Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący	:	SSA Jarosław Marek Kamiński
Sędziowie	:	SA Elżbieta Borowska SO del. Mirosław Trzaska (spr.)
Protokolant	:	Iwona Aldona Zakrzewska

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2013 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa K. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) K. B.

przeciwko Gminie D.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 6 lipca 2012 r. sygn. akt VII GC 32/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punktach II i III w ten sposób, że zasądza od Gminy D. na rzecz K. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) K. B. kwotę 307.206 (trzysta siedem tysięcy dwieście sześć) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 30 lipca 2010 r. do dnia zapłaty;

b)  w punkcie IV poprzez podwyższenie zasądzonych w nim kosztów procesu do kwoty 13.613 zł;

II.  oddala apelacje powoda i pozwanego w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 6.400 zł tytułem zwrotu części kosztów postępowania odwoławczego.

UZASADNIENIE

Powód K. B. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej Gminy D. kwoty 374.793,18 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lipca 2010 r.

Wskazał, że na podstawie umowy z dnia 7 lipca 2009 r. wykonał na rzecz pozwanej 110 przydomowych oczyszczalni ścieków, które do odbioru zgłosił 20 listopada 2009 r., a cena ryczałtowa za te roboty budowlane wynosiła 1.469.286,67 zł. Pozwana zwlekała z odbiorem w/w prac do 16 czerwca 2010 r. i bezpodstawnie naliczyła karę umowną w kwocie 227.358,20 zł za opóźnienie w wykonaniu przedmiotowych robót oraz bezpodstawnie obniżyła wynagrodzenie o kwotę 147.435 zł w oparciu o korektę jednostronną kosztorysu powykonawczego. W rezultacie wypłaciła powodowi tylko 1.094.493,18 zł.

Pozwana wnosiła o oddalenie powództwa. Zarzuciła, iż wypłacenie powodowi umówionego wynagrodzenia prowadziłoby do jego bezpodstawnego wzbogacenia w zakresie zaoszczędzonej kwoty 147.435 zł z tytułu tańszego wykonania umówionych robót budowalnych i podtrzymywała swoje stanowisko co do okresu za który naliczyła karę umowną i potrąciła jej kwotę z wynagrodzenia powoda.

Wyrokiem z dnia 6 lipca 2012 r. Sąd Okręgowy w Białymstoku:

1)  umorzył postępowanie w części dotyczącej kwoty 67.587,18 zł;

2)  zasądził od pozwanej na rzecz powoda 231.773,40 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lipca 2010 r. do dnia zapłaty;

3)  oddalił powództwo w pozostałej części;

4)  zasądził od pozwanej na rzecz powoda 11.613 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

5)  nakazał zwrócić niewykorzystane zaliczki, tj. pozwanej 437,50 zł a powodowi 150 zł.

W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia wskazał, że bezspornym był fakt zawarcia przez strony 7 lipca 2009 r. umowy na wybudowanie przez powoda na terenie Gminy D. 110 przydomowych oczyszczalni ścieków. Zobowiązał się je zbudować do 31.10.2009r. za wynagrodzenie w wysokości 1.469.286,67 zł, które miało obowiązywać przez cały czas trwania umowy (k. 13-17).

Zamawiająca przyjęła na siebie obowiązek protokolarnego dokonania odbioru końcowego w terminie 5 dni roboczych od dnia zgłoszenia przez wykonawcę gotowości odbioru końcowego. On powinien był pisemnie zawiadomić ją o gotowości odbioru końcowego, sporządzić kosztorys powykonawczy i dostarczyć go drugiej stronie najpóźniej w dniu odbioru końcowego zadania, sporządzić powykonawczą dokumentację geodezyjną i przedstawić wyniki badań ścieków surowych i oczyszczonych.

Strony ustaliły, że terminem końcowym robót będzie data zgłoszenia gotowości do odbioru. W przypadku przerwania odbioru z winy wykonawcy lub stwierdzenia niedoróbek lub wad datą odbioru miała być data podpisania odbioru robót.

