Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Tomasza Janeczka

po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2013 r. sprawy

D. S. , s. R. i I., ur. (...) w P.,

oskarżonego z art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 kk, art. 58 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 kk i inne

na skutek apelacji obrońcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 7 września 2012 r., sygn. akt XXI K 200/11

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchyla rozstrzygnięcie zawarte w pkt 2 wyroku o orzeczeniu wobec oskarżonego kary grzywny;

2.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  zasądza od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Katowicach) na rzecz adw. R. P. – Kancelaria Adwokacka w K. kwotę 738 zł (siedemset trzydzieści osiem złotych), w tym 23 % podatku VAT, z tytułu obrony z urzędu udzielonej oskarżonemu D. S. w postępowaniu odwoławczym;

4.  zwalnia oskarżonego D. S. od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt. II AKa 499/12

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 7 września 2012 roku w sprawie o sygn. akt XXIK 200/11 uznał oskarżonego D. S. za winnego tego, że działając czynem ciągłym, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w krótkich odstępach czasu w okresie od stycznia 2010 roku do grudnia 2010 roku w P. wbrew przepisom ustawy udzielał innym osobom małoletnim, jak i pełnoletnim, środków odurzających i substancji psychotropowych w ten sposób, że

- w okresie od stycznia 2010 roku do sierpnia 2010 roku w bliżej nieustalonych dniach udzielił A. D. nieodpłatnie 5 razy marihuany, w bliżej nieustalonej ilości jednej działki oraz 5 razy amfetaminy w bliżej nieustalonej ilości jednej „działki” oraz działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej 30 razy udzielił mu narkotyków w ten sposób, że sprzedał mu marihuanę i amfetaminę w bliżej nieustalonej ilości w zakresie rodzaju, w każdym przypadku w ilości nie większej niż 1-2 gramy, przy przyjęciu, iż cena 1 grama tak amfetaminy, jak i marihuany wynosiła 30 zł,

- w okresie lipca, sierpnia 2010 roku w bliżej nieustalonych dniach działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej 2 razy udzielił M. K. narkotyków w ten sposób, że sprzedał mu amfetaminę, w każdym przypadku w ilości 1 grama za cenę 30 złotych,

- w okresie od lipca do sierpnia 2010 roku w bliżej nieustalonych dniach udzielił małoletniemu J. K. nieodpłatnie 8 razy marihuany, w bliżej nieustalonej ilości jednej „działki” oraz 2 razy amfetaminy w bliżej nieustalonej ilości jednej „działki” oraz działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej 10 razy udzielił mu narkotyków w ten sposób, że sprzedał mu marihuanę i amfetaminę w bliżej nieustalonej ilości w zakresie rodzaju, w każdym przypadku w ilości nie większej niż 1 gram, przy przyjęciu, iż cena 1 grama tak amfetaminy jak i marihuany wynosiła 30 zł,

- w okresie od lipca do sierpnia 2010 roku w bliżej nieustalonych dniach udzielił A. L. nieodpłatnie 8 razy amfetaminy w ilości za każdym razem jednej „działki”, nie więcej niż 1 gram

- na przełomie września i października 2010 roku w bliżej nieustalonych dniach udzielił nieodpłatnie D. J. dwa razy marihuany i dwa razy amfetaminy w każdym przypadku w bliżej nieustalonej ilości jednej „działki”,

- w grudniu 2010 roku w bliżej nieustalonym dniu udzielił małoletniej K. G. nieodpłatnie 1 raz marihuany, w bliżej nieustalonej ilości jednej „działki”,

- w dniu 26 grudnia 2010 roku działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej 1 raz udzielił małoletnim K. G. i A. S. narkotyku w ten sposób, że sprzedał im amfetaminę w ilości 1 grama za cenę 30 zł,

z tym, że przyjmuje, że opisane wyżej zachowania w postaci udzielania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej środków odurzających i substancji psychotropowych małoletnim J. K., K. G. i A. S. stanowiły wypadek mniejszej wagi to jest przestępstwa z art. 58 ust.1 i art. 59 ust.1 i art. 58 ust.2 w zw. z art.58 ust.1 i art.59 ust.2 w zw. z art.59 ust.1 i 3 ustawy z dnia 29.07.2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 k.k. i art.11§2 k.k. i za to na podstawie art.59 ust.1 ustawy z dnia 29.07.2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii przy zastosowaniu art. 11§3 k.k. skazał go na karę 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności, zaliczając na jej poczet okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 21 kwietnia 2012 roku do dnia 4 maja 2012 roku. Na podstawie art.33§2 k.k. w zw. z art.33§1 i 3 k.k. Sąd orzekł wobec oskarżonego karę grzywny w ilości 200 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 zł. Na podstawie art.45§1 k.k. Sąd orzekł wobec oskarżonego przepadek korzyści majątkowej uzyskanej z przypisanego mu przestępstwa w łącznej kwocie 1290 zł. Sąd zasądził nadto koszty obrony z urzędu oraz zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów procesu, obciążając nimi Skarb Państwa.

