Pełny tekst orzeczenia

WYROK WSTĘPNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2013 r.

Sąd Rejonowy w Kłodzku, I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Ewa Karp

Protokolant: Ewelina Świrta

po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2013 r. w Kłodzku

sprawy z powództwa M. C.i R. J.

przeciwko Agencji Nieruchomości Rolnych w W.

o zapłatę 50.000,00 zł

uznaje roszczenie o zapłatę z powództwa M. C.i R. J.przeciwko Agencji Nieruchomości Rolnych w W.za usprawiedliwione co do zasady.

Sygn. akt I C 1225/12

UZASADNIENIE

M. C.i R. J.wnieśli pozew przeciwko Agencji Nieruchomości Rolnych w W.o zasądzenie od strony pozwanej solidarnie kwoty 50.000,00 zł z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu i kosztami postępowania.

W uzasadnieniu wskazali, że decyzją Starosty K. z dnia 2 października 2000 r. została nadana nieodpłatnie B. J.nieruchomość gruntowa składająca się z działek nr (...)obręb R., gmina K., dla której Sąd Rejonowy w Kłodzku prowadzi księgę wieczystą nr (...),

Powodowie wskazali, ze decyzja ta stała się ostateczna 31 października 2000r., a nadanie własności zostało uwidocznione w rejestrze gruntów prowadzonym prze Starostę K. i na podstawie wpisu powodowie są obciążani podatkiem od nieruchomości do dnia dzisiejszego, gdy tymczasem w dniu 11 grudnia 2000 r., po tym jak decyzja stała się ostateczna, Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa w drodze przetargu publicznego zbyła nieruchomość na rzecz E. H..

Wskazali także, że przedstawiciel strony pozwanej zapewnił, że Agencja jest właścicielem nieruchomości i gdy Powódka wystąpiła do Starostwa o wyjaśnienie przyczyn zaistniałego stanu rzeczy, została zaproszona przez Agencję na spotkanie, na którym omówiony miał być sposób zaspokojenia roszczeń powódki, ale strony nie uzyskały porozumienia, a następnie Agencja wskazała, że nie ma takiej możliwości i zaproponowała porozumienie na kwotę 14.350 zł.

Powodowie wskazali, że kwota w porozumieniu winna wynosić 130.000 zł i wskazali, że dochodzą jedynie częściowego naprawienia szkody w wysokości 50.000,00 zł oraz podnieśli, że w niniejszej sprawie nie doszło do przedawnienia roszczenia, gdyż zastosowanie ma tutaj przepis art. 442 1 § 2 kpc,, albowiem przedstawiciel Agencji nie dopełnił obowiązków, czym dopuścił się występku z przepisu art. 231 § 3 kk, a ponadto, że bieg przedawnienia został przerwany poprzez uznanie roszczeń przez stroną pozwaną.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu wskazała, że nieruchomość gruntowa składająca się z działek nr (...)i (...) o łącznej powierzchni 0,5 na położona we wsi R.została sprzedana w drodze przetargu publicznego na podstawie danych z księgi wieczystej nr (...).

Strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia, wskazując, że powodowie, najpóźniej w lutym 2006 r., powzięli wiadomość o podmiocie zobowiązanym do naprawienia szkody z pism Starostwa Powiatowego, a o szkodzie dowiedzieli się w dniu 5 grudnia 2005 r. tak więc termin przedawnienia upłynął najpóźniej w dniu 28 lutego 2009 r. Pozwana ponadto podniosła, że propozycja z 2012 r. nie mogła przerwać biegu przedawnienia, bowiem roszczenie powodów było już przedawnione, a odnosząc się do zarzutu występku wskazała, że zachowanie przedstawiciela strony pozwanej nie wypełniło znamion występku z przepisu art. 231 § 3 kk, gdyż nie można go uznać za funkcjonariusza publicznego, a nawet jeśli, to jego karalność ustała ze względu na przedawnienie karalności czynu. Pozwana Agencja wskazała ponadto, że nie można stronie pozwanej przypisać winy umyślnej, bowiem poprzedniczka prawna powodów nie ujawniła prawa własności w księdze wieczystej, a powodowie nie wykazali, że Starostwo Powiatowe poinformowało stronę pozwaną. Strona pozwana wskazała, że wysokość ewentualnej szkody, jeśli jest powstanie zostanie udowodnione, winna być ustalana w oparciu o stan nieruchomości z chwili jej sprzedaży, a ceny z daty ustalenia odszkodowana. Sporna nieruchomość w chwili powstania szkody była przeznaczona na cele rolne i taki stan winien być brany pod uwagę.

