Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2012r.

Sąd Rejonowy w Strzelcach Opolskich Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Marcin Ilków

Protokolant: prot. sąd. Aleksandra Wąsiel

po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2012 r. w Strzelcach Opolskich

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o.w K.

przeciwko Powiatowi (...)

o zapłatę

I.  zasądza od strony pozwanej Powiatu (...)na rzecz strony powodowej (...) Sp. z o.o.w K.kwotę 2.168,74 zł (dwa tysiące sto sześćdziesiąt osiem złotych 74/100) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 23 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od strony pozwanej Powiatu (...)na rzecz strony powodowej (...) Sp. z o.o.w K.kwotę 717 zł (siedemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 22 czerwca 2012 roku strona powodowa (...) Sp. z o.o.w K.wniosła o zasądzenie od strony pozwanej Powiatu (...)kwoty 2.168,74 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu.

W uzasadnieniu podniesiono, iż umową z dnia 18 stycznia 2012 roku nr (...)powód przyjął na siebie zobowiązanie w przedmiocie montażu urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego w pasie drogi powiatowej (...) K.– Z.w miejscowości G.w ciągu drogi powiatowej nr (...) Z.– Z.w miejscowości L.. Przedmiotowa umowa przewidywała wykonanie robót budowlanych w terminie od dnia 19 stycznia 2012 roku do dnia 17 lutego 2012 roku.

Ze względu jednak na złe warunki atmosferyczne i nie odśnieżanie pobocza przez stronę pozwaną roboty nie mogły być przeprowadzone, bowiem z tego powodu nie doszło do przekazania placu budowy. Ze względu na to, iż plac budowy miał zostać najpóźniej przekazany do dnia 21 stycznia 2012 roku, a prace zakończone do dnia 17 lutego 2012 roku strona powodowa zwróciła się do strony pozwanej o aneksowanie umowy i wyznaczenie nowego terminu zakończenia prac. Po protokolarnym przekazaniu placu budowy w dniu 27 lutego 2012 roku i wyznaczeniu nowego terminu zakończenia prac powodowa spółka przystąpiła do prac i zakończyła je w terminie, jednak pismem z dnia 5 marca 2012 roku strona pozwana odmówiła aneksowania tej umowy z zamierzeniem naliczenia kar umownych za opóźnienie.

Wg strony powodowej stanowisko Powiatu (...) było ukierunkowane na wprowadzenie w błąd powodowej spółki i obniżenie stronie powodowej wynagrodzenia za wykonaną umowę, skoro w dniu zakończenia prac pas drogowy wraz ze zrealizowanymi pracami został przyjęty bez zastrzeżeń.

Do ostatecznej zapłaty za wykonanie umowy nie doszło, bowiem Powiat wystawił notę obciążeniową, a także przesłał kopię protokołu odbioru, gdzie jednostronnie wpisano, iż prace wykonano z dziewiętnastodniowym opóźnieniem.

Strona pozwana w odpowiedzi na pozew z dnia 02 sierpnia 2012 r. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od strony powodowej kosztów procesu.

W uzasadnieniu podniosła, iż z zapisów umowy wynikało, że powodowa spółka miała przedstawić stronie pozwanej, jako zamawiającemu, aprobatę techniczną na materiały przewidziane do wybudowania, jednak zostały przedstawione dwie deklaracje, a z daty ostatniej wynika, iż w chwili, kiedy inwestycja miała być ukończona, strona powodowa nie wykazywała gotowości do jej wykonania, w związku z czym opóźnienie realizacji inwestycji nie wynikało z niesprzyjających warunków atmosferycznych. Nadto w kwestii zmiany terminu umowy doszło z winy strony powodowej, bowiem w umowie wpisano osoby jedynie odpowiedzialne za realizację przedmiotu zamówienia, które nie otrzymały umocowania do podejmowania decyzji w imieniu strony pozwanej, a ostatecznie zmiana terminu nie została objęta aneksem.

Strona pozwana podniosła nadto, iż bezzasadny jest zarzut działania na szkodę strony powodowej poprzez wydłużanie w czasie odpowiedzi na wniosek, skoro Zarząd Powiatu jest organem kolegialnym, działającym nie permanentnie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powiat (...)w grudniu 2011 r. wystąpił z zapytaniem ofertowym na wykonanie zadania – montażu urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego w ciągu drogi powiatowej (...) K.– Z.w miejscowości G.w ciągu drogi powiatowej nr (...) Z.– Z.w miejscowości L.w grudniu 2011 roku.

Wyniki ogłoszono w styczniu 2012 roku. W dniu 18 stycznia 2012 roku pomiędzy Powiatem (...), jako zamawiającym, a (...) Sp. z o.o.w K., jako wykonawcą, została zawarta umowa nr (...).

