Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu Wydział III

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2012 r. we Wrocławiu

sprawy z wniosku E. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

na skutek apelacji E. J.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu

z dnia 8 grudnia 2011 r. sygn. akt V U 2121/11

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 8 grudnia 2011 r. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu oddalił odwołanie wnioskodawcy E. J. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 5 października 2011 r. i zasądził od niego na rzecz strony pozwanej kwotę 60,- zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy wydał w oparciu o następująco ustalony stan faktyczny:

Wnioskodawca, urodzony (...), w okresie od dnia 16 kwietnia 1966 r. do dnia 10 sierpnia 2010 r. wykazał łącznie 29 lat 5 miesięcy i 19 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

W okresie od dnia 1 sierpnia 1969 r. do dnia 31 sierpnia 1990 r. pracował jako cieśla w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) w O. i wykonywał prace przy remontach budowlanych na terenie (...) Zakładów (...) w W.. W tych zakładach zajmowano się obróbką surowców włókienniczych i ich przędzenia. Zakład składał się z kilku obiektów, w których przechowywano surowiec, a następnie w procesie technologicznym, który obejmował moczenie w specjalnym basenie, wytwarzano włókno lniane i płyty paździerzowe z odpadów technologicznych. Włókno lniane miało postać beli z nicią nieczesaną.

Prace brygady budowlano-remontowej cieśli na terenie w/w zakładów obejmowały między innymi wykonywanie rusztowania do wysokości 15 m, wymianę krokwi i zastrzałów w dachu drewnianym, dopasowywanie stolarki drzwiowej i okiennej, zadeskowywanie ściany z pojedynczych desek, wykonywanie rusztowania, podstemplowywanie deskowania belek, wykonywanie konstrukcji podporowych i rozporowych ścian i stropów budynków murowanych o wysokości ponad 3 kondygnacji, ustawianie i rozbieranie rusztowań wewnętrznych, wykonywanie daszków ochronnych, ustawianie belek i stropów. Prace te były wykonywane na hali, gdzie odbywała się produkcja, cieśle wymieniali pojedyncze elementy konstrukcji dachów, przeprowadzali remont dachów, stropów. Łącznie czynności te trwały około 2 lat. Kryli również dachy i wówczas pracowali w charakterze dekarzy, wykonując pokrycia papowe przez okres kilkunastu miesięcy.

Nadto brygady cieśli pracowały przy budowie warsztatów i hal wykonywanych od podstaw, robili szalunki w wykopach płytkich, szalunki słupów i belek, szalunki robiono zarówno z poziomu zero, jak i na wysokości. Wykonywali również dachy z konstrukcji stalowych. Warsztaty miały wysokość 8 m i były budowane przez okres 2 lat.

Remontowano również stodoły, w których przechowywano len, pracę tę wykonywano z przerwami, gdyż można ją były wykonywać jedynie przy dobrej pogodzie. Zmieniano tam konstrukcje dachów i ścian. Większość prac była wykonywana na wysokości. Poza tym cieśle wykonywali remont dachów nad basenami. Czynności te trwały kilka miesięcy.

Dodatkowo cieśle przeprowadzali remont drewnianego dachu na jednej z dwóch kotłowni parowych wytwarzających parę technologiczną konieczną, i to w dużych ilościach, do funkcjonowania zakładu. W swoich pracach brygada cieśli współpracowała z brygadą murarzy i zbrojarzy.

Na około 1 rok przed ustaniem zatrudnienia wnioskodawcy w w/w zakładach brygada wnioskodawcy pracowała na budowie w K. i tam remontowali ściany i dachy drewnianych parterowych chlewni. Zakładali między innymi do ścian watę szklaną i osłaniali to płytami eternitowymi.

Wnioskodawca ponadto pracował na budowie w Czechach przez okres 6 miesięcy, gdzie wykonywał różne prace, między innymi pracę cieśli, zbrojarza.

Organ rentowy decyzją z dnia 5 października 2011 r. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury, wskazując, że nie wykazał żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Przy tak poczynionych ustaleniach faktycznych Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie wnioskodawcy jest nieuzasadnione.

