Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Wrocław, dnia 27 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Sławomir Urbaniak

Protokolant:Irmina Szawica

po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa J. P. (1) i R. P.

przeciwko (...) S.A. (...) (...)w W.oraz (...) w W.

o zapłatę

I.  umarza postępowanie w stosunku do strony pozwanej (...) S.A. (...) (...)w W.;

II.  zasądza od strony pozwanej (...) w W.na rzecz powódki R. P.kwotę 90.000 zł (dziewięćdziesiąt tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami:

– od kwoty 50.000 zł od dnia 17 września 2011 r. do dnia zapłaty;

– od kwoty 40.000 zł od dnia 1 listopada 2012 r. do dnia zapłaty;

III.  dalej idące powództwo R. P. oddala;

IV.  zasądza od strony pozwanej (...) w W.na rzecz powódki R. P.kwotę 1.808 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

V.  zasądza od strony pozwanej (...) w W.na rzecz powoda J. P. (1)kwotę 90.000 zł (dziewięćdziesiąt tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami:

– od kwoty 50.000 zł od dnia 17 września 2011 r. do dnia zapłaty;

– od kwoty 40.000 zł od dnia 19 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty;

VI.  dalej idące powództwo J. P. (1) oddala;

VII.  zasądza od strony pozwanej (...) w W.na rzecz powoda J. P. (1)kwotę 1.808 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

VIII.  nie obciąża powodów kosztami sądowymi;

IX.  nakazuje stronie pozwanej (...) w W.aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego we Wrocławiu) kwotę 9.807,54 zł tytułem kosztów sądowych.

UZASADNIENIE

Powód J. P. (1)w postępowaniu prowadzonym pod sygn. akt I C 323/12 domagał się od strony pozwanej (...) Towarzystwo (...)kwoty 90.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 17 września 2011r. tytułem zadośćuczynienia za śmierć syna zgodnie z art. 446§ 4 oraz zasądzenia kwoty 30.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej zgodnie z art. 446 § 3 kc.

Powódka R. P. w odrębnym pozwie wytoczonym pod sygn. I C 324/12 (k.213- 218) wniosła na tych samych podstawach prawnych o zasądzenie kwoty 90.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 17 września 2011r. tytułem zadośćuczynienia za śmierć syna oraz zasądzenia kwoty 30.000zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej.

W uzasadnieniu pozwów powodowie wskazali, że dnia (...) na drodze krajowej nr (...)pomiędzy T.a P.kierowca ciągnika siodłowego marki V.wraz z naczepą P. D.znajdując się w stanie nietrzeźwości (2,53% alkoholu we krwi) utracił stabilność kierunkową ruchu jazdy i przemieścił się niespodziewanie na przeciwny pas ruchu uderzając w pojazd kierowany przez syna powodów- Ł. P., w wyniku czego Ł. P.zginął na miejscu. Powodowie zgłosili swoje roszczenia wobec (...) Towarzystwo (...)wnosząc o wypłatę stosownego zadośćuczynienia. W dniu 6.03.2009 r. strona pozwana przyznała na rzecz powoda i powódki zadośćuczynienie w wysokości po 10.000 zł uznając tę kwotę za adekwatną do bólu i cierpienia psychicznego po śmierci ich syna. Powodowie domagali się wypłaty dalszej kwoty zadośćuczynienia w wysokości 60.000 zł. W dniu 16.09.2011r. strona pozwana odmówiła przyznania powodom żądanej kwoty. W ocenie powodów wypłacona dotychczas kwota 10.000 zł nie rekompensowała skutków wypadku i rozmiaru krzywdy, jaką doznali rodzice po śmierci syna. Śmierć syna wywołała u nich ogromny szok i poczucie straty. Ból dla nich był nie do wytrzymania. Ł.był ich najstarszym synem, ciepłym i towarzyskim dzieckiem. Zawsze pomagał rodzicom w pracach domowych. Opiekował się młodszym rodzeństwem. W wolnych chwilach spędzał czas z ojcem na łowieniu ryb. Rodzice nie mieli z Ł. P.żadnych problemów wychowawczych. Ukończył technikum i zdobył zawód jako technik –rolnik. Miał sprecyzowane plany na przyszłość, chciał się wkrótce zaręczyć i założyć rodzinę. Śmierć syna była dla nich zdarzeniem traumatycznym, które znacznie wpłynęło na pogorszenie stanu zdrowia i psychiki powodów. Życie straciło dla nich sens. Stan ten utrzymywał się bardzo długo. Pomimo tego, że od wypadku minęło już kilka lat powódka nie może pogodzić się z faktem, że już nigdy nie zobaczy syna. Powód stał się apatyczny, przestał się cieszyć codziennością. Pomiędzy synem a rodzicami istniała silna więź emocjonalna. J.i R. P.korzystali z pomocy w poradni zdrowia psychicznego.

