Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 kwietnia 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący SSO Agnieszka Hreczańska - Cholewa

Protokolant Piotr Wojnarowski

po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa D. R. (1)

przeciwko Gminie W.

o ustalenie, nakazanie i zapłatę I. oddala powództwo o ustalenie i nakazanie złożenia oświadczenia woli; II. oddala powództwo o zapłatę; III. przyznaje r.pr. M. P. ze Skarbu Państwa kwotę 8 956 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu; IV. zasądza od powoda D. R. (1) rzecz strony pozwanej Gminy W. kwotę 7 200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Powód D. R. (1)ostatecznie precyzując w piśmie z 20 stycznia 2012 r. (k. 65-66) żądanie pozwu skierowanego przeciwko Gminie W., domagał się: 1) ustalenia że przysługuje mu prawo do lokalu mieszkalnego we W.przy ul. (...), znajdującego się w zasobach komunalnych strony pozwanej, 2) nakazanie Gminie W.zawarcie z powodem umowy najmu w/w lokalu mieszkalnego, ewentualnie zawarcie z powodem umowy najmu innego lokalu równorzędnego w zamian za dotychczas zajmowany, a ewentualnie na wypadek nieuwzględnienia powyższego żądania 3) zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda zadośćuczynienia w kwocie 200.000 zł. Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie powód podał, że został bezpodstawnie wymeldowany z zajmowanego lokalu i pozbawiono go możliwości zawarcia umowy najmu po śmierci babki A. W., z którą mieszkał stale od 1981 r. Na skutek bezpodstawnego wymeldowania powód stal się osobą bezdomną i po opuszczeniu zakładu karnego będzie musiał zamieszkać w schronisku. Według powoda strona pozwana w 2004 r. niedokładnie przeprowadziła postępowanie co do pozostawienia w lokalu osób po zgonie najemcy wskutek czego umowa najmu została zawarta tylko z L. M., a z pominięciem powoda. Według powoda, po śmierci babki w dalszym ciągu przysługiwało mu prawo do używania lokalu i prawo to nie zostało mu wypowiedziane zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego. Powód podał, że był lokatorem w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, a zatem miał prawo do zawarcia z nim umowy najmu n podstawie przepisów uchwały nr (...) Rady Miejskiej W.z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy W.. Uzasadniając wysokość zadośćuczynienia powód podał, że stanowi ona szacunkową kwotę, za którą można we W.nabyć kawalerkę.

W piśmie z 8 lutego 2012 r. (k. 73 i n.) strona pozwana Gmina W. wniosła o oddalenie powództwa w całości. Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie zarzuciła, że powód został wymeldowany z lokalu mieszkalnego na wniosek najemcy, tj. swojej babki A. W. w 1997 r. Strona pozwana podała, że powód nie posiadał także statusu najemcy, a prawo do korzystania z lokalu miało charakter pochodny od najemcy i nie podlegało wypowiedzeniu. Po śmierci najemcy w 2004 r. ewentualne praw do wstąpienia w stosunek najmu nie było uzależnione od zameldowania powoda w przedmiotowym lokalu, skoro tzw. „meldunek” miał jedynie charakter ewidencyjny i pozostawał bez wpływu na tytuł prawny do lokalu mieszkalnego. Ponadto strona pozwana zarzuciła przy tym, że powód nie należało do kręgu osób o których mowa w art. 691 k.c., a zatem brak było podstaw do ustalenia wstąpienia w stosunek najmu. Odnośnie żądania nakazania zawarcia z powodem umowy najmu strona pozwana powołała się na uchwałę SN z 25 czerwca 2008 r., III CZP 37/2008 i zarzuciła, że uchwała rady gminy podjęta na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 w/w ustawy nie stanowi podstawy roszczenia o zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego dla osoby spełniającej kryteria przewidziane w tej uchwale. Strona pozwana wskazała także, że w świetle przepisów w/w ustawy brak jest podstaw prawnych do zawarcia z powodem umowy najmu innego równorzędnego lokalu mieszkalnego w zamian za dotychczas zajmowany. Nadto strona pozwana zarzuciła, że w jej działaniach nie było ani bezprawności, ani winy, zaś powód w żaden sposób nie wykazał jakiej doznał krzywdy na skutek niezgodnych z prawem działań pozwanej. W związku z tym, także żądanie zapłaty zadośćuczynienia było bezzasadne.

W toku postępowania Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Gmina W.jest właścicielem lokalu mieszkalnego przy ul. (...)we W.. Najemcą tego lokalu była A. W., która zmarła w dniu (...) r. Powód D. R. (1)jest wnukiem najemczyni A. W..