Odnosząc się do żądania odsetek, strona pozwana wskazała, że w wypadku zasadności roszczenia, winny one być zasądzone najwcześniej od dnia wyrokowania.

W piśmie z dnia 27 listopada 2012 r. powodowie podtrzymali swoje stanowisko w całości i wskazali, że podtrzymują, iż przedstawiciel strony pozwanej działał jako funkcjonariusz publiczny, a fakt przedawnienia karalności występku przedstawiciela nie ma znaczenia, gdyż powodowie nie domagają się ukarania przedstawiciela.

Wskazali ponadto, że nie doszło do przedawnienia roszczenia, bowiem doszło do jego przerwania poprzez uznanie roszczenia przez stronę pozwaną, a termin przedawnienia mógł zacząć biec na nowo dopiero w 2012 r. na skutek braku porozumienia stron co do wysokości odszkodowania oraz, że brak ujawnienia prawa własności w księdze wieczystej nie może być traktowany jako przyczynienie, bowiem B. J. jest ujawniona w ewidencji gruntów jako właścicielka, a strona pozwana została powiadomiona przez Starostwo o nadaniu własności B. J.. Co do wysokości szkody, powodowie wskazali, że na jej wysokość składają się również utracone korzyści.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

Decyzją z 2 października 2000 r. Starosta K., na podstawie przepisów art. 188 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników [Dz. U. z 1998 r. Nr 7 poz. 25 ze zm.], nadał nieodpłatnie B. J.zamieszkałej w R. (...)działkę oznaczoną geodezyjnie nr (...) (...) o pow. 0,18 ha, bez zabudowań oraz działkę nr (...)o pow. 0,32 ha bez zabudowań, położone w obrębie R.stanowiące własność Skarbu Państwa - Agencji Własności Rolnej. Odpis decyzji został przesłany B. J., Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, Ewidencji gruntów w Starostwie. Decyzja stała się ostateczna w dniu 31 października 2000 r.

Dowód:

Decyzja z dnia 02.10.2000 r. - k. 16, k. 151;

Zwrotne poświadczenia odbioru - k. 150;

B. J. została wpisana do rejestru gruntów nieruchomości opisanej w księdze wieczystej KW (...) (obecnie (...)) stanowiącej działki nr (...) o powierzchni 0,50 ha, położonej w R. jako właścicielka.

Dowód:

Wypis i wyrys z rejestru gruntów z dnia 17 stycznia 2003 r. - k. 17-18;

Na mocy umowy zawartej w formie aktu notarialnego rep. (...) nr (...)z dnia 11 grudnia 2000 r. sporządzonej przed notariuszem T. K.z Kancelarii Notarialnej w K., Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa reprezentowana przez E. N.sprzedała E. H.i R. H., nieruchomość opisaną w księdze wieczystej nr KW (...)(obecnie (...)) stanowiącą działki nr (...)o powierzchni 0,50 ha, położoną w R.. Przedstawiciel Agencji do aktu stwierdził, że Agencja jest właścicielem nieruchomości. Na dowód prawa własności strony przedłożyły nieaktualny odpis z księgi wieczystej wydany przez Sąd Rejonowy w Kłodzku w dniu 9 czerwca 2000 r. i oświadczyły, ze do dnia aktu, stan prawny nieruchomości nie uległ zmianie.

Dowód:

akt notarialny - k. 19 -20;

W dniu 13 czerwca 2001 r. w K. zmarła B. J., a spadek po niej

na podstawie ustawy nabył dzieci: M. C.i R. J.po ? części spadku.

Dowód:

prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego w Kłodzku z dnia 20 grudnia 2002 r., wydane w sprawie o sygn. akt I Ns 1083/02 - k. 22;

Starostwo Powiatowe w K. w lutym 2006 r., w odpowiedzi na pismo powódki

z dnia 5 grudnia 2005 r., wskazało, że nie jest stroną w niniejszej sprawie, a wszelkie roszczenia winny być kierowane do Agencji Nieruchomości Rolnej Skarbu Państwa. O treści pisma została poinformowana Agencja Nieruchomości Rolnej Skarbu Państwa, która pismem z dnia 21 lutego 2006 r. zaprosiła powódkę na spotkanie w celu omówienia sposobu zaspokojenia roszczeń powódki.

