Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2012 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu Wydział III

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2012 r. we Wrocławiu

sprawy z wniosku M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

na skutek apelacji M. K.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu

z dnia 15 listopada 2011 r. sygn. Akt V U 1922/11

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 15 listopada 2011 r. sygn. akt VU 1922/11 Sąd Okręgowy w Opolu oddalił odwołanie M. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 18 sierpnia 2011 r., którą organ rentowy odmówił wnioskodawcy przyznania prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Rozstrzygniecie Sąd wydał w oparciu o następująco ustalony stan faktyczny sprawy:

M. K., (ur. (...)), nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i w chwili obecnej nie pozostaje w stosunku zatrudnienia. Stosunek pracy rozwiązał 30.06.2011 r.

Na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca wykazał 31 lat, 9 miesięcy i 18 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

W okresie od dnia 10 października 1967 roku do dnia 30 kwietnia 1975 roku oraz od dnia 16 sierpnia 1993 roku do dnia 31 stycznia 1996 roku wnioskodawca był zatrudniony w Spółdzielni Handlowo - Produkcyjno - Usługowej (...) w N. (wcześniej Powiatowej Spółdzielni (...) w N.), początkowo jako uczeń, a następnie jako stażysta, rozbieracz mięsa, masarz - brygadzista i w końcu ubojowiec - ­masarz. Nauka zawodu w szkole trwała dwa lata i kończyła się egzaminem. Szkołę tę ukończył w dniu 21 czerwca 1969 roku. Nauka odbywała się przez dwa dni w tygodniu, a w pozostałe dni wnioskodawca odbywał praktykę. Jako stażysta najpierw musiał ubić żywiec (bydło, cielęta) a następnie pracował przy rozbieraniu mięsa i kolejno przy wyrobie wędlin. Podczas zatrudnienia na kolejnych stanowiskach uczestniczył w całym cyklu produkcyjnym. Nie pracował wyłącznie w rzeźni, ale łączył pracę ubojowca z pracą masarza. Podobne prace wykonywał pracując w Spółdzielni (...), która powstała na bazie Powiatowej Spółdzielni (...) w N..

Do rzeźni przywożony był żywiec (krowy, świnie, cielęta, konie, owce), które ubijano, następnie na masarni następował rozbiór tych zwierząt, jak również wyrób wędlin i wyrobów wędliniarskich takich jak salcesony, kaszanki itp. Wnioskodawca wykonywał wszystkie prace w całym cyklu produkcyjnym. Nie było okresu, w którym wnioskodawca pracował tylko w ubojni.

W okresie od dnia 8 marca 1978 roku do dnia 30 września 1992 roku wnioskodawca pracował w Kombinacie (...) w N. - Zakładzie Rolnym w S. na stanowisku rzeźnik - masarz. Praca w tym zakładzie wykonywana była w J., gdzie była tylko ubojnia i następował rozbiór mięsa. Praktycznie przez cały czas wnioskodawca wykonywał tylko ubój, a następnie zajmował się rozbiorem mięsa. Czynności masarskie wykonywał wyjątkowo na polecenie kierownika zakładu pracy - zwykle przed świętami. W tym zakładzie zatrudnionych było jedynie 4 a czasem 5 pracowników w ubojni i do ich obowiązków należało ubijanie przywożonych zwierząt i ich rozbiór. Nie było tam typowej masami. Nie wykrawało się tam mięsa w piwnicy. Każdą sztukę żywca należało ubić i wynieść na przewiewnię, aby odparowała. Następnie należało ją rozebrać na elementy. W tym zakładzie wnioskodawca musiał pracować na każdym stanowisku, nie było możliwości rozgraniczenia stanowiska ubojowca od stanowiska wykrawacza mięsa i w pewnych okresach także masarza.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji powołując się na treść art. 184 i 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (teks jedn. Dz.U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 z późn. zm.), oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.) uznał, że wnioskodawca nie spełnił wszystkich przesłanek warunkujących przyznanie prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, bowiem nie legitymuje się 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Sąd po dokonaniu oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz po ustaleniu charakteru, warunków pracy, zakresu obowiązków jakie wnioskodawca wykonywał w spornym okresie zatrudnienia, stwierdził, że praca na stanowiskach: rozbieracz mięsa, masarz-brygadzista, ubojowiec-masarz oraz rzeźnik-masarz, nie jest wymieniona w wykazie prac, w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, zawartym w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Precyzując zajęte przez siebie stanowisko Sąd wskazał, że brak jest podstaw do zaliczenia M. K. do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu pracy w Spółdzielni Handlowo - Produkcyjno - Usługowej (...) w N. (wcześniej Powiatowej Spółdzielni (...) w N.). Jak bowiem wynika z powyższych dowodów w Zakładzie tym brak było jakiejkolwiek specjalizacji pracowników, nie zostały im przydzielone konkretne zakresy obowiązków np. związane ściśle z ubojem, czy przygotowaniem mięsa do obróbki. Początkowo w ramach nauki zawodu do dnia 21 czerwca 1969 roku wnioskodawca był zatrudniony jako uczeń. Zatrudnieni uczniowie przez 2 dni w tygodniu odbywali zajęcia lekcyjne a w trakcie pracy mieli za zadanie przede wszystkim praktycznie przygotowywać się do wykonywania zawodu. Swe późniejsze obowiązki związane z zatrudnieniem wykonywał na wszystkich oddziałach zakładu uczestnicząc w całym cyklu produkcyjnym poczynając od uboju zwierząt przez ich rozbiór aż po wyrób wędlin i wyrobów wędliniarskich nie będąc zobligowanymi do wykonywania czynności tylko i wyłącznie w jednym z nich. Tym samym Sąd stwierdził, że wnioskodawca w czasie zatrudnienia w tym zakładzie pracy, nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy tylko i wyłącznie prac bezpośrednio związanych z ubojem zwierząt.