W odpowiedzi na pozew (k. 20-21, k. 230-231) strona pozwana (...) SAwniosła o oddalenie powództwa podnosząc, że nie posiada legitymacji procesowej biernej, którą w niniejszej sprawie posiada (...).

Postanowieniem z dnia 28.05.2012 r. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego (...).

Postanowieniem z dnia 8.10.2012 r. połączono sprawy z powództwa J. P. (1)(IC 323/12) i R. P.(IC 324/12) do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą IC 323/12.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana (...) (k. 184-188, k.294-298) wniosła o oddalenie powództwa i przyznanie kosztów postępowania. Strona pozwana wskazywała, że żądanie pozwu jest nieuzasadnione i nieudowodnione. Zdaniem pozwanego wypłacone powódce i powodowi zadośćuczynienie w kwocie po 10.000 zł było adekwatne do doznanej krzywdy. Pozwany podnosił, iż zadośćuczynienie, uregulowane w art. 446 § 4 kc, jest roszczeniem o charakterze ściśle niemajątkowym mającym za zadanie kompensację doznanej krzywdy. Roszczenie to nie ma na celu wyrównywać straty poniesione przez członków najbliższej rodziny zmarłego, lecz ma pomóc dostosować się do nowej rzeczywistości. Ma także na celu złagodzić cierpienia wywołane śmiercią osoby bliskiej. Wysokość zasądzonych sum powinna być umiarkowana. Zadośćuczynienia nie należy zatem przyznawać na zasadzie ekwiwalentności, którą charakteryzuje wynagrodzenie szkody majątkowej. Z ostrożności procesowej podnoszono, iż roszczenie powodów jest nieudowodnione. Zdaniem pozwanego, powodowie nie wykazali istnienia pomiędzy nimi a ich tragicznie zmarłym synem takiego rodzaju więzi, której zerwanie powodowałoby tak znaczną krzywdę, jaką opisują w pozwie. W dalszym ciągu z ostrożności procesowej pozwany podnosił, iż roszczenie jest rażąco wygórowane. Kwotą odpowiednią z tytułu zadośćuczynienia przyznaną na podstawie art. 446 § 4 kc jest kwota 10.000 zł. Śmierć osoby najbliższej nie powinna być źródłem korzyści majątkowej. Dodano też, że przepis art. 446 § 3, zgodnie z utrwaloną wykładnią, nie pozwala na przyznanie zadośćuczynienia za samą krzywdę doznaną z racji śmierci osoby najbliższej. Daje on możliwość naprawienia szkody o charakterze majątkowym, która winna się wyrażać w znacznym pogorszeniu sytuacji majątkowej uprawnionego. Brzmienie art. 446 § 3 kc wskazuje, że przesłanką roszczenia z tego przepisu jest nie tylko przynależność do bliskiej rodziny zmarłego, ale także znaczne pogorszenie sytuacji życiowej wskutek jej śmierci. Z pewnością wykazanie tej drugiej przesłanki jest nieraz niełatwe, gdyż może chodzić o trudno uchwytne zdarzenia, zawierające w sobie elementy tak szkody materialnej, jak i przeżyć psychicznych, niemniej jednak ciężar wykazania znacznego pogorszenia sytuacji spoczywa na powodach, zgodnie z ogólną regułą dowodową zawartą w art. 6 kc. Nie można przy tym pominąć, że Ł. P.był w chwili śmierci człowiekiem dorosłym, pracującym i samodzielnym, który zamierzał się zaręczyć i założyć własną rodzinę, w związku z czym, jego więzi z rodzicami nie były już tak silne jak mogły być w okresie wcześniejszym. Ponadto rodzice posiadają jeszcze trójkę dzieci, na których pomoc mogą liczyć w przyszłości. Powodowie nie wykazali zatem, aby ich sytuacja życiowa uległa znacznemu pogorszeniu.

