Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie, II Wydział Karny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2012 r. sprawy

W. D.

oskarżonego z art. 284 § 1 k.k. w z art. 12 k.k.

z powodu apelacji wniesionej przez pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp.

z dnia 25 kwietnia 2012 r., sygn. akt II K 38/10

I.  zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy, uznając apelację pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego za oczywiście bezzasadną,

II.  zasądza od oskarżyciela subsydiarnego P.W. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L. na rzecz Skarbu Państwa wydatki za postępowanie odwoławcze i wymierza opłatę w kwocie 200 (dwieście) złotych za drugą instancję,

III.  zasądza od oskarżyciela subsydiarnego P.W. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L. na rzecz oskarżonego W. D. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych z VAT, tytułem pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym.

Piotr Brodniak Andrzej Olszewski Janusz Jaromin

II AKa 17 6/12

UZASADNIENIE

W. D. został oskarżony o to, że w okresie od 22 lutego 2006r. do 21 grudnia 2006r. działając w krótkich odstępach czasu i wykonaniu z góry powziętego zamiaru, dopuścił się przywłaszczenia pieniędzy w łącznej kwocie 175.071,00 zł, czym działał na szkodę P.W. (...) spółka z o.o. z siedzibą w L. reprezentowanego przez S. G. t.j:

-

w dniu 22 lutego 2006r. w L. przywłaszczył kwotę 10.000,00 zł wynikającą z faktury VAT nr (...) z dnia 13.02.2006r., czym działał na szkodę S. G. P.W. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L.

-

w dniu 01 marca 2006r. w I. przywłaszczył kwotę w wysokości 10.000,00 zł wynikającą z faktury VAT nr (...) z dnia 08.02.2006r., czym działał na szkodę S. G. P.W. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L.

-

w dniu 13 marca 2006r. w L. przywłaszczył kwotę 29.280,00 zł wynikającą z faktury VAT nr (...) z dnia 10.03.2006r., czym działał na szkodę S. G. P.W. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L.

-

w dniu 06 kwietnia 2006r. w L. przywłaszczył kwotę 600,00 zł wynikającą z faktury VAT nr (...) z dnia 06.04.2006r., czym działał na szkodę S. G. P.W. (...) Sp. z o. o. z siedzibą w L.

-

w dniu 28 kwietnia 2006r. w L. przywłaszczył kwotę 4.500,00 zł wynikającą z faktury VAT nr (...) z dnia 28.04.2006r., czym działał na szkodę S. G. P.W. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L.

-

w dniu 24 maja 2006r.w L. przywłaszczył kwotę 8.540,00 zł wynikającą z faktury VAT nr (...) z dnia 24.05.2006r., czym działał na szkodę S. G. P.W. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L.

-

w dniu 18 sierpnia 2006r. w K. przywłaszczył kwotę 20.000,00 zł, czym działał na szkodę S. G. P.W. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L.

- w dniu 21 sierpnia 2006r. w L. przywłaszczył kwotę 29.280,00 zł wynikającą z faktury VAT nr (...) z dnia 18.08.2006r., czym działał na szkodę S. G. P.W. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L.

-

w sierpniu 2006r. w L. przywłaszczył kwotę 31.000,00 zł, czym działał na szkodę S. G. P.W. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L.

-

w dniu 18 października 2006r. w L. przywłaszczył kwotę 10.000,00 zł podjętą z konta pomocniczego Spółki z o.o. (...), czym działał na szkodę S. G. P.W. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L.

-

w listopadzie 2006r. w L. przywłaszczył kwotę 29.280,00 zł wynikającą z faktury VAT nr (...) z dnia 07.11.2006r., czym działał na szkodę S. G. P.W. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L.

-

w dniu 22 listopada 2006r. w L. przywłaszczył kwotę 122,00 zł wynikającą z faktury VAT nr (...) z dnia 22.11.2006r., czym działał na szkodę S. G. P.W. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L.

- w dniu 27 listopada 2006r. w L. przywłaszczył kwotę 7.198,00 zł wynikającą z faktury VAT nr (...) z dnia 27.11.2006r., czym działał na szkodę S. G. P.W. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L.

