Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny
w składzie:

Przewodniczący: SSO Aneta Fiałkowska – Sobczyk

Protokolant: Piotr Wojnarowski

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa Parafii (...) w O.

przeciwko S. L. (1)

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego S. L. (1)na rzecz powoda Parafii (...) w O.kwotę 67 844,75 zł (sześćdziesiąt siedem tysięcy osiemset czterdzieści cztery zł i siedemdziesiąt pięć groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 12 kwietnia 2007 r. do dnia zapłaty;

II.  w pozostałej części powództwo oddala;

III.  zasądza od powoda Parafii (...) w O.na rzecz pozwanego S. L. (1)kwotę 9 442,30 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  nakazuje pozwanemu S. L. (1) uiścić na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Okręgowego we Wrocławiu) kwotę 6 805,20 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od przegranej przez niego części powództwa;

V.  nie obciąża powoda kosztami sądowymi za I instancję.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt I C 375/11

UZASADNIENIE

Strona powodowa Parafia (...) w O.wniosła o zasądzenie od pozwanego S. L. (1)kwoty 203.300 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia odpisu pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa podniosła, że jest właścicielem nieruchomości, na której znajduje się zabytkowy kościół. Dach kościoła wymagał remontu. Według kosztorysu wartość robót miała wynosić 546.642,82 zł (pokrycie dachu, obróbka blacharska, rynny, rury spustowe – 301.105,12 zł oraz konstrukcja drewniana dachu – 245.537,70 zł). Kosztorys nie obejmował remontu konstrukcji dachów D, E, G, H. Wykonanie remontu dachu powierzono S. L. (1), prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...), który zgodził się wykonać zlecone zadanie za ok. 200.000 zł. W dniu 1 lipca 2002 r. inwestor reprezentowany przez proboszcza parafii A. S. (1)i S. L. (1)podpisali umowę na mocy, której uzgodnili, ze wykonawca wykona remont dachu obiektu zabytkowego Kościoła(...)w O.zgodnie z dokumentacją za kwotę 203.300 zł do dnia 31.12.2003 r. W umowie zastrzeżono, iż wykonawca zapłaci inwestorowi karę umowną z tytułu nieterminowego wykonania przedmiotu umowy w wysokości 0,2% wartości wynagrodzenia za każdy dzień zwłoki oraz z tytułu nienależytego wykonania umowy w wysokości 10% wartości wynagrodzenia. Strony przewidziały w umowie możliwość dochodzenia odszkodowania uzupełniającego.

W toku wykonywania prac remontowych inwestor zapłacił wykonawcy całość wynagrodzenia. Na wynagrodzenie to składały się sumy nie tylko określone przez wykonawcę w fakturach VAT, lecz również kwoty żądane za dodatkowe prace. Ostatecznie inwestor zapłacił wykonawcy łącznie kwotę 482.000 zł. Ponadto, S. L. (1)otrzymał także od Gminy – Miasto O.jako podmiotu współfinansującego projekt, kwotę 134.240,33 zł na podstawie odrębnych umów. Mimo otrzymania całości wynagrodzenia wykonawca realizował zlecone zadanie wadliwie m. in. został zmieniony profil dachu. W dniu 31.01.2004 r. kierownik budowy zamieścił w dzienniku budowy zapis, że całość robót remontu dachu jest gotowa do odbioru. Mimo to wykonawca w żaden sposób nie wezwał inwestora do odbioru robót, ani też nie wyznaczył terminu odbioru. Inwestor wielokrotnie wzywał wykonawcę do dokończenia robót oraz do usunięcia wad. W odpowiedzi na powyższe wykonawca raz twierdził, że wykonane prace nie mają żadnych wad, innym razem zobowiązywał się do usunięcia wykrytych wad i dokończenia robót, czego ostatecznie nie wykonywał.

Wobec faktu, iż roboty budowlane zlecone pozwanemu w części nie zostały w ogóle wykonane, a w części wykonanej posiadają istotne wady, a sam wykonawca nigdy nie zawiadomił o terminie odbioru robót (odbiór więc do tej pory nie nastąpił), strona powodowa naliczyła pozwanemu karę umowną z tytułu nieterminowego wykonania przedmiotu umowy za każdy dzień zwłoki w wysokości 0,2% wartości wynagrodzenia określonego w umowie, która to kara poczynając od dnia 1.01.2004r. tj. od dnia następnego po dniu określonym jako termin zakończenia robót, odpowiada kwocie 203.300zł.