Powód D. R. (1), urodzony w (...)r., mieszkał w powyższym lokalu od 1981 r. przez kilkanaście lat wspólnie z babcią A. W., a od 1992 r. także z kuzynką L. S.(obecnie M.).

W związku z wyjazdami za granicę i pobytami w zakładach karnych począwszy od 1995 r. powód jedynie okazjonalnie przebywał w/w lokalu mieszkalnym.

W dniu 26 maja 1997 r. powód został z w/w lokalu mieszkalnego wymeldowany.

Po śmierci A. W. w lokalu mieszkalnym przy ul. (...) we W. w dalszym ciągu mieszkała jej wnuczka L. M. (z domu S.) wraz z mężem i dwójką dzieci.

W piśmie z dnia 5 lipca 2004 r. Gmina W. poinformowała L. M., że nie należy ona do osób uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu w/w lokalu na podstawie art. 691 k.c. Jednocześnie Gmina W. poinformowała L. M., że spełnia wymogi określone w uchwale Rady Miejskiej W. z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy W., ponieważ co najmniej 5 lat mieszkała w tym lokalu, nie posiadając jednocześnie tytułu prawnego do innego lokalu.

W dniu 4 września 2004 r. Gmina W. jako wynajmujący zawarła z najemcami L. i W. M. na czas nieokreślony umowę najmu lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W.. Najemcy wraz z dwójką dzieci do chwili obecnej mieszkają w w/w lokalu.

Powód D. R. (1)w okresie ostatnich kilku lat przebywał w zakładzie karnym odbywając karę pozbawienia wolności.

We wniosku z dnia 9 lipca 2008 r. powód zwrócił się do Gminy W. o zawarciem z nim umowy najmu lokalu socjalnego z tytułu pozostawania w niedostatku. Powyższy wniosek został rozpatrzony negatywnie.

Po opuszczeniu zakładu karnego powodowi nie przysługuje tytuł prawny do żadnego lokalu mieszkalnego.

(Dowód: wniosek o zawarcie umowy najmu z 9 lipca 2008 r., k. 51-52; pismo strony pozwanej z 14 września 2011 r., k. 53; pismo strony pozwanej z 8 grudnia 2011 r., k. 54; pismo strony pozwanej z 17 stycznia 2011 r., k. 55; pismo powoda z 2 lutego 2012 r., k. 81; pismo z 23 lipca 2012 r., k. 109; pismo z 19 lutego 2013 r., 150; akta lokalu mieszkalnego we W.przy ul. (...); przesłuchanie powoda D. R. (1), k. 129)

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 691 § 1, 2 i 3 k.c. w brzmieniu obowiązującym w dacie śmierci babki powoda A. W., w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą, przy czym osoby te wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci, zaś w razie braku takich osób stosunek najmu lokalu mieszkalnego wygasa.

Jak wynika z akt sprawy i co było w sprawie okolicznością bezsporną, powód jako wnuk najemczyni A. W., która zmarła w dniu (...)r., jak wynika z aktu zgonu znajdującego się w aktach lokalowych, nie należy do kręgu osób, które mogłyby wstąpić w stosunek najmu lokalu mieszkalnego przy ul. (...)we W.w miejsce zmarłej najemczyni zgodnie z powołanym przepisem. Jednoznacznie w tym przedmiocie wypowiada się również judykatura wskazując kategorycznie, iż wnuk zmarłego najemcy nie należy do osób wymienionych w art. 691 § 1 k.c. także wtedy, gdy łączyła go z najemcą więź uczuciowa i gospodarcza ( por. uchwała Sądu Najwyższego z 21 maja 2002 r., III CZP 26/02 ). Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego nie można także przyjąć, iż powód D. R. (1)obowiązany był do świadczeń alimentacyjnych wobec A. W.. Biorąc to pod uwagę, zgodnie z art. 691 § 3 k.c. w sytuacji braku osób należących do kręgu osób, które mogłyby wstąpić w stosunek najmu lokalu mieszkalnego przy ul. (...)we W.w miejsce zmarłej najemczyni A. W., prawo do tego lokalu mieszkalnego wygasło. Sąd stwierdził przy tym, iż brak było także podstaw do ustalenia wstąpienia w stosunek najmu przez powoda na podstawie art. 5 k.c., ze względu długi okres mieszkania w spornym lokalu, a także z uwagi na jego obecną sytuację mieszkaniową. Powyższy przepis nie może bowiem w ocenie Sądu stanowić przesłanki ustalenia wstąpienia przez powoda w stosunek najmu. Z uwagi na powyższe Sąd oddalił powództwo o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu i o żądaniu tym orzekł jak w punkcie I wyroku.

