Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Tadeusza Trzęsimiecha

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2012 r. sprawy

P. K. (1) s. Z. i M., ur. (...) w D.

oskarżonego z art. 56 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 29.07.2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 12 kk w zw. z art. 65§1 kk w zw. z art. 64§1 kk, art. 280§2 kk w zw. z art. 282 kk w zw. z art. 189§1 kk przy zast. art. 11§2 kk w zw. z art. 64§1 kk

na skutek apelacji obrońcy

oraz w trybie art. 435 kpk A. S. s. A. i B., ur. (...) w R.

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 09 sierpnia 2012 r. sygn. akt XXI K 253/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  uchyla zawarte w pkt. 3, 5 i 12 orzeczenia o przepadku korzyści majątkowej oparte o art. 45§1 kk;

2.  przyjmuje, że podstawą uznania, iż oskarżony P. K. (1) dopuścił się przestępstwa przypisanego mu w pkt. 11 w warunkach recydywy
z art. 64§1 kk jest uprzednie skazanie go prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z 15 lutego 2001r. w sprawie o sygn. XVI K 209/99 za przestępstwo z art. 280§2 kk i in. na karę łączną 12 lat pozbawienia wolności, którą odbywał w okresie od 03 listopada 1998r. do 21 czerwca 1999r., od 21 czerwca 2001r. do 04 lipca 2008r., kiedy to został warunkowo przedterminowo zwolniony;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III. zasądza od Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Katowicach) na rzecz adwokata P. S. – Kancelaria Adwokacka w K. w kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych, w tym 23% podatku VAT tytułem nieopłaconych kosztów obrony z urzędu udzielonej oskarżonemu P. K. (1)
w postępowaniu odwoławczym;

IV. zwalnia oskarżonego P. K. (1) od ponoszenia kosztów sądowych postępowania odwoławczego, obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. II AKa 485/12

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Katowicach, wyrokiem z dnia 9 sierpnia 2012 r., w sprawie XXI K 253/11 uznał oskarżonego P. K. (1) za winnego tego, że:

1.  w okresie od 4 lipca 2008 r. do października 2008 r. w M. i K. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wbrew przepisom ustawy, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, częściowo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, uczestniczył w obrocie znaczną ilością substancji psychotropowych w ten sposób, że w trakcie kilku transakcji zakupił celem dalszej dystrybucji od ustalonej osoby 2000 gram amfetaminy w cenie 6 zł za gram oraz 2000 sztuk tabletek extasy w cenie 2,5 zł za 1 sztukę, które odsprzedał innym osobom, czyniąc sobie z popełnienia przestępstwa stałe źródło dochodu, przy czym zarzucanego czynu dopuścił się będąc uprzednio skazany wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 15.02.2001 r. w sprawie sygn. XVI K 209/99 za przestępstwo z art. 280 § 2 k.k. i inne na karę łączną 12 lat pozbawienia wolności, którą odbywał w okresie od 03.11.1998 r. do 21.06.1999 r., od 21.06.2001 r. do 04.07.2008 r., kiedy to został warunkowo przedterminowo zwolniony, czym wyczerpał dyspozycję art. 56 ust. 1 i 3 powołanej ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii i art. 65 § 1 k.k. skazał go na karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności i grzywnę w wysokości 100 stawek, ustalając wysokość jednej stawki na 10 zł, a nadto na podstawie art. 45 § 1 k.k. przepadek części korzyści majątkowej w wysokości 1000 zł;