Z daleko posuniętej ostrożności procesowej strona pozwana podnosiła, że ustalenie wysokości zadośćuczynienia następuje według stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy, co uzasadniać miało przyznanie odsetek za opóźnienie jedynie od daty wyrokowania przez sąd pierwszej instancji.

Strona powodowa na rozprawie w dniu 13.11.2012r. (k. 315) cofnęła pozew w stosunku do (...) Towarzystwo (...)wraz ze zrzeczeniem się roszczenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia(...)., około godziny szóstej rano, na drodze krajowej nr (...)pomiędzy T.a P., w P. T., kierowca ciągnika siodłowego marki V.wraz z naczepą, P. D.znajdując się w stanie nietrzeźwości (2,53% alkoholu we krwi) utracił stabilność kierunkową ruchu jazdy i przemieścił się niespodziewanie na przeciwny pas ruchu uderzając w pojazd kierowany przez syna powodów- Ł. P., w wyniku czego Ł. P.zginął na miejscu.

Dowód: notatka urzędowa k.163, k.166; karta wypadku k.172; przesłuchanie powoda J. P. (1) e-protokół z dnia 13.11.2012r. 22:25- 34:06, akta szkody (...) SA nr (...).

Ł. P. kierował pojazdem M. (...), w którym łącznie z nim znajdowało się 8 osób. Był to samochód firmowy i wszyscy pasażerowie jechali rano do pracy. Poza Ł. zginęły jeszcze trzy inne osoby. Ojciec Ł. - J. P. (1) również uczestniczył w wypadku, jednak nie odniósł większych obrażeń ciała.

Dowód: notatka urzędowa k.163, k.166; karta wypadku k.172; przesłuchanie powoda J. P. (1) e-protokół z dnia 13.11.2012r. 22:25- 34:06, akta szkody (...) SA nr (...).

Ł. P. w chwili śmierci miał 21 lat. Mieszkał wraz z rodzicami we wspólnym gospodarstwie. Był najstarszym synem powodów. Poza Ł. powodowie posiadają jeszcze troje dzieci: P. lat 25 (obecnie), A. lat 21 i W. lat 8. Ł. był ciepłym, towarzyskim i pomocnym dzieckiem. Opiekował się młodszym rodzeństwem. Zawsze pomagał rodzicom w pracach domowych. W wolnych chwilach spędzał czas z ojcem na łowieniu ryb. Chodził do lasu przygotowywać drewno na opał. Byli zgodną i kochająca się rodziną, w której nie było konfliktów. Życie upływało im spokojnie.

Dowód: zeznania świadka T. B. (1) e-protokół z dnia 13.11.2012r. 03:03- 11:06; przesłuchanie powoda J. P. (1) e-protokół z dnia 13.11.2012r. 22:25- 34:06; przesłuchanie powódki R. P. e-protokół z dnia 13.11.2012r.11:56-22:14, opinia sądowa psychiatryczno-psychologiczna biegłego z zakresu psychiatrii lek. med. T. G. oraz z zakresu psychologii M. P. dotycząca R. P. k.332-334 oraz J. P. (1) k. 335-338.

Ł. P. ukończył technikum i zdobył zawód jako technik - rolnik. Pracował w jednym zakładzie pracy wraz ze swoim ojcem. Codziennie wstawali ok.5 rano, ojciec przygotowywał rano Ł. śniadanie i razem dojeżdżali do pracy. Przeciętne zarobki zmarłego wynosiły brutto ok. 2.400zł, z czego na wspólne utrzymanie rodziny łożył ok. 400 zł miesięcznie.

Ł. P. miał sprecyzowane plany na przyszłość, chciał się wkrótce zaręczyć i założyć rodzinę.

Dowód: zaświadczenie o zarobkach I. k. 169, zeznania świadka T. B. (2) e-protokół z dnia 13.11.2012r. 03:03- 11:06; przesłuchanie powoda J. P. (1) e-protokół z dnia 13.11.2012r. 22:25- 34:06; przesłuchanie powódki R. P. e-protokół z dnia 13.11.2012r.11:56-22:14.

R. P. nie uczestniczyła bezpośrednio w wypadku, nie była również świadkiem śmierci syna. O wypadku dowiedziała się po raz pierwszy od brata męża. Zaczęła dzwonić do syna na komórkę i męża. Pojechała na komisariat do Ż., ale tam się niczego nie dowiedziała. Upewniwszy się, że rzeczywiście wypadek miał miejsce, była roztrzęsiona, chciała jechać na miejsce wypadku, ale jej nie pozwolono. Została dowieziona do ośrodka zdrowia, zażyła środki uspokajające. Wróciła do domu. Informację o śmierci syna przekazały jej siostry męża. Śmierć syna wywołała u niej ogromny szok, niedowierzanie. Ból był dla niej nie do wytrzymania. Nie mogła spać, nie mogła jeść.