Dowód:

pismo Starostwa Powiatowego w K. - k. 23;

pismo Administracji Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w Ś. z dnia 21.02.2006 r. - k. 24;

Strony prowadziły pertraktacje celem ugodowego załatwienia sporu i Agencja przez wiele lat informowała powódkę M. C.o poszukiwaniu działki zastępczej, po czym proponowała powódce oczekiwanie na jej znalezienie. Przedstawiciele Agencji odwiedzali powódkę w domu, a powódka występowała z pismami do Agencji i została zaproszona wraz z bratem R. J.- powodem w sprawie, na rozmowy do siedziby strony pozwanej w Ś..

W latach 2010- 2012 strony i ich pełnomocnicy prowadzili pertraktacje dotyczące sposobu zaspokojenia roszczeń wynikających z nadania na własność działek (...).

W dniu 27 lutego 2012 r. strona pozwana przedstawiła ostatecznie propozycję porozumienia na kwotę 14.350 zł.

Powodowie odmówili podpisania porozumienia, uznając, że wskazana w nim kwota jest rażąco niska i szeroko uzasadniając swoje stanowisko.

Strona pozwana wskazała, że przedstawiony sposób wyliczenia jest jedynym właściwym do ustalenia wysokości odszkodowania. Powodowie ponownie nie zgodzili się na przedstawioną propozycję porozumienia proponując odszkodowanie w kwocie 130 000 zł.

W toku pertraktacji, spotkań i rozmów, także w roku 2012, strona pozwana nie powoływała się na zarzut przedawnienia żądań powodów.

Dowód:

- pisma- k. 24- 39, 42-49,

- projekt porozumienia - k. 40-41, -

- przesłuchanie powódki M. C. - k. 178 -179

Sąd zważył :

Zgodnie z Art. 118. 1. i 4 Ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania decyzji / 2 października 2000 roku/: " Osobie, której przysługuje prawo użytkowania działki gruntu z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego Państwu, w myśl dotychczasowych przepisów, na jej wniosek przyznaje się nieodpłatnie własność tej działki. Decyzje w sprawach określonych w ust. 1-2a wydaje starosta."

Nie jest sporne w sprawie, że pozwana Agencja sprzedała w dniu 11 grudnia 2000 roku nieruchomość nadaną decyzją Starosty z 2 października 2000 roku małżonkom E. i R. H., a decyzja była zgodna z powołanymi przepisami ustawy. Nie jest też sporne, że powodowie są następcami prawnymi B. J. i ani im ani ich matce nie udało się wpisać decyzji do Księgi Wieczystej, bowiem gdy się tym zajęli w Księdze byli wpisani nowi właściciele.

Jak wynika z treści aktu, strony umowy posługiwały się nieaktualnym odpisem z księgi Wieczystej o numerze KW (...), odpis pochodził bowiem z 9 czerwca 2000 roku.

Z treści aktu wynika nadto, że działający w imieniu strony pozwanej E. N. oświadczył, że stan prawny księgi wieczystej nie uległ zmianie od dnia 9 czerwca 2000 roku do 11 grudnia 2000 roku. Dokonane ustalenia opisane w stanie faktycznym, wskazują, że oświadczenie złożone do aktu jest nieprawdziwe bowiem po wydaniu decyzji o nadaniu nieruchomości została ona doręczona Agencji Własności Rolnej w dniu 4 października 2000 roku i reprezentant Agencji nie dopełnił obowiązku ustalenia stanu prawnego, a przy dochowaniu należytej staranności w toku przeprowadzania przetargu oraz sporządzania aktu notarialnego przez stronę pozwaną, do sprzedaży na rzecz osób trzecich nigdy by nie doszło.

W związku z dokonanymi powyżej ustaleniami Sąd wziął pod uwagę przewidziany w art. 442 1 § 2 k.c. dwudziestoletni termin przedawnienia.

Termin ten biegnie - z woli ustawodawcy od chwili zdarzenia ją wyrządzającego. Przepis zawiera ścisłe określenie początku biegu przedawnienia, nie zastrzegając jakiegokolwiek wyjątku czy odstępstwa od tej zasady. Artykuł 4421 § 2 k.c., przewidujący dwudziestoletni termin przedawnienia jest tak kategoryczny i jednoznaczny w swym brzmieniu, iż nie pozwala na odmienną wykładnię (por. wyrok SN z dnia 22 czerwca 1977 r., III PR 64/77, niepubl.).

