remontu. Za okres od 1 kwietnia 2006 do 31 marca 2012 możnaby wynająć sporny lokal na wolnym rynku za łączną kwotę 79029 zł.

W ocenie prawnej sąd rejonowy uznał zasadność powództwa w całości.

Wskazał, iż strona powodowa jest współwłaścicielem i zarządcą spornej nieruchomości, a pozwani utracili z dniem 28 lutego 2006 roku tytuł prawny do lokalu nr (...), co zostało przesądzone prawomocnym wyrokiem eksmisyjnym. Dalej z treści art. 18 ust. 1, 2 i ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów (…) wynika, ze osoby zobowiązane do opuszczenia lokalu są zobowiązane także do uiszczania co miesiąc odszkodowania w wysokości odpowiadającej wysokości czynszu wolnorynkowego, ale jeśli sąd w wyroku eksmisyjnym orzekł o uprawnieniu do lokalu socjalnego i wstrzymaniu wykonania eksmisji do czasu dostarczenia takiego lokalu, opłacają do tego dnia odszkodowanie w wysokości czynszu jaki dotychczas by płaciły gdyby stosunek najmu nie wygasł. Nadto sąd rejonowy powołał się na uchwałę Sadu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2012 roku, III CZP 72/12, w której Sąd Najwyższy wskazał, ze w okresie od wygaśnięcia dotychczasowego prawa do lokalu do uprawomocnienia się wyroku eksmisyjnego orzekającego u uprawnieniu do lokalu socjalnego lokator opłaca czynsz wolnorynkowy. Późniejsze przyznanie prawa do lokalu socjalnego w wyroku eksmisyjnym nie wpływa na wysokość odszkodowania do dnia uprawomocnienia się tego wyroku. Skoro zatem w spornym okresie stawka czynszu za najem wolnorynkowy lokalu położonego w K. przy ul. (...) wynosiła najpierw 967 zl miesięcznie, a później (...) miesięcznie, a strona powodowa liczyła odszkodowanie na znacznie niższym poziomie w łącznej kwocie 44563,71 zł, to po odjęciu od należnego odszkodowania łącznej kwoty wpłat 11957,33 zł należało zasądzić kwoty dochodzone pozwem.

Sąd rejonowy uznał za bezzasadny podniesiony przez wszystkich pozwanych zarzut przedawnienia uzasadniając, iż porozumienie zawarte przez pozwaną A. W. z powodowa gmina dnia 27 listopada 2009 roku w sprawie rozłożenia należności czynszowych na raty miało charakter uznania długu, które to z kolei uznanie spowodowało przerwanie biegu przedawnienia, które stosownie do treści art. 124 kc biegnie od tej daty na nowo. Strona powodowa złożyła pozew dnia 18 września 2012 roku, a termin przedawnienia tych roszczeń okresowych wynosi 3 lata.

Roszczenie nie było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w odniesieniu do sytuacji zdrowotnej i życiowej pozwanych, jako, ze pozwani nie wskazali na czym to naruszenie miałoby polegać.

Zgodnie zaś z art. 688 (1) § 1 kc za zapłatę czynszu i opłat za lokal mieszkalny wraz z najemca odpowiadają solidarnie stale zamieszkujące z nim osoby pełnoletnie, tak więc poszczególne zasądzony od pozwanych kwoty były uwarunkowane stopniowym uzyskiwaniem pełnoletniości przez poszczególne dzieci A. W. (2).

O odsetkach orzeczono z mocy art. 481 § 1 kc.

Sąd odstąpił na podstawie art. 102 kpc od obciążania pozwanych kosztami przegranego procesu mając na względzie przedstawioną przez nich sytuację majątkową.

O wynagrodzeniu dla pełnomocnika z urzędu ustanowionego dla pozwanych orzeczono na podstawie § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu podwyższając to wynagrodzenie o należny podatek VAT.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli pozwani zaskarżając go ponad kwotę 1692,67 zł domagając się jego zmiany przez oddalenie powództwa za przyznaniem kosztów procesu pozwana domagając się jego zmiany i oddalenia powództwa, względnie jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Pozwani oparli apelację na następujących zarzutach:

1.  ograniczenia możliwości wykazania stanowiska pozwanych poprzez przyjęcie opinii biegłego w jej pierwotnej wersji bez jej uzupełnienia według wniosku pozwanych czyli przy wyliczeniu czynszu za sporny lokal wynajmowany jako lokal socjalny,

2.  sprzeczność ustaleń z zebranym materiałem dowodowym, a szczególności dokumentami i zeznaniami pozwanej A. W. (2),

3.  pominięcie okoliczności, iż sporny lokal miał charakter socjalny i jako taki był wynajmowany pozwanej, a pozwani otrzymywali dodatek mieszkaniowy i nie własnej winy utracili tytuł prawny do lokalu,

4.  naruszenia art. 18 ust. 1, 2 i ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów (…) poprzez jego zastosowanie do pozwanych z pominięciem ust. 3 tego artykułu,

5.  naruszenie art. 5 kc poprzez jego niezastosowanie.