J. P. (1) uczestniczył w wypadku ale spał i nie pamięta okoliczności wypadku. Obudził się dopiero w szpitalu. Dopytywał się o syna. O jego śmierci dowiedział się dopiero następnego dnia. Syna zobaczył dopiero na jego pogrzebie. Wciąż nie wierzył w to co się stało, był oszołomiony. Miał poczucie, że to nie jest jego syn. Dostawał leki uspokajające.

Dowód: zeznania świadka T. B. (2) e-protokół z dnia 13.11.2012r. 03:03- 11:06; przesłuchanie powoda J. P. (1) e-protokół z dnia 13.11.2012r. 22:25- 34:06; przesłuchanie powódki R. P. e-protokół z dnia 13.11.2012r.11:56-22:14, opinia sądowa psychiatryczno-psychologiczna biegłego z zakresu psychiatrii lek. med. T. G. oraz z zakresu psychologii M. P. dotycząca R. P. k.332-334 oraz J. P. (1) k. 335-338.

R. P. posiada wykształcenie zawodowe. Pracowała jako sprzedawca do 1986 roku. Później wychowywała dzieci i pracowała dorywczo. Ostatnio pracowała jako sprzedawca, podczas zwolnienia lekarskiego otrzymała wypowiedzenie z pracy. Aktualnie utrzymuje się z oszczędności, zasiłków. Przed wypadkiem syna nie leczyła się psychiatrycznie. Po wypadku zaczęła chodzić początkowo do psychologa, a później również psychiatry w Ż.. Jest pod systematyczną kontrolą lekarza. Przyjmuje leki.

Od wypadku występują u powódki zaburzenia snu, trudności z koncentracją uwagi, lęk w szczególności związany z obawą o własne zdrowie. Objawy te mają wpływ na funkcjonowanie społeczne i zawodowe, decydują o obniżeniu jakości życia.

W badaniu psychologicznym stwierdzono u R. P. skłonności do obniżenia nastroju, tendencje do reakcji depresyjnych, często bywa drażliwa i poirytowana.

Występujące objawy wskazują na wydłużoną, trwałą reakcję na stres, który mógł być wywołany stratą syna. Ze względu na czas występowania objawów oraz ich natężenie, można powiedzieć, że opisane zaburzenia mają charakter trwały, ich ustąpienie możliwe jest po intensywnej psychoterapii skojarzonej z farmakoterapią. U R. P. stwierdzono zaburzenia adaptacyjne depresyjne. Za takim rozpoznaniem przemawia przeżywanie śmierci syna, rozpamiętywanie jego straty, obniżenie nastroju, redukcja relacji społecznych oraz obniżenie aktywności złożonej. Opisywane zaburzenia w rozumieniu Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 2002 odpowiadają trwałemu uszczerbkowi na zdrowiu w zakresie pkt. 10 a załącznika oceny procentowej stałego lub trwałego uszczerbku na zdrowiu na poziomie 5 %.

Dowód: opinia sądowa psychiatryczno-psychologiczna biegłego z zakresu psychiatrii lek. med. T. G. oraz z zakresu psychologii M. P. dotycząca R. P. k.332-334, przesłuchanie powódki R. P. e-protokół z dnia 13.11.2012r.11:56-22:14.

J. P. (1) posiada wykształcenie zawodowe. Pracował do wypadku syna w 2008 roku. Później przez pół roku był na zwolnieniu lekarskim i został zwolniony z pracy. Zatrudnił się ponownie w tej samej firmie jako murarz. W sierpniu 2012 roku zwolniony z powodu upadłości firmy, obecnie ponownie przebywa na zasiłku. U psychiatry po wypadku był tylko raz. Bezpośrednio po wypadku uczęszczał na terapię psychologiczną. Często wraca myślami do syna, brakuje mu syna, gdy o tym mówi popłakuje, wyobraża sobie co by było, gdyby syn żył. Nie pogodził się ze śmiercią syna. Problemy ze spaniem utrzymują się do dnia dzisiejszego. Miał po wypadku myśli rezygnacyjne. Od momentu wypadku występują zaburzenia snu, trudności z koncentracją uwagi, wzmożony lęk w szczególności związany z obawą o własne zdrowie. Objawy te mają wpływ na funkcjonowanie społeczne i zawodowe, a także na subiektywne przekonanie o jakości życia.