Wyrok został zaskarżony przez obrońcę oskarżonego w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze. Obrońca zarzucił:

1. obrazę przepisu prawa materialnego, a to art.58§2 k.k. poprzez jego niezastosowanie i orzeczenie w stosunku do oskarżonego kary grzywny pomimo, iż z prawidłowo ustalonego przez Sąd stanu faktycznego wynika, iż oskarżony jest osobą bezrobotną, pozostającą na utrzymaniu rodziców, nie posiadającą wykształcenia umożliwiającego mu znalezienie pracy, ignorując tym samym zakaz orzekania grzywny, wynikający z art.58§2 k.k.,

2. rażącą niewspółmierność kary, a to poprzez zastosowanie wadliwych kryteriów jej wymiaru w zakresie:

a) wymierzenia oskarżonemu kary bezwzględnego pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania w trybie art.69§1 k.k. na skutek nieprawidłowo ustalonych okoliczności łagodzących, ze szczególnym uwzględnieniem art.54§1 k.k.,

b) wymierzenia oskarżonemu kary bezwzględnego pozbawienia wolności bez nadzwyczajnego jej złagodzenia w trybie art.60§1 k.k. w zw. z art.54§1 k.k., pomimo, iż okoliczności sprawy w pełni uzasadniały zastosowanie wskazanej normy.

Stawiając te zarzuty obrońca wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez złagodzenie wymierzonej kary pozbawienia wolności oraz warunkowe zawieszenie jej wykonania i odstąpienie od wymierzania oskarżonemu kary grzywny ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy okazała się zasadna jedynie w części kwestionującej orzeczenie wobec oskarżonego kary grzywny i skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku w tym zakresie. Pozostałe zarzuty i wnioski apelacji nie zasługiwały na uwzględnienie.

Mając na uwadze poczynione przez Sąd Okręgowy prawidłowe ustalenia faktyczne - nie kwestionowane przez strony, prawidłową ocenę prawną zachowania oskarżonego, a także poprawną kwalifikację prawną przypisanych czynów, Sąd Apelacyjny poddał wnikliwej ocenie wymierzone oskarżonemu kary przez pryzmat przyczyny określonej w art.438 pkt 4 k.p.k.

Stwierdzić należy, że lektura pisemnego uzasadnienia wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze dowodzi, że Sąd I instancji miał na względzie wszystkie czynniki i okoliczności mające wpływ na stopień zawinienia i społecznej szkodliwości czynu, a w konsekwencji na wymiar kary w aspekcie przepisu art.53 k.k. Sąd wskazał m.in. na ciągłość i czasokres działania, charakter czynu, dobro prawne, przeciwko któremu czyn był skierowany, udzielanie środków odurzających i psychotropowych osobom młodym, w tym małoletnim, działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Oprócz częściowego przyznania się oskarżonego do winy, Sąd nie był w stanie wskazać żadnych okoliczności łagodzących. Sąd uwzględnił zarówno okoliczności łagodzące, jak i obciążające, zatem powtarzanie ich w tym miejscu należy uznać za zbędne. Okoliczności te znalazły odpowiednie przełożenie w wymiarze orzeczonej kary pozbawienia wolności. Sam fakt, że oskarżony jest osobą młodocianą nie oznacza automatyzmu w stosowaniu instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary. Wielokrotnie w orzecznictwie podkreślano, że wynikająca z treści przepisu art. 54 § 1 k.k. dyrektywa pierwszeństwa celów wychowawczych kary orzekanej w stosunku do młodocianych nie oznacza nakazu orzekania wobec takich sprawców kar łagodnych. Kara nadmiernie łagodna, wymierzona w szczególności wobec sprawcy już zdemoralizowanego, nie osiąga celów wychowawczych i nie wdraża do przestrzegania porządku prawnego. Przeciwnie, kara taka pogłębia u młodocianego poczucie bezkarności przez co przyczynia się do jego deprawacji. Orzeczona kara pozbawienia wolności w rozmiarze 1 roku i 8 miesięcy, nieznacznie przekraczająca dolny próg ustawowego zagrożenia, nie może uchodzić za rażąco surową, a sam fakt, że oskarżony ma status młodocianego, nie uzasadniał nadzwyczajnego złagodzenia kary. Powołany w apelacji art. 54 § 1 k.k. nie eliminuje zasad wymiaru kary określonych w art. 53 k.k., a jedynie na pierwszym miejscu spośród wymienionych w tym przepisie dyrektyw stawia względy wychowawcze. Względy te nie muszą prowadzić do łagodzenia kar wymierzanych młodocianym ani do łagodnego bądź pobłażliwego traktowania takich sprawców, gdy zwykłe zasady wymiaru kary stoją temu na przeszkodzie.

