Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Leszek Dąbek (spr.)

Sędzia SO Tomasz Tatarczyk

Sędzia SR (del.) Marcin Rak

Protokolant Renata Krzysteczko

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 maja 2014 r. w Gliwicach

sprawy z powództwa (...) spółki jawnej J. i B. P. w G.

przeciwko Towarzystwu (...) w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 11 października 2013 r., sygn. akt I C 1299/12

1  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 3 o tyle, że w miejsce zasądzonej w nim kwoty zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 1.582,50 zł (tysiąc pięćset osiemdziesiąt dwa złote pięćdziesiąt groszy) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

2  oddala apelację w pozostałej części;

3  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

SSR (del.) Marcin Rak SSO Leszek Dąbek SSO Tomasz Tatarczyk

Sygn. akt III Ca 2036/13

UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka jawna J. i B. P. w G. żądała zasądzenia na jej rzecz od pozwanej Towarzystwa (...) w W. kwoty 12.585,17zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 12.339,17zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i od kwoty 246zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu.

Uzasadniając żądanie twierdziła, że w wypadku drogowym został uszkodzony samochód stanowiący własność P. A.. Sprawca wypadku był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w pozwanym zakładzie ubezpieczeń, który wypłacił tylko część należnego odszkodowania. Poszkodowany dokonał na jej rzecz przelewu wierzytelności o jego zapłatę i powódka dochodzi zapłaty jego pozostałej części.

Pozwana Towarzystwo (...) w W. wniosła

o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz od powódki kosztów procesu.

Nie kwestionowała swej odpowiedzialności za skutki wypadku. Podnosiła,

że wypłacone przez nią odszkodowanie w pełni skompensowało szkodę.

Sąd Rejonowy w Gliwicach w wyroku z dnia 11 10 2013r. zasądził

od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1.676,36zł z ustawowymi odsetkami

od kwoty 1.430,36zł od dnia 11 09 2012r. do dnia zapłaty i od kwoty 246zł

od dnia 11 09 2012r. do dnia zapłaty, w pozostałym zakresie powództwo oddalił oraz orzekł o zwrocie kosztów procesu.

W ustalonym stanie faktycznym w motywach orzekając o należnych powódce

od pozwanej odsetkach za opóźnienie w zapłacie odszkodowania jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazał regulacje art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c.

i art. 817 § 1 k.c. Stwierdził, iż pozwana w toku postępowania likwidacyjnego wypłaciła poszkodowanemu całość żądanego przez niego wówczas odszkodowania, łącznie z odsetkami za opóźnienie w jego zapłacie. Po upływie kilku miesięcy po uzyskaniu odszkodowania poszkodowany dokonał w grudniu 2010r. na rzecz powódki cesji wierzytelności o czym nie poinformował on pozwanej. Powódka wezwała pozwaną do zapłaty pozostałej części odszkodowania dopiero w sierpniu 2012r. wyznaczając jej 7 dniowy termin do spełnienie świadczenia, który upłynął z dniem 27 08 2012r. Ocenił, że stosownie do regulacji art. 455 k.c. w okresie

do czasu otrzymania tego wezwania pozwana nie pozostawała opóźnieniu w spełnieniu świadczenia i uznał roszczenie powódki o zapłatę skapitalizowanych odsetek za opóźnienie w zapłacie odszkodowania za uzasadnione tylko za okres od 28 do 29 08 2012r. w wysokości 0,51zł. O kosztach procesu orzekał na podstawie regulacji art. 100 zd. 2 k.p.c. uznając, że wobec tego, iż powódka w przeważającym zakresie przegrała proces powinna zwrócić pozwanej wszystkie poniesione przez nią koszty procesu.

Orzeczenie zaskarżyła powódka (...) spółka jawna J.

i B. P. w G. w części oddalającej powództwo o zapłatę skapitalizowanych odsetek od kwoty 1.429,85zł za okres od dnia 22 01 2010r.

do dnia 29 08 2012r. tj. kwoty 483,29zł oraz kosztów procesu i wnosiła

o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kwoty 1.913,65zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 09 2012r. do dnia zapłaty oraz kwoty 246zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 09 2012r. do dnia zapłaty. Ponadto wnosiła zmianę rozstrzygnięcia o kosztach procesu poprzez ich stosunkowe rozdzielenie oraz zasądzenie na jej rzecz od pozwanej zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Zarzuciła, że przy ferowaniu wyroku naruszono prawo materialne i procesowe, regulacje:

- art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2013.392) poprzez niezastosowanie tego przepisu, pomimo że stanowi on lex specialis do art. 817 § 1 k.c.,

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 455 k.c. poprzez nieprawidłowe uznanie, iż konieczność wezwania do zapłaty wyznaczająca wymagalność roszczenia dotyczy również roszczeń terminowych,

- art. 100 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię co doprowadziło do zasądzenia nieprawidłowej kwoty od powódki na rzecz pozwanej tytułem zwrotu kosztów procesu.