W trakcie postępowania powód podał, iż spełniał warunki do zawarcia umowy najmu lokalu określone w uchwale nr (...) Rady Miejskiej W.z dnia 2 lipca 2002 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali mieszkalnych wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy W.. W ocenie Sądu, argument powoda w tym zakresie nie zasługiwał na uwzględnienie, albowiem powołana przez powoda uchwała Rady Miasta W.podjęta na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (jedn. tekst: Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm. – dalej: u.o.p.l.) nie stanowi podstawy roszczenia o zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego dla osoby spełniającej kryteria przewidziane w tej uchwale. Przyjęcie, że wprost z uchwały wynika po stronie powoda roszczenie o zawarcie umowy najmu prowadziłoby do odjęcia stronie pozwanej rzeczywistej możliwości prowadzenia gospodarki mieszkaniowej. Jej rola sprowadzałaby się do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie nawiązania stosunku najmu, niejako wymuszonego koniecznością wykonania powstałego już wcześniej obowiązku określonego w treści roszczenia. Taki stan rzeczy nie mieści się w granicach ustawowej delegacji udzielonej radom gmin w art. 21 u.o.p.l. (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2008 r., III CZP 37/08). Ponadto jak wynika z ustaleń faktycznych poczynionych w rozpoznawanej sprawie, w związku z wyjazdami za granicę i pobytami w zakładach karnych począwszy od 1995 r. powód jedynie okazjonalnie przebywał w/w lokalu mieszkalnym, a w dniu 26 maja 1997 r. powód został z w/w lokalu mieszkalnego wymeldowany. Z powyższego wynika, że w momencie śmierci najemczyni A. W.powód od kilku lat nie mieszkał w spornym lokalu mieszkalnym, a zatem nie spełniał wymogu określonego w uchwale Rady Miejskiej W.z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy W.do zawarcia z nim umowy najmu spornego lokalu. Z analizy akt sprawy wynika, że powód wówczas nawet nie występował do Gminy z taki żądaniem, a jedynie we wniosku z dnia 9 lipca 2008 r. zwrócił się o zawarciem z nim umowy najmu lokalu socjalnego z tytułu pozostawania w niedostatku. Świadczy to o tym, że po śmierci A. W.powód zdawać sobie sprawę z utraty tytułu prawnego do lokalu przy ul. (...)we W.. Mając na uwadze powyższe okoliczności, w sytuacji gdy powód nie wykazał, że wstąpił z mocy prawa na podstawie art. 691 k.c. w stosunek najmu lokalu mieszkalnego przy ul. (...), jak również nie wykazał, że przysługiwało mu roszczenie o zawarcie umowy najmu w/w lokalu na podstawie uchwały Rady Miejskiej W., brak było także podstaw do uwzględnia powództwa odnośnie nakazania Gminie W.zapewnienia powodowi równorzędnego lokalu zamiennego. Z uwagi na powyższe Sąd oddalił także powództwo o nakazanie złożenia przez stronę pozwaną oświadczenia woli odnoście zawarcia z powodem umowy najmu i o żądaniu tym orzekł jak w punkcie I wyroku.

W sytuacji oddalenia w/w żądań pozwu powód domagał się w niniejszym postępowaniu zasądzenia od strony pozwanej kwoty 200.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doprowadzenie go do bezdomności. Podstawą prawną roszczenia powoda stanowił tu art. 417 § 1 k.c., zgodnie z którym za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Przesłankami odpowiedzialności na podstawie powyższego przepisu jest szkoda, bezprawność, którą ustawodawca określił w cytowanym przepisie jako zachowanie „niezgodne z prawem”, a także związek między bezprawnością a szkodą. W ocenie Sądu powód nie wykazał w niniejszej sprawie bezprawności i nieprawidłowości w działaniu strony pozwanej, a w związku z tym również powództwo o zapłatę zasługiwało w całości na oddalenie, o czym orzeczono jak w punkcie II wyroku.

O nieodpłatnej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu orzeczono w oparciu o art. art. 113 ust. 2 a contrario ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W sytuacji gdy powód został zwolniony od kosztów a następnie sprawę przegrał, brakującymi kosztami w tym zakresie obciąża się Skarb Państwa. Brak jest bowiem podstaw do obciążenia owymi kosztami przeciwnika. Z tych względów Sąd przyznał ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu na rzecz pełnomocnika powoda kwotę 8.956 zł zawierającą podatek VAT w stawce 23% tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, o czym orzeczono jak w punkcie III wyroku.

Sąd w punkcie IV wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził na rzecz strony pozwanej od powoda całość poniesionych przez stronę pozwaną kosztów procesu, na które składały się koszty zastępstwa prawnego w kwocie 7.200 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.