2.  w czerwcu 2009 r. w Ł. i K., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, posługując się bronią palną bojową, stosując wobec B. A. przemoc w postaci uderzeń pięścią w głowę oraz grożąc pokrzywdzonemu uszkodzeniem ciała oraz użyciem broni palnej poprzez przystawienie jej do głowy pokrzywdzonego oraz przestrzelenie szyby w samochodzie marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) zabrał w celu przywłaszczenia pieniądze w kwocie co najmniej 7.000 zł oraz dokumenty w postaci prawa jazdy i dowodu osobistego, jak również stosując wobec pokrzywdzonego przemoc fizyczną w opisany powyżej sposób oraz w opisany powyżej sposób kierując groźby zamachu na życie i zdrowie B. A., jak również stosując groźbę gwałtownego zamachu na mienie poprzez rozbicie tylnej szyby w samochodzie B. A. marki V. (...) wystrzałem z broni palnej, doprowadził pokrzywdzonego do rozporządzenia mieniem w kwocie 20.000 zł, pozbawiając B. A. wolności przez okres około godziny do czasu dostarczenia żądanej kwoty pieniędzy, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności będąc uprzednio skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Mikołowie z dnia 08.10.1999 r. w sprawie II K 227/99 m. in. za przestępstwo z art. 280 § 1 k.k. na karę 2 lat pozbawienia wolności, orzeczono karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą oskarżony odbywał w ramach wyroku łącznego Sądu Rejonowego w Mikołowie z dnia 02.12.2003 r. w sprawie sygn. II K 235/03, na mocy którego wymierzono karę 3 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności w okresie od dnia 08.05.1999 r. do dnia 13.12.2000 r. i od dnia 13.12.2001 r. do dnia 06.11.2002 r. i od dnia 06.05.2004 r. do dnia 23.07.2004 r., kiedy to został warunkowo przedterminowo zwolniony, czym wyczerpał dyspozycję art. 280 § 2 k.k. i art. 282 k.k. w zw. z art. 189 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 11 § 2 k.k. i art. 64 § 1 k.k. i za to skazał go na mocy art. 280 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. na 4 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz w oparciu o art. 45 § 1 k.k. orzekł środek kary przepadku korzyści majątkowej osiągniętej z przestępstwa w wysokości 20.000 zł.

Na mocy art. 85 k.k. i 86 § 1 k.k. jako karę łączną Sąd Okręgowy wymierzył oskarżonemu P. K. (1) karę 5 lat pozbawienia wolności, zaliczając na jej poczet okres tymczasowego aresztowania od 31.03.2012 r. do 09.08.2012 r.

Tym samym wyrokiem Sąd Okręgowy uznał A. S. (co do którego apelacji nie wniesiono) za winnego między innymi tego, że:

1.  w czerwcu 2009 r. w Ł. i K., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, posługując się bronią palną bojową, stosując wobec B. A. przemoc w postaci uderzeń pięścią w głowę oraz grożąc pokrzywdzonemu uszkodzeniem ciała oraz użyciem broni palnej poprzez przystawianie jej do głowy pokrzywdzonego oraz przestrzelenie szyby w samochodzie marki V. (...) o numerze rejestracyjnym (...) zabrał w celu przywłaszczenia pieniądze w kwocie co najmniej 7.000 zł oraz dokumenty w postaci prawa jazdy i dowodu osobistego, jak również stosując wobec pokrzywdzonego przemoc fizyczną w opisany powyżej sposób oraz w opisany powyżej sposób kierując groźby zamachu na życie i zdrowie B. A., jak również stosując groźbę gwałtownego zamachu na mienie poprzez rozbicie tylnej szyby w samochodzie B. A. marki V. (...) wystrzałem z broni palnej, doprowadził pokrzywdzonego do rozporządzenia mieniem w kwocie 20.000 zł, pozbawiając B. A. wolności przez okres około godziny do czasu dostarczenia żądanej kwoty pieniędzy, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej kary 6 miesięcy pozbawienia wolności będąc uprzednio skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Mikołowie a dnia 08.10.1999 r. w sprawie sygn. II K 227/99 między innymi za przestępstwo z art. 280 § 1 k.k. na karę 2 lat pozbawienia wolności, orzeczono karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą oskarżony odbywał w ramach wyroku łącznego Sądu Rejonowego w Mikołowie z dnia 02.12.2003 r. w sprawie sygn. II K 235/03, na mocy którego wymierzono karę 3 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności w okresie od dnia 08.05.1999 r. do dnia 13.12.2000 r. i od dnia 13.12.2001 r. do dnia 06.11.2001 r. i od dnia 06.05.2004 r. do dnia 23.07.2004 r., kiedy to został warunkowo przedterminowo zwolniony, czym wyczerpał dyspozycję art. 280 § 2 k.k. i art. 282 k.k. w zw. z art. 189 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 11 § 2 k.k. i art. 64 § 1 k.k. i za to skazał go na mocy art. 280 § 2 k.k. przy zastosowaniu art. 11 § 3 k.k., art. 60 § 3 k.k. i art. 60 § 6 pkt 2 i art. 33 § 2 k.k. na karę 1 roku pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych, w oparciu o art. 45 § 1 k.k. orzekł wobec niego przepadek korzyści majątkowej z przestępstwa w wysokości 7.000 zł;