Sąd Okręgowy wskazał, że do prac w szczególnych warunkach określonych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) nie wymieniono pracy cieśli. Natomiast zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do uznania, iż w spornym okresie wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Z akt osobowych wnioskodawcy oraz z zeznań świadków wynika, że wnioskodawca w spornym okresie, jako cieśla i brygadzista, wykonywał prace łączone, a w jego zakres obowiązków wchodziło wiele czynności. Wnioskodawca w czasie spornego okresu zatrudnienia wykonywał głównie prace ciesielskie oraz prace dekarskie. Jednak brak jest dokumentów pozwalających na ustalenie okresów wykonywania prac dekarskich stale i w pełnym wymiarze czasowym. Mimo tego Sąd pierwszej instancji wskazał, że wnioskodawca mógł przez okres około 7 lat wykonywać pracę w szczególnych warunkach, o których mowa w wykazie A dziale XIV poz. 25 stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia.

Sąd Okręgowy nie kwestionował tego, że wnioskodawca wykonywał prace remontowe w halach, gdzie były wykonywane prace w szczególnych warunkach. Jednak nie można dokładnie określić okresów, kiedy wnioskodawca te prace wykonywał. Jednocześnie wnioskodawca wykonywał prace remontowo-budowlane na działach, które nie pracowały, były zamknięte oraz budował hale od podstaw, co niewątpliwie nie jest pracą wykonywaną na oddziałach będących w ruchu. Także okres pracy w K. nie może zostać uznany za pracę w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy podkreślił, że świadkowie nie są w stanie precyzyjnie okręcić, w jakich konkretnie okresach czasu wnioskodawca wykonywał czynności, które ustawodawca kwalifikuje, jako prace w szczególnych warunkach. Zeznania były nieprecyzyjne, ogólnikowe i niekompletne i z tych względów Sąd pierwszej instancji nie dał im wiary odnośnie tego, że wnioskodawca przez okres 15 lat wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

W świetle tych okoliczności Sąd pierwszej instancji stwierdził, że nie ma podstaw do przyjęcia, iż wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych wymienioną w dziale XIV poz. 25 w/w rozporządzenia. Sąd Okręgowy wskazał, że można jedynie domniemywać, iż takie prace wykonywał przez okres ponad 7 lat i były one przerywane okresami innej pracy.

Wobec powyższego w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie wnioskodawcy i na podstawie art. 98 kpc i § 11 rozporządzenia Ministra sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2005 r. Nr 11, poz. 15) zasądził od wnioskodawcy na rzecz organu rentowego kwotę 60,- zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości E. J., wnosząc o jego zmianę i przyznanie mu emerytury. W uzasadnieniu wskazał, że pracodawca ignorował jego prośby o wystawieniu mu świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Podniósł, że podczas zatrudnienia w Zakładach (...) pracował w szczególnych warunkach, bowiem na halach panował ogromny kurz, otrzymywał specjalny dodatek oraz posiłki regeneracyjne.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy jest bezzasadna.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, czyli 1 stycznia 1999 r., osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn (pkt. 1) oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (pkt. 2). Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

Z kolei po myśli art. 32 ust. 1 w/w ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1.

Zgodnie z ust. 4 tego przepisu wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, z którego wynika, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W sprawie bezspornym jest, że E. J. spełnia przesłanki dotyczące wieku, ogólnego stażu ubezpieczenia emerytalnego, nieprzystąpienia do OFE i rozwiązania stosunku pracy.

