Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

W., dnia 4 kwietnia 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Sławomir Urbaniak

Protokolant:Irmina Szawica

po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa Spółdzielni (...) we W.

przeciwko Spółdzielczemu Centrum (...) we W.

o uchylenie i stwierdzenie nieważności uchwał

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kwotę 557 zł tytułem zwrotu kosztów procesu

UZASADNIENIE

Strona powodowa Spółdzielnia (...) we W. wniosła w pozwie o:

- uchylenie uchwały nr (...) z dnia 29 czerwca 2012 r. Walnego Zgromadzenia Spółdzielczego Centrum (...)we W., jako mającej na celu pokrzywdzenie członków spółdzielni oraz godzącej w interesy spółdzielni;

- uchylenie uchwały nr (...) z dnia 29.06.2012 r. Walnego Zgromadzenia Spółdzielczego Centrum (...)we W., jako mającej na celu pokrzywdzenie członków Spółdzielni oraz godzącej w interesy Spółdzielni;

- stwierdzenie nieważności uchwały nr (...) z dnia 29 czerwca 2012 r. Walnego Zgromadzenia Spółdzielczego Centrum (...)we W.w zakresie obejmującym §11 ust. 1 od słów: „oddanie do użytkowania jak również ustanowienie na udziałach lub prawach z nim związanych jakichkolwiek innych praw”, §11 ust. 2 od słów „oddanie do użytkowania jak również ustanowienie na udziałach lub prawach z nim związanych jakichkolwiek innych praw”, §11 ust. 3 od słów: „oddanie do użytkowania jak również ustanowienie na udziałach lub prawach z nim związanych jakichkolwiek innych praw” aktów założycielskich spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, stanowiącego załącznik do tej uchwały, z powodu sprzeczności z prawem;

- w pozostałym zakresie uchylenie uchwały nr (...) z dnia 29 czerwca 2012 r. Walnego Zgromadzenia Spółdzielczego Centrum (...)we W.jako mającej na celu pokrzywdzenie członków Spółdzielni oraz godzącej w interesy Spółdzielni;

- uchylenie uchwały nr (...) z dnia 29 czerwca 2012 r. Walnego Zgromadzenia Spółdzielczego Centrum (...)we W.w całości jako mającej na celu pokrzywdzenie członków spółdzielni oraz godzącej w interesy Spółdzielni na wypadek gdyby Sąd nie uwzględnił żądania stwierdzenie nieważności zawartego pkt 3 petitum pozwu.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa wskazała, że Spółdzielnia (...)jest jednym z członków Spółdzielczego Centrum (...)we W.. Zgodnie ze Statutem Spółdzielczego Centrum (...)we W.celem Spółdzielni jest prowadzenie efektywnej działalności gospodarczej i rehabilitacyjnej ukierunkowanej potrzebami zrzeszonych członków. Głównym przedmiotem działalności Spółdzielczego Centrum (...)we W.jest szeroko pojęta rehabilitacja, a także organizowanie wypoczynku (wczasów, kolonii obozów i zimowisk oraz turnusów rehabilitacyjnych). Od 2010 r. (...)rozpoczął przygotowania mające na celu przekształcenie (...)w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Przekształcenie w spółkę nie wynika z obowiązków nałożonych przepisami prawa lecz jest wynikiem inicjatywy zarządu (...). Proces przekształcania będzie procesem wieloetapowym, a wynagrodzenie dla kancelarii prawnej mającej przeprowadzić ten proces szacowane jest na 60.000 zł, zaś koszty te poniesie (...)i jej członkowie. W przewidzianym w Statucie terminie członkowie (...)poinformowani zostali o Walnym Zgromadzeniu, które odbyło się 29 czerwca 2012 r. w siedzibie (...), a także porządku obrad. (...)dostarczył też swoim członkom akt założycielski spółki, a także program gospodarczego przekształcenia. W dniu 29 czerwca 2012 r odbyło się Walne Zgromadzenie członków Spółdzielczego Centrum (...)we W.. Przed podjęciem wskazanych w porządku obrad uchwał członkowie (...)dyskutowali nad poszczególnymi paragrafami aktu założycielskiego, w szczególności nad kwestią zbywania udziałów. Głos zabrała również strona powodowa w przedmiocie blokowania na 5 lat możliwości sprzedaży udziałów. Kilkuczłonków wyraziło wątpliwości, co do postanowień aktu założycielskiego spółki z o.o. i do aktu założycielskiego wprowadzone zostały zmiany. W dniu 29 czerwca 2012 r. na Walnym Zgromadzeniu podjęte zostały następujące uchwały:

- uchwała nr (...) w przedmiocie wyrażenia zgody na rozpoczęcie realizacji procesu restrukturyzacji Spółdzielczego Centrum (...)we W., której załącznikiem był akt założycielski spółki oraz program gospodarczego przekształcenia,

- uchwała nr (...) w przedmiocie wyrażenia zgody na utworzenie przez Spółdzielcze Centrum (...) spółki z o.o., której załącznikiem był akt założycielski spółki zaakceptowany przez WZ,

- uchwała nr (...) w przedmiocie przejścia przez Spółdzielcze Centrum (...)we W.w stan likwidacji.