Na podstawie § 12 umowy powód w przypadku zwłoki w wykonaniu przedmiotu umowy został obciążony obowiązkiem zapłaty kary umownej w wysokości 0,2% należnego wynagrodzenia za każdy dzień zwłoki. Karę w takiej samej wysokości miał zapłacić także za zwłokę w usunięciu wad stwierdzonych przy odbiorze lub ujawnionych w okresie rękojmi. W tym przypadku należałoby ją naliczać od dnia wyznaczonego na usunięcie wad.

Pozwana 12.03.2010 r. odpowiedziała na zarzut powoda dotyczący nieodebrania inwestycji (k. 24, 25, 26). Przyznała w nim, że roboty budowlane zostały zakończone 25.11.2009 r. Powołana przez Wójta komisja obejrzała 80 oczyszczalni. Niemal każda miała jakąś usterkę.

Pismem z dnia 28.06.2010 r. Gmina potrąciła z należnego powodowi wynagrodzenia karę umowną w wysokości 227.358,20 zł (k. 45-46) za zwłokę w wykonaniu zamówionych oczyszczalni. Kara została naliczona za 86 dni: 1.11. - 25.11.2009 r.; 16.04. - 15.06.2010 r.

16.06.2010 r. gminna komisja po dokładnej kontroli inwestycji i sprawdzeniu działania wszystkich urządzeń i instalacji odebrała roboty budowlane wykonane przez K. B.. On odmówił podpisania protokołu końcowego. Treść protokołu wskazuje, że wykonał roboty o wartości 1.331.851,69 zł

Powód w piśmie z 26.07.2010 r. przypomniał pozwanej, że ustalili wartość inwestycji na kwotę 1.469.286,67 zł. Nie zgodził się na obniżenie wartości kosztorysu podwykonawczego(k. 48).Jego oferta opiewała na kwotę 1.469.286,67 zł (k.79).

Gmina D. w sprzeciwie od nakazu zapłaty wyjaśniła przyczynę obniżki wynagrodzenia o kwotę 147.435 zł. Było nią wykonanie oczyszczalni w sposób oszczędniejszy od pierwotnie ustalonego. Kosztorys powoda został sprawdzony przez inspektora nadzoru J. C. (k. 111 - 113). Jego zastrzeżenie dotyczyły wartości: osypki rur złoża filtracyjnego z płukanego kamienia, wykopów przepompowni ścieków, kanałów z rur PCV, studzienek kanalizacyjnych.

Biegły z dziedziny budownictwa J. Z. (1) dokonał oględzin 3 oczyszczalni. Działały one prawidłowo. Na tej podstawie przyjął, że powód wykonał umowę z dnia 7.07.2009r. W kosztorysie ofertowym wycenił wykonanie 110 przepompowni ścieków na kwotę 81.750 zł W kosztorysie powykonawczym podał, że wykonał 26 przepompowni ścieków oczyszczonych o wartości 16.575 zł i 70 ścieków surowych o wartości 107.730 zł (k. 238) - razem 124.305 zł

W specyfikacji technicznej projektant nie podzielił typów pomp w zależności od ich umieszczenia przed czy po procesie oczyszczania. Biegły nie znalazł uzasadnienia dla dochodzonego przez powoda zróżnicowania tych dwóch funkcji. Inspektor nadzoru uznał za zasadne wydatkowanie na 98 przepompowni kwoty 62.475 zł Zawyżenie kosztorysu powykonawczego nastąpiło więc o kwotę 61.830 zł netto (75.432,60 zł brutto). Zakwestionowanie przez inspektora pozostałych pozycji kosztorysu nie ma uzasadnienia w dokumentacji budowlanej. Obmiar wykonawcy dotyczy robót zanikowych, których obecnie nie można sprawdzić. Uznana przez biegłego pozycja obejmuje m.in. studnie chłonne o wysokości 0,5m.

W opinii uzupełniającej podał, że z projektu budowlanego nie wynika konieczność wykopania studni o wysokości 1,5m. Kosztorys „ślepy” z przedmiarem powód mógł traktować jako materiał pomocniczy. Odprowadzanie ścieków oczyszczonych do gruntu powinno polegać na ich rozpływaniu się w górnej warstwie gruntu. Gdyby studnia miała 1.5m głębokości przedostawałyby się do warstwy znacznie mniej natlenionej. Byłoby to niezgodne ze sztuką budowlaną. Biegły ustnie wyjaśnił, że oczyszczalnie zbudowane przez powoda działają na zasadzie biologicznego oczyszczenia. Bakterie dokonują rozkładu nieczystości a oczyszczona woda przenika do górnej warstwy gruntu.