Na wypadek gdyby uznać, iż w niniejszej sprawie doszło do odbioru robót, swoje roszczenie strona powodowa opierała na § 7 pkt 1 lit b) umowy o roboty budowlane oraz na przepisie art. 471 kc wskazując, iż część dochodzonej pozwem kwoty stanowi karę umowną, a część odszkodowanie uzupełniające.

W odpowiedzi na pozew pozwany S. L. (1)wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Pozwany zaprzeczył, aby pozostawał w zwłoce z wykonaniem całości, jak też części robót objętych umową z dnia 1 lipca 2002r. Wpisem z dnia 31.01.2004r. kierownik budowy zgłosił do odbioru roboty budowlane dachu kościoła, do których wykonania zobowiązany był pozwany. Pod datą 2.02.2004r. inspektor nadzoru – osoba wskazana w treści umowy jako reprezentant powoda - zamieścił wpis o treści „obiekt przygotowany do odbioru”. Dodatkowo inspektor nadzoru w dniu 2.02.2004r. złożył oświadczenie potwierdzając prawidłowość wykonanych robót. Strona powodowa w oparciu o powyższe w dniu 20.01.2005r. złożyła w Powiatowym Inspektoracie Nadzoru Budowlanego wniosek o wydanie zaświadczenia o zakończeniu budowy budynku lub obiektu. Powyższe okoliczności zdaniem pozwanego jednoznacznie potwierdzają, że prace zamówione u niego zostały wykonane prawidłowo i kompletnie oraz zgłoszone do odbioru.

Pozwany zarzucił również, że strona powodowa nie wykazała jaki był rzeczywisty zakres robót objętych umową, w związku z czym jakie prace zamówione u poznanego nie zostały wykonane, a jakie wykonano wadliwie. Podniósł, że remont dachu kościoła nie był wykonywany jedynie w oparciu o umowę z Parafią (...)w O.z dnia 1.07.2002r, ale też w oparciu o umowę nr (...)dotyczącą wykonania remontu dachu obiektu zabytkowego (...)w O., podpisaną przez pozwanego z Gminą Miejską w O.z dnia 21.07.2003r. Z tytułu tej umowy pozwany wystawił faktury na kwotę 40.000 zł. Dodatkowo w dniu 21.10.2002r. pozwany zawarł z Gminą Miejską O. umowę nr (...), której przedmiotem było wykonanie remontu dachu obiektu zabytkowego (...) w O.- roboty dekarsko-murarskie. Zakres robót objętych tą umową został w całości zrealizowany, co znalazło swe potwierdzenie w protokole odbioru wykonanych robót z dnia 21.11.2002r. Przede wszystkim jednak, w dniu 21.11.2001r. pozwany zawarł z Gminą Miejską O. umowę nr (...), której przedmiotem było wykonanie remontu dachu obiektu zabytkowego (...)w O.- I etap. Zakres robót objętych w/w umową został w całości zrealizowany, co znalazło swe potwierdzenie w protokole odbioru wykonanych robót z dnia 14.12.2001r. i 21.11.2002r. W dniu 21.11.2001r. pozwany zawarł ze stroną powodową umowę nr (...), której przedmiotem było wykonanie remontu dachu obiektu zabytkowego (...)w O.-I etap. Dowody te według pozwanego świadczyły niezbicie o tym, iż umowa z dnia 1.07.2002r. zawarta ze strona powodową nie obejmowała całości robót w postaci remontu dachu kościoła. Częstokroć zakres wykonywanych prac był uzależniony od posiadania czy przez powoda czy przez Gminę O.środków finansowych. W trakcie wykonywania robót inwestor nie zgłaszał żadnych uwag co do jakości realizowanych prac, jak również nie robili tego inspektor nadzoru, projektant (brak zapisów w dzienniku budowy). Pierwsze sygnały o tym, iż wykonane prace mają wady pochodzą z czerwca 2005 r., a więc 1,5 roku od dnia zakończenia robót, co może budzić wątpliwości, gdy idzie o ich wiarygodność. W ocenie pozwanego w tej sytuacji żądanie zapłaty od niego kary umownej jest niezasadne. Gdyby jednak uznano, iż istnieją przesłanki do zastosowania/w kary, pozwany żądał zmniejszenia jej wysokości w oparciu o art. 484 § 2 k.c.