Jednocześnie Sąd ustalił, że brak również podstaw do uznania wnioskodawcy jako pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia w Kombinacie (...) w N. - Zakładzie Rolnym w S. w okresie od dnia 8 marca 1978 roku do dnia 30 września 1992 roku. Wnioskodawca wykonywał wprawdzie prace bezpośrednio przy uboju zwierząt, a tym samym zakres jego obowiązków pokrywał się częściowo ze stanowiskami wymienionymi w wymienionym powyżej zarządzeniu w wykazie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach tj. m.in. stanowiska: ubojowca i parzacza, jednakże obok tej pracy wykonywał również czynności związane z rozbiórką mięsa. Tym samym nie można uznać, że wnioskodawca również w tym kresie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pracę w szczególnych warunkach bezpośrednio przy uboju zwierząt.

Pozostałe okoliczności tj. ukończenia przez wnioskodawcę wymaganego wieku - 60 lat, oraz wykazanie okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze powyżej 25 lat były bezsporne. Brak spełnienia przesłanki 15- letniego okresu pracy w warunkach szczególnych stanowił podstawę do oddalenia odwołania wnioskodawcy.

Z wyrokiem nie zgodził się wnioskodawca wywodząc apelacje i zaskarżając wyrok w całości. Zaskarżonemu wyrokowi apelujący zarzucił:

naruszenie prawa materialnego:

l. tj. art. 87 ust. l Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, poprzez uznanie zarządzenia ministra za źródło powszechnie obowiązującego prawa w Rzeczypospolitej Polskiej,

2. tj. art. 93 ust. l i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, poprzez ukształtowanie sytuacji prawnej wnioskodawcy na podstawie aktu normatywnego nie stanowiącego w Rzeczypospolitej Polskiej źródła prawa powszechnie obowiązującego,

3. tj. art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2009 Nr 153, poz. 1227 ze zm.), poprzez uznanie, iż wnioskodawcy nie przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury ze względu na brak wykazania wymaganego prawem okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach,

4. tj. pkt 8 działu X wykazu "A" stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), poprzez jego błędną interpretację polegającą na przyjęciu, iż prace wykonywane przez wnioskodawcę na stanowisku ubojowiec-masarz i masarz w okresach od dnia 10.10.1967 r. do dnia 30.04.1975 r. oraz od dnia 16.08.1993 r. do dnia 31.01.1996 r. nie stanowią prac wykonywanych bezpośrednio przy uboju zwierząt,

5. tj. § 2 ust. l rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), poprzez uznanie, iż w okresach od dnia 10.10.1967 r. do dnia 30.04.1975 r., od dnia 08.03.1978 r. do dnia 30.09.1992 r. oraz od dnia 16.08.1993 r. do dnia 31.01.1996 r. wnioskodawca nie wykonywał stale i pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku prac w szczególnych warunkach.

II. naruszenie przepisów postępowania:

1. tj. art. 477 ¹⁴ § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, poprzez uznanie, iż nie ma podstaw do uwzględnienia odwołania wnioskodawcy od decyzji organu rentowego w sytuacji, gdy podstawy takie istnieją.

Wobec tak przedstawionych zarzutów apelujący wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji,

2. zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji zgromadził w sprawie wystarczający materiał dowodowy, a jego ocena nie narusza granic zastrzeżonych dla swobodnej oceny materiału dowodowego (art. 233 § 1 k.p.c.). Wbrew zarzutom podnoszonym w apelacji Sąd I instancji wydał trafne rozstrzygnięcie znajdujące uzasadnienie w całokształcie sprawy oraz treści obowiązujących przepisów, a Sąd Apelacyjny aprobując w pełni te ustalenia przyjmuje je za własne bez potrzeby szczegółowego ich przytaczania.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia czy wnioskodawca spełnił przesłanki uprawniającego go do uzyskania emerytury w niższym wieku z uwagi na pracę w warunkach szczególnych.

