Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Krystyna Hadryś

Sędzia SO Gabriela Sobczyk

Sędzia SR (del.) Anna Hajda (spr.)

Protokolant Aneta Puślecka

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa D. S.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 16 października 2013 r., sygn. akt I C 1608/12

1  oddala apelację;

2  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.200 zł (tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Anna Hajda SSO Krystyna Hadryś SSO Gabriela Sobczyk

Sygn. akt III Ca 53/14

UZASADNIENIE

Powódka domagał się od pozwanej kwoty 5.000 zł tytułem odszkodowania oraz 17.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od 15 sierpnia 2011r. oraz zasądzenia kosztów procesu. Uzasadniając swoje żądanie wskazała, że 10 czerwca 2011r. doszło do wypadku komunikacyjnego, w następstwie którego zmarła jego siostra – A. S.. Sprawca wypadku był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej u pozwanej, która po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego wypłaciła powodowi zadośćuczynienie w kwocie 15.000 zł. Powód podkreślał, że do chwili obecnej nie może pogodzić się ze śmiercią siostry, w wypłacona suma jest niewystarczająca.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania. Uznała co do zasady swoją odpowiedzialność. Podniosła jednak, ze suma wypłaconego już powodowi zadośćuczynienia odpowiadała doznanej krzywdzie. Zakwestionowała przy tym zasadność żądania pozwu odnośnie odsetek.

Pismem z dnia 9 kwietnia 2013r. powód rozszerzył żądanie wnosząc o zasądzenie na jego rzecz 45.000 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od kwoty 5.000 zł od dnia 15 sierpnia 2011r., a od kwoty 40.000 zł od dnia rozszerzenia powództwa do dnia zapłaty.

Pozwana wniosła o oddalenie żądania również, co do rozszerzonego powództwa argumentując, że jest ono wygórowane, a wypłacona dotychczas kwota realizuje cele wyznaczone przez art. 446 § 4 kc i stanowi odpowiednią kompensatę pieniężną.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 16 października 2013r. Sąd Rejonowy zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 25.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20 października 2011r. W pozostałym zakresie powództwo oddalił. Nadto nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa od powoda kwotę 1.055 zł, a od pozwanej 1.305 zł tytułem nieuiszczonych wydatków oraz opłaty. Koszty postępowania wzajemnie zniósł.

Rozstrzygnięcie zapadło przy ustaleniu, że w dniu 10 czerwca 2011r. kierujący pojazdem marki H. (...) o nr rej. (...) D. Ż. stracił panowanie nad pojazdem i uderzył w drzewo. W wyniku zdarzenia siostra powoda – A. S., podróżująca jako pasażerka, doznała poważnych obrażeń ciała, które doprowadziły do jej śmierci. Sprawca wypadku był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej u pozwanej. Powód poinformował pozwaną o szkodzie pismem z 8 lipca 2011r. wzywając do zapłaty 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego pozwana wypłaciła powodowi kwotę 15.000 zł.

Nadto Sąd ustalił, że zmarła A. S. mieszkała wspólnie z matką i rodzeństwem, w tym młodszym o 6 lat powodem, który w chwili zdarzenia miał 11 lat. Między rodzeństwem istniała bliska więź. Siostra pomagała mu w nauce, była powierniczką jego sekretów. Na jej śmierć powód zareagował bardzo gwałtownie krzykiem. Następnie przez kilka dni nie rozmawiał z nikim, zaczął mieć koszmary senne. Pojawiły się u niego kłopoty z zasypianiem, ale także z nauka oraz dolegliwości bólowe o charakterze psychosomatycznym. Powód stał się apatyczny i płaczliwy. Przez pół roku powód był objęty indywidualną terapią psychologiczną wzmacniająca sferę emocjonalną, a następnie terapia zbiorową. Uczestniczył również w spotkaniach grupy wsparcia dla dzieci, co wywarło na nim pozytywny skutek, choć w dalszym ciągu wymaga pomocy psychologicznej.

Aktualnie powód ma 12 lat. Z rodzeństwa pozostał mu starszy o 8 lat brat, który po skończeniu szkoły trafił do zakładu karnego. W środowisku szkolnym D. S. jest bardzo lubiany. Nie sprawia problemów wychowawczych.