Zamawiający zlecał, a wykonawca przyjął do wykonania zadanie pod nazwą „Montaż urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego” na zasadach i w zakresie szczegółowo określonym w ofercie wykonawcy, obowiązującymi przepisami prawa, zasadami wiedzy technicznej, sztuką budowlaną oraz przy zachowaniu należytej staranności.

Inwestycja polegała na montażu urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego w ciągu drogi powiatowej (...) K.– Z.w miejscowości G.w ciągu drogi powiatowej nr (...) Z.– Z.w miejscowości L.. Zakres robót obejmował: rozebranie istniejących barierek łańcuchowych, montaż nowych barierek typ „olsztyński”, rozebranie istniejących barier energochłonnych betonowych i stalowych, a także montaż barier energochłonnych SP04/4, słupków C-140.

Zgodnie z § 4 ust. 1 umowy zamawiający miał przekazać teren budowy w terminie 3 dni od daty zawarcia umowy, pod warunkiem posiadania i przedłożenia przez wykonawcę zamawiającemu aprobaty technicznej na materiały przewidziane do wbudowania. Niedotrzymanie tego terminu z przyczyn leżących po stronie wykonawcy nie miało stanowić podstawy do zmiany terminu zakończenia robót, ani jakichkolwiek innych uiszczeń wykonawcy.

Termin rozpoczęcia robót miał nastąpić w ciągu 10 dni od przekazania terenu budowy, a roboty miały być wykonane w terminie 30 dni kalendarzowych, tj. od dnia 19 stycznia 2012 roku do dnia 17 lutego 2012 roku (§ 4 ust. 2).

§ 4 ust. 4 stanowi, iż w przypadku wystąpienia okoliczności niezależnych od wykonawcy skutkujących niemożliwością dotrzymywania terminu określonego wyżej, to termin ten mógł ulec przedłużeniu nie więcej jednak niż o czas trwania tych okoliczności, a o konieczności zmiany tego terminu wykonawca miał obowiązek wystąpić na piśmie nie później niż 7 dni przed terminem oddania przedmiotu umowy. Wykonawcy przysługiwało prawo żądania przedłużenia terminu umownego z powodu działania siły wyższej, wystąpienia przestojów i opóźnień zawinionych przez zamawiającego, a także wystąpienia okoliczności, których strony nie były w stanie przewidzieć pomimo zachowania należytej staranności.

Wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy łącznie miało wynosić kwotę 22.828,80 zł brutto (§ 5 ust. 1 umowy).

Ze strony Powiatu (...) osobami odpowiedzialnymi za realizację przedmiotu zamówienia ustanowiono A. J. oraz A. S.. Kierownikiem robót wykonawca ustanowił M. M..

§ 9 ust. 1 umowy przewidywał, iż wykonawca miał zapłacić zamawiającemu karę umowną m.in. za opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umowy z przyczyn zależnych od wykonawcy w wysokości 0,5 % wartości brutto za każdy dzień opóźnienia.

W § 13 ust. 4 ustalono, że zamawiający nie przekaże terenu budowy do czasu przedłożenia dokumentów umowy ubezpieczenia z tytułu szkód, które mogły zaistnieć w związku z określonymi zdarzeniami losowymi oraz od odpowiedzialności cywilnej na czas realizacji robót objętych umową. Zwłoka z tego tytułu miała być traktowana jako powstała z przyczyn zależnych od wykonawcy nie mogła stanowić podstawy jakichkolwiek uiszczeń wykonawcy, w szczególności zmiany terminu zakończenia robót.

Merytorycznie umowę przygotował A. J. jako samodzielny referent. Podlegała ona zatwierdzeniu przez Naczelnika Wydziału, w którym umowę sporządzono, a także przez Skarbnika oraz Sekretarza Powiatu.

Dowody:

- umowa nr (...) zawarta 18 stycznia 2012 roku k. 76-81;

- załącznik nr 1 do Zarządzenia nr (...) z dnia 19 maja 2011 roku k. 82;

- zeznania A. J. k. 100-101;

W dniu 19 stycznia 2012 roku wykonawca był przygotowany do rozpoczęcia prac, bowiem zgromadził wszystkie potrzebne materiały, sprzęt oraz pracowników. Wykonawca chciał w jak najszybszym terminie rozpocząć realizację umowy. Plac budowy, zgodnie z treścią umowy, miał być przekazany najpóźniej do dnia 21 stycznia 2012 roku.