W ocenie strony powodowej podjęte uchwały mają na celu pokrzywdzenie jej członków, a także godzą w interesy Spółdzielni. Planowane przekształcenie w istocie nie doprowadzi do korzystnych zmian dla członków, lecz nałoży na nich wiele ograniczeń związanych przede wszystkim z ograniczeniem w rozporządzaniu swoim udziałem i sprzedaż tych udziałów po cenie rynkowej. Dodatkowo niektóre z postanowień aktu założycielskiego spółki z o.o. są sprzeczne prawem. Zgodnie z art. 42§2 ustawy prawo spółdzielcze uchwała sprzeczna z ustawą jest nieważna. Zgodnie natomiast z art. 42§3 prawa spółdzielczego uchwała sprzeczna z postanowieniami statutu bądź z dobrymi obyczajami lub godząca w interesy spółdzielni albo mają na celu pokrzywdzenie jego członka może być zaskarżona do sądu. Art. 42 § 4 wskazuje, że każdy członek spółdzielni może wytoczyć powództwo o uchylenie uchwały. Stronie powodowej przysługuje zatem legitymacja czynna i zachowany został termin do wniesienia powództwa. Strona powodowa dalej wskazywała, że postanowienia uchwały nr (...) par. 11 ust. 1, ust. 2, ust. 3 aktu założycielskiego spółki (załącznik do uchwały) są sprzeczne z prawem i w tym zakresie domaga się unieważnienia tej uchwały. Zgodnie z §11 ust. 1 aktu założycielskiego spółki „zbycie, zastawienie, oddanie do użytkowania udziałów jak również ustanowienie na udziałach lub prawach z nimi związanych jakichkolwiek innych praw wymaga zgody spółki z zastrzeżeniem ust 2”. Art. 182 §1 ksh stanowi z kolei, że zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz zastawienie udziału umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć. Artykuł ten jest wyjątkiem od wyrażonej w przepisie art. 57 § 1 kc zasady, że nie można przez czynność prawną ograniczyć uprawnienia do przeniesienia bądź obciążenia prawa, jeżeli jest ono zbywalne. Art. 182 § 1 jest więc wyjątkiem od art. 57 kc i powinien być wykładany w sposób zawężający. Art. 182 §1 ksh nie przewiduje możliwości wprowadzania ograniczeń w zakresie ustanawiania użytkowania na udziale albo obciążania udziału prawem obligacyjnym. Za niedopuszczalne należy więc uznać, mając na względzie wykładnię zawężająca, wprowadzenie do umowy spółki nieprzewidzianych w art. 182 §1 ksh ograniczeń. Nie można, więc w ramach swobody kontraktowania, zmienić zakresu wyjątków od bezwzględnie obowiązującego przepisu. Akt założycielski spółki Centrum (...) sp. z o.o.przewiduje takie graniczenia, co oznacza że §11 ust. 1 aktu założycielskiego jest w tym zakresie sprzeczny z prawem, a co za tym idzie nieważny.

Z kolei ust. 3 § 11 aktu założycielskiego, zgodnie z którym „umowa zbycia, zastawienia, oddania do użytkowania udziałów, jak również ustanowienie na udziałach lub prawach z nim związanych jakichkolwiek innych praw bez uzyskania zgody spółki jest czynnością bezskuteczną zarówno wobec spółki jak i w stosunkach miedzy stronami”, w zakresie w którym mowa o oddaniu do użytkowania i ustanowieniu na udziałach lub prawach z nim związanych jakichkolwiek innych praw, jest również sprzeczny prawem. W takim samym zakresie nieważny jest ustęp 2 § 11 w zakresie, w jakim uznaje za niedopuszczalne oddanie do użytkowania udziałów jak również ustanowienie na udziałach lub prawach z nimi związanych jakichkolwiek innych praw na rzecz osób spoza grona wspólników, przez 5 lat od wpisu spółki do rejestru przedsiębiorców.

Strona powodowa dalej wywodziła, że w akcie założycielskim spółki znalazły się nadto postanowienia mające na celu pokrzywdzenie członków spółdzielni, a to §15 ust. 6, §15 ust. 7, §11 ust. 2, §9 ust. 2 aktu założycielskiego spółki. Zgodnie z §15 ust. 6 aktu założycielskiego spółki z o.o. wspólnicy i spółka zobowiązani są do nabycia łącznie wszystkich udziałów przeznaczonych do zbycia poza grono dotychczasowych wspólników, w przeciwnym razie wspólnik będzie mógł zbyć udział wskazanej przez siebie osobie, nie będącej wspólnikiem, o ile uzyskał zgodę spółki. §11 ust. 2 aktu założycielskiego przewiduje natomiast, że zbycie, zastawienie, oddanie do użytkowania, jak również ustanowienie na udziałach lub prawach z nimi związanych jakichkolwiek innych praw na rzecz osób spoza grona wspólników spółki przez okres 5 lat od daty zarejestrowania niniejszej spółki w rejestrze przedsiębiorców jest niedopuszczalne; po tym okresie zbycie udziałów poza grono wspólników wymaga wcześniejszego przeprowadzenia procedury przewidzianej w §15 umowy spółki i tylko w przypadku niedojścia do zbycia w tym trybie Rada Nadzorcza na wniosek sprzedającego może wydać zgodę na takie zbycie. §15 ust. 4 aktu założycielskiego spółki z o.o. reguluje natomiast prawo pierwszeństwa w nabywaniu udziałów przeznaczonych do zbycia poza grono wspólników przez pozostałych wspólników.