- w dniu 21 grudnia 2006 r. w L. przywłaszczył kwotę 1.400,00 zł wynikającą z faktury VAT nr (...) z dnia 21.12.2006r., czym działał na szkodę S. G. P.W. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w L.

tj. o czyn z art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wlkp. wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2012r. sygn. akt II K 38/10 uniewinnił oskarżonego od zarzucanego mu czynu. Ponadto zasądził od oskarżyciela subsydiarnego P.W. (...) spółki z o.o. z siedzibą w L. na rzecz: oskarżonego W. D. kwotę 4870,80zł tytułem zwrotu kosztów ustanowienia obrońcy; oraz na rzecz Skarbu Państwa kwotę 12417,01 zł tytułem zwrotu poniesionych w sprawie wydatków wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego.

Zaskarżył go w całości na niekorzyść oskarżonego. Wyrokowi temu zarzucił:

1) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia i mający wpływ na treść orzeczenia, poprzez wysnucie z materiału dowodowego sprawy błędnego wniosku, że działanie oskarżonego W. D., polegające na samowolnym pobieraniu wpłat gotówkowych od kontrahentów PW (...) sp. z o.o., zaniechaniu odprowadza­nia pobranej gotówki do kasy spółki oraz na samowolnym dysponowaniu pieniędzmi stano­wiącymi własność spółki (...) nie wyczerpywało znamion przestępstwa, stanowiąc co najwyżej przedmiot rozliczeń cywilnoprawnych pomiędzy spółką a oskarżonym, pomimo iż z materiału dowodowego sprawy w postaci zeznań świadków, w szczególności S. G., a także z opinii biegłych i zgromadzonych dokumentów w sposób oczywisty wynika teza, iż oskarżony dysponował bez uprawnienia i bez podstawy prawnej mieniem cudzym, tj. mieniem PW (...) sp. z o.o. jak własnym, wyczerpując w ten sposób znamiona czynu zabronionego z art. 284 par. 1 k.k.,

2). jako zarzut ewentualny, na wypadek nieuwzględnienia zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych - obrazę prawa materialnego - przepisów art. 303 par. 1 k.k. w zw. z art. 308 k.k. oraz art. 296 par. 1 i 2 k.k. w zw. z art. 308 k.k., poprzez niezasadne niezastosowanie tych przepisów do karnoprawnej oceny zachowania W. D. w odniesieniu do zdarzenia historycznego opisanego w stawianym oskarżonemu zarzucie, w sytuacji poczynienia przez Sąd ustaleń faktycznych sprowadzających się do twierdzenia, że W. D. uprawniony był na podstawie umowy zawartej ze spółką (...) do zajmowania się jej sprawami majątkowymi i prowadził dokumentację księgową spółki w sposób nierzetelny, co - przy uwzględnieniu okoliczności, iż nastąpiło to z przekrocze­niem i nadużyciem udzielonych oskarżonemu uprawnień oraz doprowadziło do wyrządzenia spółce szkody - prowadzić powinno do wniosku o konieczności zakwalifikowania czynu będącego przedmiotem postępowania jako wyczerpującego znamiona wymienionych wyżej przepisów, w zależności od poczynionych na tę okoliczność ustaleń faktycznych.

Podnosząc powyższe wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i o przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Gorzowie Wlkp. do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Na wstępie należy zaznaczyć, iż apelacja obrońcy oskarżonego jest bezzasadna i to w stopniu oczywistym. Nie potwierdził się bowiem żaden z podniesionych w apelacji zarzutów. W szczególności nie można podzielić stanowiska pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego, że Sąd Okręgowy poczynił błędne ustalenia faktyczne. Kontrola instancyjna wskazuje bowiem, że Sąd I instancji przeprowadził niezbędne dla prawidłowego wyrokowania dowody i tak zgromadzony materiał ocenił w sposób wszechstronny oraz pozbawiony błędów natury faktycznej, czy też logicznej.