Przyjmując powyższe ustalenia za podstawę faktyczną rozstrzygnięcia i wskazując na treść art. 446 § 4 kc Sąd Rejonowy uznał powództwo za uzasadnione. Ustalając wysokość należnego powodowi zadośćuczynienia Sąd oparł się na dyspozycji wskazanego przepisu i po uwzględnieniu okoliczności sprawy, które miały wpływ na rozmiar doznanej, zwłaszcza fakt bliskich więzi i relacji łączących go ze zmarłą siostrą, która była jego powierniczką i częściowo zastępowała mu matkę. Podkreślając gwałtowną reakcję powoda na śmierć siostry oraz konieczność późniejszego otoczenia go specjalistyczną opieką psychologiczną, a także wskazując na znaczną intensywność i nasilenie cierpień Sąd doszedł do przekonania, że dostatecznym ekwiwalentem pieniężnym będzie łącznie 40.000 zł., co skutkowało zasądzeniem na jego rzecz dodatkowej kwoty 25.000 zł. W ocenie Sądu pierwszej instancji tak ustalona wysokość zadośćuczynienia jest adekwatna do intensywności krzywdy, której doznał w związku z wypadkiem, w którym śmierć poniosła jego starsza siostra. O odsetkach orzeczono mając na uwadze treść art. 817 § 1 i 2 kc, zasądzając je od dnia następnego po dacie wydania przez ubezpieczyciela oświadczenia, co do wysokości przyznanego powodowi zadośćuczynienia. Odsetki od rozszerzonego żądania zasądzono od dnia jego zgłoszenia. Koszty procesu rozliczono w oparciu o art. 100 kpc wzajemnie je znosząc.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana, zaskarżając go w części, tj. w punkcie pierwszym, co do kwoty 20.000 zł oraz co do kosztów procesu. Zarzuciła naruszenie prawa materialnego, a to art. 446 § 4 kc przez niewłaściwą wykładnię i w rezultacie przyjęcie, że adekwatną do rozmiaru cierpień, bólu i krzywdy, których doznał powód w związku ze śmiercią siostry jest kwota 40.000 zł, a w konsekwencji zasądzenie na jego rzecz dalszej kwoty 25.000 zł. nadto pozwana zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, a to art. 233 § 1 kpc przez przekroczenie swobodnej oceny dowodów i uznanie, że zadośćuczynienie w łącznej wysokości 40.000 zł jest odpowiednie do skutków, jakie spowodował. W oparciu o tak podniesione zarzuty pozwana domagała się zmiany zaskarżonego wyroku przez zasądzenie kwoty 5.000 zł w miejsce 25.000 zł i kosztów postępowania za obie instancje. Względnie wnosiła o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając mu orzeczenie o kosztach postępowania za obie instancje.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podnosił, że wysokość zadośćuczynienia winna przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość, gdyż ma na celu przezwyciężenie przykrych doznań związanych ze śmiercią najbliższego członka rodziny.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej nie mogła odnieść skutku.

Sąd Okręgowy podziela i uznaje za swoje ustalenia faktyczne i prawne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, uznając, iż nie ma potrzeby ich szczegółowego ponownego przytaczania, ponieważ ustalenia te znajdują oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Dowody te Sąd, wbrew twierdzeniom pozwanej, ocenił w granicach zakreślonych przepisem art. 233 § 1 kpc.

Wszystkie okoliczności faktyczne wskazane przez Sąd w motywach zaskarżonego orzeczenia znajdują oparcie w materiale dowodowym i nie zostały skutecznie podważone przez apelującego. Małoletni powód był bratem zmarłej A. S.. Rodzeństwo było ze sobą bardzo zżyte, pozostawali ze sobą w bliskiej rodzinnej relacji. Zmarła interesowała się powodem, jego wynikami w nauce, niejednokrotnie zastępowała mu matkę, była powierniczką jego problemów.

Sąd Rejonowy trafnie ustalił także stan zdrowia powoda w oparciu o dopuszczony dowód z opinii biegłego z zakresu psychologii ustalając, że śmierć siostry A. S. była dla niego bardzo silnym przeżyciem emocjonalnym, które doprowadziło do konieczności skorzystania z pomocy psychologów. U powoda pojawiły się kłopoty ze snem, zachwianie wiary. Śmierć siostry odbiła się również na osiąganych wynikach w nauce. Dopiero obecnie u powoda stopniowo następuje powrót do równowagi emocjonalnej. Niemniej nadal doświadcza on smutku i przygnębienia, które nasilać się mogą w okresach świątecznych, rocznicach śmierci oraz w innych ważnych dla małoletniego chwilach jego życia.