Wprowadzone do aktu założycielskiego postanowienia stwarzają zbyt duże bariery proceduralne w nabywaniu udziałów, których efektem może być nawet pozbawienie wspólnika możliwości zbycia udziału, co jest niedopuszczalne w świetle regulacji ksh. Choć formalnie takie postanowienie do aktu założycielskiego nie zostało wprowadzone to w praktyce może okazać się, że wprowadzone ograniczenia w obrocie udziałami wyłączyły ich zbywalność. Po pierwsze zauważyć należy, że akt założycielski spółki z o.o.. wprowadził ograniczenia czasowe (4- 5 lat) w trakcie, którego okresu niedopuszczalne jest zbycie albo zastawienie udziałów poza grono członków wspólników. Wytłumaczeniem dla wprowadzenia takiego postanowienia było to, że ma ono służyć zabezpieczeniu płynności finansowej spółki. Postanowienie to uznać należy za wątpliwe w kontekście tego, że akt założycielski nie dotyczy nowopowstałej spółki, której sytuacja finansowa oraz rynkowa jest niepewna, lecz dotyczy przekształcenia spółdzielni funkcjonującej na rynku od dłuższego czasu i której sytuacja finansowa jest dobra. Nie ma więc potrzeby blokowania prze 5 lat możliwość zbycia udziałów poza grono wspólników. Na uwadze mieć też trzeba, że ograniczenie możliwości zbycia udziału przez 5 lat nieść będzie za sobą konsekwencje finansowe, mianowicie przez 5 lat od wpisu do rejestru przedsiębiorców nowoutworzonej spółki pozostali wspólnicy, chcący pozostać w przekształconej spółce i decydujący się na zakup udziałów wspólnika, który ze spółki chce wystąpić, narzucać będą cenę, która może nie odpowiadać cenie rynkowej. Mając na uwadze genezę wprowadzenia tego postanowienia do aktu założycielskiego wystarczającym byłoby uzależnienie zbycia oraz możliwości zastawienia udziału na rzecz osoby spoza grona wspólników od zgody spółki, bez wprowadzania dodatkowego ograniczenia w postaci terminu, o którym mowa powyżej.

Co więcej, akt założycielski przewiduje w §15 ust. 7, że w każdym przypadku zbycia udziałów spółka posiada bezwzględne pierwszeństwo nabycia udziałów przeznaczonych do zbycia oraz prawo pierwokupu zbytych udziałów w rozumieniu przepisów kc, a decyzja co do skorzystania z tych praw podejmowana jest przez zarząd, po uzgodnieniu z radą nadzorczą. O ile prawo pierwokupu uregulowane jest w kc , to prawo pierwszeństwa nie. Treść prawa pierwszeństwa jest więc zależna od woli stron. Akt założycielski nie zawiera żadnych postanowień dotyczących skorzystania z prawa pierwszeństwa (termin, forma powiadomienia o zamiarze sprzedaży, obowiązki stron) i może być zagrożeniem dla rozporządzeń przez wspólników udziałami. Jednocześnie wskazać należy, że akt założycielski spółki nie przewiduje wysokości minimalnego wynagrodzenia, które spółka korzystająca z uprawnienia z §15 ust. 7 aktu założycielskiego będzie musiała zapłacić na rzecz wspólnika za nabyte od niego udziały. Taki zapis prowadzić może do nadużyć w stosunku do zbywających udziału wspólników. Zgodnie z postanowieniami aktu założycielskiego, po 5 latach od przekształcenia spółdzielni w spółkę wspólnik będzie mógł sprzedać swój udział osobie spoza grona wspólników. Jednakże zgodnie z §15 ust. 4 aktu założycielskiego pierwszeństwo w nabyciu przysługiwać będzie pozostałym wspólnikom. W sytuacji, w której nie dojdzie do nabycia udziałów przeznaczonych do sprzedaży przez resztę wspólników, wspólnik chcący sprzedać swój udział i tak będzie musiał uzyskać zgodę Rady Nadzorczej, zgodnie z ust. 6 tego paragrafu. Mając na uwadze przytoczone postanowienia aktu założycielskiego sp. z o.o. może dojść do sytuacji, w której wspólnicy nie wykażą woli nabycia udziałów a Rada Nadzorcza nie wyrazi zgody na zbycie udziałów osobie spoza grona wspólników i wówczas członek stanie się „więźniem spółki”. Również § 9 ust. 2 aktu założycielskiego należy ocenić jako mający na celu pokrzywdzenie wspólników. Zgodnie bowiem z tym postanowieniem wspólnik może posiadać więcej niż jeden udział, z tym zastrzeżeniem, że jeden wspólnik może posiadać nie więcej niż 20 % udziałów w kapitale spółki. Jest to kolejna bariera oprócz wskazanych powyżej utrudniająca zbycie udziałów przez członka spółdzielni. Istotne jest też to, że udziały w nowoutworzonej spółce członkowie spółdzielni otrzymują przymusowo. Mając na uwadze wskazane postanowienie aktu założycielskiego spółki uzasadnione jest twierdzenie dotyczące nieważności uchwały nr (...) we wskazanym zakresie, a w pozostałej części uchylenie tej uchwały. Postanowienia aktu założycielskiego, będącego załącznikiem do tej uchwały są we wskazanym zakresie sprzeczne z prawem a także mają na celu pokrzywdzenie wspólników.

Uchwała nr (...)i (...)przewiduje proces przekształcenia Spółdzielczego Centrum (...)we W.w spółkę kapitałową. Strona powodowa ocenia ten proces jako niepotrzebny. Spółdzielcze Centrum (...)we W.funkcjonuje prawidłowo i przynosi zyski. W ocenie strony powodowej nie ma realnej potrzeby przekształcenia w spółkę. Obowiązek ten nie wynika z prawa i nie jest uzasadniony gospodarczo. Przekształcenie natomiast może spowodować konieczność poniesienia dodatkowych kosztów, a także ograniczenie w zakresie zbywania udziałów. W tym sensie uchwały naruszają interes spółdzielni, jak i jej członków. Strona powodowa zaskarżyła te uchwały również ze względu na ich powiązanie z uchwałą (...) albowiem obydwie zaskarżone uchwały dotyczą rozpoczęcia procesu restrukturyzacji.