Bezspornym jest, że oskarżony pobrał pieniądze od kontrahentów spółki (...) z tytułu faktur wymienionych w zarzucie aktu oskarżenia, jak i uzyskał kwotę 20000 zł. wypłacona przez E. G. oraz kwotę 10 000 zł przekazaną przez A. M.Zasadnie jednak Sąd I instancji przyjmuje, iż ustalenia te nie mogą prowadzić do wniosku, iż tym samym oskarżony dopuścił się przywłaszczenia pieniędzy na szkodę spółki (...) W szczególności nie sposób podzielić poglądu autora apelacji, iż forma współpracy pomiędzy oskarżonym a spółką (...) oraz sposób prowadzenia dokumentacji księgowej spółki nie mają znaczenia dla prawno karnej oceny zachowania oskarżonego. Szczegółowo wykazał to Sąd I instancji w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku i Sąd Apelacyjny ustalenia te w pełni podziela. Odnosząc się do kwestii zakazu pobierania przez oskarżonego gotówki należnej spółce (...) w związku z pismem z dnia 2 kwietnia 2006 r. zasadnie Sąd I instancji ocenił, iż dotyczyło to przypadku nie rozliczenia się z gotówki pobranej od jednego z kontrahentów, który został wyjaśniony i nie przełożył się na dalszą współpracę między oskarżonym a oskarżycielem subsydiarnym. Trafnie podkreślił Sąd Okręgowy, iż już tylko zasady logiki i doświadczenia życiowego, uniemożliwiają pozytywne odniesienie się do stanowiska oskarżyciela subsydiarnego, iż oskarżony miał pracować w spółce (...), zajmować się kluczowymi jej sprawami, ale nie mógł pobierać żadnych pieniędzy, zatem nawet takich, które związane były z bieżącymi rozliczeniami zobowiązań spółki, w tym zapłatą za naprawę i przywóz maszyn, sprowadzeniem których oskarżony się zajmował się i które nabywane były albo za pośrednictwem spółki (...), albo przez tę spółkę, celem dalszej odsprzedaży.

Na pełna akceptację zasługują ustalenia Sądu I instancji co do charakteru współpracy i sposobu rozliczeń pomiędzy (...), (...) i (...). W świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie ulega wątpliwości, że oskarżony nie tylko zatrudniony był w spółce (...), ale również współpracował z S. G. na zasadach nieformalnej spółki w ramach której przekazał oskarżycielowi swoje kontakty handlowe, stronę internetową, magazyn, swoich pracowników a także w 2006r. prowadził znaczną część działań handlowych spółki (...). Działalność ta rozliczana była nie tylko w sposób formalny między współpracującymi firmami, ale również w sposób nieformalny w trakcie okresowych spotkań oskarżonego i oskarżyciela subsydiarnego, w czasie których rozliczali się nie tylko z legalnie wykazanych dokumentami wydatków i przychodów, ale również z opisanych w swych notatkach wydatków nie mających pokrycia w dokumentach.

Nie sposób pominąć również tych fragmentów opinii biegłych G. i R., które wskazują na fakt nieprofesjonalnego i wręcz rażąco naruszającego zasady rachunkowości sposobu księgowania w spółce (...) skutkującego brakiem możliwości jednoznacznego i niepodważalnego ustalenia kwot pobranych i wydatkowanych przez oskarżonego, a tym samym ustalenia, że W. D. nie rozliczył się z kwot, przyłaszenie których zarzucił mu oskarżyciel subsydiarny.

W tej sytuacji trafnie Sąd I instancji przyjął, iż brak jest podstaw do przyjęcia, że oskarżony dopuścił się zarzuconego mu przestępstwa przywłaszczenia. O ile bowiem bezspornym jest, że oskarżony wszedł w posiadanie pieniędzy należących do spółki (...), o tyle brak jest podstaw do wnioskowania, ze jego działanie determinowała chęć włączenia tych pieniędzy do swojego majątku, a co więcej, nie można uznać bez wątpliwości, że ostatecznie do realizacji takiego celu doszło. Analizując działanie oskarżonego w aspekcie realizacji znamion przestępstwa przywłaszczenia zasadnie Sąd Okręgowy podkreślił, iż od strony podmiotowej konieczne jest wykazanie, ze oprócz obiektywnego rozporządzenia przez sprawcę cudzą rzeczą ruchomą, jego działaniu towarzyszył zamiar zatrzymania rzeczy dla siebie albo dla innej osoby, bez żadnego ku temu tytułu i z wyłączeniem osoby uprawnionej. W niniejszej sprawie, w świetle okoliczności współpracy oskarżonego z oskarżycielem subsydiarnym oraz sposobu księgowania i rozliczeń tej działalności, nie można jednoznacznie stwierdzić, że celem działania oskarżonego był zamiar bezpośredni wyłączenia składników majątkowych spółki (...) do jego majątku, czy majątku jakiegokolwiek innego podmiotu. Szczegółowa ocena materiału dowodowego niniejszej sprawy przeprowadzona przez Sąd Okręgowy w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, będąca podstawą prawidłowych ustaleń faktycznych trafnie doprowadziła Sąd I instancji do wniosku, iż koniecznym jest uniewinnienie oskarżonego od popełnienia czynu zarzucanego mu subsydiarnym aktem oskarżenia. Wywody apelacji stanowią jedynie nieuprawnioną polemikę z rozumowaniem sądu i instancji i nie zawierają żadnych nowych argumentów mogących skutecznie stanowisko to podważyć.