Przedstawiciele wykonawcy utrzymywali kontakt z osobą odpowiedzialną za realizację umowy ze strony Powiatu (...) A. J., który przekazał im informację o zalegających na poboczu dróg, gdzie miały być prowadzone prace, zwałach śniegu uniemożliwiających ich podjęcie, bowiem w przypadku odgarnięcia śniegu z jezdni, zalega on na poboczu. W takich przypadkach Wydział DrógPowiatowych nie podejmuje żadnych działań w celu usunięcia zalegającego śniegu, bo oczekuje się, aż śnieg sam się stopi.

W związku z tym, że śnieg nie ustępował, a upływał dzień, będący ostatnim terminem wynikającym z § 4 ust. 4 umowy, kiedy wykonawca mógłby złożyć wniosek o dokonanie zmiany terminu wykonania prac, A. J. zasugerował przedstawicielowi wykonawcy, aby zwrócił się do zamawiającego o przesunięcie terminu realizacji umowy, podając w uzasadnieniu jako przyczynę zalegający śnieg na poboczu i większe mrozy.

Pismem z dnia 10 lutego 2012 roku wykonawca wystąpił z wnioskiem o aneksowanie umowy, przesyłając je zamawiającemu faksem, wskazując jako przyczyny bardzo złe warunki atmosferyczne (niska temperatura), a także utrudnienia w postaci dużych zwałów śniegi zalegających na poboczu, gdzie miały być montowane bariery.

Dowody:

- pismo z dnia 10 lutego 2012 roku k. 61;

- zeznania świadka A. K. k. 99-100;

- zeznania A. J. k. 100-101;

W dniu 21 lutego 2012 roku strona powodowa, jako producent wyrobu budowlanego, w oparciu o rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach, wystawiła dla Zarządu Powiatu (...)deklarację zgodności nr (...)wyrobu budowlanego – Ogrodzenie-Bariera U-12a.

Nadto w dniu 09 maja 2011 r. producent PPHU (...) Sp. z o.o.w K.wystawił deklarację zgodności nr (...)potwierdzającą zgodność barier drogowych ochronnych stalowych SP-04 C 140 z postanowieniami Dyrektywy dotyczącej Wyrobów Budowlanychnr 89/106/EWG.

Mimo treści § 4 ust. 1 umowy w zakresie aprobat technicznych i terminu do kiedy mają być one przedłożone inwestorowi, faktycznie są one przekazywane dopiero w momencie, w którym zażyczy sobie tego inwestor. W innych tego typu inwestycjach na terenie Powiatu (...) jest podobnie.

Końcowy odbiór techniczny wykonanych robót został podpisany m. in. na podstawie ww. aprobaty technicznej i deklaracji zgodności, które były przekazane podczas spisywania protokołu z dnia 27 lutego 2012 roku.

Dowody:
- deklaracja zgodności nr (...) 54;

- deklaracja zgodności (...)k. 55;

- zeznania świadka A. K. k. 99-100;

Roboty miały być podjęte w chwili poprawy pogody. Gdy to nastąpiło, po wcześniejszym ustaleniu pomiędzy osobami odpowiedzialnymi za realizację zamówienia z obu stron, w dniu 27 lutego 2012 roku doszło do przekazania pasa drogowego drogi powiatowej (...) w miejscowości L., w celu realizacji zadania zawartego w umowie nr (...) z dnia 18 stycznia 2012 roku.

W protokole tym termin rozpoczęcia robót wyznaczono na dzień 1 marca 2012 roku, a ich zakończenia na dzień 7 marca 2012 roku.

Dowody:
- protokół przekazania pasa drogowego k. 63;

- zeznania świadka A. K. k. 99-100;

Zarząd Powiatu (...) po posiedzeniu z dnia 2 marca 2012 roku, pismem z dnia 5 marca 2012 roku poinformował wykonawcę o nie wyrażeniu zgody na wprowadzenie aneksu do umowy nr (...) z dnia 18 stycznia 2012 roku, w związku z czym od dnia 18 lutego 2012 roku miały być naliczane kary umowne zgodnie z treścią § 9 ust. 1 pkt 1 umowy.

Strona powodowa w swym piśmie z dnia 5 marca 2012 roku wniosła o zmianę podjętej decyzji o naliczeniu kar umownych, ponieważ zdaniem spółki § 4 ust. 4 umowy przewidywał wystąpienie okoliczności, które mogły uniemożliwić terminową realizację zawartej umowy, czyli m.in. warunki atmosferyczne.

Dowody:
- pismo z dnia 5 marca 2012 roku nr (...) k. 56-57;

- pismo (...) Sp. z o.o. w K. z dnia 5 marca 2012 roku k. 62;

W dniu 7 marca 2012 roku wykonawca (...) Sp. z o.o.w K.przekazał Zarządowi Powiatu (...)pas drogi powiatowej nr (...)w miejscowości L.po wykonaniu robót określonych umową nr (...)z dnia 18 stycznia 2012 roku. Pas drogowy przyjęto bez zastrzeżeń.