W piśmie procesowym datowanym na dzień 18.09.2012 r. (k. 74-77) powód dodał, że strona pozwana nie wskazała przyczyny, motywacji i celu takiego przekształcenia. Podkreślano, że cechą spółdzielni jest dominacja powiązań o charakterze osobowym nad powiązaniami kapitałowym. W spółdzielni członkowie mają o wiele większe uprawnienia, w porównaniu do wspólników spółki. Skoro nie ma żadnej uzasadnionej potrzeby przekształcenia i ponoszenia związanych z tym kosztów, jak i nie ma uzasadnionej potrzeby ograniczenia wpływu wspólników na działania zarządu (w porównaniu do uprawnień członków spółdzielni), to przekształcenie to ocenić należy jako niekorzystne dla członków spółdzielni.

W kolejnym piśmie z dnia 14.11.2012 r. (k. 82-84) na poparcie swojej argumentacji, że zaskarżone uchwały godzą w interesy powoda dodano, że w dniu 13.11.2012 r. na Walnym Zgromadzeniu wspólników podjęto uchwałę w przedmiocie wprowadzenia zmian do Statutu Spółdzielni, które pozostają w związku z planowanym przekształceniem, a więc związane są z zaskarżonymi uchwałami. Wprowadzone zmiany mają na celu wyeliminowanie przewagi jaką miałaby strona powodowa w przypadku planowanego przekształcenia w spółkę.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana Spółdzielcze Centrum (...)we W.(k.55-61) wniosła o oddalenie powództwa. Przyznała, że w dniu 29.06.2012 r. podjęte zostały uchwały nr (...), (...), (...). Pozwana nie zgodziła się jednak z twierdzeniem, że w/w uchwały miały ma celu pokrzywdzenie członków oraz godziły w interes Spółdzielni, a dodatkowo jakoby fragment uchwały (...)był sprzeczny z prawem. Pozwana nie zgadzała się z twierdzeniem jakoby przekształcenie Spółdzielni w spółkę było inicjatywą Zarządu strony pozwanej. W rzeczywistości Zarząd wykonywał jedynie uchwałę Walnego Zgromadzenia członków Spółdzielni nr (...)z dnia 1.05.2010 r. upoważniającą go do podjęcia działań prawnych i finansowych w celu przekształcenia Spółdzielni w spółkę. Inicjatorami przekształcenia byli zatem sami członkowie, a Zarząd zobligowany był jedynie do wykonywania uchwał. Sama data podjęcia w/w uchwał wskazuje, że rozpoczęty skarżonymi obecnie uchwałami proces przekształcenia Spółdzielni w spółkę był długo przygotowywany i dyskutowany. Wszyscy członkowie Spółdzielni odpowiednio wcześniej mieli możliwość zapoznania się z założeniami programu przekształcenia, projektami uchwał, projektem aktu założycielskiego oraz omówieniem odpowiednich kwestii (zgłaszania uwag z przedstawicielem kancelarii przeprowadzającej cały proces). Odnosząc się do kolejnych zarzutów podano, że uchwała nr (...), w przypadku której powód zarzucał sprzeczność z prawem postanowień aktu założycielskiego stanowiącego załącznik do uchwał (...), jest zgodna z przepisami prawa. Powód zarzucał, że postanowienia aktu założycielskiego są sprzeczne z art. 182 §1 ksh poprzez wprowadzenie dodatkowych- nie przewidzianych prawem- ograniczeń w obciążaniu udziałów w spółce z o.o. Stanowiskoto, zdaniem pozwanego, było błędne. Pozwany podnosił, że choć dopuszczalność wprowadzenia do umowy spółki zapisów o konieczność uzyskania zgody spółki na oddanie udziału do użytkowania lub obciążenia udziału innym prawem nie wynika wprost z przepisu art. 182 § 1 ksh, to jednak za możliwością ustanawiania takich ograniczeń przemawia wykładnia celowościowa tego przepisu. Skoro bowiem ustawodawca dopuszcza najdalej idące ograniczenia w stosunku do rozporządzalności udziałami tj. ograniczenia ich przeniesienia na osobę trzecią, to nie można racjonalnie uzasadniać tezy, że sprzeciwiałby się ograniczeniom w oddawaniu ich w użytkowanie lub dzierżawę. Innymi słowy, jeśli można ograniczyć zbywanie udziałów, to tym bardziej dozwolone jest w umowie spółki ograniczenie możliwości ustanawiania na udziałach użytkowania lub oddania udziału w dzierżawę. Pogląd ten jest reprezentowany przez wielu przedstawicieli doktryny. Ponadto według wiedzy pozwanego kwestionowane przez powoda postanowienia aktu założycielskiego w tej samej lub zbliżonej wersji obowiązują w spółkach prawa handlowego powstałych z przekształcenia spółdzielni i w tej wersji zostały zarejestrowane. Biorąc pod uwagę powyższe oraz to, że przepis art. 23 §1 ustawy o KRS zobowiązuje sąd rejestrowy do badania treści złożonych wraz z wnioskiem o rejestrację dokumentów pod kątem ich zgodność z przepisami prawa, stanowisko powoda w tej kwestii jest nieuzasadnione.