Podkreśla się w orzecznictwie, że art. 442 1 § 2 k.c. nie zawiera innych niż wyrządzenie szkody czynem niedozwolonym przesłanek dwudziestoletniego okresu przedawnienia, w szczególności nie uzależniając go od przyjętej podstawy odpowiedzialności za czyn niedozwolony. Dlatego też obojętne jest, czy odpowiedzialność ta opiera się na zasadzie winy, czy ryzyka (por. wyrok SN z dnia 27 października 2005 r., III CK 171/2005, niepubl.), a przyjmuje się, że wina sprawcy szkody, mająca znaczenie w stwierdzeniu popełnienia przestępstwa, może dotyczyć zarówno wypadku, gdy sprawca odpowiada za czyn własny, jak i wypadku odpowiedzialności za cudzy czyn. Nadto dla ustalenia zaistnienia faktu zbrodni lub występku, jako przyczyny szkody, nie jest wymagane, by sprawca został skazany, bowiem sąd cywilny może dokonać w tym względzie własnych ustaleń dotyczących podmiotowych i przedmiotowych znamion przestępstwa. (por. wyrok SN z dnia 5 maja 2009 r., I PK 13/2009, OSNP 2011, nr 1, poz. 4; wyrok SN z dnia 18 grudnia 2008 r., III CSK 193/2008, niepubl.; wyrok SN z dnia 21 listopada 2001 r., II UKN 633/2000, M. Praw. 2003, nr 21, s. 998, OSNP 2003, nr 17, poz. 422; G. Bieniek (w:) Komentarz..., s. 409).

Zdaniem Sądu działanie E. N.- reprezentującego poprzednika prawnego strony pozwanej w umowie sprzedaży z dnia 11 grudnia 2000 roku i złożone oświadczenie wyczerpują znamiona występku z art. 231 § 3 k.k., bowiem nie dopełnił on obowiązku ustalenia stanu prawnego i doprowadził do zawarcia aktu notarialnego na szkodę następców prawnych, a najpierw B. J., naruszając ich interes prywatny oraz interes publiczny strony pozwanej narażając ją na odpowiedzialność odszkodowawczą.

Prawo karne wskazuje, że funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, jeżeli działa nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Przedmiotem ochrony jest w tym przepisie prawidłowe funkcjonowanie instytucji państwowych i samorządu terytorialnego, a także wynikający z tego ich autorytet (Zoll (w:) Zoll, 1999, s. 776, a czynność wykonawcza polega na działaniu na szkodę interesu publicznego lub prywatnego i należy przyjąć, że ma to miejsce wówczas, kiedy z zachowania funkcjonariusza może wyniknąć szkoda w interesie publicznym lub prywatnym (Zoll (w:) Zoll, 1999, s. 778; por. też Kardas, Odpowiedzialność za nadużycie, s. 14).

Mając na względzie przytoczone okoliczności i dokonane ustalenia Sąd stwierdził, że zachodzą podstawy do uznania popełnienia opisanego występku oraz podstawy do uznania, że nie nastąpiło przedawnienie żądania, a nawet strona pozwana swoim zachowaniem wykazała, że zrzekła się zarzutu przedawnienia i uznał za uzasadnione wydanie wyroku wstępnego w sprawie.

W wyroku z dnia 21 lipca 2004 roku / V CK 620/03 LEX nr 137673/ Sąd Najwyższy wskazał:" Tylko wówczas można przyjąć dorozumiane oświadczenie woli dłużnika o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia, gdy jego zamiar zrzeczenia się zarzutu przedawnienia wynika w sposób niewątpliwy z towarzyszących temu oświadczeniu okoliczności. Takie okoliczności to np. pertraktacje dłużnika z wierzycielem na temat rozłożenia długu na raty, zawarcie umowy nowacyjnej, zawarcie ugody sądowej lub pozasądowej."

Zdaniem Sadu wieloletnie pertraktacje, spotkania stron i wymiana korespondencji , a w koncu przygotowanie projektu porozumienia przez strone pozwana wskazuja na takie właśnie zrzeczenie się zarzutu przedawnienia.

Zgodnie z art. 318. § 1.k.p.c. Sąd, uznając roszczenie za usprawiedliwione w zasadzie, może wydać wyrok wstępny tylko co do samej zasady, co do spornej zaś wysokości żądania - zarządzić bądź dalszą rozprawę, bądź jej odroczenie.

§ 2. W razie zarządzenia dalszej rozprawy, wyrok co do wysokości żądania, jak również rozstrzygnięcie co do kosztów może zapaść dopiero po uprawomocnieniu się wyroku wstępnego.

W przedmiotowej sprawie wysokość zasądzonego roszczenia uzależniona będzie od wyników dalszego postępowania dowodowego dotyczącego spornej wysokości żądania i rozprawa w tym zakresie została odroczona.