2.  w okresie czerwca 2009 r. w Ł. i M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadził B. A. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci pieniędzy w kwocie 10.000 zł w ten sposób, że w trakcie rozboju i wymuszenia rozbójniczego dokonanego na szkodę B. A. wprowadził go w błąd co do swojej roli w tym zdarzeniu, ukrywając okoliczność, że sam współdziałał ze sprawcami tego przestępstwa i zaoferował B. A., że pożyczy mu brakujące 10.000 zł w ramach udzielonej mu pomocy, które następnie zostało przekazane sprawcom wymuszenia rozbójniczego na jego szkodę, w wyniku czego doprowadził B. A. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, albowiem pokrzywdzony czując się dłużnikiem A. S. zwrócił mu wymienioną kwotę pieniędzy, w wyniku czego poniósł szkodę w wysokości 10.000 zł, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej kary 6 miesięcy pozbawienia wolności będąc uprzednio skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Mikołowie z dnia 08.10.1999 r. w sprawie sygn. II K 227/99 między innymi za przestępstwo z art. 280 § 1 k.k. na karę 2 lat pozbawienia wolności, orzeczono karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, którą oskarżony odbywał w ramach wyroku łącznego Sądu Rejonowego w Mikołowie z dnia 02.12.2003 r. w sprawie sygn. II K 235/03, na mocy którego wymierzono karę 3 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności w okresie od dnia 08.05.1999 r. do dnia 13.12.2000 r. i od dnia 13.12.2001 r. do dnia 06.11.2002 r. i od dnia 06.05.2004 r. do dnia 23.07.2004 r., kiedy to został warunkowo przedterminowo zwolniony, czym wyczerpał dyspozycję art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to skazał go, na podstawie art. 286 § 1 k.k. i art. 33 § 2 k.k. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności i grzywnę w wysokości 60 stawek w wysokości po 10 zł każda oraz orzekł, na podstawie art. 45 § 1 k.k. przepadek korzyści osiągniętej z przestępstwa w wysokości 10.000 zł.

Jako karę łączną Sąd Okręgowy wymierzył A. S. karę łączną 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności i 170 stawek grzywny w kwocie po 10 zł, a przy tym w oparciu o art. 69 § 1 k.k., art. 70 § 1 pkt 1 k.k. zawiesił warunkowo wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności.

Wyrok zaskarżył obrońca oskarżonego P. K. (1). W wywiedzionej apelacji zarzucił on:

1.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a to art. 7 Kodeksu postępowania karnego poprzez dowolną i wybiórczą, a nie swobodną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego w szczególności wyjaśnień współoskarżonego A. S., co jednocześnie doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych mającego wpływ na treść orzeczenia;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku mający wpływ na treść orzeczenia, poprzez przyjęcie, że oskarżony posługiwał się bronią palną na miejscu zdarzenia opisanego w zarzucie V aktu oskarżenia, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dawał podstawy do poczynienia ustaleń tej treści

3.  oraz alternatywnie rażącą niewspółmierność wymierzonej kary.

Stawiając powyższe zarzuty wniósł on o:

1.  w przypadku uwzględnienia zarzutu z pkt 1 apelacji, o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzutów z pkt IV i V aktu oskarżenia, a także zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, które nie zostały pokryte w całości, ani w części;

2.  w przypadku uwzględnienia zarzutu z pkt 2 apelacji, o zmianę wyroku poprzez przyjęciem, że typu podstawowego i złagodzenie oskarżonemu kary, a także zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, które nie zostały pokryte w całości, ani części

3.  ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Katowicach do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zarzuty podniesione w apelacji wywiedzionej przez obrońcę oskarżonego okazały się w całości nieuzasadnione.