Również bezpodstawny jest zarzut, że kolejne postanowienia aktu założycielskiego, a to §15 ust. 7, §11 ust. 2 oraz §9 ust 2 są postanowieniami mającymi na celu pokrzywdzenie członka. Powód kwestionuje zwłaszcza ograniczenie czasowe, 5-letnie, w zbywaniu lub zastawianiu udziałów poza grono wspólników. Pozwany nie podzielał obaw powoda, iż wprowadzone zapisy mogą zupełnie wyłączyć zbywalność udziałów. Przede wszystkim stwierdzić należy, że kwestionowane przez powoda postanowienia pozostają w zgodzie z prawem tj. w szczególności z art.182 §1 ksh, zgodnie z którym zbycie udziału lub jego części oraz zastawienie udziału umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć. W praktyce stosowane są różne sposoby ograniczenia obrotu udziałami, w tym:

1.uzależnienie możliwości zbycia lub obciążenia udziału od nadejścia oznaczonego terminu (ograniczenie czasowe) ;

2. ograniczenie, co do osoby nabywcy polegające na wskazaniu konkretnej osoby albo wskazaniu cech osobistych lub przymiotów, jakie powinien posiadać nabywca;

3. zastrzeżenia praw pierwokupu na rzecz wspólnika, w tym gdy w umowie spółki nie określono sposobu postępowania na wypadek odmowy zezwolenia na zbycie udziałów -obowiązują przepisy §3-5 art.182 ksh.

Biorąc pod uwagę powyższe trudno uznać, że postanowienia aktu założycielskiego tak utrudniają zbycie udziałów, iż w rzeczywistości wspólnik staje się „więźniem spółki”. Powód nie wskazuje też na czym miałoby polega naruszenie przez wskazane przepisy interesów spółki.

Co do treści uchwały nr (...)oraz uchwały (...), które powód kwestionuje ze względu na samą ideę przekształcenia spółdzielni w spółkę podnosząc, że obowiązek ten nie wynika z przepisów prawa i nie jest uzasadniony gospodarczo, a dodatkowo spowoduje poniesienie kosztów, to pozwany podnosił jeszcze raz, że kwestia przekształcenia była wielokrotnie omawiana przez członków spółdzielni, którzy ostatecznie-po rozważeniu wszystkich za i przeciw- podjęli decyzję o jego wdrożeniu. Pozwany przyznawał, że przekształcenie pociągnie za sobą koszty, ale koszty te poniesie Spółdzielnia, a nie jej członkowie. Pozwany nie widział także negatywnych konsekwencji przekształcenia dla członków Spółdzielni. Przeciwnie, wskutek przekształcenia członkowie odniosą wymierne korzyści, w tym:

1.Udział spółdzielczy nie ma przymiotu zbywalności, członkowi odchodzącemu ze spółdzielni zwraca jest jedynie wartość nominalną zgromadzonych udziałów. Udziały w spółce z o.o. są zbywalne.

2. Członek spółdzielni może być wykluczony lub wykreślony, a czynność taka ma charakter przymusowy i w takim przypadku wykluczonemu członkowi przysługuje prawo do zwrotu jedynie wartości nominalnej udziału. W spółce, w przypadku wyłączenia wspólnika, wynagrodzenie za jego udziały ustalane jest według wartości rynkowej i nie może być niższe niż wartość bilansowa przedsiębiorstwa przypadająca na udział.

3. W przypadku likwidacji spółdzielni majątek pozostały po zaspokojeniu zobowiązań nie musi być wcale przeznaczony do podziału między członków, może być przekazany na cele społeczne. W spółce majątek likwidowanej spółki dzielony jest między wspólników obligatoryjnie.

Ponadto wskazać należy, że zaskarżona przez wspólników uchwała nr (...)jest jedynie tzw. uchwałą programową, nie rodzi żadnych praw i obowiązków po stronie członków Spółdzielni. Uchwała nr (...) jest natomiast dopiero pierwszą uchwałą o przejściu Spółdzielczego Centrum w stan likwidacji. Do przejścia w stan likwidacji, zgodnie z przepisem art. 113 §1 pkt 3 ustawy prawo spółdzielcze, konieczna jest druga uchwała podjęta na kolejnym Walnym Zgromadzeniu kwalifikowaną większością głosów. Prowadzenie procesu przekształcenia nie jest zatem na tym etapie przesądzone, a członkowie mają jeszcze możliwość jego zniweczenia.

Reasumując, pozwany nie podzielał stanowiska powoda, iż zaskarżone uchwały mają na celu pokrzywdzenie członków Spółdzielni i godzą w interesy Spółdzielni. Dodawał też, że pozostali członkowie nie podzielają stanowiska powoda, bowiem nie zaskarżyli tych uchwał. Pozwany podkreślał nadto, że udział w nowoutworzonej spółce w charakterze wspólnika dla dotychczasowych członków spółdzielni nie jest przymusowy. Każdy członek spółdzielni, zgodnie z postanowieniem Statutu, może z niej wystąpić za wypowiedzeniem (§18 ust 1 i §19 Statutu). Prezentowane stanowisko powoda o potrzebie dalszego funkcjonowania Spółdzielni w niezmienionej formie jest zgoła odmienne od nie tak dawno zgłaszanego postulatu całkowitej likwidacji Spółdzielni, które nie znalazło jednak akceptacji pozostałych członków.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Spółdzielnia (...) jest jednym z członków Spółdzielczego Centrum (...) we W..

