Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

dnia 4 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: SSA Elżbieta Uznańska

Sędziowie: SSA Piotr Rusin

SSA Grzegorz Krężołek

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2012 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi J. H.

na przewlekłość postępowania w sprawie II Ca 439/12 Sądu Okręgowego w Krakowie Wydział II Cywilny-Odwoławczy

postanawia:

1.  stwierdzić przewlekłość postępowania w sprawie o sygn. akt II Ca 439/12 Sądu Okręgowego w Krakowie, Wydział II Cywilny-Odwoławczy, w okresie od 9 marca 2012 r. do 23 lipca 2012 r.

2.  przyznać skarżącemu J. H. od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie sumę pieniężną w wysokości 2 000 złotych (dwóch tysięcy złotych),

3.  w pozostałym zakresie skargę oddalić,

4.  zwrócić skarżącemu J. H. kwotę 100 złotych, wniesioną tytułem opłaty od skargi,

5.  oddalić wniosek o zasądzenie od Skarbu Państwa kosztów postępowania.

sygn. akt I S 83/12

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 4 września 2012 r.

W dniu 26 lipca 2012 r. J. H. złożył skargę na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki dotyczącą postępowania w sprawie o sygn. akt II Ca 439/12 rozpoznawanej przed Sądem Okręgowym w Krakowie Wydział II Cywilny-Odwoławczy.

W uzasadnieniu skargi skarżący podniósł, że w dniu 9 grudnia 2011 r. złożył apelację od postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie Wydział I Cywilny, sygn. akt I Ns 261/11/P, w części dotyczącej terminu oraz ilości rat spłat zasądzonych od uczestnika W. H. na rzecz wnioskodawcy J. H.. W dniu 16 grudnia 2011 r. skarżący został wezwany do uzupełnienia braków fiskalnych apelacji poprzez uiszczenie opłaty. Do wezwania tego skarżący zastosował się w terminie. W dniu 1 marca 2012 r. pełnomocnik skarżącego odebrał pismo pełnomocnika uczestnika W. H. z dnia 7 lutego 2012 r., w którym uczestnik ustosunkował się do treści złożonej apelacji. Z informacji uzyskanych przez skarżącego wynika, że w Sądzie Okręgowym w Krakowie Wydział II Cywilny-Odwoławczy jego sprawie nadano sygnaturę II Ca 439/12, jednakże do chwili złożenia skargi pełnomocnik skarżącego nie otrzymał z Sądu Okręgowego w Krakowie żadnej informacji dotyczącej tej sprawy, w szczególności nie został poinformowany o terminie planowanej rozprawy apelacyjnej.

Skarżący wniósł o: 1) stwierdzenie, że w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Krakowie Wydział II Cywilny-Odwoławczy, sygn. akt II Ca 439/12, dotyczącym apelacji J. H. od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie Wydział I Cywilny, sygn. akt I Ns 261/11/P, nastąpiła przewlekłość postępowania, 2) przyznanie od Skarbu Państwa na rzecz skarżącego kwoty 10 000 zł (dziesięć tysięcy złotych) i 3) zasądzenie od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na skargę Wiceprezes Sądu Okręgowego w Krakowie wniósł o jej oddalenie, wskazując iż sprawa o sygn. akt II Ca 439/12 prowadzona jest bez zbędnej zwłoki. W uzasadnieniu podniósł, że akta sprawy wraz z apelacją wpłynęły do Wydziału II Sądu Okręgowego w Krakowie w dniu 23 lutego 2012 r. Ich wstępną kontrolę przeprowadzono w dniu 15 maja 2012 r., a w dniu 23 lipca 2012 r. wyznaczony został na dzień 18 września 2012 r. termin rozprawy apelacyjnej. Wyznaczenie wcześniejszego terminu nie było możliwe ze względu na stan zaległości spraw w kategorii Ca i okres urlopowy w miesiącach lipiec-sierpień. Wiceprezes Sądu Okręgowego w Krakowie powołał się również na znaczny wzrost wpływu spraw Ca w 2011 r. (7%) i jeszcze większy wzrost wpływu sprawy Cz (26,5%), co istotnie zwiększyło obciążenie sędziów orzekających w Wydziale II Cywilnym-Odwoławczym, a zwłaszcza przewodniczącego tego Wydziału, i spowodowało wydłużenie okresu oczekiwania na rozpoznanie środka odwoławczego (średnio oczekiwanie na załatwienie sprawy Ca w 2011 r. wynosiło 5,3 miesiąca). W tym stanie rzeczy, aby przyspieszyć rozpoznawanie spraw w Wydziale II Cywilnym-Odwoławczym konieczne jest wsparcie kadrowe Wydziału. Przedstawione okoliczności, zdaniem Wiceprezesa Sądu Okręgowego w Krakowie, wskazują na to, że opóźnienie w wyznaczeniu terminu rozprawy nie jest efektem opieszałości czy zaniedbań, ale wynikiem niezależnych od pracowników sądu okoliczności.