Kontrola odwoławcza zaskarżonego wyroku ujawniła jednak uchybienia, które skutkowały jego zmianą, zgodnie z kierunkiem zaskarżenia (na korzyść oskarżonego) i to również – w trybie art. 435 k.p.k. – w stosunku do współoskarżonego A. S., który wyroku nie zaskarżył. Kwestia ta omówiona będzie w dalszej części uzasadnienia.

Wbrew twierdzeniom autora apelacji wyartykułowanym w pierwszym z podniesionych zarzutów, Sąd Okręgowy oceniając zebrane dowody i dokonując ustaleń faktycznych będących podstawą przypisania oskarżonemu P. K. (1) winy w zakresie obu postawionych mu zarzutów, nie dopuścił się obrazy przepisów postępowania, a w tym w szczególności nie uchybił dyrektywom zawartym w art. 7 k.p.k.

Przede wszystkim, zarówno lektura uzasadnienia zaskarżonego wyroku, jak i analiza akt sprawy wskazują na to, że ustalenia te – zgodnie z wymaganiami w/w przepisu – są efektem oceny wszystkich przeprowadzonych dowodów, w tym również wyjaśnień oskarżonego, który zaprzeczył swojej winie, i które Sąd Okręgowy uznał za niewiarygodne.

Zauważyć trzeba, że obrońca oskarżonego zarzucając Sądowi I instancji dokonanie oceny dowodów „wybiórczej”, a zatem takiej, która niektóre dowody pomija, w żaden sposób twierdzenia tego nie uzasadnił, tj. nie wskazał o jakie dowody chodzi. Czyni to zarzut ten oczywiście bezzasadnym.

Nie ma również racji skarżący wyrok wywodząc, że Sąd Okręgowy ocenił przeprowadzone dowody w sposób dowolny.

Z uzasadnienia apelacji wyroku wynika, że obrońca oskarżonego zarzut ten wiąże przede wszystkim z oceną niewątpliwie kluczowego dowodu w sprawie, jakimi są wyjaśnienia współoskarżonego A. S..

Zdaniem obrony Sąd Okręgowy dał im wiarę bezkrytycznie, nie uwzględniając w sposób należyty tego, że A. S. miał procesowy interes, aby pomówić P. K. (1).

Ze stanowiskiem tym nie można się zgodzić. Oczywiście rację ma autor apelacji podnosząc, że do dowodu tego należało podejść z dużą ostrożnością i poddać go szczególnie wnikliwej ocenie. Myli się on jednak zarzucając, że Sąd I instancji wymogom tym nie sprostał.

Kwestii tej Sąd Okręgowy poświęcił istotną część uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Wprawdzie nie jest ono wolne od omyłki, mającej oczywisty charakter, co do pseudonimu (...), którym posługiwał się oskarżony P. K. (1), a nie P. K. (2)( vide rozbieżności uzasadnienia na str. 5 i 8), to jednak wyjaśnia w sposób należyty, świadczący o odpowiedniej wnikliwości, dlaczego Sąd ten uznał, że A. S.pomawiając oskarżonego P. K. (1)o dokonanie obu zarzuconych mu przestępstw nie kłamał.

Trafnie w szczególności Sąd Okręgowy wskazał na to, że wyjaśnienia A. S. są w tym zakresie stanowcze i konsekwentne w toku całego postępowania oraz, że – w szczególności w odniesieniu do zarzutu przestępstwa popełnionego na szkodę B. A. – zawierają szereg szczegółów, które znalazły pośrednie potwierdzenie w innych dowodach, w tym przede wszystkim w zeznaniach pokrzywdzonego oraz świadka E. A..

Niewątpliwie istotne znaczenie ma także to, że składając je A. S. nie pominął, ani nawet w żaden sposób nie próbował pomniejszyć swojej roli w popełnianych przestępstwach, o które również został oskarżony. Jest to okoliczność ważna także w kontekście zarzutów apelacji, w których zwraca się uwagę wyłącznie na to, że składając tej treści wyjaśnienia, mógł on skorzystać i ostatecznie skorzystał z dobrodziejstwa art. 60 § 3 k.k.

Uwadze Sądu I instancji nie uszło oczywiście także to, że A. S. i P. K. (1) znają się od szeregu lat i nie są skonfliktowani. Fakt ten przyznał także oskarżony P. K. (1), co wyklucza obawę o ewentualne działanie z chęci zemsty.