Kosztorys „ślepy” jest dokumentem o charakterze pomocniczym. Sporządza go inwestor i służy on do opracowania przez potencjalnego wykonawcę jego oferty.

Nie ulega wątpliwości, że strony zawarły umowę o dzieło. W dniu 16.06.2010 r. nie miało ono żadnych wad. Jakość wykonywanych przez powoda robót została oceniona przez pozwaną jako dobra (k. 46)

Wójt Gminy D. ogłaszając przetarg nieograniczony na budowę przydomowych oczyszczalni ścieków na terenie tej gminy podał, że szczegółowy zakres przedsięwzięcia zawarty jest przedmiarach robót i specyfikacjach technicznych wykonania i odbioru robót stanowiących załącznik do SIWZ/k.69-70/.

Wg § 3 specyfikacji istotnych warunków zamówienia wykonawcy zostali zobowiązani do wykonania kosztorysu ofertowego na podstawie przedmiarów robót. Stosownie do treści § 12 powód w cenie ofertowej powinien był ująć wszelkie koszty związane z przedmiotem zamówienia. W specyfikacji technicznej zostały określone wymagania dotyczące wykonania i odbioru robót wg projektu sporządzonego przez Biuro (...) w Ł. (k. 532 - 547). Projektant określił, że studnia chłonna będzie miała średnicę 0,56m a wysokość 0,5m (k. 495). Jednak z projektu wynika, że średnica kręgu powinna wynosić 1m (k. 690). Zbudowanie przez powoda studni tylko z jednego kręgu o wys. 0,5m a nie 3 jest więc uzasadnione pod względem technicznym.

Jeśli chodzi o przedmiar to sporządziło go także Biuro (...) (k. 64 - 66). W tym dokumencie podało, że studnia chłonna powinna mieć 1,5m wysokości (k. 65 odwr.). Pomiędzy przedmiarem a dokumentacją techniczną istnieje więc istotna sprzeczność co do głębokości studni. Kwestię tą należy rozstrzygnąć przy pomocy umowy z 7.07.2009 r. Jej § 8 stanowi, że wykonawca ma obowiązek prowadzić roboty zgodnie z projektem budowlanym i ustalonym zakresem robót.

Art. 627 k.c. stanowi, że przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Zdaniem sądu, konstrukcja oczyszczalni ścieków jako dzieło została określona w projekcie technicznym.

Powód nabyłby prawo do całego ustalonego w umowie wynagrodzenia gdyby wykonał oczyszczalnie w terminie i w sposób ustalony z pozwaną.

W przypadku wynagrodzenia ryczałtowego przyjmujący nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. Przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące umowy o dzieło nie regulują wprost sytuacji, kiedy umowa została wykonana w sposób częściowo odbiegający od ustalonego przez strony. W takiej sytuacji należy przyjąć istnienie po stronie zamawiającego uprawnienia do obniżenia wynagrodzenia.

Powód w kosztorysie ofertowym (poz.18) podał, że 110 przepompowni ścieków oczyszczonych będzie kosztować 81.750 zł (k. 80) a w kosztorysie powykonawczym koszt zbudowania 70 przepompowni ścieków surowych i 20 ścieków oczyszczonych określił na kwotę 124.305 zł (k. 83).

Wg biegłego brak jest podstaw do przyznania mu z tego tytułu kwoty ponad 61.830 zł netto (75.432,60 zł brutto).

Na podstawie zebranych w sprawie dowodów Sąd przyjął, że dochodzona przez powoda kwota powinna zostać obniżona o w/w kwotę i karę umowną w wysokości 67.587,18 zł. Uwadze strony pozwanej uszło, że kara umowna została zastrzeżona na wypadek zwłoki w wykonaniu umowy oraz zwłoki w usunięciu wad ujawnionych w trakcie odbioru. Powołana przez Wójta Gminy D. komisja stwierdziła, że pod koniec listopada 2009 r. oczyszczalne miały liczne wady. W aktach sprawy brak jest dowodu wskazującego na wskazanie powodowi terminu na ich usunięcie. W tej sytuacji naliczenie kary za okres od 16.04. - 15.06.2010 r. nastąpiło w sposób sprzeczny z umową. Dokonanie z tego tytułu potrącenia jako wadliwe nie spowodowało umorzenia zobowiązania w tej części. Kara należy się pozwanej tylko za niedotrzymanie terminu wybudowania oczyszczalni.