Dodatkowo pozwany wskazał, iż podnoszone przez stronę powodową kwestie dotyczące rozliczeń z tytułu zawartej umowy są poza istotą sporu, gdyż przedstawione dowody bądź są jednostronne bądź nie mają żadnych podpisów, co podważa ich skuteczność dowodową.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 16 listopada 2010r. w sprawie o sygn. akt I C 89/07 zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 140.678,52 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1.07.2008 r. do dnia zapłaty (punkt I sentencji); dalej idące powództwo oddalił (punkt II sentencji) oraz zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 5.036,45 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt III sentencji).

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu wyrokiem z dnia 11 marca 2011r. w sprawie o sygn. akt I ACa 96/11 uchylił powyższy wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu w punkcie I oraz w punkcie III i w tym zakresie przekazał sprawę tut. Sądowi do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi ostateczne rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Parafia (...)w O.jest właścicielem nieruchomości w O.pl. (...) (numer działki (...)), na której znajduje się zabytkowy kościół.

( dowód: wypis z rejestru gruntów, k.6);

Pod koniec 2000r. stwierdzono, że stan dachu na zabytkowym kościele jest zły. Na początku 2001r. proboszcz parafii, po konsultacji z innymi osobami podjął decyzję o przeprowadzeniu remontu dachu. W kosztorysie wstępnym koszt remontu został wyceniony na kwotę 343.027,36 zł.

W dniu 5 kwietnia 2001r. powstała Rada Parafialna złożona z przedstawicieli lokalnej społeczności, której przewodniczył T. K. (1). Jej zadaniem było zorganizowanie prac remontowych, w tym także zgromadzenie niezbędnych środków finansowych na ten cel i podjęcie współpracy z podmiotami wyrażającymi wolę współuczestniczenia w kosztach inwestycji.

Rada zorganizowała zbiórkę pieniędzy oraz sprzedaż cegiełek, z której dochód miał zostać przeznaczony na finansowanie remontu dachu kościoła.

Spośród kilku jednostek samorządu terytorialnego, do których strona powodowa wysłała zapytania dotyczące wsparcia inwestycji, pomoc w finansowaniu remontu zabytkowego kościoła w O.zadeklarowało Miasto i Gmina O.. Przedstawicielem Urzędu Miasta i Gminy był w tych rozmowach T. K. (1)– Naczelnik Wydziału (...). Pełnił on również funkcję Przewodniczącego Rady Parafialnej. Proboszcz Parafii miał do niego zaufanie, ponieważ zna się na kwestiach budowlanych, i udzielił mu pełnomocnictwa do reprezentowania go w sprawach związanych z remontem.

Gmina Miejska O.przekazała na cele remontu kościoła materiały budowlane o łącznej wartości 5.991,67 zł, z przeznaczeniem na remont i konserwację zabytku. Jednocześnie, przedstawiciele gminy wskazali S. L. (1), prowadzącego działalność gospodarczą – Zakład (...)w O., jako możliwego wykonawcę remontu dachu. Ponadto, strona powodowa, przedstawiciele Miasta i Gminy O.oraz pozwany uzgodnili, że wykonanie części prac remontowych będzie zlecane pozwanemu bezpośrednio przez władze samorządowe, skoro z środków gminnych miały być one finansowane.

( dowody: - zeznania świadka B. K., k. 315

- przesłuchanie za stronę pozwaną A. S. (1), k.341

- wyciąg z kosztorysu wstępnego, k.125

- pisma Parafii (...) w O., k.126-130

- protokół przekazania, k.131);

Na podstawie umowy nr (...)z dnia 23 lipca 2001r. Parafia (...) w O.zleciła firmie (...) sp. z o.o.we W.przygotowanie projektu budowlanego, kosztorysów inwestorskich i przedmiarów robót dotyczących remontu dachu.

W celu przygotowania projektu budowlanego, kosztorysów inwestorskich i przedmiarów robót, dach Kościoła (...) w O.został podzielony na następujące części:

A – dach nad nawą główną

B – dach nad nawą boczną południową

C – dach nad nawą boczną północną

D – dach nad kruchtą południową

E – dach nad kruchtą północną

F – dach nad prezbiterium

G – dach nad zakrystią

H – dach wieżyczki z klatką schodową

I – dach sygnaturki

K – dach wieży.

