Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2013 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa M. O. (1)

przeciwko B. Spółdzielni Mieszkaniowej w B., S. H. i I. R.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 23 listopada 2012 r. sygn. akt I C 72/12

I.  oddala apelację;

II.  nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Białymstoku na rzecz radcy prawnego M. W. kwotę 5.400 zł powiększoną o należną stawkę podatku VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w instancji odwoławczej;

III.  nie obciąża powoda kosztami procesu za instancję odwoławczą.

UZASADNIENIE

W ostatecznej wersji powództwa powód M. O. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanych B. Spółdzielni Mieszkaniowej w B., S. H. oraz I. R. kwoty 500.000zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i kosztami procesu według norm przepisanych.

Dochodzonej pozwem kwoty domagał się tytułem zadośćuczynienia, albowiem w wyniku działań pozwanych został pozbawiony możliwości zamieszkiwania wraz z rodzicami i rodzeństwem w mieszkaniu przy ul. (...) w B., co uniemożliwiło mu prawidłową rehabilitację osiągnięcie planowanej poprawy stanu zdrowia.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, podając, że powód nie wykazał przesłanek ich odpowiedzialności odszkodowawczej.

Wyrokiem z dnia 23 listopada 2012r. Sąd Okręgowy w Białymstoku oddalił powództwo, odstępując od obciążania powoda kosztami procesu na rzecz pozwanych, zasądzając też od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika powoda ustanowionego z urzędu - radcy prawnego M. W. kwotę 7.200zł wraz z należną od niej stawką podatku VAT tytułem wynagrodzenia.

Sąd ten ustalił, że powód M. O. (1) urodził się (...)Od urodzenia cierpi na dziecięce porażenie mózgowe. W związku z tym od 19 maja 2011r. został zaliczony do lekkiego stopnia niepełnosprawności. W dniu 3 stycznia 1997, ojciec powoda J. O. (1) złożył w B. Spółdzielni Mieszkaniowej w B. wniosek o przydział mieszkania. Do wspólnego zamieszkiwania zgłosił wówczas żonę M. i syna K..

Uwzględniając wniosek , stosownie do ówczesnych przepisów, pozwana Spółdzielnia zawarła z J. O. (2) w dniu 11 kwietnia 1984r. umowę w sprawie określenia kolejności przydziału mieszkania spółdzielczego. W tej umowie zawarto stwierdzenie, że lokal zostanie przydzielony zgodnie z kolejnością pod warunkiem, że wniosek będzie spełniał wymogi określone w statucie i regulaminie.

Umową z dnia 10 grudnia 1997r. rodzice powoda sprzedali za kwotę 54.000zł przysługujące im spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego o łącznej powierzchni użytkowej 73,80 m ² składającego się z 4 izb, położonego w B. przy ul. (...), znajdującego się w zasobach Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej (...) w B..

Z uwagi na trudną sytuację rodzinną, ojcu powoda, jako oczekującemu członkowi spółdzielni, warunkowo przyznano do zamieszkania wraz z rodziną lokal mieszkalny przy ul. (...) i wydano mu klucze od tego lokalu. J. O. (1) zobowiązany został do uiszczenia pełnego wkładu mieszkaniowego w ratach po 3.000zł miesięcznie i systematycznego uiszczania czynszu. Powyższe było warunkiem otrzymania przydziału tego lokalu. Ojciec powoda wpłacił tytułem uzupełnienia wkładu tylko jedną niepełną ratę w kwocie 2.500zł. Nie uiszczał czynszu za zajmowany lokal. W wyniku tego zarząd pozwanej podjął decyzję o konieczności przekazania zajmowanego mieszkania do dyspozycji Spółdzielni. Zakreślono jednak ojcu powoda termin do 15 lutego 1999r. w celu uzupełnienia brakującego wkładu mieszkaniowego oraz uregulowania zaległości czynszowych. Z uwagi na bezskuteczny upływ zakreślonego terminu w dniu 19 maja 1999r. pozwana Spółdzielnia wystąpiło o eksmisję J. i M. O. (2) wraz dziećmi. Orzeczono ją wyrokiem zaocznym z 4 sierpnia 1999r, który został utrzymany w mocy w rezultacie wniesionego sprzeciwu. Pozwana Spółdzielnia przydzieliła rodzinie powoda, aby nie pozostawiać jej „bez dachu nad głową”, na podstawie umowy najmu lokal mieszkalny przy ul (...). Do tego mieszkania rodzice powoda wraz z dziećmi przeprowadzili się 27 lutego 2001r. Rodzice powoda nie spłacili istniejącego zadłużenia. Nie regulowali czynszu najmu. Do Spółdzielni wpływały skargi innych lokatorów na zakłócanie spokoju. W związku z tym pozwana Spółdzielnia wystąpiła do sądu o eksmisję rodziny powoda z wyżej wymienionego lokalu. Orzeczono ją wyrokiem z 14 listopada 2007r.