Z podanych wyżej powodów Sąd zasądził od gminy D. na rzecz K. B. - na mocy art. 627 i 628 § 1 k.c. kwotę 231.773,40 zł

O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. oraz przepisów rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości w sprawie wynagrodzeń adwokatów i radców prawnych biorąc pod uwagę stosunek żądania zasadnego do niezasadnego

Wyrok ten zaskarżyły apelacją obie strony.

Pozwana zaskarżyła wyrok w części zasądzającej 231.773,40 zł wraz z odsetkami i kosztami procesu.

Zarzuciła mu:

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 483 k.c. w zw. z § 12 ust. 1 umowy nr (...) poprzez przyjęcie, że pozwanej nie należą się kary umowne z tytułu nieterminowego wykonania umowy przez powoda

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 481 kc w zw. z § 4 umowy nr (...) przez błędne wskazanie terminu naliczenia odsetek ustawowych od zasądzonej kwoty;

- naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 kpc § 1 poprzez sprzeczność zebranego w sprawie materiału i wydanego rozstrzygnięcia;

- naruszenie prawa procesowego tj. art. 241 kpc poprzez oddalenie wniosku o powołanie biegłego a tym samym niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych i prawnych mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy

- art. 100 kpc poprzez niewskazanie sposobu wyliczenia i wysokości zasądzonych kosztów procesu.

Wskazując na powyższe pozwana wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w części objętej apelacją i oddalenie powództwa, bądź też uchylenie go w tej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania (oraz o zasądzenie kosztów procesu).

Powód zaskarżył swoją apelacją punkt III wyroku oddalający powództwo co do kwoty 75.432,60 zł.

Zarzucił mu:

a)  naruszenie art. 316 § 1 kpc w zw. z art. 233 kpc poprzez uznanie, że strony mogły zmienić cenę wykonanego dzieła, podczas gdy z zebranego w sprawie materiału wynika, że ustaliły strony wynagrodzenie ryczałtowe, które obowiązywało przez cały czas trwania umowy,

b)  naruszenie art. 632 kc poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że przy wynagrodzeniu ryczałtowym stronie pozwanej przysługiwało uprawnienie do zmniejszenia ceny.

Wskazując na powyższe powód wniósł o zmianę wyroku poprzez zasądzenie na jego rzecz dodatkowo kwoty 75.432,60 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lipca 2010 r. oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Obie apelacje są tylko częściowo zasadne.

Apelacja pozwanej Gminy D. jest zasadna w części dotyczącej zasądzenia odsetek ustawowych poczynając od dnia 25 lipca 2010 r. zamiast prawidłowo poczynając od dnia 30 lipca 2010 r. Zgodnie z art. 481 kc odsetki ustawowe należą się wierzycielowi za okres opóźnienia dłużnika w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Opóźnienie to w sprawie niniejszej należy zacząć liczyć od dnia upływu terminu do zapłaty wynagrodzenia za przedmiot umowy. W myśl § 4 pkt 1 umowy stron z 7 lipca 2009 r. zapłata wynagrodzenia nastąpić powinna w ciągu 30 dni od daty złożenia prawidłowo wystawionej faktury (k. 14). Za takie „złożenie prawidłowo wystawionej faktury” należy przyjąć dzień dostarczenia pozwanej faktury VAT (...) z dnia 25 czerwca 2010 r., która wpłynęła do poznanej Gminy D. w dniu 29 czerwca 2010 r. (k. 59 i 60 potwierdzenie odbioru). Zastrzeżony w § 4 pkt 3 umowy stron 30 dniowy termin upłynął zatem 29 lipca 2010 r. i opóźnienie pozwanej w uiszczeniu wynagrodzenia na rzecz powoda zaczęło biec od dnia 30 lipca 2010 r.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok poprzez zasądzenie odsetek ustawowych od należnego powodowi świadczenia pieniężnego poczynając od dnia 30 lipca 2010 r. (zmiany początku okresu zasądzenia przedmiotowych odsetek ustawowych o 5 dni). Podstawę procesową tej częściowej zmiany zaskarżonego wyroku stanowi art. 386 § 1 kpc.