(...) w W. wnosiła o oddalenie apelacji oraz zasądzenia na jej rzecz od powódki zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje:

Sąd pierwszej instancji prawidłowo zakwalifikował roszczenia powódki przyjmując, że mają one źródło w łączących pozwaną ze sprawcą wypadku drogowego umowie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów

oraz w reżimie odpowiedzialności deliktowej za szkodę.

Ustalenia faktyczne składające się na podstawę faktyczną orzeczenia

nie były kwestionowane w apelacji.

W znacznej części dotyczą one okoliczności bezspornych pomiędzy stronami (powódka nie zakwestionowała podstawy faktycznej powództwa) i mają swoją podstawę w zgromadzonym w sprawie i nie zanegowanym w apelacji wiarygodnym materiale dowodowym.

Z tych też względów Sąd odwoławczy przyjął za własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji.

Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena prawna ustalonego stanu faktycznego jest w swym zasadniczym zarysie jest prawidłowa.

Odpowiedzialność pozwanej za skutki przedmiotowego wypadku drogowego nie była negowana w toku postępowania.

Ma ona źródło w regulacji art. 415 k.c. w związku z art. 436 § 1 k.c.

i postanowieniach umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów zawartych przez pozwaną ze sprawcą wypadku drogowego oraz w regulacji art. 822 § 4 k.c. uprawniającej powoda do dochodzenia roszczeń bezpośrednio od pozwanego zakładu ubezpieczeń.

Na zasadach ogólnych rodziła ona po stronie pozwanej obowiązek zapłaty poszkodowanemu odszkodowania za szkody wynikłe na skutek przedmiotowego wypadku drogowego.

Jego zakres wyznacza regulacja art. 361 § 1 k.c. zgodnie z którą pozwana jest zobowiązana do zrekompensowania mu szkody (w rozumieniu art. 361 § 2 k.c.), będącej normalnym następstwem zdarzeń z których ona wynikła.

Wysokość nie skompensowanego poszkodowanemu przez pozwaną odszkodowania za skutki przedmiotowego wypadku drogowego została prawomocnie ustalona przez Sąd Rejonowy na kwotę 1.675,85zł (odszkodowanie

za uszkodzenie samochodu w kwocie 1429,85zł i za wydatki poniesione za sporządzenie opinii przedsądowej w kwocie 246zł).

Stosownie do regulacji art. 14 ust 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r.

o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych pozwana zobowiązana był wypłacić poszkodowanemu całość należnego mu odszkodowania w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez niego zawiadomienia o szkodzie, co w sprawie nastąpiło w dniu 22 12 2009r. (jest to regulacja szczególna w stosunku do regulacji art. 817 k.c.)

Dlatego trafnie podnosi apelacja, że roszczenie o zapłatę dochodzonego odszkodowania jest roszczeniem terminowym (prawodawca wprost wyznaczył termin jego spełnienia), przez co przy jego dochodzeniu nie ma zastosowania regulacja art. 455 k.c. (ma ona zastosowanie tylko w przypadku, gdy „termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania”), w konsekwencji czego pozwana - będąc fachowym podmiotem działającym na rynku ubezpieczeń - powinna była wypłacić poszkodowanemu całość należnego mu od niej odszkodowania do dnia 21 01 2010r.

Z tego obowiązku pozwana się nie wywiązała i tym samym powódce

- stosownie do regulacji art. 481 § 1 i 2 k.c. – należą się od niej odsetki za opóźnię się w spełnieniu tego świadczenia.

Zwrócić jednak należy uwagę, że przewidziane w tej regulacji odsetki ustawowe spełniają trzy funkcje: stanowią wynagrodzenie za korzystanie przez dłużnika z należnych wierzycielowi pieniędzy, dyscyplinują wierzyciela w terminowym spełnieniu świadczenia oraz waloryzują nominalną wysokość świadczenia z powodu spadku jego wartości wywołanego inflacją.