J. P. (1) odczuwa podwyższony poziom napięcia wewnętrznego, ma trudności z kontrolą emocjonalną i odreagowaniem stresu.

U J. P. (1) występują zaburzenia adaptacyjne depresyjne.Za takim rozpoznaniem przemawia obniżenie nastroju, ograniczenie aktywności, stałe rozpamiętywanie śmierci syna, uczucie straty. Zaburzenia te wystąpiły bezpośrednio po śmierci syna i utrzymują się dotychczas. Przyczyną pogorszenia stanu psychicznego powoda nie jest uraz który powstał w wyniku wypadku, tylko śmierć syna.

Opisywane u powoda zaburzenia w rozumieniu Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 2002 odpowiadają trwałemu uszczerbkowi na zdrowiu w zakresie pkt. 10 a, załącznika oceny procentowej stałego lub trwałego uszczerbku na zdrowiu" na poziomie 5 %.

Dowód: opinia sądowa psychiatryczno-psychologiczna biegłego z zakresu psychiatrii lek. med. T. G. oraz z zakresu psychologii M. P. dotycząca J. P. (1) k.335-338; przesłuchanie powoda J. P. (1) e-protokół z dnia 13.11.2012r. 22:25- 34:06.

Powodowie zgłosili swoje żądanie 24.02.2009 r. Postępowania likwidacyjne w sprawie roszczeń zgłoszonych związanych ze śmiercią syna - Ł. P.prowadziła (...) Spółka Akcyjna (...) (...)w W.. Towarzystwo (...)wypłaciło na rzecz powodów kwoty po 10.000 zł tytułem zadośćuczynienia na podstawie art. 446 § 4 kc, a także kwotę 4.398,60 zł tytułem kosztów pogrzebu i 6.710,- zł kosztów postawienia nagrobka oraz odmówiło zapłaty odszkodowania na podstawie art. 446 § 3 kc. Powodowie domagali się wypłaty dalszej kwoty zadośćuczynienia w wysokości 60.000 zł. W dniu 16.09.2011 r. strona pozwana odmówiła przyznania powodom żądanej kwoty.

Dowód: akta szkody (...) SA nr (...), pismo powodów k.154

Sąd zważył , co następuje:

Powodowie domagali się w tym postępowaniu zapłaty kwot po 90.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć syna w związku ze zdarzeniem z dnia (...) r. oraz kwoty 30.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Powodowie roszczenie swoje opierali o przepis art. 446 § 3 i 4 kc.

Legitymację procesową bierną w oparciu o przepis art. 19 ust. 3 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124 poz. 1152, posiada (...)w W.. Odpowiedzialność pozwanego (...) jest uzasadniona co do zasady i co do tego nie było sporu.

Powodowie zgłosili swoje roszczenie i część ich żądań została zaspokojona. Postępowanie likwidacyjne w sprawie roszczeń zgłoszonych przez powodów związanych ze śmiercią syna - Ł. P.prowadziło (...) Spółka Akcyjna (...) (...)w W.. Towarzystwo (...)wypłaciło na rzecz powodów kwoty po 10.000 zł tytułem zadośćuczynienia na podstawie art. 446 § 4 kc. oraz odmówiło zapłaty odszkodowania na podstawie art. 446 § 3 kc. W ocenie powodów wypłacona dotychczas kwota odszkodowania i zadośćuczynienia nie rekompensuje rozmiaru ich krzywdy.

Istota sporu sprowadzała się do oceny czy wysokość świadczeń których wypłaty od pozwanej domagają się powodowie jest uzasadniona. Zakres odpowiedzialności cywilnej osoby odpowiadającej za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia regulują w sposób szczególny art. 444-448 k.c. Roszczenie powodów wywiedzione zostało z art. 446 § 3 i 4 k.c.