Wbrew sugestiom obrońcy oskarżonego oceny wyjaśnień współoskarżonego A. S. jako wiarygodnych nie podważają dostrzeżone (także przez Sąd Okręgowy) odmienności w opisie przez niego niektórych szczegółów zdarzenia w śledztwie i na rozprawie, czy też zachodzące pomiędzy jego relacją, a zeznaniami B. A..

Inaczej niż autor apelacji Sąd Okręgowy rozbieżności te poddał należytej analizie i ocenie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (str. 8 i 9) zasadnie konkludując, że po pierwsze nie dotyczą one samego uczestnictwa P. K. (1) w obu zarzuconych mu przestępstwach oraz ich najistotniejszych okoliczności, a po drugie, że całkowicie usprawiedliwia je fakt upływu dłuższego czasu od samego zdarzenia do momentu składania pierwszych i kolejnych wyjaśnień i zeznań przez A. S. i B. A..

Trafnie w tym kontekście podniósł Sąd Okręgowy, że upływ aż blisko 2 lat od zdarzenia do złożenia pierwszych zeznań w sprawie przez pokrzywdzonego B. A. oraz E. A. oraz stres, jaki towarzyszył im w trakcie zajścia (na który się powołali) stanowią przekonujące wytłumaczenie faktu, iż nie rozpoznali oskarżonego P. K. (1), którego wcześniej nie znali, jako jednego z napastników. Również w tym zakresie odmienne stanowisko obrońcy oskarżonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Jako nieuzasadniony należało ocenić również drugi z zarzutów podniesionych w wywiedzionej apelacji.

Twierdzenie, że dowody przeprowadzone przez Sąd Okręgowy nie pozwalają na ustalenie, że w czasie rozboju dokonanym na B. A. sprawcy (w tym oskarżony P. K. (1)) posłużyli się bronią palną jest bezpodstawne.

Przypomnieć trzeba, że wobec faktu, że użyta w czasie zajścia broń nie została odnaleziona i tym samym nie mogła zostać poddana oględzinom, ustalenia co do tego, czy była to broń palna w rozumieniu art. 280 § 2 k.k. Sąd Okręgowy oparł na wyjaśnieniach i zeznaniach jakie złożyli w tym przedmiocie A. S. i B. A., uzupełniając je nadto – już w toku rozprawy – o opinię biegłego z zakresu technik uzbrojenia K. B..

Analizując fakty wynikające z opisu zdarzenia i użycia w jego trakcie broni, w tym w szczególności towarzyszący mu huk, błysk, brak zapachu prochu oraz skutek (wybicie szyby samochodowej) wykluczył on, aby mogła to być broń inna niż broń palna bojowa, w tym w szczególności broń gazowa alarmowa, czy też pneumatyczna.

Ocenie tej autor apelacji nie przeciwstawił żadnej przekonującej kontrargumentacji.

Nie jest nią bowiem sama konstatacja, że na miejscu zdarzenia nie ujawniono przedmiotowej broni ani śladów w postaci łuski i prochu w sytuacji, gdy organy ścigania o analizowanym zajściu dowiedziały się po upływie znacznego czasu, w oparciu o wyjaśnienia oskarżonego A. S..

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny uznał, że wbrew wywiedzionej apelacji, brak jest zasadnych podstaw do zakwestionowania sprawstwa oskarżonego P. K. (1) w odniesieniu do obu przypisanych mu przestępstw.

Zaakceptować należało także prawno-karną ocenę tych przestępstw, dokonaną przez Sąd Okręgowy oraz wymierzone mu za nie kary jednostkowe i karę łączną.

Uzasadniając swoje stanowisko w tym przedmiocie trafnie Sąd Okręgowy wskazał na to, że ilość, okoliczności i czas nabycia przez oskarżonego P. K. (1) amfetaminy i tabletek extasy w trakcie łącznie 4 transakcji, świadczą o uczestniczeniu przez niego w obrocie znacznych ilości tych substancji i uczynieniu sobie z tego obrotu stałego źródła dochodu. Uzasadnia to przyjętą w pkt 9 zaskarżonego kwalifikację prawną, przy uwzględnieniu nadto faktu, że czynu tego, mającego charakter ciągły w rozumieniu art. 12 k.k. dopuścił się on w warunkach prawidłowo ustalonej i opisanej recydywy z art. 64 § 1 k.k.