Zgodzić należy się też ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, iż w stosunku do oskarżonego brak podstaw do warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności. Wskazane przez Sąd okoliczności dotyczące dotychczasowej postawy i sylwetki oskarżonego, wynikające m.in. z wywiadu kuratora, danych o karalności, dowodzą, że oskarżony jest osobą zdemoralizowaną, nieodpowiedzialną, wielokrotnie naruszającą porządek prawny, a dotychczas stosowane środki wychowawcze okazały się nieskuteczne. W tej sytuacji nie sposób sformułować wobec oskarżonego pozytywnej prognozy kryminologicznej i uznać, iż warunkowe zawieszenie wykonania kary będzie wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa ( art. 69 § 1 k.k.).

O ile nie mogły przekonać sądu odwoławczego wnioski obrońcy o złagodzenie i warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności, zwłaszcza, że nie zostały poparte żadnymi rzeczowymi argumentami, o tyle za zasadny należało uznać zarzut i wniosek skarżącego podważający orzeczenie kary grzywny. Faktem jest, że część zachowań przypisanych oskarżonemu w ramach czynu ciągłego, popełnionych zostało w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, stąd istniała podstawa materialno-prawna do orzeczenia tej kary. Zważyć jednak trzeba, że zgodnie z treścią art.33§2 k.k. orzeczenie grzywny ma charakter fakultatywny. Sąd zatem winien każdorazowo ważyć, czy jej orzekanie obok kary pozbawienia wolności nie będzie zbyt daleko idącą dolegliwością. Sąd Apelacyjny uznał, że orzeczona wobec oskarżonego grzywna sprawia, iż całość rozstrzygnięcia o karze jawi się jako nadmiernie surowa. Orzeczona bezwzględna kara pozbawienia wolności - jak wskazano wyżej - jest karą współmierną do stopnia zawinienia i społecznej szkodliwości czynu i wystarczającą, by spełnić swoje cele. Znamienne jest to, że wobec oskarżonego orzeczono środek karny przepadku korzyści majątkowej, co niewątpliwie stanowi dodatkową dolegliwość i sankcję finansową, świadczy też o rozmiarze zastosowanej represji karnej. Niezależnie od tego powołane przez Sąd okoliczności, zacytowane też w apelacji, poddają w wątpliwość możliwość uiszczenia przez oskarżonego orzeczonej grzywny. Oskarżony nie ma żadnego majątku, dochodu, wykształcenia. Jeśli przy tym uwzględni się, iż wobec oskarżonego wprowadzono do wykonania kolejno zarządzane kary pozbawienia wolności, to łącznie uzasadnia przekonanie, że nie uiści on grzywny i nie będzie jej można ściągnąć w drodze egzekucji. W tej sytuacji zarówno przesłanka współmierności kary, jak i treść art.58§2 k.k. przemawiały za uchyleniem rozstrzygnięcia o karze grzywny, zawartego w pkt.2 wyroku.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny w oparciu o przepis art.437§1 k.p.k. orzekł jak w sentencji.

Orzeczenie o wynagrodzeniu za obronę z urzędu w postępowaniu odwoławczym oparte jest na treści art. 29 ust.1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku – Prawo o adwokaturze (Dz.U. nr 123 z 2002 roku, poz. 1058 ze zm.) oraz §14 ust.2 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. W oparciu o przepis art.624 §1 k.p.k., uwzględniając, że oskarżony nie ma żadnego majątku, ani dochodów, przebywa w jednostce penitencjarnej, Sąd zwolnił go od kosztów sądowych postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.