W ocenie Sądu na uwzględnienie zasługuje żądanie powodów oparte na art. 446 § 4 kc dotyczące zasądzenia zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej – syna powodów. Przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego ma na celu zrekompensować krzywdę za naruszenie prawa do życia w rodzinie i ból spowodowany utratą najbliższej osoby. Naruszenie prawa do życia w rodzinie stanowi dalece większą dolegliwość psychiczną dla członka rodziny zmarłego niż w przypadku innych dóbr, a jej skutki rozciągają się na całe życie osób bliskich. Utrata osoby bliskiej ma zawsze charakter nieodwracalny. Ustalenie wysokości zadośćuczynienia z art. 446 § 4 k.c. winno nastąpić według kryteriów branych pod uwagę przy zasądzaniu zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych ( art. 23 i art. 24 w zw. z art. 448 k.c.), z uwzględnieniem jednak ciężaru gatunkowego naruszonego dobra (wyrok SA w Łodzi z dnia 14 kwietnia 2010 r., I ACa 178/10, niepubl.). Ma ono na celu kompensację doznanej krzywdy, tj. złagodzenie cierpienia wywołanego śmiercią osoby bliskiej oraz pomoc osobie pokrzywdzonej w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym rzeczywistości. W literaturze zwraca się uwagę, że na rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia (np. nerwicy, depresji), roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, stopień w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego.

Wprowadzenie do przepisu klauzuli "odpowiedniej sumy" pozostawia sądowi orzekającemu margines uznaniowości, co do wysokości zasądzanej kwoty. Sąd uwzględniając w całości żądanie powodów co zapłaty kwoty zadośćuczynienia miał na uwadze duży rozmiar uszczerbku powodów przejawiający się w rozmiarze cierpień i poczuciu krzywdy doznanych na skutek utraty osoby najbliższej- dziecka powodów. Ł. P. w chwili śmierci miał 22 lata i wspólnie zamieszkiwał z rodzicami. Był pomocnym i kochanym dzieckiem, w którym rodzice pokładali duże nadzieje. Więź emocjonalna, jaka łączyła powodów z ich tragicznie zmarłym synem była silna i do chwili obecnej, choć minęło już kilka lat, nie mogą pogodzić się z zaistniałą sytuacją. Śmierć syna była dla nich traumatycznym wydarzeniem, który wywołało szok i ogromny ból. Takie wnioski wypływają z przesłuchania powodów oraz z opinii sądowej psychiatryczno-psychologicznej lek. psychiatrii lek. med. T. G. oraz psychologa M. P.. Opinie te w ocenie Sądu są wyczerpujące i przekonywujące. Biegli, po szczegółowym badaniu powodów i analizie akt sprawy stwierdzili u powódki trwałą reakcję na stres, która jest wywołana stratą syna. Stwierdzono też u niej skłonności do obniżenia nastroju, tendencje do reakcji depresyjnych. Ze względu na czas występowania tych objawów oraz ich natężenie skwalifikowali opisane zaburzenia jako trwałe; ich ustąpienie możliwe jest po intensywnej psychoterapii skojarzonej z farmakoterapią. U J. P. (1) biegli stwierdzili natomiast zaburzenia adaptacyjne depresyjne, co objawiało się obniżeniem nastroju, ograniczeniem aktywności, stałym rozpamiętywaniem śmierci syna, uczuciem straty. Zaburzenia te wystąpiły bezpośrednio po śmierci syna i utrzymują się dotychczas. Powodowie mają trudności z kontrolą emocjonalną i odreagowaniem stresu. Od momentu wypadku występują u nich zaburzenia snu, trudności z koncentracją uwagi, wzmożony lęk, w szczególności związany z obawą o własne zdrowie. Objawy te mają wpływ na funkcjonowanie społeczne i zawodowe, a także na subiektywne przekonanie o jakości życia. Powodowie podjęli terapię psychologiczną, która w niewielkim stopniu (u powódki) poprawiła stan psychiczny. Niemniej jednak rodzice do tej pory nie pogodzili się ze śmiercią syna, często wracają myślami do niego, popłakują. Traumatyczne zdarzenie powraca i jest ponownie przez nich przeżywane. Dodatkowo Sąd wziął pod uwagę tragiczne okoliczności, w jakich doszło do zdarzenia z winy innego kierowcy. Śmierć Ł. przyszła nagle i niespodziewanie.

