Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Trzeja-Wagner (spr.)

Sędziowie SSO Kazimierz Cieślikowski

SSO Marcin Schoenborn

Protokolant apl. adw. Jolanta Sitarz

przy udziale

Prokuratora Prokuratury Okręgowej Andrzeja Zięby

po rozpoznaniu w dniu 3 marca 2015 r.

sprawy D. B. /B./ syna K. i D.,

ur. (...) w R.

oskarżonego z art. 245 kk w zw. z art. 12 kk w zw. z art. 64§1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego

od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 22 sierpnia 2014 r. sygnatura akt II K 583/13

na mocy art. 437 kpk i art. 438 kpk

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w Rudzie Śląskiej do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt VI Ka 1055/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 22 sierpnia 2014 r. o sygn. akt II K 583/13 Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej uniewinnił oskarżonego D. B. od popełnienia zarzucanego mu czynu z art. 245 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., a kosztami procesu obciążony został Skarb Państwa.

Apelację wniósł oskarżyciel publiczny, zaskarżając wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego i zarzucając:

-

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i mający wpływ na jego treść, a polegający na błędnym uznaniu, że zebrany w sprawie materiał dowodowy i ustalone na jego podstawie okoliczności faktyczne nie pozwalają na uznanie oskarżonego D. B. za winnego popełnienia zarzucanego mu przestępstwa, podczas gdy prawidłowa i wnikliwa analiza materiału dowodowego prowadzi do wniosku odmiennego;

-

obrazę przepisów prawa procesowego, a to przepisów art. 7 k.p.k. i art. 424 § 1 k.p.k., mającą wpływ na treść wyroku, a polegającą na zaniechaniu wyjaśnienia przez Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wszystkich istotnych okoliczności sprawy oraz przekroczeniu przez Sąd zasady swobodnej oceny dowodów poprzez dowolne przyjęcie, iż zeznania świadka A. S. (1) są niewiarygodne, ponieważ świadek ten w przeszłości miał skołonności do konfabulacji, co skutkowało uniewinnieniem oskarżonego,

-

obrazę przepisów prawa procesowego, a to przepisu art. 391 § 1 k.p.k., przepisu art. 410 k.p.k. oraz przepisu art. 585 pkt 2 k.p.k., mającą wpływ na treść wyroku, a polegającą na odczytaniu protokołów zeznań przebywającego za granicą świadka A. S. (1) złożonych poprzednio w tej i w innych sprawach, podczas gdy celowym i koniecznym było bezpośrednie przeprowadzenie dowodu z zeznań tego świadka na rozprawie.

Podnosząc powyższe zarzuty, oskarżyciel publiczny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie, a postawione zaskarżonemu wyrokowi zarzuty okazały się w znacznej części uzasadnione.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż zarzuty skarżącego są uzasadnione, gdyż ustalenia Sądu I instancji nie są rezultatem przekonującej i zgodnej z zasadami doświadczenia życiowego analizy zgromadzonego materiału dowodowego. Powyższe wynika między innymi z faktu, iż Sąd w zaskarżonym orzeczeniu nie odniósł się do wskazań Sądu odwoławczego, który podkreślał, iż „należało więc poddać rozważaniom tę właśnie, różnicującą zeznania świadków obciążających oskarżonego okoliczność i ocenić, czy zasady doświadczenia życiowego sprzeciwiają się przyjęciu, że oskarżony miał szczególny powód, aby to właśnie A. S. nie obciążał go swoimi zeznaniami”. Co więcej, Sąd odwoławczy wskazywał, iż „Sąd Rejonowy nie udzielił żadnej odpowiedzi na podstawowe, nasuwające się, a wręcz narzucające się pytanie, a mianowicie, dlaczego – zakładając, że oskarżony mu nie groził, A. S. będąc przesłuchiwanym na rozprawie w procesie oskarżonego zmienił swoje zeznania”. Nie sposób doszukać się wyjaśnień tej kwestii w zaskarżonym wyroku. Wydaje się, iż analiza dowodów pod tym właśnie kątem jest niezwykle istotna dla ustalenia odpowiedzialności oskarżonego.

Nie ulega wątpliwości, iż zgodnie z brzmieniem przepisu art. 442 k.p.k., Sąd I instancji był do tego zobowiązany, gdyż „sąd, któremu przekazano sprawę do rozpoznania po uchyleniu wyroku, związany jest (…) wskazaniami sądu odwoławczego co do dalszego postępowania w sprawie, zwłaszcza zaś zaleceniami co do zakresu uzupełnienia materiału dowodowego, sprawdzenia i wyjaśnienia nasuwających się wątpliwości lub choćby ponownego rozważenia już ustalonych okoliczności, które mogą mieć wpływ na treść wyroku” (P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek: Kodeks postępowania karnego. Komentarz do art. 297-467. Tom II, Legalis 2011, komentarz do art. 442 k.p.k., teza 11; podobnie wyr. SA w Łodzi z dnia 28 lutego 2013 r., sygn. akt II AKa 2/13 oraz wyr. SA w Katowicach z dnia 21 grudnia 2011 r., sygn. akt II AKa 489/11). Mimo uzupełnienia postępowania dowodowego, nasuwające się wątpliwości nie zostały przeanalizowane, co czyni zarzut naruszenia przepisu art. 7 k.p.k. zasadnym.