Dowód: odpis KRS k. 14-19

Zgodnie ze Statutem Spółdzielczego Centrum (...) we W. celem Spółdzielni jest prowadzenie efektywnej działalności gospodarczej i rehabilitacyjnej, ukierunkowanej potrzebami zrzeszonych członków. Głównym przedmiotem działalności Spółdzielczego Centrum (...) we W. jest szeroko pojęta rehabilitacja, a także organizowanie wypoczynku (wczasów, kolonii, obozów i zimowisk oraz turnusów rehabilitacyjnych). Każdy członek spółdzielni może z niej wystąpić za wypowiedzeniem

Dowód: Statut Spółdzielczego Centrum (...) we W. k. 31-40

Możliwość przekształcenia Spółdzielni w spółkę prawa handlowego była dyskutowana już co najmniej od 2010 r. Spółdzielnia (...) w piśmie datowanym na dzień 3.03.2010 r. przedstawiła swoje stanowisko postulując całkowitą likwidację Spółdzielni. Procedura ta nie znalazła akceptacji pozostałych członków.

Dowód: pismo strony powodowej z dnia 03.03.2010 r. k. 64, przesłuchanie J. K., e -protokół z dnia 21.03.2013 r.

W dniu 1.05.2010 r. na Walnym Zgromadzeniu członków podjęta została uchwała nr (...) upoważniająca członków Rady Nadzorczej i Zarząd do podjęcia działań prawnych i finansowych w celu przekształcenia Spółdzielni (...)w spółkę prawa handlowego. Za przyjęciem uchwały oddano głosów 15, przeciw 1, przy obecności 16 członków.

Dowód uchwała WZ nr (...) z dnia 01.05.2010 r. k. 65, przesłuchanie J. K., e -protokół z dnia 21.03.2013 r.

Od 2010 r. (...)rozpoczął przygotowania mające na celu przekształcenie tego podmiotu w sp. z o.o. Podjęciedecyzji w kwestii przekształcenia uwarunkowane było względami ekonomicznymi podmiotów wchodzących w skład pozwanej spółdzielni. Przekształcenie jest procesem wieloetapowym. Konsultacje i spotkania w tej sprawie były prowadzone od dłuższego czasu dla chętnych członków pozwanej. Wynagrodzenie dla kancelarii prawnej mającej przeprowadzić proces przekształcenia szacowane jest na max 120.000 zł. Koszty te poniesie spółdzielnia (...), a nie jej członkowie.

Dowód: Program (...) Przekształcenia Spółdzielni k. 25-30, przesłuchanie J. K., e -protokół z dnia 21.03.2013 r.

W przewidzianym w statucie terminie członkowie (...)poinformowani zostali o Walnym Zgromadzeniu, które odbyło się dnia 29 czerwca 2012 r. w siedzibie (...), a także porządku obrad. (...) dostarczył też swoim członkom akt założycielski spółki, a także program gospodarczego przekształcenia.

W dniu 29 czerwca 2012 r. odbyło się Walne Zgromadzenie członków Spółdzielczego Centrum (...)we W.. Przed podjęciem wskazanych w porządku obrad uchwał członkowie (...) dyskutowali nad poszczególnymi paragrafami aktu założycielskiego, w szczególności nad kwestią zbywania udziałów. Głos zabrała również strona powodowa w przedmiocie blokowania na 5 lat możliwości sprzedaży udziałów.

Ostatecznie na zgromadzeniu podjęte zostały następujące uchwały:

- uchwała nr (...) w przedmiocie wyrażenia zgody na rozpoczęcie realizacji procesu restrukturyzacji Spółdzielczego Centrum (...)we W., której załącznikiem był Program (...)Przekształcenia. Za przyjęciem uchwały oddano głosów 13, przeciw 4 , przy obecności 17 członków;

- uchwała nr (...) w przedmiocie wyrażenia zgody na utworzenie przez Spółdzielcze Centrum (...) spółki z o.o., której Spółdzielnia będzie jedynym wspólnikiem. Załącznikiem był akt założycielski spółki zaakceptowany przez Walne Zgromadzenie. Za przyjęciem uchwały oddano głosów 12, przeciw 1, przy obecności 15 osób;

-uchwała (...) w przedmiocie przejścia przez Spółdzielcze Centrum (...)we W.w stan likwidacji. Za przyjęciem uchwały głosowało 13, przeciw 1, przy obecności 14 osób.

Dowód: protokół Walnego Zgromadzenia z dnia 29.06.2012 r. wraz z treścią uchwał k.41-43

W treści aktu założycielskiego, stanowiącego załącznik do uchwały nr (...), wprowadzono następujące postanowienia:

- § 9 ust. 2 - wspólnik może posiadać więcej niż jeden udział, z tym zastrzeżeniem, że jeden wspólnik może posiadać nie więcej niż 20 % udziałów w kapitale spółki,

- §11 ust. 1 - zbycie, zastawienie, oddanie do użytkowania udziałów jak również ustanowienie na udziałach lub prawach z nimi związanych jakichkolwiek innych praw, wymaga zgody spółki z zastrzeżeniem ust. 2,

- §11 ust. 2 – zbycie, zastawienie, oddanie do użytkowania jak również ustanowienie na udziałach lub prawach z nimi związanych jakichkolwiek innych praw na rzecz osób spoza grona wspólników spółki przez okres 5 lat od daty zarejestrowania niniejszej spółki w rejestrze przedsiębiorców jest niedopuszczalne. Po tym okresie zbycie udziałów poza grono wspólników wymaga wcześniejszego przeprowadzenia procedury przewidzianej w §15 umowy spółki i tylko w przypadku nie dojścia do zbycia w tym trybie Rada Nadzorcza na wniosek sprzedającego może wydać zgodę na takie zbycie.