Natomiast sporna kwestia sprowadzała się do ustalenia, czy wnioskodawca spełnia warunek 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a w szczególności, czy podczas zatrudnienia na stanowisku: cieśli w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) w O., gdzie wykonywał prace remontowo-budowlane na terenie (...) Zakładów (...) w W., wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Twierdzenia wnioskodawcy, iż w spornym okresie wykonywał pracę w szczególnych warunkach, nie znajdują potwierdzenia w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Przede wszystkim przeczy im treść świadectwa pracy, z którego jasno wynika, że wnioskodawca w spornym okresie pracował jako cieśla. Należy podkreślić, że ustawodawca w załączniku do w/w rozporządzenia szczegółowo opisał prace wykonywane w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych (dział V), które zaliczył do prac w szczególnych warunkach i nie ma w nich pracy cieśli. Nadto należy zauważyć, że w/w świadectwo pracy zostało wydane w dniu 31 sierpnia 1990 r., a więc już w czasie obowiązywania rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zatem, gdyby wnioskodawca wykonywałby pracę w szczególnych warunkach, to niewątpliwie pracodawca zgodnie z obowiązkiem wynikającym z § 2 ust. 2 tego rozporządzenia, zawarłby adnotację o okresach wykonywania przez niego prac w szczególnych warunkach. Wobec powyższego nie zasługują na uwzględnienie zarzuty wnioskodawcy, iż pracodawca świadomie odmówił wnioskodawcy wydania świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Tym bardziej, że wnioskodawca nie przedstawił w tym zakresie żadnych dowodów. Ponadto akta osobowe również jednoznacznie potwierdzają, iż wnioskodawca w spornym okresie wykonywał pracę cieśli.

Sąd Apelacyjny nie kwestionuje tego, iż wnioskodawca w ramach swych obowiązków pracy na stanowisku cieśli wykonywał również prace zaliczane przez ustawodawcę do prac w szczególnych warunkach, między innymi prace dekarskie. Jednak należy podkreślić, że zgodnie z § 2 ust. 1 w/w rozporządzenia praca w szczególnych warunkach musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, aby nabyć prawo do emerytury w wieku obniżonym. Uzasadnione to jest tym, że praca ta przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Nadto należy mieć na uwadze, że prawo do wcześniejszej emerytury stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego i w konsekwencji przepisy regulujące to prawo należy interpretować w sposób ścisły i gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo. Tymczasem w sprawie brak jest dokumentów świadczących, iż wnioskodawca w kontentych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace dekarskie. Ponadto zarówno wnioskodawca, jak i świadkowie, zeznali, iż prace dekarskie wykonywane były z przerwami, w zależności od pogody, co jasno dowodzi, że prace te nie były wykonywane stale. Odnośnie pozostałych prac w szczególnych warunkach, to również brak jest dokumentów potwierdzających, iż były one wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Także zeznania świadków nie są precyzyjne w tym zakresie, bowiem z uwagi na upływ czasu, nie potrafili oni dokładnie określić czasokresów wykonywania przez wnioskodawcę prac w szczególnych warunkach. Tak więc słusznie Sąd pierwszej instancji uznał zeznania świadków za niewiarygodne odnośnie tego, iż wnioskodawca przez okres 15 lat pracował w szczególnych warunkach.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że nie ma podstaw do uznania, iż wnioskodawca w w/w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat.

Powyższego nie podważają twierdzenia wnioskodawcy, iż w spornym okresie otrzymywał dodatek z tytułu pracy w szkodliwych warunkach i posiłki regeneracyjne. Należy podkreślić, że celem tych dodatków jest zrekompensowanie pracownikowi zagrożenia i uciążliwości wynikających z wykonywanie danej pracy. Jednak ich otrzymywanie nie jest tożsame z wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach, gdyż o tym decyduje wyłącznie w/w rozporządzenie.

Reasumując, należy stwierdzić, że wnioskodawca w spornym okresie wykonywał pracę cieśli i w ramach tej pracy wykonywał między innymi prace zaliczane przez ustawodawcę do prac w szczególnych warunkach. Jednak zgromadzona dokumentacja pracownicza wnioskodawcy oraz zeznania świadków nie pozwalają na dokładne ustalenie czasokresów wykonywania tych prac stale i w pełnym wymiarze czasowym, wobec czego należy uznać, że wnioskodawca nie wykazał 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację wnioskodawcy jako bezzasadną.