W pozostałym zakresie zarzuty apelacji pozwanej nie są zasadne.

Kara umowna słusznie została naliczona przez pozwaną (i potrącona z wynagrodzenia należnego powodowi) za faktyczny okres zwłoki w wykonaniu przedmiotu umowy tj. za okres od 1 listopada 2009 r. do dnia 23 listopada 2009 r. Powód zobowiązany był wykonać umówione roboty do dnia 31 października 2009 r. (§ 5 umowy stron) a zgłosił pozwanej gotowość do odbioru wykonanych robót w dniu 23 listopada 2010 r. Zgodnie z § 10 pkt 4 umowy stron w/w dzień uważany jest za termin wykonania robót. Nie jest zasadne stanowisko pozwanej, iż za termin wykonania robót należy przyjąć dopiero dzień 16 czerwca 2010 r. Pozwana nie dopełniła bowiem obowiązku protokolarnego dokonania odbioru końcowego w terminie 5 dni roboczych od dnia zgłoszenia przez wykonawcę gotowości odbioru końcowego (który to obowiązek przewidziany został w § 7 pkt 3 umowy stron). Fakt nie sporządzenia stosownego protokołu odbioru lub protokołu przerwania odbioru ze stwierdzeniem wad lub niedoróbek (obowiązki pozwanej z § 7 pkt 3 w zw. z § 10 pkt 4 umowy stron) był w sprawie bezsporny i potwierdziły go zeznania świadków zgłoszonych przez obie strony (w tym pracowników pozwanej B. K. i A. K. członków komisji powołanej do odbioru robót w listopadzie 2009 r.).

Zgłoszenie przez pozwaną listy usterek (k. 28 – 41) nie dało podstaw do naliczenia kary umownej w trybie § 12 pkt 2 umowy stron tj. za zwłokę w usunięciu wad stwierdzonych przy odbiorze lub ujawnionych w okresie rękojmi. Nie wyznaczyła bowiem pozwana powodowi terminy na usunięcie przedmiotowych wad oczyszczalni, czego wymagał końcowy fragment w/w § 12 pkt 2 (zwłoka ta miała być liczona od dnia wyznaczonego na usunięcie wad). Tymczasem w pismach pozwanej z dnia 12 marca 2010 r. i z dnia 15 marca 2010 r. (k. 25 – 26 oraz 28 – 41) pozwana nie wyznaczyła terminy do usunięcia przedmiotowych usterek. Brak wyznaczenia terminu do usunięcia w/w wad nie był kwestionowany też w apelacji (przyznała pozwana, iż nie zlecała powodowi przeglądu gwarancyjnego k. 745 u dołu).

Zgłoszenie przez pozwaną usterek niektórych oczyszczalni w piśmie z dnia 15 marca 2010 r. nie może być potraktowane jako przerwa w odbiorze końcowym w rozumieniu § 10 pkt 4 umowy stron (k. 15), gdyż miało to miejsce ponad 3 miesiące po upływie okresu 5 dniowego na protokolarne dokonanie odbioru końcowego przez pozwaną. Nie są zatem słuszne zarzuty pozwanej odnośnie naruszenia art. 483 kc w zw. z § 12 ust. 1 umowy stron przy ustalaniu okresu, za który pozwana mogła naliczyć karę umową.

Nie zachodzą w sprawie naruszenia proceduralne zarzucane przez pozwaną. Oddalenie wniosku o powołanie innego biegłego z zakresu instalacji sanitarnych nastąpiło postanowieniem z dnia 21 czerwca 2012 r. Obecni na tej rozprawie Wójt Gminy D. oraz pełnomocnik pozwanej nie zgłosili zastrzeżenia wobec w/w postanowienia o jakim mowa w art. 162 kpc (k. 698). Zgodnie więc z dyspozycją tegoż przepisu nie przysługuje pozwanej prawo powoływania się na wadliwość przedmiotowego postanowienia dowodowego sądu w dalszym toku postępowania. Nie uprawdopodobniła pozwana, iż nie zgłosił takiego zastrzeżenia do protokołu bez swojej winy.

