Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA– Marek Podogrodzki

Sędzia SA– Anna Orłowska (spr.)

Sędzia SO del. – Maja Smoderek

Protokolant: – sekr. sądowy Mariola Frąckiewicz

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2013 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa (...) w P.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G.

o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z dnia 7 maja 2012 r.

sygn. akt XVII AmC 2598/10

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od (...) w P. na

rzecz (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G. kwotę 270 zł (dwieście siedemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VI ACa 1323/12

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 2 września 2010 roku powód - (...) z siedzibą w P. wniósł o uznanie za niedozwolone i zakazanie wykorzystywania przez pozwanego - (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G. w obrocie z konsumentami postanowienia wzorca umowy o nazwie „Regulamin Programu (...) o następującej treści:

„Bank zastrzega sobie prawo zmiany niniejszego Regulaminu [...].".

Zdaniem powoda, wzorzec umowy stosowany przez pozwanego jest rażąco sprzeczny z dobrymi obyczajami i narusza uzasadnione interesy konsumentów.

W opinii powoda zakwestionowana klauzula powinna zostać uznana za niedozwoloną, gdyż w sposób sprzeczny z prawem upoważnia bank do jednostronnego wprowadzania dowolnych zmian do regulaminu wiążącego konsumentów, bez wskazania jakichkolwiek ważnych przyczyn do takiego działania.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 7 maja 2012r. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oddalił powództwo, rozstrzygnął o kosztach postępowania oraz zarządził publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt Skarbu Państwa.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o stan faktyczny ustalony w sposób następujący:

Pozwany - (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w G. prowadzi działalność gospodarczą m.in. w zakresie świadczenia usług bankowych na rzecz konsumentów.

Bezsporne jest, że pozwany posługuje się w obrocie z konsumentami wzorcem umownym o nazwie „Regulamin Programu (...)", który zawiera zakwestionowane przez powoda postanowienie o następującej treści: „Bank zastrzega sobie prawo zmiany niniejszego Regulaminu [...].".

W oparciu o powyższe Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Analizując zakwestionowane przez powoda postanowienie w oparciu o kryteria określone w art. 385 ¹ k.c., nie budziło wątpliwości Sądu Okręgowego, że konsumenci nie mieli wpływu na jego treść, a zatem należało uznać, że nie było ono z nimi uzgadniane indywidualnie.

Przedmiotowe postanowienie nie dotyczy także, zdaniem Sądu I instancji, głównego świadczenia stron umowy. W niniejszym przypadku mogłyby to być bowiem: ze strony pozwanej - świadczenie usług bankowych na rzecz klientów (konsumenci), ze strony zaś konsumenta - zapłata wynagrodzenia za świadczone przez pozwanego usługi.

W ocenie Sądu Okręgowego powód, mimo spoczywającego na nim ciężaru udowodnienia, że zakwestionowane postanowienie umowne kształtuje prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy, nie podołał temu zadaniu. Powód nie wskazał jaka norma dobrego obyczaju została naruszona, bądź zagrożona poprzez zakwestionowane postanowienie. Nie wykazał nadto w jaki sposób przedmiotowa klauzula godzi w interesy konsumenta i nie udowodnił, jakiego rodzaju interesy konsumenta mogły zostać naruszone kwestionowaną klauzulą. Uzasadnienie powoda sprowadza się do lakonicznego stwierdzenia, że zakwestionowane przez niego postanowienie stanowi niedozwoloną klauzulę abuzywną i powinna zostać uznana za niedozwoloną, gdyż w sposób sprzeczny z prawem upoważnia bank do jednostronnego wprowadzania dowolnych zmian do regulaminu wiążącego konsumentów, bez wskazania jakichkolwiek ważnych przyczyn do takiego działania.