Wszystkie wskazane powyżej względy, w tym przede wszystkim rozmiar cierpień psychicznych dla rodziców, którzy w tragicznym wypadku utracili swojego syna oraz określony pomocniczo przez biegłych 5 % trwały uszczerbek na zdrowiu powodów, przesądziły o tym, że przyznana dotychczas przez towarzystwo ubezpieczeniowe kwota zadośćuczynienia była niewspółmiernie niska do rozmiaru doznanej krzywdy. Przyznawane zadośćuczynienie ma pełnić przede wszystkim funkcję kompensacyjną. Zmierza ono do naprawienia krzywdy w postaci doznanych przez poszkodowanego ujemnych przeżyć psychicznych istniejących zarówno w chwili orzekania, jak i tych które z pewnością lub z dużym stopniem prawdopodobieństwa będą odczuwane także w przyszłości. Podkreślić też trzeba, jak to zostało wskazane w wyroku Sądu Najwyższego z 3.06.2011r. (III CSK 279/10), że zadośćuczynienie określone w art. 446§4 kc jest odzwierciedleniem rozmiaru krzywdy i nie zależy od statusu materialnego pokrzywdzonego. Zasadniczą przesłankę ustalenia zadośćuczynienia w odpowiedniej wysokości stanowi zatem stopień natężenia doznanej krzywdy.

Uwzględniając wskazane okoliczności należało dojść do wniosku, że odpowiednią kwotą zadośćuczynienia jest kwota 90.000 zł, która łącznie z wypłaconą dotychczas kwotą 10.000 zł stanowi należytą rekompensatę krzywdy powodów, czyniąc zadość kryteriom ustalania słusznego i sprawiedliwego zadośćuczynienia. Kwota ta łagodzi w pewien sposób poniesioną przez powodów krzywdę niemajątkową, a zarazem nie stanowi źródła wzbogacenia.

Dlatego też Sąd uwzględnił w całości żądanie powodów zapłaty zadośćuczynienia, o czym orzekł w punktach II i V wyroku.

Natomiast w ocenie Sądu nie zasługiwało na uwzględnienie wywiedzione z § 3 art. 446 kc roszczenie powodów o zapłatę stosownego odszkodowania w kwocie po 30.000zł.

Generalnie odszkodowanie z art. 446 § 3 k.c. obejmuje szeroko pojęte szkody majątkowe, które pomimo tego, że nieuchwytne lub trudne do wymierzenia i obliczenia, prowadzą do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej osoby najbliższej. Z pogorszeniem sytuacji życiowej mamy do czynienia wówczas, gdy śmierć bezpośrednio poszkodowanego wywołuje różnorodne majątkowe następstwa, przejawiające się w uszczerbku poniesionym przez inne podmioty. Niewątpliwie śmierć stanowi tragedię życiową i przeżycia osób najbliższych zmarłego naznaczone cierpieniem. Jednakże okoliczność ta nie może stanowić podstawy do przyznania im odszkodowania z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej. Jest rzeczą notoryjną, że cierpienia moralne wpływają ujemnie na sprawność psychiczną i fizyczną, osłabiają energię życiową i inicjatywę, obniżają wydajność pracy, co z reguły wywołuje reperkusje w ogólnej sytuacji życiowej. Pogorszenie sytuacji życiowej nie może jednak ograniczyć się wyłącznie do takich odczuć. Nie może polegać wyłącznie na cierpieniach moralnych będących następstwem śmierci poszkodowanego. Art. 446 § 3 k.c. nie przewiduje bowiem odszkodowania za same cierpienia moralne oraz poczucie osamotnienia będące następstwem śmierci osoby bliskiej. Taką funkcję przejął wprowadzony ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731) do systemu prawnego art. 446 § 4 k.c., który wszedł w życie w dniu 3 sierpnia 2008 r. i stanowi realizację zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Ustanowienie przez ustawodawcę tej szczególnej regulacji wyłącza potrzebę szerokiej interpretacji art. 446 § 3 k.c., tj. uwzględniania elementów szkody niemajątkowej w ramach odszkodowania zasądzonego z tytułu istotnego pogorszenia sytuacji życiowej. Dlatego też przyjmuje się obecnie, że przepis art. 446 § 3 nie pozwala na przyznanie zadośćuczynienia za samą krzywdę doznaną z racji śmierci osoby najbliższej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 p 1967 r., I CR 81/87, OSNCP 1968, poz. 48). Daje on możliwość naprawienia szkody o charakterze majątkowym, która winna się wyrażać w znacznym pogorszeniu sytuacji majątkowej uprawnionego (tak SN z dnia 18 grudnia 1968 L, I PR 290/68, PiP nr 11/1969). Ciężar dowodu wykazania tych okoliczności spoczywa na roszczących (cyt. teza wyroku Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 2000-02-01, III CKN 572/98, Opubl). Powodowie tymczasem nie wykazali, aby wskutek śmierci syna ich sytuacja w aspekcie materialnym uległa pogorszeniu. Nieszczęśliwy wypadek nie miał bezpośredniego wpływu na ich możliwości zarobkowe. Ł. P.w nieodległej przyszłości zamierzał założyć swoją własną rodzinę, trudno więc ustalić jakie były perspektywy finansowe zmarłego, co z kolei pozwoliłoby stwierdzić czy jakakolwiek pomoc materialna z jego strony rysowała się jako realna. W tym stanie rzeczy uznać należało roszczenie o odszkodowanie z art. 446 § 3 kc za niewykazane i w tym zakresie oddalić powództwo.