Należy przy tym zauważyć, że ocena wpływu okoliczności faktycznych na wysokość zadośćuczynienia może być rozpatrywana jedynie w ramach zarzutu niewłaściwego zastosowania art. 446 § 4 kc. Jej ewentualna wadliwość nie może zaś świadczyć o naruszeniu zasady swobodnej oceny dowodów uregulowanej w przepisie art. 233 § 1 kpc. Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy nie znalazłszy podstaw do zakwestionowania dokonanej przez sąd pierwszej instancji oceny dowodów, uznał bezzasadność pierwszego z podniesionych w apelacji zarzutów.

Na tle przytoczonych ustaleń faktycznych nie można także podzielić zarzutu apelacji, że zadośćuczynienie zostało ustalone w wygórowanej wysokości. W ocenie Sądu Okręgowego apelacja nie zawiera przekonywujących argumentów, które pozwoliłyby na stwierdzenie nieodpowiedniości zasądzonego zadośćuczynienia. Podkreślić przy tym należy, że zgodnie z obowiązującym orzecznictwem Sądu Najwyższego, Sąd Odwoławczy może ingerować w rozstrzygniecie Sądu pierwszej instancji, dotyczące wysokości przyznanego zadośćuczynienia, tylko wówczas, gdy jego wysokość jest rażąco zawyżona bądź zaniżona. W niniejszej sprawie nie można takiej dysproporcji pomiędzy zadośćuczynieniem przyznanym powodowi, a zadośćuczynieniem mu obiektywnie należnym dostrzec. Sąd Rejonowy ustalając wysokość zadośćuczynienia rozpoznawał roszczenie mając na uwadze więź łączącą powoda ze zmarłą siostrą A. S. oraz mając na uwadze pozostałe okoliczności mające wpływ na wysokość zadośćuczynienia. Mając na uwadze te okoliczności Sąd orzekający trafnie zasądził na rzecz poszkodowanego kwotę dodatkowych 25.000zł.

Sąd Okręgowy uważa, iż w apelacji brak jest argumentów wykazujących dysonans pomiędzy poprawnie sformułowanymi przesłankami wpływającymi na wysokość zadośćuczynienia w ujęciu ogólnym, a zindywidualizowanymi przesłankami dotyczącymi konkretnej sytuacji powoda. Sąd Rejonowy prawidłowo wskazał przesłanki mające wpływ na wysokość zadośćuczynienia i odniósł jej do zaistniałego stanu faktycznego, w szczególności prawidłowo oceniając bliskość więzi między zmarłą a powodem oraz stopień w jakim jej śmierć odbiła się na psychice małoletniego.

Podkreślić należy, że zakresem odszkodowania na podstawie art. 446 § 4 kc objęty jest uszczerbek niemajątkowy doznany przez najbliższych członków rodziny zmarłego, w następstwie jego śmierci, wskutek uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Kompensacie podlega zatem doznana krzywda, a więc w szczególności cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższego członka rodziny. Przy określaniu wysokości zadośćuczynienia znajomość poziomu życia pokrzywdzonego i społeczeństwa powinna służyć ustaleniu zakresu potrzeby i pragnień pokrzywdzonego, których kompensata sprawi mu satysfakcję. Nie ma natomiast żadnych szczególnych podstaw do miarkowania zadośćuczynienia, a za "odpowiednią sumę" należy uznać świadczenie odpowiadające wielkości wyrządzonej krzywdy

Wskazać zatem należy, iż kwestią podstawową dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy jest rozmiar cierpień, rozmiar doznanej krzywdy, która u powoda przybrała postać silnie przeżywanej żałoby, która wpłynęła na jego zdrowie psychiczne, rozwój emocjonalny i życie rodzinne. Z opinii biegłego sądowego wynika w sposób nie budzący wątpliwości, iż zaburzenia emocjonalne małoletniego powoda miały i nadal mają związek z traumatycznym dla niego wydarzeniem, jakim była śmierć siostry. Rozmiar tych cierpień został przez Sąd pierwszej instancji oceniony w sposób prawidłowy, a apelacja nie zawiera przekonywujących argumentów, które mogły by tę ocenę podważyć. W szczególności pozwana nie wskazuje, jakie argumenty mają świadczyć o nieodpowiedniości zasądzonej kwoty w stosunku do aktualnej stopy życiowej społeczeństwa. Wszystko to czyni zarzut naruszenia art. 446 § 4 kc chybionym.

Podzielając zatem motywy, leżące u podstaw zaskarżonego orzeczenia, Sąd Okręgowy oddalił apelację jako nieznajdującą usprawiedliwionych podstaw prawnych (art. 385 kpc). O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w oparciu o art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 98 kpc i § 6 pkt 5 i § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013r., poz. 461 j. t.).

SSR(del.) Anna Hajda SSO Krystyna Hadryś SSO Gabriela Sobczyk