Sąd Apelacyjny nie stwierdza sprzeczności zebranego w sprawie materiału z istotnymi ustaleniami faktycznymi Sądu I instancji i zapadłym rozstrzygnięciem.

Z kosztorysu powykonawczego wynika, że powód:

a)  wykonał umowę w sposób oszczędniejszy aniżeli wynikało to z kosztorysu ofertowego zwłaszcza w zakresie ilości kręgów betonowych oraz ilości tłucznia i żwiru użytych przy budowie studni chłonnych;

b)  wykonał umowę w sposób wykraczający ponad koszt przewidziany w kosztorysie ofertowym w zakresie kosztów pomp tłoczących ścieki przed ich oczyszczeniem i po ich oczyszczeniu (to podwyższenie kosztów wyniosło 75.432,60 zł brutto).

Takie ustalenia nie mogły jednak wpłynąć na wysokość wynagrodzenia należnego powodowi, gdyż wykonane roboty budowlane w pełni zgodne są z projektem budowlanym, a wynagrodzenie określone zostało ryczałtowo i nie mogło ulec zmianie (tj. jego wysokość nie podlegała podwyższeniu ze względu na użycie droższych pomp ani też obniżeniu ze względu na użycie mniejszej ilości kręgów betonowych i materiałów filtracyjnych) o ile wykonane oczyszczalnie ścieków zgodne są z projektem technicznym i tym samym z umową stron. Zwrócić w tym miejscu należy uwagę, iż projekt techniczny oczyszczalni nie przewidywał konkretnej ilości kręgów betonowych ani ilości materiałów filtracyjnych w studniach chłonnych (służących rozprowadzeniu oczyszczonych ścieków do gruntu). Wielkości te uzależniał projektant od sytuacji terenowej w miejscu budowy danej oczyszczalni. W zależności od spoistości gruntu, poziomu wód gruntowych itp. Wykonawca dostosowując oczyszczalnię do tej konkretnej sytuacji terenowej mógł i powinien zbudować studnię chłonna głębszą lub płytszą. Biegły J. Z. (1) wskazał w swojej opinii, iż powód wykonał 110 oczyszczalni ścieków prawidłowo i zgodnie z projektem budowlanym. W opinii uzupełniającej dodał, że odprowadzenie oczyszczonych ścieków powinno odbywać się w studniach chłonnych do górnej warstwy gruntu. Nie zachodziła konieczność wykopywania tych studni do głębokości 1,5 metra, gdyż wówczas wody oczyszczone przedostawałyby się do warstw gruntu znacznie mniej natlenionych. Z punktu widzenia efektywności działania studni chłonnej wskazał biegły, że im płytsza studnia tym lepiej (k. 697). W ocenie biegłego przedmiotowe oczyszczalnie zostały wykonane w sposób tańszy lecz zgodnie z projektem budowlanym i zgodnie z umową stron (k. 696). Przy ryczałtowym charakterze należnego powodowi wynagrodzenia, nie ma więc podstaw do obniżenia tego wynagrodzenia z tytułu w/w oszczędności. Podstawą prawną żądanego przez pozwaną obniżenia nie może być art. 405 kc albowiem nie doszło do bezpodstawnego powiększenia majątku powoda kosztem majątku pozwanej. Pełnomocnik pozwanej oświadczył, iż pozwana nie potrąca w tej sprawi kwoty 147.435 zł (przedmiotowych „oszczędności” powoda) bowiem nie dysponuje dokumentem uzasadniającym takie potrącenie, a wnosi o oddalenie tej kwoty jako roszczenia w tej części niezasadnego (k. 144). Taka prośba przejścia na roszczenie umowy stron w oparciu o korekty pozwanej do kosztorysu powykonawczego nie znajduje podstaw w treści łączącej strony umowy, która jednoznacznie określiła należne powodowi wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 1.469.286,67 zł obowiązujące przez cały czas trwania umowy (§ 3 umowy stron k. 14).

Oddalenie apelacji pozwanej w zakresie dotyczącym uwzględnionej części powództwa nastąpiło w myśl art. 385 kpc.

