Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 11 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie I Wydział Cywilny w składzie następującym

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2013 roku na posiedzeniu niejawnym sprawy

sprawy z powództwa Rafinerii (...) S.A. z siedzibą w J.

przeciwko K. Ż.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanego

na postanowienie Sądu Okręgowego w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy z dnia 6 listopada 2012 r., sygn. akt VI GC 169/12

p o s t a n a w i a:

o d d a l i ć zażalenie.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy - Sąd Gospodarczy w Rzeszowie oddalił wniosek pozwanego K. Ż. o zwolnienie od kosztów sądowych.

W oparciu o informacje zawarte we wniosku i dołączonych do niego dokumentach Sąd Okręgowy ustalił, że do końca lipca 2012 r. pozwany prowadził działalność gospodarczą, w ramach której odnotowywał znaczne przychody, wydatkując jednocześnie duże środki na koszty tej działalności. W ostatnich latach działalność ta przynosiła straty (w 2010 r. – 249.722,61 zł, 2011 r. – 188.940,47 zł i w 2012 r. 78.368,36 zł), które pozwany pokrywał środkami z kredytu bankowego. Środki z kredytu przeznaczał również na bieżące utrzymanie siebie i rodziny. Kredyt został już w całości wykorzystany i pozwany jest zobowiązany do jego spłaty w terminie do dnia 31 grudnia 2014 r. Pozwany ma na utrzymaniu troje dzieci, na rzecz których płaci alimenty w łącznej wysokości 1.090 zł miesięcznie. Koszty własnego utrzymania określił na łączną kwotę ok. 1.960 zł (media - 760 zł, rachunek za telefon komórkowy – 300 zł, wyżywienie i środki czystości – 900 zł).

W ocenie Sądu Okręgowego powód nie wykazał, aby jego sytuacja finansowa była na tyle zła, iż koniecznym jest udzielenie mu pomocy przeznaczonej dla osób ubogich, poprzez zwolnienie go w całości od ponoszenia kosztów sądowych w niniejszej sprawie, które na tym etapie sprowadzają się do opłaty od apelacji w kwocie 6.113 zł. Sąd Okręgowy miał na uwadze, że pozwany aktualnie nie prowadzi działalności gospodarczej, ani też nie podaje aby podjął pracę, czy też aby posiadał jakieś oszczędności. Mimo to ponosi koszty bieżącego utrzymania w wysokości ok. 1.960 zł, płaci alimenty na dzieci w wysokości 1.090 zł, dodatkowo ponosi wydatki związane ze spłatą kredytu (nie wskazał, aby zalegał z jego spłatą). Powyższe, zdaniem Sądu Okręgowego, daje podstawę do wnioskowania, że pozwany posiada znaczące dochody, bądź też majątek, których nie ujawnił we wniosku.

W zażaleniu na powyższe postanowienie reprezentujący pozwanego pełnomocnik domagał się jego zmiany poprzez zwolnienie pozwanego od kosztów sądowych w całości, ewentualnie uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Zarzucił naruszenie art. 102 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. jedn. Dz.U. z 2010 r. nr 90, poz. 594 ze zm.) - przez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy pozwany nie złożył oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach. Podnosił również, że ustalony przez Sąd Okręgowy fakt posiadania przez pozwanego nieujawnionych dochodów lub majątku, nie wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Do zażalenia dołączono brakujące oświadczenie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Strona, która domaga się zwolnienia od kosztów sądowych powinna przedstawić wszechstronne argumenty odnoszące się do jej sytuacji rodzinnej i finansowej, mające przemawiać za uwzględnieniem jej wniosku.

Szczególnym środkiem dowodowym jest w tym wypadku oświadczenie, o którym mowa w art. 102 ust. 1 i 2 powołanej ustawy, obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów.

W sytuacji, gdy wniosek o zwolnienie od kosztów pochodzi od strony reprezentowanej przez adwokata, jak to ma miejsce w rozpoznawanej sprawie, art. 102 ust. 4 powołanej ustawy nakłada na niego obowiązek dołączenia powyższego oświadczenia, pod sankcją zwrotu bez wzywania o uzupełnienie braków formalnych wniosku.

W niniejszej sprawie wniosek pozwanego o zwolnienie od apelacji został zawarty w apelacji wniesionej przez reprezentującego go adwokata Z. B. bez dołączenia oświadczenia pozwanego, o którym wyżej mowa.

Mimo tego braku Sąd Okręgowy uznał, że okoliczności przytoczone obszernie w uzasadnieniu wniosku i dołączone do niego dowody pozwalają na ocenę kondycji finansowej pozwanego i ostatecznie wniosek oddalił.

Odnosząc się do podniesionego w zażaleniu adwokata pozwanego zarzutu naruszenia art. 102 ust. 4 powołanej ustawy o kosztach, poprzez jego niezastosowanie, należy po pierwsze stwierdzić, iż oczywiste jest, że pozwany składając wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych nie ma żadnego interesu w tym, aby wniosek został zwrócony, stąd zarzucanie Sądowi Okręgowemu, że mimo braku oświadczenia nie zwrócił wniosku jest bezzasadne i sprzeczne z celem postępowania sądowego. Celem wprowadzenia regulacji w art. 102 ust. 4 ustawy o kosztach było przyspieszenie postępowania sądowego. Instytucja ta nie może być środkiem do konwalidowania niekompletnego wniosku, jak tego oczekuje adwokat pozwanego twierdząc, że omyłkowo nie dołączył do wniosku oświadczenia, które zostałoby załączone do ponownego wniosku.

Wzgląd na konieczność zachowania równowagi między interesem wymiaru sprawiedliwości polegającym na sprawnym rozstrzyganiu spraw, a interesem pozwanego w dochodzeniu swoich praw w postępowaniu sądowym nakazuje uznać, że ocena wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych jest możliwa pomimo niezłożenia wymaganego oświadczenia, o ile - tak jak w tym wypadku - wnioskodawca zawarł we wniosku informacje odnośnie swojej sytuacji rodzinnej i finansowej, dokumentując je innymi dowodami.

Przechodząc zaś do merytorycznej oceny wniosku należy stwierdzić, iż dokonane przez Sąd Okręgowy w oparciu o informacje i dowody przedstawione przez pozwanego zestawienie jego wydatków z deklarowanymi dochodami, stanem majątku i oszczędności jego rodziny pokazuje, że pozwany nie ujawnił wszystkich swoich aktywów, w związku z czym nie ma uzasadnienia, aby obciążające go koszty sądowe pokrywał Skarb Państwa. Dalsze zaś dokumentowanie jego sytuacji dopiero Sądowi II instancji, podczas gdy przedstawione dowody dotyczą okoliczności z okresu poprzedzającego datę wydania zaskarżonego postanowienia, jest bezskuteczne w świetle art. 381 k.p.c. w zw. 397 § 2 k.p.c.

Z tych względów zażalenie podlegało oddaleniu przez Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.