Wymierzona za to przestępstwo kara 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz 100 stawek grzywny w kwocie po 10 zł jest zbliżona do ustawowego minimum i w żadnej mierze nie nosi cech rażącej surowości.

Co do czynu z pkt 11 wyroku zasadnie wskazał Sąd Okręgowy, że również on – jako objęty z góry przyjętym zamiarem – miał charakter ciągły i wyczerpał zarówno znamiona kwalifikowanego rozboju z art. 280 § 2 k.k. (z uwagi na posłużenie się przez sprawców nie tylko przemocą, ale również bronią palną) jak występków z art. 282 i 189 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. Realizując go, sprawcy doprowadzili pokrzywdzonego do rozporządzenia na ich rzecz pieniędzy oraz przez okres ok. 1 godziny pozbawili go wolności zmuszając – przez użycie groźby – do pozostania w wyznaczonym miejscu.

Również w tym przypadku zasadnie Sąd Okręgowy ustalił, że oskarżony przestępstwa tego dopuścił się w warunkach recydywy z art. 64 § 1 k.k. tyle tylko, że opisując jej podstawę nie wskazał na skazania prawidłowo przytoczone w pkt 9 wyroku, lecz skazania dotyczące współoskarżonego w sprawie A. S.. Świadczy to oczywistej omyłce o charakterze pisarskim, której niezbędna korekta dokonana przez Sąd Apelacyjny nie oznacza poczynienia odmiennych ustaleń niż te, które były podstawą zaskarżonego wyroku.

Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu I instancji także co do kary, jaką oskarżony P. K. (1) powinien ponieść za przestępstwo popełnione na szkodę B. A..

Zasadnie wskazał Sąd Okręgowy na to, że wprawdzie nie on był pomysłodawcą (inicjatorem) tego przestępstwa mającego charakter zbrodni, to jednak odegrał w nim kluczową (dominującą) rolę.

I w tym wypadku orzeczona kara nieznacznie tylko odbiega od dolnego zagrożenia i nie może być oceniona jako zbyt surowa.

Cechy takiej nie ma także orzeczona wobec P. K. (1) kara łączna pozbawienia wolności, skoro Sąd I instancji ukształtował ją w dużej mierze w oparciu o zasadę absorpcji i to pomimo, że dotyczy przestępstw o całkowicie odmiennym charakterze.

Zaskarżony wyrok wymagał natomiast zmiany w zakresie orzeczenia o środku karnym przepadku korzyści majątkowej osiągniętej z przestępstwa popełnionego na szkodę B. A. (pkt 3, 5 i 12 zaskarżonego wyroku).

Orzekając ten środek wobec oskarżonego P. K. (1) Sąd Okręgowy z oczywistą obrazą art. 424 § 1 k.p.k. i § 2 k.p.k. nie wskazał w ogóle czym się kierował.

Merytorycznego uzasadnienia nie zawiera również analogiczne rozstrzygnięcie dotyczące współoskarżonego A. S..

Ogranicza się ono do stwierdzenia, że Sąd objął nim jedynie część korzyści (str. 28 verte). Brak natomiast wskazania, że zaistniały przesłanki upoważniające Sąd do sięgnięcia do tego środka karnego.

Przypomnieć trzeba, że zgodnie z art. 45 § 1 k.k. Sąd orzeka przepadek korzyści majątkowej osiągniętej przez sprawcę popełnionego przestępstwa (chociażby pośrednio) lub jej równowartości wówczas, jeżeli korzyść lub jej równowartość nie podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi.

Wynika to wprost ze zdania drugiego w/w przepisu. Analogiczne uregulowanie w odniesieniu do przepadku przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa zawiera art. 44 § 5 k.k.

Oczywistym jest, że mienie skradzione pokrzywdzonemu, w tym także pieniądze zrabowane przez sprawców w drodze rozboju i wymuszenia rozbójniczego, jak miało to miejsce w rozpatrywanej sprawie, podlegają zwrotowi pokrzywdzonemu.