Nadto w apelacji pozwana A. W. (3) złożyła oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli związanego z podpisaniem porozumienia z dnia 27 listopada 2012 roku powołując się na wadę swego oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu.

Strona powodowa złożyła zażalenia na pkt IV wyroku, w którym sąd rejonowy odstąpił od obciążania pozwanych kosztami przegranego procesu domagając się jego zmiany i zasadzenia tych kosztów od pozwanych.

Zarzuciła naruszenie art. 102 kpc poprzez bezpodstawne przyjecie, iż w niniejszej sprawie zachodzi przypadek szczególnie uzasadniony warunkujący odstąpienie od obciążania strony kosztami przegranego procesu; art. 328 § 2 kpc poprzez brak zamieszczenia w pisemnym uzasadnieniu na czym polegać ma szczególnie uzasadniony wypadek warunkujący odstąpienie od kosztów procesu; art. 228 § 2 kpc poprzez niezakomunikowanie stronie powodowej faktów znanych sądowi rejonowemu z urzędu, których znajomość miałaby uzasadniać zastosowanie regulacji z art. 102 kpc oraz art. 98 kpc poprzez jego niezastosowanie.

W toku postępowania odwoławczego strona powodowa wniosła o zasądzenie od pozwanych A. W. (2), B. W., L. W. i A. W. (1) kwoty 2373,12 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 444,70 od dnia 3 stycznia 2012, od kwoty 964,21 zl od dnia 2 lutego 2012 roku i od kwoty 964,21 zl od dnia 2 marca 2012 roku do dnia zapłaty cofając pozew w pozostałej części ze zrzeczeniem się roszczenia.

Sąd Okręgowy w Krakowie, zważył co następuje:

Stosownie do treści art. 386 § 3 jeżeli zachodzi podstawa do umorzenia postępowania, sąd drugiej instancji uchyla wyrok oraz umarza postępowanie. Wobec okoliczności, iż strona powodowa pismem złożonym w postępowaniu odwoławczym cofnęła pozew ze skutkiem prawnym ponad kwotę 2373,12 zł wraz z ustawowymi odsetkami należało w tym zakresie uchylić zaskarżony wyrok i postępowanie umorzyć.

Z kolei na podstawie art. 386 § 1 kpc sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok wobec zmiany żądania zgłoszonego w piśmie procesowym. Kwota ta co do wysokości nie była kwestionowana przez pozwanych.

Odnosząc się do zarzutu przedawnienia zgłoszonego przez pozwanych już w sprzeciwie należy zważyć, iż zarzut ten odniósł skutek jednakże tylko odnośnie pozwanej A. W. (2), bowiem porozumienie z dnia 27 listopada 2009 roku stanowiło uznanie długu i przerwało bieg przedawnienia, jednakże zostało zawarte z powodową gminą tylko przez A. W.. Dług pozwanych ma charakter solidarny, a zgodnie z treścią art. 372 kc przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia w stosunku do jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników. Sąd rejonowy błędnie zatem nie uwzględnił zarzutu przedawnienia zgłoszonego przez pozostałych pozwanych – dzieci pozwanej A. W. (2). Rozważanie to jednak ma charakter wyłącznie teoretyczny wobec faktu, iż strona powodowa zmieniła żądanie w ten sposób, że ostatecznie dochodziła od pozwanych czynszu za miesiące styczeń, luty i marzec 2012 roku, a należności te nie uległy przedawnieniu – pozew złożony był w dniu 18 września 2012 roku.

Wniosek pozwanej A. W. (2) o uchylenie się od skutków prawnych porozumienia zawartego dnia 27 listopada 2009 roku zgłoszony został w apelacji z dnia 4 kwietnia 2014 roku, tymczasem zgodnie z art. 88 § 1 kc uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie.

Z § 2 tego przepisu wynika, ze uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia. Pozwana miała świadomość okoliczności, na które powołuje się jako argumenty swego błędu co najmniej od doręczenia jej odpisu nakazu zapłaty, co nastąpiło w dniu 1 października 2012 roku, a zatem jej uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych powyższego oświadczenia wygasło.

Wobec zmiany żądania przez stronę powodową i cofnięcia pozwu w zasadzie w całości, co jest równoznaczne z przegraniem w takiej części przez stronę powodową sprawy w pierwszej instancji na podstawie art. 98 kpc oraz 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych strona powodowa jako przegrywająca winna zapłacić pozwanym koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej im z urzędu przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego J. S..

Konsekwencją zmiany wyroku sądu rejonowego w zakresie kosztów procesu jest umorzenie postępowania zażaleniowego, bowiem orzekanie w tym zakresie stało się zbędne – art. 391 § 2 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc.

W pozostałej części apelację oddalono na podstawie art. 385 kpc jako bezzasadną, a w zakresie cofniętego pozwu umorzono postępowanie apelacyjne na podstawie art. 391 § 2 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego i odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 kpc oraz § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 i § 6 pkt 4 w zw. z § 12 ust. 2 pkt 1 oraz § 2 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu oraz art.113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.