-§ 11 ust. 3 - umowa zbycia, zastawienia, oddania do użytkowania udziałów, jak również ustanowienie na udziałach lub prawach z nim związanych jakichkolwiek innych praw bez uzyskania zgody spółki jest czynnością bezskuteczną zarówno wobec spółki jak i w stosunkach między stronami,

- §15 ust. 6- wspólnicy i spółka zobowiązani są do nabycia łącznie wszystkich udziałów przeznaczonych do zbycia poza grono dotychczasowych wspólników, w przeciwnym razie wspólnik będzie je mógł zbyć dla wskazanej przez siebie osoby nie będącej wspólnikiem, o ile uzyskał zgodę spółki,

- §15 ust. 4 - reguluje prawo pierwszeństwa w nabywaniu udziałów przeznaczonych do zbycia poza grono wspólników przez pozostałych wspólników,

- §15 ust. 7 - w każdym przypadku zbycia udziałów spółka posiada bezwzględne pierwszeństwo nabycia udziałów przeznaczonych do zbycia oraz prawo pierwokupu zbytych udziałów w rozumieniu przepisów kc, a decyzja co do skorzystania z tych praw podejmowana jest przez Zarząd po uzgodnieniu z Radą Nadzorczą.

Dowód: akt założycielski spółki z o.o. k. 20-24

Wprowadzenie ograniczeń w zbywaniu udziałów służyć ma zabezpieczeniu płynności finansowej spółki.

Dowód: sprawozdanie zarządu k.44-51, przesłuchanie J. K., e- protokół z dnia 21.03.2013 r.

Sąd zważył, co następuje:

Strona powodowa domagała się uchylenia trzech uchwał o nr (...), nr (...) (...)oraz(...)/(...)podjętych na Walnym Zgromadzeniu członków w dniu 29 czerwca 2012 r., częściowo zaś domagała się stwierdzenia nieważności uchwały (...). W ocenie strony powodowej podjęte uchwały mają na celu pokrzywdzenie jej członków, a także godzą w interesy Spółdzielni. Dodatkowo niektóre z postanowień aktu założycielskiego spółki z o.o. stanowiącego załącznik do uchwały (...) są sprzeczne prawem.

Materialno-prawną podstawę powództwa stanowił przepis art. 42 § 2 ustawy prawo spółdzielcze, który stanowi, że uchwała sprzeczna z ustawą jest nieważna oraz art. 42 §3 prawo spółdzielcze w myśl którego uchwała sprzeczna z postanowieniami statutu bądź z dobrymi obyczajami lub godząca w interesy spółdzielni albo mająca na celu pokrzywdzenie jego członka może być zaskarżona do sądu.

Wymogi formalne zaskarżenia przedmiotowych uchwał zostały spełnione i nie były kwestionowane prze strony. Spór natomiast dotyczył podstawy merytorycznej podjętych uchwał, a zatem zgodności uchwały z przepisami prawa i interesem strony powodowej oraz pozwanej Spółdzielni (...) .

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu nieważności postanowień §11 ust.1,2,3 aktu założycielskiego spółki z o.o. , stanowiącego załącznik do uchwały (...), należy stwierdzić, że w ocenie Sądu nie zachodzi tu sprzeczność z przepisami prawa.

Zgodnie z treścią kwestionowanego zapisu § 11 ust. 1 aktu założycielskiego spółki zbycie, zastawienie, oddanie do użytkowania udziałów jak również ustanowienie na udziałach lub prawach z nimi związanych jakichkolwiek innych praw wymaga zgody spółki z zastrzeżeniem ust 2. Podobnie treść ust. 3 stanowi o bezskuteczności czynności oddania do użytkowania i ustanowieniu na udziałach lub prawach z nim związanych jakichkolwiek innych praw bez uzyskania zgody spółki. W takim samym zakresie ograniczenia wprowadza ustęp 2 §11 w części, w jakiej uznaje za niedopuszczalne oddanie do użytkowania udziałów jak również ustanowienie na udziałach lub prawach z nimi związanych jakichkolwiek innych praw na rzecz osób spoza grona wspólników przez 5 lat od wpisu spółki do rejestru przedsiębiorców.

Powód podnosił, że wskazane postanowienia są sprzeczne z art. 182§ 1 ksh, który stanowi, że zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz zastawienie udziału umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć. W ocenie powoda artykuł ten jest wyjątkiem od wyrażonej w przypisie art. 57 §1 kc zasady, że nie można przez czynność prawną ograniczyć uprawnienia do przeniesienia bądź obciążenia prawa, jeżeli jest ono zbywalne. Art. 182 § 1 ksh jest więc wyjątkiem od art. 57 kc i powinien być wykładany w sposób zawężający. Wywodzi dalej powód, że niedopuszczalne jest wprowadzenie do umowy spółki nieprzewidzianych w art. 182 §1 ksh ograniczeń i dlatego wskazane postanowienia §11 aktu założycielskiego są w tym zakresie sprzeczne z prawem, a co za tym idzie nieważne.