Na skutek dokonanego na nim przestępstwa nie utracił on przecież ich własności i nie ma również żadnej innej podstawy prawnej do uznania, że ulegają one przepadkowi, który jest równoznaczny z przejęciem ich przez Skarb Państwa (art. 45 § 6 k.k.). Pokrzywdzony w takim przypadku może natomiast dochodzić naprawienia wyrządzonej mu przez sprawców szkody i mógł to uczynić także w toku postępowania karnego wykorzystując podstawę prawną art. 46 k.k.

W omawianym zakresie zaskarżony wyrok zapadł zatem z oczywistą obrazą art. 45 § 1 zd. 2 k.k.

Ponieważ uchybienie to działało na niekorzyść oskarżonego P. K. (1), należało je wyeliminować pomimo braku zarzutu w tym zakresie (ale zgodnie z kierunkiem apelacji) poprzez uchylenie orzeczenia zawartego w pkt 12 wyroku.

Stosownie do obowiązku wynikającego z art. 435 k.p.k., z tych samych przyczyn należało zmienić wyrok Sądu I instancji także w stosunku do współoskarżonego w sprawie A. S., który wyroku tego nie zaskarżył. Czyniąc to, Sąd Apelacyjny uchylił orzeczenie o środku karnym z art. 45 § 1 k.k. wymierzonym A. S. w pkt 3, tj. związanym z czynem popełnionym na szkodę B. A. we współdziałaniu z oskarżonym P. K. (1), ale także oparte o tę samą podstawę prawną, orzeczenie z pkt 5.

Wprawdzie w tym drugim przypadku (pkt 5) orzeczony przepadek dotyczy korzyści majątkowej osiągniętej z przestępstwa popełnionego na szkodę B. A. w drodze wyłudzenia (art. 286 § 1 k.k.), którego – jak przyjął Sąd I instancji – dopuścił się on sam, to jednak zdaniem Sądu Apelacyjnego również w tej sytuacji uzasadnione i niezbędne było sięgnięcie do dyspozycji art. 435 k.p.k.

Po pierwsze nie ulega wątpliwości, że za uchyleniem przedmiotowego orzeczenia w tym trybie przemawiają te same względy (uchybienie) o charakterze materialno-prawnym ( gravamen commune).

Jest przecież ewidentnym, że tak jak na skutek kradzieży, także w przypadku przestępstwa oszustwa z art. 286 § 1 k.k. jego ofiara nie traci własności wyłudzonego mienia (pieniędzy).

Po drugie opowiedzieć się należy za szeroką interpretacją art. 435 k.p.k., który odwołuje się do pojęcia współoskarżonych, a nie współsprawców czy – szerzej – współdziałających w przestępstwie.

Powinien on mieć zatem zastosowanie nie tylko do objętych tym samym wyrokiem współsprawców przestępstwa, ale również do pomocników, podżegaczy oraz innych osób, których przestępstwo pozostaje w ścisłym związku z przestępstwem sprawcy, który wyrok zaskarżył.

O tak szerokim kręgu osób mówi przepis art. 34 § 1 k.p.k. określający zasady przedmiotowej łączności postępowania i statuujący wymóg łącznego rozpoznania spraw tych osób.

Nadto, wydaje się, że tylko tak odczytywany przepis art. 435 k.p.k. gwarantuje realizację jego ratio legis, tj. dążenie do wewnętrznej sprawiedliwości orzeczenia wydanego w stosunku do więcej niż jednego oskarżonego (porównaj rozbieżne w tym zakresie poglądy przywołane w tezie 7 Komentarza do w/w przepisu autorstwa Jana Grajewskiego, LEX el. 2012).

O tym zaś, że przestępstwo przypisane A. S. w pkt 4 zaskarżonego wyroku pozostaje w ścisłym związku z przestępstwem przypisanym P. K. (1) w pkt 11 (a także jemu samemu w pkt 2) świadczy jednoznacznie jego opis, w tym tożsamość miejsca, czasu i osoby pokrzywdzonej oraz stwierdzenie, że doszło do niego w trakcie dokonanego na tym samym pokrzywdzonym rozboju i wymuszenia rozbójniczego.

Z uwagi na sytuację majątkową oskarżonego P. K. (1), Sąd Apelacyjny zwolnił go od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych związanych z postępowaniem odwoławczym i obciążył nimi Skarb Państwa.