Prace projektowe i kosztorysowe zostały wykonane, tj. opracowano kosztorysy inwestorskie wraz z przedmiarem robót, które zawierały:

1. Kosztorys inwestorski i przedmiar robót obejmujące elementy scalone robót, dachy A, B, C, D, E, F, G i H na kwotę 301.105,12 zł, tj.:

- rozbiórka (pokrycia, obróbki blacharskie, rynien, rur spustowych),

-wykonanie pokrycia dachowego wraz z obróbkami blacharskimi,

-wykonanie koryt odwadniających,

- renowacja ścian ceglanych,

-tynki,

-renowacja gzymsów,

-malowanie,

-renowacja pokryw ogniomurów,

-rusztowania,

-wywóz gruzu z rozbiórek,

2. Kosztorys inwestorski i przedmiar robót obejmujące elementy scalone robót, na kwotę 245.537,70 zł, tj.

-rozbiórka więźby dachowej B, C i część A,

-elementy konstrukcyjne dachów B, C i fragmentu A,

-remont konstrukcji dachu A,

-wzmocnienie konstrukcji dachu A,

-wzmocnienie konstrukcji dachu F,

co łącznie dawało kwotę brutto 548 907,82 zł.

Zakres rzeczowy robót planowanych do wykonania w ramach opracowanego projektu budowlanego został szczegółowo opisany w przedmiarach robót i kosztorysach inwestorskich. Przy czym, zakres kosztorysu nie obejmował remontu konstrukcji dachów D, E, G i H. Dachy te były bowiem zabudowane i niedostępne, toteż zgodnie z adnotacja w projekcie zakres tych robót miał być ustalony na etapie budowy w trybie nadzoru i uzgodnień.

( dowody: - umowa nr (...), k.132-134

- projekt remontu dachów, k.207

- kosztorys i przedmiar robót, k.135-170

- schemat podziału dachów, k.210);

Decyzją Nr (...)z dnia 8 listopada 2001r. Starosta Powiatu (...)zatwierdził powyższy projekt budowlany i wydał pozwolenie na budowę dla Parafii (...)w O., obejmujące wykonanie remontu dachów / obiekt zabytkowy/ Kościoła(...) w O.wg dokumentacji projektowej opracowanej przez firmę (...) sp. z o.o.we W..

( dowód: decyzja nr (...), k.173)

Remont dachu Kościoła (...) w O.przeprowadzany był etapami, co wynikało zarówno ze względów technologicznych, jak i potrzeby uzyskania środków finansowych.

W pierwszej kolejności remontowany był dach nad prezbiterium (część F), który był najbardziej zniszczony. Etap ten obejmował wykonanie dokumentacji technicznej remontu dachu, wykonanie nowego dachu prezbiterium i zakrystii oraz malowanie elewacji tej części kościoła (razem 147.000 zł). Koszty remontu w tej części miały zostać pokryte z środków samorządowych (61.000 zł), sprzedaży cegiełek (43.000 zł) i udziału sponsorów (43.000 zł).

Drugi etap inwestycji miał obejmować wymianę dachu nawy głównej (część A) oraz wymianę dachów dwóch naw bocznych (części: B i C). Koszty tego etapu oszacowano na 400.000 zł.

Bezpośrednio po zakończeniu I etapu w 2002 r. planowano wykonać dach nawy głównej (część A). Pozostała część prac miała być przesunięta na następny rok.

(dowody: - zeznania świadków: B. K., k. 316, T. K., k.317v. - 318, J. Ż., k. 325v., F. A., k. 326, J. T., k.339

- przesłuchanie S. L. (1)w charakterze strony, k.343 i nast.

- informacja dot. przebiegu prac, k.178);

W dniu 21 listopada 2001r. w wyniku postępowania przetargowego dotyczącego zamówienia wykonania remontu dachu obiektu zabytkowego (...) w O.– I etap (prezbiterium część F) jako zamawiającym, a S. L. (1), prowadzącym Zakład (...)w O., jako wykonawcą, została zawarta umowa nr (...), w której zamawiający zlecił, a wykonawca zobowiązał się do wykonania remontu dachu obiektu zabytkowego (...)w O.– I etap (prezbiterium część F). Wykonanie przedmiotu umowy miało rozpocząć się w dniu 21 listopada 2001r., a termin zakończenia prac został ustalony na 31 maja 2002r. Wynagrodzenie za przedmiot umowy strony ustaliły ryczałtowo na kwotę 58.248,66 zł brutto (54.438 zł netto), według kosztorysu ofertowego z dnia 17 listopada 2001r.