Sąd nie podziela tego stanowiska i w całości akceptuje pogląd strony pozwanej wyrażony w odpowiedzi na pozew. W ocenie Sądu sposób wnioskowania, który uznać należy za właściwy jest taki, że skoro ustawodawca dopuszcza najdalej idące ograniczenia w stosunku do rozporządzalności udziałami tj. ograniczenia ich przeniesienia na osobę trzecią, to nie ma racjonalnych podstaw do przyjęcia, że sprzeciwiałby się innego rodzaju rozporządzeniom, w tym ograniczeniom w oddawaniu ich w użytkowanie lub dzierżawę. Innymi słowy, jeśli można ograniczyć zbywanie udziałów to tym bardziej dozwolone jest w umowie spółki ograniczenie możliwości ustanawiania na udziałach praw obligacyjnych. Pogląd ten jest reprezentowany przez wielu przedstawicieli doktryny (pojawia się m.in. w komentarzach do kodeksu spółek handlowych.) Dlatego też Sąd uznał, że brak jest podstaw do zakazywania spółkom z ograniczoną odpowiedzialnością ograniczania innego typu rozporządzeń prawem, poza zbyciem i ustanowieniem zastawu na prawach w postaci udziałów. Stąd, zdanie Sądu, skarżone postanowienia aktu założycielskiego nie pozostają w sprzeczności z przepisami prawa.

Jeśli chodzi o kolejne postanowienia aktu założycielskiego tj. par. 15 ust. 6, par. 15 ust. 7, par. 11 ust. 2 oraz par. 9 ust. 2, które zdaniem powoda są postanowieniami krzywdzącymi członka spółki, to mając na uwadze treść art. 182 ksh i cel gospodarczy, dla którego powoływana jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, nie można, zdaniem Sądu, podzielić tego stanowiska. Powodowa Spółdzielnia kwestionując te przepisy wskazuje zwłaszcza na ograniczenie czasowe, 5 letnie, w zbywaniu lub zastawianiu udziałów poza gronem wspólników. Zdaniem Sądu należy na pierwszym planie mieć na uwadze interes całego podmiotu jakim jest spółka z o.o., która chce zrealizować określony cel gospodarczy. Wykonanie tego przedsięwzięcia jest związane z tym aby podmiot działał w określonym składzie w taki sposób aby wszystkim udziałowcom zależało na osiągnięciu długofalowego celu. W sytuacji, w której dochodzi do oddania udziału w użytkowanie, można przypuszczać, że taki krótkotrwały użytkownik nie będzie zainteresowany w takim samym stopniu jak inni stali współudziałowcy w osiągnięciu takich celów gospodarczych podmiotu.. Dlatego też wprowadzone ograniczenia możliwości zbywania czy w inny sposób dokonywania rozporządzeń tymi udziałami mają na celu to, aby udziałowcy działali w takim, a nie innym składzie przez dłuższy czas, a więc dążyli do osiągnięcia wskazanego celu gospodarczego. Nie sposób twierdzić zatem, że ograniczenia te naruszają interes powodowej Spółdzielni jako przyszłego udziałowca. Przepisy te nie stoją też w sprzeczności z treścią art.182 §1 ksh, zgodnie z którym zbycie udziału lub jego części oraz zastawienie udziału umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć. W praktyce stosowane są różne sposoby ograniczenia obrotu udziałami, w tym właśnie ograniczenia czasowe w możliwości zbycia lub obciążenia udziału, ograniczenie, co do osoby nabywcy, czy też zastrzeżenia praw pierwokupu na rzecz wspólnika. Sąd nie podziela też obaw powoda, iż wprowadzone zapisy mogą zupełnie wyłączyć zbywalność udziałów.

Odnosząc się do kwestii uchylenia uchwał nr (...)i (...) z powodu naruszenia interesów strony powodowej, to zdaniem Sądu powodowa spółdzielnia nie przedstawiła w wystarczający sposób uzasadnionych argumentów wskazujących na to, że przyjęcie takiej treści uchwał w przedmiocie przekształcenia podmiotu spowoduje dla strony powodowej, jak i całej pozwanej Spółdzielni niekorzystne skutki. Powód kwestionuje samą ideę przekształcenia spółdzielni w spółkę podnosząc, że obowiązek ten nie wynika z przepisów prawa i nie jest uzasadniony gospodarczo, a dodatkowo spowoduje poniesienie kosztów. Nie przedstawia jednak w sposób przekonywujący negatywnych konsekwencji dla członków Spółdzielni będących skutkiem tego przekształcenia. Ponadto dostrzec można sprzeczność w wyrażanych przez powodowa stanowiskach o potrzebie dalszego funkcjonowania Spółdzielni w niezmienionej formie. Z jednej strony w pozwie twierdzi, że sytuacja finansowa pozwanej Spółdzielni jest na tyle dobra, że nie ma uzasadnionych potrzeb, aby zmieniać formę prawną funkcjonowania tego podmiotu. Z drugiej jednak strony, jak wynika z pisma z dnia 3.03.2010 r., postuluje dokonanie całkowitej likwidacji pozwanej Spółdzielni. Taka postawa strony powodowej wpływa na to, jak Sąd ocenia jej stanowisko wyrażone w pozwie. Tym bardziej, że wskazane w pozwie twierdzenia nie zostały dodatkowo poparte żadnymi dowodami, a to na stronie powodowej ciążył obowiązek wykazania, że zachodzą okoliczności świadczące o tym, że zaskarżone uchwały są wadliwe i winny ulec uchyleniu.

W ocenie Sądu powodowa Spółdzielnia nie przedstawiła takich argumentów, które przekonałyby Sąd na rzecz koncepcji kreowanej w pozwie.

W związku z powyższym powództwo w całości podlegało oddaleniu.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc, mając na uwadze, że strona powodowa w całości ten proces przegrała. Na zasądzoną kwotę składają się koszty zastępstwa procesowego ustalone na podst. § 11 pkt 1 i 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu wraz z opłatą od pełnomocnictwa.