Sąd Apelacyjny, rozpatrując skargę wniesioną przez J. H., ustalił co następuje:

Postanowieniem z dnia 17 listopada 2011 r., sygn. akt I Ns 261/11/P, Sąd Rejonowy dla Krakowa-Podgórza w Krakowie, po ustaleniu składu spadku po zmarłej M. H. i zmarłym F. H., dokonał jego działu w ten sposób, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...)położonego w budynku nr (...) przy ul . (...) w K., pozostające w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w K. wraz z wkładem budowlanym o łącznej wartości 302 823 zł przyznał uczestnikowi W. H. i tytułem spłaty zasądził od tego uczestnika na rzecz wnioskodawcy J. H. kwotę 100 941 zł płatną w trzech ratach: pierwsza rata w wysokości 50 000 zł płatna do 31 grudnia 2011 r., druga w wysokości 25 471 zł płatna do dnia 30 czerwca 2012 r. i trzecia w wysokości 25 470 zł płatna do 31 grudnia 2012 r. z zastrzeżeniem odsetek ustawowych w wypadku opóźnienia w zapłacie którejkolwiek z rat. W dniu 7 grudnia 2011 r. (data nadania przesyłki pocztowej) wnioskodawca J. H. złożył apelację od postanowienia z dnia 17 listopada 2011 r., przy czym uprzednio nie wnosił o uzasadnienie tego postanowienia. W apelacji zakwestionował jedynie przyjęty przez sąd I instancji sposób rozłożenia na raty przyznanej mu tytułem spłaty kwoty, domagając się, aby uczestnik W. H. spłacił go w dwóch ratach po 50 000 zł, z których pierwsza zostanie uiszczona do dnia 31 grudnia 2011 r., a druga do dnia 31 marca 2012 r., przy czym do każdej z rat winny być doliczone odsetki ustawowe od dnia 17 listopada 2011 r. W dniu 22 grudnia 2011 r. pełnomocnik wnioskodawcy odebrał wezwanie z dnia 16 grudnia 2011 r. do uzupełnienia braków wniesionej apelacji poprzez uiszczenie od niej opłaty w wysokości 500 zł. Żądana kwota wpłynęła na konto Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie w dniu 23 grudnia 2011 r. Po sporządzeniu uzasadnienia zaskarżonego postanowienia z dnia 17 listopada 2011 r. i przesłaniu odpisów apelacji uczestnikom postępowania w dniu 23 lutego 2012 r. akta sprawy I Ns 261/11/P wraz z apelacją zostały przekazane Sądowi Okręgowemu w Krakowie Wydział II Cywilny-Odwoławczy. W dniu 2 marca 2012 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa-Podgórza w Krakowie przekazał dodatkowo pismo uczestnika W. H. datowane na dzień 7 lutego 2012 r., ale wysłane w dniu 28 lutego 2012 r., w którym uczestnik ustosunkował się do treści zarzutów apelacji. W dniu 23 lipca 2012 r. Przewodniczący Wydziału II Cywilnego-Odwoławczego Sądu Okręgowego w Krakowie przydzielił sprawę II Ca 439/12 do referatu konkretnego sędziego i wyznaczył na dzień 18 września 2012 r. termin rozprawy apelacyjnej, o czym strony zostały zawiadomione pismem nadanym w dniu 26 lipca 2012 r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Skarga należy uznać za uzasadnioną.