Apelacja powoda jest trafna co do zasady. Istotnie bowiem Sąd I instancji naruszył art. 632 kc obniżając należne powodowi wynagrodzenie o kwotę 75.432,60 zł stanowiącą różnicę między ceną pomp do tłoczenia ścieków wykazaną w kosztorysie ofertowym, a ich ceną w kosztorysie powykonawczym. Bezzasadne byłoby podwyższenie wynagrodzenia ryczałtowego powoda przewidzianego w umowie stron z 7 lipca 2009 r. o w/w kwotę. Użycie droższych pomp przez powoda nie dało podstaw do podwyższenia wynagrodzenia ryczałtowego. Jednakże powód w sprawie niniejszej dochodzi tylko wynagrodzenia ryczałtowego w kwocie 1.469.286,67 zł określonej w umowie stron z obniżeniem o wypłaconą mu dobrowolnie przez pozwaną kwotą 1.094.493,49 zł i uznaną karą umowną za 23 dni listopada 2009 r. w kwocie 67.587,18 zł, w której to części postępowanie zostało umorzone (k. 9, k. 717 i k. 753).

Jak wyżej Sąd Apelacyjny podniósł podstawę rozliczenia stron stanowią postanowienia umowy z dnia 7 lipca 2009 r. i określone w niej ryczałtowe wynagrodzenie powoda. Dokonane przez Sąd I instancji obniżenie przedmiotowego wynagrodzenia o kwotę 75.432,60 zł stanowiło bezzasadną próbę rozliczenia stron w oparciu o korektę kosztorysu powykonawczego (który to dokument nie zmieniał postanowień łączącej strony umowy a ma walor informacyjny).

Nie można przy tym zgodzić się z poglądem Sądu I instancji jakoby umowa stron wykonana została w sposób częściowo odbiegający od ustalonego przez strony i to uprawniający pozwaną do obniżenia wynagrodzenia o kwotę 75.432,60 zł wynikającą z użycia droższych pomp do przepompowywania ścieków. Biegły J. Z. (2) stwierdził jedynie, że wykazanie droższych pomp w kosztorysie powykonawczym aniżeli koszt pomp w kosztorysie ofertowym nie znajduje uzasadnienia (opinia biegłego k. 238 -239).

Jak jednak wyżej nadmieniono powód nie żąda podwyższenia należnego mu wynagrodzenia ryczałtowego o w/w kwotę. Użycie tańszych lub droższych pomp pozostaje zatem obojętne dla ustalenia wysokości wynagrodzenia powoda, przy ustaleniu biegłego J. Z. (2), iż przedmiotowe 110 oczyszczalni ścieków wykonał powód zgodnie z ich projektem budowlanym i umową. W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, iż obniżenie wynagrodzenia powoda o kwotę 75.432,60 zł nie znajduje uzasadnienia prawnego. Sąd Apelacyjny uwzględnił więc apelację powoda odnośnie zasądzenia mu w/w kwoty (art. 386 § 1 kpc). Oddalenie tej apelacji nastąpiło jedynie w zakresie odsetek od przedmiotowej kwoty za okres od 25 lipca 2010 r. do 29 lipca 2010 r. Przyczyny i podstawy faktyczne korekty okresu zasądzonych odsetek ustawowych na rzecz powoda wskazane zostały przy omawianiu apelacji pozwanej (odnośnie doręczenia faktury VAT (...) pozwanej w dniu 29 czerwca 2010 r. z 30 dniowym terminem płatności określonym umową stron.).

Zmiana zaskarżonego wyroku w uwzględnieniu w przeważającym zakresie apelacji powoda stanowiła podstawę do korekcji wysokości kosztów postępowania należnych powodowi określonych w jego punkcie IV.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny orzekł na zasadzie art. 100 kpc, tj. rozdzielając je stosunkowo do wyniku postępowania apelacyjnego. Na koszty te składają się wynagrodzenia pełnomocników procesowych stron w stawce minimalnej liczonej od wartości przedmiotu zaskarżenia wskazane w apelacjach (k. 743 i k. 752) oraz uiszczone opłaty sądowe od obu apelacji (k. 747 i k. 755).