Wysokość należnego powódce (wcześniej poszkodowanemu) od pozwanej odszkodowania została formalnie ustalona według cen obowiązujących

w dacie wyrokowania (faktycznie według cen obowiązujących w dacie sporządzenia opinii, które jednak nie różnią się zasadniczo od cen obowiązujących

w chwili wyrokowania) i uwzględnia ona spadek siły nabywczej pieniądza występujący od chwili wymagalności odszkodowania do czasu wyrokowania.

Poszkodowany nie kwestionował wysokości otrzymanego odszkodowania i pozwana miała uzasadnione podstawy sądzić, że jego wysokość w pełni go satysfakcjonuje.

Równocześnie jak trafnie zauważył Sąd pierwszej instancji z żądaniem zapłaty jego pozostałej części do pozwanej zwróciła się dopiero powódka

w sierpniu 2012r., tj. po upływie ponad 2 lat po otrzymaniu przez poszkodowanego w postępowaniu likwidacyjnym odszkodowania i po upływie ponad 1 roku

i 8 miesięcy od dokonanej przez niego na rzecz powódki cesji wierzytelności,

co należy traktować jako dorozumiane zrzeczenie się przez nich z korzyści wynikających z korzystania z pieniędzy uzyskanych w wyniku zapłaty odszkodowania.

Powódka dochodząc odsetek ustawowych nie wskazał przy tym żadnej okoliczności tłumaczącej jej opóźnienie w zgłoszeniu pozwanej żądania zapłaty nieuiszczonej części odszkodowania, co świadczy o tym, iż wykorzystując uzasadnione przeświadczenie pozwanej, że w pełni zaspokoiła ona roszczenia poszkodowanego celowo zwlekała z dochodzeniem nieuiszczonej części odszkodowania w celu uzyskania od pozwanej dodatkowej korzyści w postaci odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie pełnego odszkodowania.

Z tych też względów dochodzenie przez powódkę od pozwanej spornych odsetek ustawowych należy uznać za czynienie przez powódkę z przynależnego jej prawa użytku sprzecznego ze jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem (nie spełnia ono wskazanych powyżej funkcji roszczenia o zapłatę odsetek ustawowych za opóźnienie się dłużnika w zapłacie świadczenia) oraz równocześnie za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (za sprzeczne z tymi zasadami należy bowiem uznać dążenie powódki do uzyskania korzyści finansowych kosztem powódki przez wyzyskiwania jej wadliwego - wywołanego zachowaniem poszkodowanego - przeświadczenia o całkowitym zaspokojeniu roszczeń poszkodowanego).

Dlatego w tej części wniesienie przez powódkę powództwa nie może być uważane za wykonywanie przez nią przynależnych jej prawa - w rozumieniu art. 5 zd. 2 k.c. – wobec czego z mocy tej regulacji powódce nie przysługuje ochrona prawna.

Pomimo odmiennego uzasadnienia Sądu Rejonowego znalazło to ostatecznie prawidłowe odzwierciedlenie w zaskarżonym wyroku i w tej części apelacja jest bezzasadna.

Powódka utrzymała się w swych żądaniach w 13,3 %, stąd też

nie można uznać, że pozwana uległa tylko co do nieznacznej części swego żądania, co stosownie do regulacji art. 100 zd. 1 k.p.c. obligowało Sąd pierwszej instancji do stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu.

W tej zatem części apelacja jest uzasadniona, co prowadziło do zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia o kosztach procesu przez zasądzenie z tego tytułu od powódki na rzecz pozwanej kwoty 1.582,50zł.

Reasumując, zaskarżony wyrok był wadliwy w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu i dlatego zmieniono go w sposób określony

w pkt. 1 sentencji w oparciu o regulację art. 386 § 1 k.p.c., a w pozostałym zakresie apelację powódki jako bezzasadną oddalono na mocy regulacji

art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosując regulację art. 98 § 1 k.p.c. i § 12 ust. 1 pkt 1 i § 6 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 09 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490), biorąc pod uwagę, iż powódka w zasadniczej części apelacji w całości uległa w postępowaniu odwoławczym, wobec czego powinna zwrócić pozwanej poniesione przez nią w tym postępowaniu koszty zastępstwa przez fachowego pełnomocnika.

SSR (del.) Marcin Rak SSO Leszek Dąbek SSO Tomasz Tatarczyk