W protokole końcowego odbioru technicznego komisja składająca się z dwóch przedstawicieli Powiatu (...) – A. J. oraz A. S., jak i przedstawiciela wykonawcy – A. K. stwierdziła, iż roboty opisane w kosztorysie wykonawczym zostały wykonane w czasie od dnia 1 marca 2012 roku do dnia 7 marca 2012 roku. Komisja nie stwierdziła żadnych zastrzeżeń i uwag.

Protokół końcowy był spisywany przez A. J. w obecności A. K.. Miejsce na wpisanie okresu opóźnienia w pkt 7 protokołu nie zostało wypełnione. Protokół był spisany w jednym egzemplarzu. Kopia dla wykonawcy miała być doręczona później, po rozstrzygnięciu sprawy związanej z przesunięciem terminu końcowego wykonania prac, która to kwestia pojawiła się bezpośrednio przed odbiorem końcowym. Postanowiono tak, mimo tego, że przy odbiorze placu budowy strony ustaliły, że prace mają być wykonane do dnia 07 marca 2012 r.

Cyfra „19” został dopisana do tego protokołu przez A. J. w późniejszym okresie. Dopisanie dni opóźnienia zakończenia prac nastąpiło bez konsultacji z wykonawcą, ale po otrzymaniu decyzji odmownej co do aneksowania umowy.

Za wykonanie umowy (...) Sp. z o.o.w K.wystawiło w dniu 7 marca 2012 roku Powiatowi (...) fakturę VAT nr (...)na kwotę 22.828,80 zł, która miała być zapłacona do dnia 21 marca 2012 roku.

Na drugiej stronie faktury pracownik Powiatu (...) poczynił odręczne informacje, według których przekroczono umowny termin zakończenia robót o 19 dni, w związku z czym należało potrącić karę umowną w wysokości 2.168,74 zł brutto.

Dowody:
- protokół zwrotu pasa drogowego k. 63;

- faktura VAT nr (...) k. 64;

- protokół końcowego odbioru technicznego k. 73;

Naczelnik Wydziału DrógPowiatowych w Powiecie (...)zwrócił się pismem z dnia 15 marca 2012 roku do Wydziału Finansowego o dokonanie kompensaty z wystawionej faktury VAT nr (...)zobowiązania z tytułu kar umownych w kwocie 2.168,74 zł.

Powiat (...) w dniu 15 marca 2012 roku za nieterminowe wykonanie umowy nr (...) z dnia 18 stycznia 2012 roku wystawił notę księgową nr (...) na kwotę 2.168,74 zł. Nadto poinformował wykonawcę umowy, iż pozostał przy swojej decyzji wskazanej w piśmie z dnia 5 marca 2012 roku, informując, iż kary umowne za nieterminowe wykonanie zadania w kwocie 2.168,74 zł zostały potrącone z faktury nr (...) z dnia 7 marca 2012 roku.

Wykonawca, poprzez swego pełnomocnika, zwrócił bez księgowania notę obciążeniową z uwagi na bezzasadność jej wystawienia wynikająca z braku podstaw do obciążenia Spółki (...) jakąkolwiek karą umowną. Nadto podniósł, iż wobec braku podstaw prawnych i faktycznych do obciążenia spółki ta karą kwota 2.168,74 zł miała być zapłacona najpóźniej do dnia 23 kwietnia 2012 roku.

Dowody:
- pismo z dnia 28 marca 2012 roku nr (...)k. 58-59;

- faktura VAT nr (...) k. 64;

- nota księgowa nr (...) z dnia 15 marca 2012 roku k. 65;

- pismo (...) Sp. z o.o. w K. z dnia 16 kwietnia 2012 roku k. 69-71;

- pismo z dnia 15 marca 2012 roku k. 72;

Powiat (...) pismem z dnia 23 kwietnia 2012 roku poinformował pełnomocnika wykonawcy, iż naliczone kary umowne nie zostaną zwrócone. W związku z tym pismem spółka (...) wystawiła notę księgową nr (...) z dnia 11 maja 2012 roku na kwotę 1.689,33 zł, za zbyt późne przekazanie placu budowy.

Zarząd Powiatu (...) kolejnym pismem z dnia 21 maja 2012 roku odrzucił żądanie wykonawcy do zapłaty kwoty obliczonej tytułem kar umownych jako bezzasadne i bezpodstawne, a nadto dokonał zwrotu noty księgowej nr (...).2012 r.