Niemniej jednak, rozpoznając sprawę i odnosząc się do prezentowanego stanowiska powoda Sąd I instancji stwierdził, iż nie dopatrzył się w treści zakwestionowanego postanowienia naruszenia interesów konsumentów, ani też jego sprzeczności z dobrymi obyczajami. Sąd Okręgowy zważył w tym zakresie, że „Regulamin Programu (...)" reguluje stosunki pomiędzy pozwanym a jego kontrahentami w taki sposób, że pozwany jest zobowiązany do stałego określonego zachowania się w przypadku zmiany postanowień Regulaminu. Ponadto, zgodnie z dalszą treścią § 21 przedmiotowego wzorca umownego, o zmianie Regulaminu Bank powiadomi klienta z 30-dniowym wyprzedzeniem, zaś zmiany zasad funkcjonowania Programu jak i warunków cenowych produktów oferowanych w ramach Programu będą ogłaszane w oddziałach i na stronie internetowej. Konsument może zatem w tym przypadku, w terminie określonym w zawiadomieniu o zmianie Regulaminu złożyć pisemne oświadczenie o odmowie przyjęcia proponowanych zmian, co powoduje rozwiązanie zawartej umowy z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Sąd Okręgowy stwierdził, że stosunek prawny łączący konsumenta z Bankiem ma charakter ciągły w rozumieniu art. 384 ^{( 1)} k.c. Zgodnie zatem z treścią tego przepisu, treść takiego stosunku prawnego może być zmieniana w trakcie jego trwania, o ile zostaną zachowane wymagania określone w art. 384 k.c., a strona nie wypowie zawartej umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia. Przepis ten pozwala zatem proponentowi (pozwany) zmodyfikować istniejący stosunek obligacyjny w drodze wydania nowych postanowień wzorca umownego, pozostawiając adherentowi (konsument) wybór między akceptacją takiej modyfikacji a wypowiedzeniem zobowiązania w najbliższym jego terminie. W tym kontekście, zapis o treści „Bank zastrzega sobie prawo zmiany niniejszego Regulaminu [...]." ma charakter wyłącznie deklaratywny i potwierdza prawa i obowiązki wynikające z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa. Przedmiotowa klauzula informuje jedynie, że stosowany przez pozwanego Regulamin może ulec zmianie. Brak jest zatem w ocenie Sądu I instancji podstaw do uznania, że zapis ten jest sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interes konsumentów.

Apelację od wyroku złożył powód zaskarżając orzeczenie w całości, zarzucając rozstrzygnięciu naruszenie w szczególności art. 385 ¹ § 1 k.c. przez jego bezpodstawne zastosowanie w niniejszej sprawie polegające na błędnym przyjęciu, że sporna klauzula umowna nie stanowi klauzuli abuzywnej. Skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia - przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Argumentując swoje stanowisko wskazał, iż wniósł o uznanie za niedozwolone klauzul umownych o treści „Bank zastrzega sobie prawo zmiany niniejszego Regulaminu (…)” (§ 21 Regulaminu), oraz „Zmiany zasad funkcjonowania Programu (...) jak i warunków cenowych produktów oferowanych w ramach Programu będą ogłaszane w Oddziałach i na stronie internetowej Banku.” (§ 21 Regulaminu). Pierwsza klauzula w sposób sprzeczny z prawem upoważnia bank do jednostronnego wprowadzenia dowolnych zmian do regulaminu wiążącego konsumentów, bez wskazania jakichkolwiek ważnych przyczyn do takiego działania, druga zaś nie respektuje wymogu należytego indywidualnego powiadamiania konsumentów o wprowadzonych zmianach.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż żądanie objęte powództwem dotyczyło jedynie zbadania abuzywności klauzuli umownej o treści „Bank zastrzega sobie prawo zmiany niniejszego Regulaminu (…)” (§ 21 Regulaminu). Z twierdzeń pozwu wynika przy tym jednoznacznie, iż jedynie w zacytowanym fragmencie § 21 Regulaminu powód upatruje abuzywności, uzasadniając, iż zapis ten upoważnia bank do jednostronnego wprowadzania zmian do regulaminu wiążącego konsumentów bez wskazywania jakichkolwiek ważnych przyczyn do takiego działania. Kwestionowanie w apelacji dalszego postanowienia umownego, zawartego także w treści § 21 Regulaminu ze wskazaniem, iż nie respektuje ono wymogu należytego indywidualnego powiadamiania konsumentów o wprowadzonych zmianach, nie mogło podlegać badaniu przez Sąd Apelacyjny, zgodnie z dyspozycją art. 383 k.p.c. Argumentacja ta odnosiła się bowiem w istocie do nowego żądania, nie objętego powództwem.

Przechodząc do oceny abuzywności przytoczonej w pozwie klauzuli umownej, Sąd Apelacyjny podzielił w całości ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne Sądu I instancji. Kwestionowane postanowienie umowne o treści „Bank zastrzega sobie prawo zmiany niniejszego Regulaminu (…)” niewątpliwie nie narusza dyspozycji art. 385 ¹ k.c., co zarzucał skarżący. Słusznie stwierdził Sąd Okręgowy, iż brak jest podstaw by uznać, iż analizowana klauzula kształtowała prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Zapis ten wyraża bowiem jedynie uprawnienie do modyfikacji trwającego stosunku umownego o charakterze ciągłym, co stanowi w istocie powtórzenie uprawnienia wynikającego z dyspozycji art. 384 ¹ k.c. Konsumentowi zagwarantowano przy tym uprawnienie do wypowiedzenia umowy.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik sporu (art. 98 k.p.c.) obciążając nimi w całości stronę przegrywającą – powoda. Na wysokość ustalonych kosztów procesu składało się wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika ustanowionego przez pozwanego w kwocie 270 zł zgodnie z § 14 ust. 3 pkt 2 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2002.163.1349) w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 stycznia 2013 r. zmieniającego Rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.145).