Uzasadnieniem powyższego może być fakt, że wyrok w zakresie opisu stanu faktycznego oraz oceny dowodów „pochodzi” z uzasadnienia wyroku Sądu I instancji, który jako pierwszy rozpoznawał niniejszą sprawę. Co więcej, rozważania Sądu w zaskarżonym wyroku stanowią niemal całkowite odzwierciedlenie rozważań Sądu wcześniej rozpoznającego sprawę (sygn. akt II K 15/12). Wydaje się wręcz, iż zostało ono przekopiowane i jedynie w niewielkim zakresie zmienione. Powyższe uniemożliwia dokonanie prawidłowej kontroli odwoławczej wyroku, albowiem przyjęty sposób redakcji uzasadnienia nie pozwala na odtworzenie toku rozumowania samego Sądu. Co więcej, taka „wada” uzasadnienia sprzeciwia się zasadzie rzetelności procesu, zgodnie z którą „każda sprawa musi być rozpoznana z należytą jej starannością oraz wnikliwością, w tym i dotyczącą takiego uzasadnienia orzeczenia, które w sposób dokładny i precyzyjny odda staranną ocenę ważkich dla rozstrzygnięcia dowodów oraz ukaże poczynione przez sąd orzekający ustalenia faktyczne, odnoszące się do istotnych okoliczności sprawy” (wyrok SA w Katowicach z dnia 4 marca 2010 r., Legalis nr 284930).

Obowiązkiem Sądu po raz drugi rozpoznającego sprawę miało być ponowne przeprowadzenie całego procesu orzeczniczego, ze szczególnym uwzględnieniem tych uwarunkowań, o których to była mowa powyżej, a które to szczegółowo zostały omówione w pisemnych motywach wyroku Sądu odwoławczego z dnia 18 października 2013 r.

Tymczasem Sąd Rejonowy po raz drugi rozpoznający analizowaną sprawę nie dość, że nie zrealizował zaleceń Sądu odwoławczego, to jeszcze naruszył i to w sposób rażący, przepis art. 424 k.p.k. Kopiując uzasadnienie zaskarżonego wyroku Sąd pierwszej instancji nie przejawił też, bo zresztą w zaistniałej sytuacji przejawić nie mógł, jakiejkolwiek własnej refleksji na temat okoliczności, które legły u podstaw uchylenia wyroku Sądu Rejonowego z dnia 14 lutego 2013 r. W tym zakresie, Sąd aktualnie procedujący powtórzył argumentację, którą na poparcie swego stanowiska przytoczył Sąd poprzednio orzekający.

Opisana powyżej a zmaterializowana przez Sąd pierwszej instancji sytuacja z oczywistych względów zasługuje nie tyle na dezaprobatę, co wręcz na krytykę, zwłaszcza jeśli się zważy na to, że jej istnienie rodzi wiele różnorakich, niepożądanych konsekwencji. I tak, po pierwsze, jak już wspomniano wcześniej, brak samodzielności Sądu przy sporządzaniu uzasadnienia zaskarżonego wyroku narusza w sposób rażący przepisy art. 424 § 1 k.p.k. i art. 442 § 3 k.p.k., a przez to, również fundamentalne zasady procesu karnego wyrażone w art. 7 k.p.k. i art. 8 § 1 k.p.k. Po drugie, sytuacja, do zaistnienia której doprowadził Sąd Rejonowy osłabia autorytet wymiaru sprawiedliwości, a po trzecie, uniemożliwia ona kontrolę instancyjną wydanego wyroku. W tym stanie rzeczy nie ulega więc wątpliwości, że ów wyrok musiał się spotkać z kasatoryjną decyzją Sądu Okręgowego.

Należy jednak wskazać, iż zarzut „obrazy przepisów prawa procesowego, a to przepisu art. 391 § 1 k.p.k., przepisu art. 410 k.p.k. oraz przepisu art. 585 pkt 2 k.p.k., mający wpływ na treść wyroku, a polegający na odczytaniu protokołów zeznań przebywającego za granicą świadka A. S. (1) złożonych poprzednio w tej i w innych sprawach” nie jest uzasadniony. Odczytanie wszystkich zeznań świadka A. S. (1) przez Sąd I instancji było zasadne, gdyż mimo podjętych prób bezpośredniego przesłuchania, okazało się to niemożliwe. Już na etapie postępowania przygotowawczego organy procesowe były świadome, iż świadek od kilku lat, tj. od 2006 r., przebywa w Grecji i mimo, że odebrał wezwanie to nie stawił się na żadną z rozpraw. Próby bezpośredniego przesłuchania świadka były podejmowane na każdym etapie postępowania, jednak nie przynosiły skutku. Sąd I instancji skorzystał z możliwości odczytania uprzednio złożonych przez świadka zeznań. W takich sytuacjach Sąd rzeczywiście jest zobowiązany do wyważenia zasady szybkości postępowania i zasadny bezpośredniości. Ocena dokonana przez Sąd I instancji była słuszna. Co więcej, istotne pozostaje, iż w trakcie postępowania Prokurator nie złożył żadnych wniosków w tym zakresie. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku, tylko pobyt z zamiarem stałego lub dłuższego przebywania za granicą upoważnia do skorzystania i przesłuchania świadka, przy wykorzystaniu wszystkich możliwości (Wyr. SA w Białymstoku z dnia 29 kwietnia 2003 r., sygn. akt II Aka 78/03).

Procedując w niniejszej sprawie po raz kolejny, Sąd pierwszej instancji obowiązany będzie ponownie zrealizować cały proces orzeczniczy, a w jego trakcie rolą Sądu będzie zwrócenie uwagi na te elementy, które były przedmiotem analizy i wskazań zaprezentowanych w części motywacyjnej wyroku Sądu Okręgowego z dnia 18 października 2013 r.

W razie konieczności sporządzenia pisemnych motywów rozstrzygnięcia winno ono odpowiadać wymogom powołanego wcześniej przepisu art. 424 k.p.k.

Wobec powyższego orzeczono jak w części dyspozytywnej wyroku.