Stosownie do art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004 roku, Nr 179, poz.1843, ze zm.) – dalej jako „ ustawa o skardze na przewlekłość”, strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Z kolei w ust. 2 art. 2 omawianej ustawy sformułowano bardziej szczegółowe kryteria pozwalające na ocenę, czy w danej sprawie doszło do przewlekłości postępowania sądowego. Zgodnie z tym przepisem o przewlekłości postępowania lub jej braku decyduje w głównej mierze terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty, jednakże przy ocenie, czy dana sprawa jest rozpoznawana w sposób przewlekły, należy mieć na względzie jej konkretne okoliczności takie jak: stopień faktycznej i prawnej zawiłości, charakter sprawy, znaczenie sprawy (tj. jej rozstrzygnięcia) dla interesów skarżącego, a także zachowanie się stron w toku postępowania, w szczególności tej, która wniosła skargę na przewlekłość.

Podkreślenia wymaga okoliczność, że ocena przewlekłości musi być dokonywana w relacji do czasu trwania całego postępowania, przy czym sama długość postępowania nie przesądza jeszcze o tym, iż jest ono przewlekłe. Konieczne jest tym samym wskazanie na konkretne długotrwałe i nieuzasadnione zaniechanie sądu, względnie na dokonywanie czynności w sposób nieefektywny albo na działania, które jedynie pozorują podejmowania czynności w sprawie. W niniejszej sprawie nie budzi większej wątpliwości stwierdzenie, że czynność polegająca na wyznaczeniu terminu rozprawy apelacyjnej została podjęta ze znacznym opóźnieniem. Wskazywany przez Wiceprezesa Sądu Okręgowego w Krakowie znaczny wzrost wpływu spraw nie usprawiedliwia bowiem w żadnym stopniu sytuacji, w której strona przez pięć miesięcy nie otrzymała jakiejkolwiek informacji z sądu odwoławczego o swojej sprawie. Czynności związane ze wstępną kontrolą środka odwoławczego i wyznaczeniem terminu rozprawy apelacyjnej nie są, obiektywnie rzecz ujmując, w żadnej sprawie na tyle absorbujące i trudne, aby nie mogły być wykonane w terminie jednego do dwóch tygodni. Należy też zwrócić uwagę, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem państwo ma obowiązek zapewnienia w miarę sprawnego działania wymiaru sprawiedliwości w każdych warunkach, co oznacza, iż nie może zostać uznana za przekonującą argumentacja dotycząca nagromadzenia spraw w ostatnim okresie i niedoborów kadrowych sądu. Ostatecznie w dniu 23 lipca 2012 r. wyznaczono termin rozprawy apelacyjnej na dzień 18 września 2012 r., co oznacza, iż apelacja w niniejszej sprawie ma szansę być rozpoznana po upływie ok. 7 miesięcy od daty jej wpłynięcia do Sądu Okręgowego w Krakowie. Taki zaś czas oczekiwania na uzyskanie merytorycznego rozstrzygnięcia należy uznać za zbyt długi nawet w kontekście przywołanych przez Wiceprezesa Sądu Okręgowego w Krakowie statystyk dotyczących średniej szybkości rozpoznawania apelacji w 2011 r., kiedy to, zgodnie ze stanowiskiem Wiceprezesa, doszło do znaczącego wzrostu wpływu spraw tego typu. Ze statystyk tych wynika bowiem, że w 2011 r. czas oczekiwania na rozpoznanie apelacji wynosił średnio 5,3 miesiąca. Tymczasem w niniejszej sprawie pierwsza rozprawa apelacyjna została wyznaczona na dzień przypadający po 7 miesiącach od wpływu sprawy do sądu II instancji. Zaznaczyć przy tym należy, że wydłużenie czasu rozpoznania niniejszej sprawy nie znajduje uzasadnienia w jej okolicznościach faktycznych. Trudno bowiem zaprzeczyć, że sprawa niniejsza nie charakteryzuje się znacznym stopniem skomplikowania (zwłaszcza pod względem faktycznym), przez co przygotowanie się do niej (m.in. z uwagi na nieobszerność materiału dowodowego) nie wymaga poświęcenia znacznej ilości czasu. Należy też zauważyć, że żadna ze stron niniejszego postępowania, w szczególności skarżący, swoim zachowaniem nie przyczyniła się do wydłużenia czasu postępowania. Wręcz przeciwnie po stronie skarżącego, który wniósł apelację bez uprzedniego złożenia wniosku o uzasadnienie postanowienia, da się zauważyć dążenie do maksymalnego skrócenia czasu rozpoznania jego sprawy. Jedyną okolicznością sprawy, która mogłaby ewentualnie uzasadniać brak pośpiechu w jej rozpoznaniu, jest jej charakter (dział spadku), który na tle ogólnej sytuacji skarżącego (ustabilizowana sytuacja majątkowa) nie wskazuje na to, aby szybkie rozpoznanie tej sprawy było dla niego bardzo istotną życiowo kwestią. Okoliczność ta nie równoważy jednak w takim stopniu wymienionych wcześniej faktów, które przemawiają za jej szybkim rozpoznaniem, aby uznać, iż sprawa ta winna być rozpoznawana dłużej niż przeciętny czas rozpoznawania apelacji w Wydziale II Cywilnym-Odwoławczym Sądu Okręgowego w Krakowie.