Dowody:

- pismo z dnia 23 kwietnia 2012 roku nr (...)k. 66-67;

- pismo z dnia 21 maja 2012 roku nr (...)k. 74-75;

- nota księgowa nr (...) z dnia 11 maja 2012 roku k. 30;

- oświadczenie k. 32.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości.

Bezspornym w sprawie było, iż w dniu 18 stycznia 2012 roku została zawarta umowa nr (...)między Powiatem (...), jako zamawiającym, a (...) Sp. z o.o.w K., jako wykonawcą, której przedmiotem było wykonanie zadania - montażu urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego w ciągu drogi powiatowej (...) K.– Z.w miejscowości G.w ciągu drogi powiatowej nr (...) Z.– Z.w miejscowości L..

Spornym było czy doszło do opóźnienia w realizacji prac, czy też strony zgodnie dokonały zmiany terminu końcowego realizacji zamówienia, a w konsekwencji czy opóźnienie w jego realizacji nastąpiło z winy strony powodowej, co z kolei uzasadniałoby obciążenie strony powodowej karą umowną, której suma dochodzona jest w niniejszym postępowaniu.

Ustalenia faktyczne w sprawie Sąd poczynił w zdecydowanej części w oparciu o przedstawione w sprawie dokumenty związane z realizacją zamówienia, których oryginały zostały dołączone do akt sprawy. Żadna ze stron ich nie tyle nie podważyła, co powoływała się na ich treść. Co prawda początkowo strona powodowa kwestionowała prawdziwość protokołu z dnia 07 marca 2012 r., w zakresie pkt 7 i dopisanej tam cyfry „19”, jednakże w toku procesu sprawa ta została wyjaśniona i strona zgodnie przyjęły okoliczność jej wpisania.

Ustalenia faktyczne Sąd także poczynił w oparciu o zeznania świadków – osób odpowiedzialnych za realizację zamówienia z obu stron, w szczególności na okoliczność przebiegu realizacji umowy, powodów, dla których nie przekazano placu budowy w wymaganym w umowie terminie, a także wzajemnych ustaleń dotyczących treści podpisanych protokołów.

Zeznania świadka A. J. pomocne były Sądowi ponadto na okoliczność kwestii późniejszego wpisania liczby dni stanowiących domniemane opóźnienie zakończenia prac.

W niniejszej sprawie znajdują zastosowanie przede wszystkim przepisy art. 647 i n. k.c. odnośnie umowy o roboty budowlane. Art. 647 k.c. stanowi, że przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

W powiązaniu z tym przepisem Sąd oparł się także o normę z art. 354 k.c., który stanowi: dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom (§ 1); w taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel (§ 2).

Pojęciem „wykonanie zobowiązania" jest postępowanie wierzyciela zgodne z art. 354 k.c., które oznacza wykonanie przez niego, bez wyjątku, wszystkich ciążących na nim obowiązków, wynikających z zobowiązania. Analogicznie jak przy sposobie postępowania dłużnika przy wykonywaniu zobowiązania, również obowiązek wierzyciela współdziałania z dłużnikiem nie dotyczy tylko samego wykonania zobowiązania w ścisłym tego słowa znaczeniu (czyli spełnienia świadczenia przez dłużnika), lecz także wykonania przez niego wszelkich innych obowiązków, które składają się na treść stosunku zobowiązaniowego. Współdziałanie z dłużnikiem stanowi prawny obowiązek wierzyciela – jednak jednocześnie jest to obowiązek szczególnego rodzaju, bowiem nałożony na wierzyciela przede wszystkim w jego własnym interesie (dla umożliwienia wykonania świadczenia dłużnika). Współdziałanie wierzyciela może mieć charakter negatywny (bierny), polegający na nieczynieniu niczego, co by wykonanie zobowiązania utrudniło lub udaremniło. Może mieć też charakter pozytywny, gdy natura świadczenia lub umowa wymaga jego czynnego współdziałania. Współdziałanie wierzyciela może polegać m. in. na udzielaniu wskazówek czy wyjaśnień, powstrzymaniu się od działań utrudniających świadczenie, czy też np. udostępnienie materiałów do wykonania dzieła. Przepis co prawda nie określa skutków prawnych niewykonania przez wierzyciela obowiązku współdziałania. Skutki takie przewidują jednak inne przepisy kodeksu cywilnego. Jeśli wierzyciel uchyla się od obowiązku współdziałania – prowadzić to może do zniesienia odpowiedzialności dłużnika z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, w tym do zniweczenia zwłoki dłużnika (np. art. 486 k.c.).

Brak współdziałania wierzyciela wyłącza możliwość uznania opóźnienia w spełnieniu świadczenia za zwłokę dłużnika, opóźnienie następuje bowiem z przyczyn, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności (art. 476 k.c.).