Za oczywiście bezzasadny należy również uznać zarzut apelacji obrazy prawa materialnego, a to przepisów art. 303§ 1 k.k. w zw. z art. 308 k.k. oraz art.296§ 1 i 2 k.k. w zw. z art. 308 k.k. poprzez niezasadne niezastosowanie tych przepisów do karnoprawnej oceny zachowania W. D. w odniesieniu do zdarzenia historycznego opisanego w stawianym oskarżonemu zarzucie. Wbrew zarzutom apelacji Sąd I instancji i to zagadnienie rozważył w pisemnym uzasadnieniu wyroku. W ostatnim akapicie na str.32 uzasadnienia podniósł bowiem, iż „wprawdzie momentami zachowanie oskarżonego wskazuje na nienależyte wykonanie zobowiązań wobec spółki (...), jednakże nie można tego utożsamiać z jakimkolwiek przestępstwem”. Trafnie również Sąd Okręgowy wskazuje na cywilno-prawny charakter sprawy podkreślając, że nie każde sprzeczne z prawem, czy zasadami współżycia społecznego zachowanie, traktowane może być w kategorii czynu zabronionego przez ustawę pod groźbą odpowiedzialności karnej. Rozstrzyganiu sporu o charakterze majątkowym służy procedura cywilna, która w niniejszym procesie winna być zastosowana zgodnie z art.1 k.p.c.

Niezależnie od powyższych względów , brak jest podstaw materialnych do oceny zachowania oskarżonego w aspekcie realizacji znamion przestępstwa z art. 303§ 1 k.k. czy art.296§ 1 i 2 k.k. w zw. z art. 308 k.k. Podstawową funkcją klauzuli zawartej w art. 308 jest rozszerzenie - w płaszczyźnie podmiotu czynu zabronionego - zakresu kryminalizacji za przestępstwa indywidualne dłużników i wierzycieli. Zwrot "za przestępstwa określone w tym rozdziale" nie oznacza jednakże, że klauzula zawarta w art. 308 znajdzie zastosowanie do wszystkich typów czynu zabronionego, zgrupowanych w rozdziale XXXVI. Z oczywistych względów chodzić tu będzie jedynie o te spośród nich, które mają charakter indywidualny i wymagają, by sprawca był albo dłużnikiem, albo wierzycielem. Nie ma przy tym znaczenia, czy to wymaganie wynika wprost z użycia w przepisie nazwy "dłużnik" lub "wierzyciel", czy też z logicznej analizy treści przepisu.

Klauzula zawarta w art. 308 odnosi się zatem do następujących przepisów: art. 301 § 1-3 (na oznaczenie podmiotu typu czynu zabronionego użyto w nich wprost nazwy "dłużnik"), art. 302 § 3 (na oznaczenie podmiotu typu czynu zabronionego użyto w nim wprost nazwy "wierzyciel"), a także art. 300 § 1-3 oraz art. 302 § 1 (nie posłużono się w nich wprawdzie nazwą "dłużnik" wprost, ale to, że podmiotem typu czynu zabronionego, który każdy z nich określa, może być tylko dłużnik, wynika już z samej konstrukcji tych typów). (Por. Zoll Andrzej (red.), Barczak-Oplustil Agnieszka, Bogdan Grzegorz, Ćwiąkalski Zbigniew, Dąbrowska-Kardas Małgorzata, Kardas Piotr, Majewski Jarosław, Raglewski Janusz, Rodzynkiewicz Mateusz, Szewczyk Maria, Wróbel Włodzimierz: Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k.) Tak więc, już tylko z tego względu niemożliwe jest rozszerzenie odpowiedzialności na podstawie art. 308 k.k. za przestępstwo przeciwko dokumentacji działalności gospodarczej penalizowane w art. 303§ 1 k.k. czy też przestępstwo nadużycia zaufania z art.296 k.k.

Powyższe rozważania w pełni uprawniają stanowisko o bezzasadności apelacji pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego, która przybrała postać oczywistej. Żaden bowiem z podniesionych w jej treści zarzutów nie okazał się słuszny i stąd Sąd Apelacyjny w Szczecinie orzekł jak w pkt I wyroku.