W wyniku powyższych ustaleń Sąd Okręgowy uznał powództwo za bezzasadne. Nie zostało wykazane, że obecny stan zdrowia powoda jest w jakikolwiek sposób związany z brakiem przydziału mieszkania w pozwanej spółdzielni i działaniami pozwanych. Powód nie wykazał też aby mieszkanie przy ul. (...) zostało przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Z wyjaśnień matki powoda wynikało, ze to przystosowanie utożsamiała ona głównie z powierzchnią lokalu. Podniesiono jednak, że w dacie narodzin powoda jego rodzice mieli mieszkanie o jeszcze większej powierzchni, co przeczy twierdzeniom, że mieszkanie przy ul. (...) było warunkiem prawidłowej rehabilitacji. Pozwanym nie sposób przypisać złej woli, a ich działania zmierzały do wyjścia naprzeciw potrzebom rodziny powoda poprzez oferowanie lokali zastępczych. Okoliczności, z których powód wywodzi swoje roszczenie były skutkiem zachowań jego rodziców, którzy nie wywiązali się z warunków, od których uzależniony był przydział lokalu, pomimo, że mieli taką możliwość. Kwota uzyskana przez nich ze sprzedaży mieszkania przy ul. (...) wystarczyłaby na pokrycie całego wkładu budowlanego i uzyskanie przydziału. Powód nie wykazał też w jaki sposób stan jego zdrowia, wynikający z wrodzonego schorzenia był związany z zamieszkiwaniem w konkretnym lokalu i dlaczego wyprowadzka z mieszkania przy ul (...) utrudniła mu dostęp do prawidłowej rehabilitacji.

W tej sytuacji powództwo oddalono na podstawie art. 445 § 1 w zw. z art. 444 k.c. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c, mając na względzie sytuację życiową i majątkową małoletniego powoda.

Apelację od tego wyroku wniósł powód, domagając się jego zmiany i zasądzenia dochodzonej pozwem kwoty, względnie uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Dodatkowo reprezentujący powoda pełnomocnik, ustanowiony z urzędu, wniósł o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomoc prawnej, oświadczając, że nie zostały one pokryte w całości ani części.

Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucono:

- istotne naruszenie prawa materialnego tj. art. 445 § 1 w zw. z art. 444 k.c., poprzez ich błędną wykładnię i uznanie, że w niniejszej sprawie nie zaistniały przesłanki do poniesienia odpowiedzialności przez pozwanych,

- istotne naruszenie prawa procesowego to jest art. 233 § 1 i art. 227 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów, polegające na dokonaniu jednostronnej, korzystnej dla pozwanych oceny dowodów i oddalenie wniosków dowodowych, mających znaczenie dla rozstrzygnięcia, a także naruszenie art. 328 §2 k.p.c. przez nieodniesienie się do wszystkich dowodów zebranych w toku postępowania i nieprawidłowe przedstawienie faktów występujących w niniejszej sprawie.

W odpowiedzi na apelację pozwani wnieśli o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na ich rzecz kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem Apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest bezzasadna i jako taka podlegała oddaleniu.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów natury procesowej podniesionych przez pełnomocnika powódki, stwierdzić należy, że są one nietrafne.

Po pierwsze, wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd Okręgowy odniósł się do wniosków dowodowych strony powodowej. Na rozprawie w dniu 20 listopada 2012r. w obecności profesjonalnego pełnomocnika strony powodowej oddalił wnioski dowodowe zawarte w pkt 2, 3 i 4 pisma procesowego powoda z dnia 3 października 2012r. Obecny na sali pełnomocnik powoda nie wniósł zastrzeżenia do protokołu odnośnie oddalenia tego wniosku w trybie art. 162 k.p.c., co pozbawiło go prawa do powoływania się na takie uchybienie w dalszym toku postępowania, zgodnie z brzmieniem tego przepisu.