Biorąc pod uwagę podstawę do wytoczenia niniejszego powództwa – naliczenie kary umownej, Sąd zastosował także normę z art. 483 § 1 k.c., który stanowi, że można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Treścią zastrzeżenia kary umownej jest zobowiązanie się dłużnika do zapłaty wierzycielowi określonej kwoty pieniężnej w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Zapłata kary umownej stanowi niejako automatyczną sankcję przysługującą wierzycielowi w stosunku do dłużnika w wypadku niewykonania przez niego lub nienależytego wykonania zobowiązania z przyczyn, za które dłużnik odpowiada. Strony powinny w umowie precyzyjnie wskazać tytuł do jej naliczenia, na przykład opóźnienie lub zwłoka w wykonaniu świadczenia, wskazując przy tym jej określoną wysokość albo kryteria jej ustalenia.

Zastrzeżenie w umowie kar umownych sprawia, że w każdym wypadku nienależytego wykonania lub niewykonania zobowiązania sprawia, że bez znaczenia dla powstania obowiązku ich zapłaty są przyczyny, które spowodowały naruszenie obowiązków ciążących na dłużniku stosownie do treści zobowiązania. Wierzyciel dla realizacji przysługującego mu roszczenia o zapłatę kary umownej musi wykazać istnienie i treść zobowiązania łączącego go z dłużnikiem, a także fakt niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Mimo automatyzmu w przedmiocie konieczności zapłacenia kary umownej w razie wystąpienia okoliczności uzasadniających jej naliczanie w pewnych sytuacjach dłużnik będzie zwolniony od obowiązku jej zapłaty. Skoro przesłanką uzasadniającą zwolnienie dłużnika z odpowiedzialności z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania jest wykazanie, że przyczyną takiego stanu rzeczy są okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, to analogiczne zasady obowiązują w odniesieniu do omawianego dodatkowego zastrzeżenia umownego. Dłużnik zatem będzie zwolniony z obowiązku zapłaty kary umownej, jeżeli wykaże, że przyczyną niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania uzasadniające naliczanie kary umownej są okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności.

Odnosząc powyższe rozważania na realia przedmiotowej sprawy należy wskazać, że materiał dowodowy zebrany w sprawie przeczy wersji strony pozwanej uzasadniającej obciążenie wykonawcy umowy karą umowną, której wysokość stanowi przedmiot roszczenia strony powodowej. Sąd nie zaaprobował argumentacji strony pozwanej dotyczącej braku gotowości wykonawcy umowy do zrealizowania jej przedmiotu, a tym samym, że doszło do opóźnienia w jego realizacji tylko i wyłącznie z winy strony powodowej.

Na wstępie należy rozstrzygnąć kwestię nie przekazania wskazanych w umowie dokumentów Powiatowi (...) przez spółkę Centrum (...) Sp. z o.o. w K..

Jeden z dokumentów – Deklaracja Zgodności nr (...)wystawiona co prawda dopiero w dniu 21 lutego 2012 roku, jednak Sąd zauważył, iż to strona powodowa była producentem tego wyrobu budowlanego - Bariery U-12a, wykonanej do tego zgodnie z powołanym rozporządzeniem Ministra Infrastruktury, zatem dokument ten mogła wystawić w każdej chwili. Jako, że do akt sprawy żadna ze stron nie dołączyła zapytania ofertowego, w którego konsekwencji doszło do zawarcia umowy, należy niewątpliwie stwierdzić, że okoliczność ta była brana pod uwagę przy wybieraniu osoby wykonawcy. Ponadto okoliczności tej nikt nie zaprzeczył.

Tym samym, gdyby zaszła taka potrzeba, to strona powodowa, jako producent wyrobu budowlanego, mogła powyższą deklarację zgodności, wraz z drugą, wystawioną w okresie znacznie poprzedzającym podpisanie umowy, doręczyć w każdym czasie. Istotne jest też, że w momencie osiągnięcia ostatecznego porozumienia co do daty przekazania placu budowy, wykonawca tą aprobatę przedstawił. Dlatego też należy uznać, że możliwość jej udostępnienia Powiatowi (...) istniała w każdym czasie.