Rozstrzygnięcie co do odsetek od należności z tytułu zadośćuczynienia Sąd wydał w oparciu o art. 481 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (§1), zaś wysokość odsetek może wynikać albo z umowy stron, albo – w razie jej braku – należne są odsetki ustawowe (§2). O opóźnieniu można mówić jedynie, gdy nadszedł już termin spełnienia świadczenia – zaś zgodnie z ogólną regułą zawartą w art. 455 k.c. termin spełnienia świadczenia może być oznaczony przez strony albo obowiązujące przepisy, może też wynikać z właściwości zobowiązania, a jeśli nie zachodzi żadna z tych sytuacji – świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

W przypadku świadczeń ubezpieczyciela kwestia terminu spełnienia świadczenia została uregulowana w art. 817 kc. Zgodnie z art. 817§1 k.c. ubezpieczyciel winien spełnić świadczenie w terminie 30 dni od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku a przedłużenie tego terminu jest wyjątkowo możliwe tylko wówczas gdy zachodzą szczególne okoliczności. W ocenie Sądu przedłużanie postępowania likwidacyjnego było nieuzasadnione. Taka sytuacja jest wyjątkiem od ogólnej reguły i dotyczy spraw, w których stan sprawy jest na tyle skomplikowany, że niemożliwym jest ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń w 30-dniowym terminie, a wykazanie tych okoliczności należy do ubezpieczyciela. W niniejszej sprawie wyjątkowe okoliczności nie zostały wykazane. Powodowie w postępowaniu likwidacyjnym dochodzili kwoty 60.000zł , przyznano im kwoty po 10.000zł a w pozostałym zakresie ich roszczenia w decyzji z dnia 16.09.2011 r. nie zostały uwzględnione. Dlatego też od kwoty 50.000 zł Sąd naliczył odsetki zgodnie z art. 817§1 k.c. od dnia 17.09.2011r. Natomiast odsetki od kwoty dochodzonej w pozostałym zakresie (40.000zł) Sąd naliczył od daty doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej.

Powodowie cofnęli pozew w stosunku do (...) Towarzystwo (...)wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, dlatego na podstawie art. 355 § 1 kpc postępowanie w tym zakresie należało umorzyć.

Podstawę orzeczenia o kosztach zawartego w punkcie VII wyroku stanowił przepis art. 100 zdanie pierwsze k.p.c., zgodnie, z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań, koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Wyrażona w tym przepisie zasada kompensaty kosztów procesu znajduje zastosowanie w wypadku częściowego uwzględnienia żądań, co miało miejsce w tej sprawie. Na koszty procesu poniesione przez powodów składają się koszty zastępstwa procesowego w wysokości po 3.617 zł. W związku z tym, że powodowie wygrali sprawę w 75 %, należy się im zwrot kosztów zastępstwa w wysokości po 1.808 zł (3.617zł x 75%).

W pkt IX wyroku Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa nieuiszczone koszty sądowe. Na zasądzoną sumę składają się opłata sądowa, którą powodowie nie mieli obowiązku uiścić, w wysokości 6.000zł, 6.000zł oraz 1076,72zł zaliczki na opinie biegłych , obliczonej w stosunku do części w jakiej pozwana przegrała proces 75% (art. 100 kpc).

O kosztach w punkcie VIII wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. i nie obciążył powodów tymi kosztami mając na uwadze sam charakter sprawy i ich trudną sytuację majątkową.

Z. 1) odnotować uzasadnienie,

2) odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć z pełnomocnikowi strony pozwanej (...),

3) kal. 14 dni