We wskazanym piśmie strona powodowa wnosiła aby zobowiązać Spółdzielnię do wskazania wysokości opłat eksploatacyjnych za mieszkanie nr (...) w budynku przy ul. (...) w latach 1998 -2001 oraz lokali położonych w tym samym budynku , zamieszkałych przez taką samą ilość osób zameldowanych, celem wykazania różnicy płaconego przez rodzinę powoda „czynszu” w stosunku do pozostałych. Wnosiła też o dopuszczenie dowodu opinii biegłych lekarzy z zakresu ortopedii i rehabilitacji, psychologii i psychiatrii na okoliczność stanu zdrowia powoda, koniecznej opieki osób trzecich i rehabilitacji oraz ujemnych przeżyć psychicznych wynikających z faktu wyeksmitowania, co spowodowało brak możliwości prawidłowej rehabilitacji. Dodatkowo żądano dopuszczenia dowodu z zeznań świadka K. B. na okoliczność warunków w mieszkaniu do którego przekwaterowano rodzinę powoda.

Trafny jest, co do zasady, zarzut apelacji, iż Sąd I instancji nie odniósł się w uzasadnieniu wyroku do przyczyn oddalenia tych wniosków dowodowych. W ocenie Sądu Apelacyjnego uchybienie to nie miało jednak wpływu na treść rozstrzygnięcia, gdyż decyzja Sądu Okręgowego co do tych wniosków dowodowych była ze wszech miar prawidłowa. Uszło mianowicie uwadze strony powodowej, że pozwana Spółdzielnia uzyskała na drodze sądowej wyrok eksmisyjny wobec rodziny powoda z lokalu nr (...) przy ul. (...) w B.. Przesądza to jednoznacznie o braku bezprawności działania pozwanej Spółdzielni. W wyroku orzekającym eksmisję sąd obowiązany był badać zarówno formalne jak i materialne podstawy żądania. Wydany w sprawie prawomocny wyrok, zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. wiąże natomiast nie tylko sąd, który go wydał, ale i inne sądy. W apelacji nie próbowano nawet podważyć ustalenia sądu, że rodzice powoda nie płacili opłat eksploatacyjnych za mieszkanie. W tej sytuacji działaniu pozwanych nie sposób przypisać cech bezprawności, co przesądza o trafności zapadłej decyzji procesowej i następnie wydanego w sprawie wyroku.

Przechodząc do oceny zarzutów prawa materialnego, w kontekście powyższego ustalenia, są one również bezzasadne. Warunkiem deliktowej odpowiedzialności pozwanych jest bezprawność ich działania. Skoro rodzice powoda nie opłacali opłat eksploatacyjnych, właściciel lokalu miał prawo żądać ich eksmisji, a z chwilą uzyskania wyroku eksmisyjnego miał prawo ją przeprowadzić. W tej sytuacji pozwanym nie sposób przypisać odpowiedzialności za krzywdę doznaną przez powoda. Co więcej, nawet gdyby były podstawy do takiego ustalenia (co w tej sprawie nie występuje), to zgodnie z art. 361 § 1 k.p.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Rodzaj szkody, którą podnosi powód, to jest pogorszenie rehabilitacji wrodzonego schorzenia, nie jest normalnym następstwem zamieszkania w mniejszym lokalu na wyższej kondygnacji. Z dołączonych przez powoda dokumentów wynika, że jego niepełnosprawność jest jedynie stopnia lekkiego, nie jest wymagana stała pomoc innej osoby, i jej współdziałanie w leczeniu rehabilitacji i edukacji. Powód nie spełnia również wskazań do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju (orzeczenie o stopniu niepełnosprawności(k. 31).

W pozostałym zakresie Sąd Apelacyjny w pełni podzielił ustalenia Sądu Okręgowego i przyjął je za własne. Przesądza to jednoznacznie o nietrafności zarzutów apelacyjnych i zasadności zapadłego w sprawie wyroku.

Zwarzywszy powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny apelację powoda, jako bezzasadną, oddalił na podstawie art. 385 k.p.c.

O wynagrodzeniu pełnomocnika ustanowionego z urzędu orzeczono na podstawie § 6 pkt 4, § 12 ust. 1 pkt 2, § 15 i § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu – Dz. U. Nr 163, poz. 1349).

O kosztach procesu za instancję odwoławczą Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 102 k.p.c., mając na względzie sytuację życiową i majątkową małoletniego powoda. Powód jest osobą małoletnią, o lekkim stopniu niepełnosprawności, o minimalnych dochodach z opieki społecznej. Nie stwarza dla pozwanych żadnych perspektyw egzekucyjnych, a inicjatorem tego procesu była jego przedstawicielka ustawowa. W zaistniałej sytuacji Sąd apelacyjny uznał, że i przed II instancją zaistniały szczególne okoliczności pozwalające na nieobciążanie go kosztami na rzecz strony przeciwnej.