Zdaniem Sądu nie można uznać, by w ogóle powodowa spółka nie była gotowa do realizacji zadania tylko i wyłącznie z powodu braku ww. dokumentów, bowiem wykazano, a strona pozwana temu nie zaprzeczyła, że materiały, sprzęt i pracownicy byli gotowi do rozpoczęcia prac. Gdyby przecież Powiat (...) uznał, iż spółka (...) nie spełnia wymogów do przekazania jej placu budowy, w ogóle do jego przekazania by nie doszło. Ponadto mając na uwadze brak powyższych dokumentów oraz upływ czasu strona pozwana niewątpliwie powinna była wezwać wykonawcę do przedłożenia stosownych dokumentów pozwalających ostatecznie na oddanie placu budowy. Mimo braku tych dokumentów już na wstępnym etapie, plac budowy przecież udostępniono.

W istocie do faktycznego przekazania placu budowy doszło dopiero pod koniec lutego 2012 roku i na tą chwilę strona powodowa dostarczyła wymagane dokumenty, co także przeczy wersji o nie spełnianiu wymagań wykonawcy do realizacji przedmiotu umowy.

W toku sprawy nadto wykazano, że deklaracje zgodności oraz aprobaty techniczne mimo treści zawartej umowy, są przekazywane w momencie, w którym zażyczy sobie tego inwestor, a czego Powiat (...) nie zażądał przed dniem 21 stycznia 2012 roku i nie wyrażał mimo, iż powinien był równocześnie udostępnić plac budowy.

Odnośnie kwestii nie udostępnienia wykonawcy placu budowy w wymaganym umową terminie to w toku sprawy ustalono, iż to A. J., osoba upoważniona w imieniu zamawiającego, wstrzymała wykonawcę z rozpoczęciem i z podjęciem robót, powołując się na zalegający na poboczu śnieg, który uniemożliwiał wykonanie umowy, a który to śnieg, co także on wskazał, pozostaje z reguły na poboczu do czasu samoistnego roztopienia, bowiem nie był on usuwany przez odpowiednie służby Powiatu. To ww. osoba zaproponowała stronie powodowej wystąpienie z wnioskiem o aneksowanie terminu wykonania umowy przez wzgląd na ww. okoliczności, a następnie wniosek ten „pilotowała”. Ta osoba też zasugerowała konkretną treść pisma, które we wniosku z dnia 10 lutego 2012 roku kierowanego do zamawiającego spółka (...) zawarła.

Wszystkie ww. czynności były podejmowane mimo tego, że spółka (...) była pod każdym względem gotowa do realizacji umowy już w dniu 19 stycznia 2012 roku, a więc przed pierwotną datą przekazania jej placu budowy, zgodnie z treścią umowy. Treść zeznań świadka A. K. w tym zakresie nie została zakwestionowana, a także znalazła pokrycie w zeznaniach świadka A. J..

Tym samym, w ocenie Sądu, do rozpoczęcia realizacji umowy zgodnie z ustalonym terminem nie mogło dojść nie tylko z powodu trudnych warunków atmosferycznych, co także z powodu nie przygotowania placu budowy przez stronę pozwaną, której to sytuacji Powiat (...) nie chciał zaradzić poprzez odśnieżenie poboczy i usunięcie śniegu.

W ocenie Sądu nie można uznać, ażeby prace wykonano z dziewiętnastodniowym opóźnieniem, jak wpisano w protokół odbioru, bowiem w dniu 27 lutego 2012 roku, a więc w dniu ostatecznego przekazaniu placu budowy, strony, w imieniu których działały osoby odpowiedzialne za realizację zamówienia, wzajemnie uzgodniły termin rozpoczęcia prac – na dzień 1 marca 2012 roku, a także termin ich zakończenia – na dzień 7 marca 2012 roku. Dokument ten został podpisany przez właściwe osoby – przedstawicieli stron, w tymże dniu, co każe twierdzić, iż strony dokonały pisemnej zmiany warunków umowy w zakresie terminu jej realizacji, co stanowi zdaniem Sądu wypełnienie normy z § 14 ust. 2 umowy.

W ocenie Sądu skoro strona powodowa, zanim oddano jej plac budowy, wystąpiła z wnioskiem o aneksowanie terminu wykonania umowy, a przez długi okres oczekiwania na odpowiedź, strona pozwana w tym zakresie się nie określiła (minął niemalże miesiąc, czyli tak długo jak okres, w którym roboty miały być wykonane), to fakt spisania protokołu odbioru placu budowy, z wyznaczeniem nowego terminu zakończenia robót niewątpliwie można było traktować jako zgodę na przesunięcie terminu realizacji umowy.

Sąd stanął na stanowisku, iż takie postępowanie strony pozwanej niewątpliwie pozwoliło powodowej spółce na uzasadnione twierdzenie, że umowę aneksowano skutecznie, w związku z czym mogła ona bez przeszkód przystąpić do rzeczywistego realizowania zadania.