Zaznaczyć natomiast należy, że nie jest uzasadnione stanowisko skarżącego, wedle którego termin oczekiwania na rozpatrzenie apelacji należy liczyć od dnia uzupełnienia braków fiskalnych złożonej apelacji, tj. od dnia 23 grudnia 2011 r. Skarżący pomija bowiem okoliczność, iż przed złożeniem apelacji nie wnosił o sporządzenie uzasadnienia zaskarżonego postanowienia. Tym samym sąd I instancji był zobligowany przygotować takie uzasadnienie po wniesieniu środka odwoławczego, aby umożliwić kontrolę instancyjną wydanego rozstrzygnięcia. Okoliczność ta przyczyniła się wydłużenia postępowania międzyinstancyjnego, jednakże w okolicznościach niniejszej sprawy wydłużenie to należy uznać za usprawiedliwione.

Podsumowując powyższe uwagi stwierdzić należy, że wyznaczenie rozprawy apelacyjnej dopiero w lipcu br. na wrzesień br., a więc w siódmym miesiącu po wpłynięciu apelacji, doprowadziło do sytuacji, w której postępowanie niniejsze toczy się zbył długo. Dlatego też skargę na przewlekłość należało, pomimo pewnych zastrzeżeń, uznać za uzasadnioną.

W ocenie Sądu Apelacyjnego żądanie zapłaty sumy pieniężnej ze środków Skarbu Państwa zasługuje na uwzględnienie tylko co do kwoty 2 000 złotych, albowiem w pozostałym zakresie żądanie to jest znacząco wygórowane i nie przystaje do okoliczności sprawy, w szczególności nie uwzględnia tego, iż stwierdzona przewlekłość postępowania nie ma charakteru rażącego, w związku z czym jej negatywny wpływ na sytuację prawną skarżącego jest ograniczony.

Konsekwencją uwzględnienia skargi jest także zwrot skarżącemu z urzędu opłaty uiszczonej przy jej wnoszeniu.

Nie zasługuje na uwzględnienie wniosek skarżącego o zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego. Z przepisu art. 8 ust. 2 ustawy o skardze na przewlekłość, wynika, że w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu zażaleniowym obowiązujące w postępowaniu, którego skarga dotyczy. Przepisy kodeksu postępowania cywilnego regulujące postępowanie wywołane wniesieniem zażalenia nie zawierają żadnych norm nakazujących rozstrzyganie o kosztach postępowania, w tym kosztach zastępstwa procesowego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 12 ust. 2 i ust. 1, art. 12 ust. 4 oraz art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.