Swoje uprawnienie do emerytury wnioskodawca wywodzi z treści przepisu art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zgodnie z treścią przepisu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (dla mężczyzn 65 lat). Natomiast wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowiska oraz warunki na podstawie, których osobom wymienionym w art. 32 ust. 2 i 3 ww. ustawy przysługuje prawo do emerytury ustala się na podstawie "przepisów dotychczasowych", tj. rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zatem wnioskodawca aby uzyskać prawo do emerytury przy ukończonym 60 roku życia musi wykazać co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zauważyć należy, że obecna definicja pracy w szczególnych warunkach odwołuje się jedynie do wymienionego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. i to ono jest podstawą ustalenia, czy praca była wykonywana w szczególnych warunkach. Fakt pracy w warunkach szczególnych winien więc, w razie stwierdzenia w świadectwach pracy wykonywania prac w szczególnych warunkach na podstawie przepisów branżowych, ustalić każdorazowo Sąd odnosząc się do cyt. wyżej rozporządzenia.

Reguły dowodzenia w procesie cywilnym (art. 232 k.p.c.) zobowiązują strony do wskazywania dowodów, z których wywodzą one skutki prawne. Zasada ta znajduje zastosowanie również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, których przedmiotem są odwołania ubezpieczonych od decyzji organów rentowych. Oznacza to, iż w rozpoznawanej sprawie to wnioskodawca winien wykazać, iż spełnia przesłanki do otrzymania świadczenia emerytalnego na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy.

W tym zakresie Sąd Apelacyjny podzielił pogląd Sądu Okręgowego, iż wnioskodawca nie wykazał 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Wnioskodawca zarówno w toku postępowania przed organem rentowym, jak również w czasie postępowania sądowego nie przedstawił wystarczających dowodów potwierdzających jego pracę w warunkach szczególnych, która wykonywałby stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Jak słusznie zauważył Sąd Okręgowy w spornych okresach pracy tj. od dnia 10 października 1967 roku do dnia 30 kwietnia 1975 roku oraz od dnia 16 sierpnia 1993 roku do dnia 31 stycznia 1996 roku wnioskodawca był zatrudniony w Spółdzielni Handlowo - Produkcyjno - Usługowej (...) w N. (wcześniej Powiatowej Spółdzielni (...) w N.) oraz od dnia 8 marca 1978 roku do dnia 30 września 1992 roku wnioskodawca pracował w Kombinacie (...) w N. - Zakładzie Rolnym w S., wnioskodawca świadczył pracę na tzw. stanowiskach łączonych, mianowicie z angaży oraz świadectw pracy wynika, że pracował on na stanowiskach: rozbieracza mięsa, masarza-brygadzisty, ubojowca-masarza oraz rzeźnika-masarza, ubojowca – parzacza.

Postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie (tj. dokumenty z akt osobowych wnioskodawcy, jak również zeznania świadków) wykazało, że wnioskodawca nie pracował tylko i wyłącznie na stanowiskach związanych bezpośrednio z ubojem zwierząt. Wykonywał on prace na każdym etapie przetwórstwa mięsnego, włącznie z pracami związanymi z wyrobem produktów wędliniarskich.

Natomiast wykaz A stanowiący załącznik do w.w rozporządzenia, w dziale X dotyczącym prac w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym, w poz. 8, w sposób wyraźny stanowi, że tylko prace wykonywane bezpośrednio przy uboju zwierząt mogą zostać uznane za prace w szczególnych warunkach.

Przez prace związane bezpośrednio z ubojem zwierząt rozumie się czynności polegające na przygotowaniu zwierząt do uboju, ubój żywca rzeźnego, obróbce poubojowej tusz tj. oparzanie i usuwanie szczeciny (trzoda chlewna), zdjęcie skóry (bydło i trzoda niebekonowa), oczyszczenie powierzchni tuszy, wytrzewianie, przecinanie, toaleta końcowa.

Natomiast dalsze czynności związane z obróbką tusz zakwalifikowane są do prac poubojowych, a więc nie mieszczą się w pojęciu, prac związanych bezpośrednio z ubojem zwierząt.

Wbrew stanowisku apelującego, czynności związane z rozdzielaniem, wykrawaniem mięsa, jego porcjowaniem, jak również prace związane z produkcją i wytwarzaniem wędlin, nie należą do kategorii prac związanych bezpośrednio z ubojem zwierząt, z tego tez względu zarzut dokonanie przez Sad I instancji niewłaściwej interpretacji pkt 8 działu X wykazu A, są całkowicie bezpodstawne.

Materiał dowodowy, a w szczególności zeznania świadków wskazują, że wnioskodawca w spornym okresie pracował przy całym cyklu produkcyjnym tj. uboju, rozbiorze i produkcji wyrobów wędliniarskich (zeznania R. S., J. C. k 32v, 33 a.s. ).

W tym stanie sprawy nie można przyjąć, że wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace związane bezpośrednio z ubojem zwierząt. Nie zaliczenie spornych okresów do okresów pracy w szczególnych warunkach oznacza, że wnioskodawca nie spełnia wymaganych prawem warunków do przyznania mu prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach bądź w szczególnym charakterze, albowiem nie legitymuje się on 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia apelacji i na mocy art. 385 kpc. orzekł o jej oddaleniu.

R.S.