Jednocześnie późniejsze, z początkiem marca 2012 r., stwierdzenie przez Powiat (...), że do aneksowania umowy nie dojdzie nie mogło, w ocenie Sądu, mieć negatywnych konsekwencji dla strony powodowej, przekonanej o działaniu w oparciu o obopólne nowe porozumienie. Działanie Powiatu skutkujące odmówieniem aneksowania umowy mogło więc być zaskoczeniem dla powodowej spółki, która, w dacie nie wyrażenia zgody na aneksowanie umowy (5 marca 2012 r.), de facto je ukończyła (odbiór nastąpił dwa dni później).

Reasumując Sąd doszedł do przekonania, iż biorąc pod uwagę zachowanie strony pozwanej, w przedmiotowej sprawie brak było jej współdziałania jako wierzyciela w realizacji zobowiązania, współdziałania o którym mowa w art. 354 § 2 k.c. w zw. z art. 354 §1 kc.

Strona pozwana bowiem nie tyle nie przygotowała na czas placu budowy (zalegający śnieg, który to choć na tym odcinku drogi mógł być usunięty), co z nieuzasadnionych względów dopuściła się dwudziestoczterodniowej zwłoki w udzieleniu stronie powodowej swojego stanowiska w kwestii przesunięcia terminu realizacji zamówienia. Sama zwłoka stanowi usprawiedliwienie przekonania strony powodowej co do tego, że podpisywany protokół z dnia 27 lutego 2012 r., gdzie wpisano nowy termin zakończenia prac jako dzień 07 marca 2012 r., następuje w uzgodnieniu z zamawiającym, tym bardziej, że protokół ten był podpisywany przez osobę odpowiedzialną z ramienia Powiatu do realizacji przedmiotu zamówienia, o czym stanowi § 7 ust. 1 umowy.

Wszystkie te ww. przypadki stanowią zdaniem Sądu o naruszeniu przez wierzyciela jego prawnego obowiązku składającego się na treść stosunku zobowiązaniowego, tym bardziej biorąc pod uwagę naturę świadczenia, która wymaga jego czynnego współdziałania, w tym przypadku przygotowania placu budowy, czy też rozpoznawania pilnych pism bez zbędnej zwłoki.

Strona pozwana była reprezentowana przez radcę prawnego i dlatego Sąd przyjął odpowiednio wysoki miernik staranności po jej stronie co do konieczności podejmowania czynności procesowych uwzględniający zawodowe kwalifikacje pełnomocnika. Zgodnie z przepisami art. 6 k.c. i 232 k.p.c. strona, która wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne powinna wskazywać dowody na poparcie swoich twierdzeń. Stronę pozwaną obciążał zatem obowiązek wykazania, iż przysługuje jej roszczenie o zapłatę kary umownej, a tym samym fakt niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez stronę powodową.

Zgodnie z powołanym wyżej art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Wobec tego strona pozwana, w celu udowodnienia swoich twierdzeń, wobec udowodnienia twierdzeń przez stronę powodową, powinna była w trakcie procesu wykazać bezsprzecznie i jednoznacznie ww. okoliczności, tzn. że słusznie obciążyła stronę powodową karą umowną.

Zdaniem Sądu obciążenie strony powodowej karą umowną stanowi naruszenie istoty kary umownej i podstaw do jej zastosowania. Jak już wyżej wskazano mimo automatyzmu w przedmiocie konieczności zapłacenia kary umownej w razie wystąpienia okoliczności uzasadniających jej naliczanie, w pewnych okolicznościach dłużnik będzie zwolniony od obowiązku jej zapłaty.

W przedmiotowej sprawie strona powodowa – dłużnik w stosunku zobowiązaniowym, wykazała niewątpliwie, że przyczyną takiego stanu rzeczy są okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności, czym bez wątpienia było nie przygotowanie placu budowy. Skoro zostało to wykazane, strona powodowa – dłużnik w stosunku zobowiązaniowym jest zwolniony z obowiązku zapłaty kary umownej.

Tym samym Sąd nie znalazł podstaw do uznania, że obciążenie powodowej spółki koniecznością zapłaty kary umownej w związku z nieterminową realizacją umowy było zasadne.

Orzeczenie o kosztach procesu opiera się o treść art. 98 k.p.c.

W tym względzie strona pozwana, jako przegrywająca proces, winna stronie powodowej zwrócić poniesione przez nią koszty procesu. Na koszty te złożyła się opłata od pozwu w kwocie 100 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, a także kwota 600 zł związane z udziałem po stronie powodowej profesjonalnego pełnomocnika będącego radcą prawnym, ustalona w oparciu o § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r., nr 163, poz. 1349 z późn. zm.).

Wobec powyższego Sąd, w oparciu o powołane przepisy, orzekł, jak w sentencji wyroku.