Również w dniu 21 listopada 2001r., zgodnie z umową nr (...), Parafia (...) w O.jako zamawiający zleciła S. L. (1)wykonanie remontu dachu (...)w O.– I etap (prezbiterium, część F), na łączną kwotę 45.000 zł netto (brutto 48.150 zł), z terminem zakończenia prac oznaczonym na dzień 31.05. 2002r.

( dowody: - dokumentacja przetargowa, k.175

- umowa nr (...) z 21.11.2001r., k. 107-113

- umowa nr (...) z 21.11.2001r., k.114-116)

Prace remontowe obejmujące dach nad prezbiterium (część F) rozpoczęły się w dniu 2 kwietnia 2002r. od rozbiórki dachu. W czasie wykonywania remontu sporna okazała się kwestia wymiany cegły na szczytach w części A i F. Inspektor nadzoru inwestorskiego J. T. (2) wyraził zgodę na wymianę cegły, co zostało o także usankcjonowane przez nadzór konserwatorski Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i autora projektu J. P..

W dniu 26 czerwca 2002r. zakończono krycie dachu nad prezbiterium kościoła (część F).

Niezwłocznie po zakończeniu remontu dachu nad prezbiterium, pozwany wykonał na własny koszt jako darowiznę na rzecz parafii, remont dachu sygnaturki (część I).

Następnie, przystąpiono do prac rozbiórkowych w części G i H. Jednocześnie prowadzone były prace elewacyjne. Ponadto, prowadzone były prace związane z impregnacją przeciwpożarową więźby dachowej w części F środkiem K..

(dowody: - wpisy w dzienniku budowy, k. 31

- zeznania świadków: B. K., k. 316, J. Ż., k. 325v., F. A., k.326

- przesłuchanie S. L. (1)w charakterze strony, k.343);

W dniu 1 lipca 2002r. strony zawarły umowę na remont dachu obiektu zabytkowego Kościoła (...)w O.zgodnie z dokumentacją (pozwolenie na budowę nr (...)z dnia 8.11.2001r.), w której zamawiającym była Parafia (...) w O., na łączną kwotę 203.300 zł brutto, z terminem zakończenia prac oznaczonym na dzień 31 grudnia 2003r.

Strona powodowa zleciła, a pozwany zobowiązał się w umowie do wykonania remontu dachu obiektu zabytkowego Kościoła(...)w O., zgodnie z dokumentacją (pozwolenie na budowę nr (...)z dnia 8 listopada 2001r.)

Jako inspektora nadzoru zamawiający wyznaczył J. T. (3), zaś wykonawca wskazał jako kierownika budowy F. A. (2).

Zgodnie z § 7 umowy, wykonawca miał zapłacić zamawiającemu następujące kary umowne:

- za nieterminowe wykonanie przedmiotu umowy za każdy dzień zwłoki w wysokości 0,2% wartości wynagrodzenia,

- z tytułu nienależytego wykonania umowy w wysokości 10 % wartości wynagrodzenia,

- z tytułu odstąpienia od wykonania umowy w wysokości 10% wartości wynagrodzenia.

Zamawiający miał natomiast zapłacić wykonawcy karę umowna z tytułu odstąpienia od umowy w wysokości 10 % wartości wynagrodzenia.

Dodatkowo strony zastrzegły prawo do odszkodowania uzupełniającego przewyższającego wysokość kar umownych do wysokości faktycznie poniesionej szkody.

Zgodnie z wolą stron, umowa obejmowała zakres prac uzgodniony powyższym kosztorysem.

(dowody: - umowa z 1.07.2002r., k.14

- przesłuchanie S. L. (1)w charakterze strony, k.734);

W tym samym czasie sporządzona została wycena remontu dachu nad nawą główną (część A). W sporządzonym kosztorysie ustalono, że koszt ten wyniesie 303.742 zł. Cenę uzgodniono ryczałtowo na kwotę 250.000 zł.

( dowody: - kosztorys remontu, k.181-183

- przesłuchanie S. L. (1)w charakterze strony, k.343 oraz uzupełniające przesłuchanie, k.734)

W dniu 7 sierpnia 2002r. po zakończeniu prac naprawczych wraz z pokryciem części G i H, rozpoczęto prace przygotowawcze do remontu części A, to jest dachu nad nawą główną (pomosty i zabezpieczenia).

W dniu 20 sierpnia 2002r. zakończone zostało zdejmowanie dachówki na tej części i przeprowadzono konsultację z projektantem. Następnie kontynuowano prace zgodnie z jego zaleceniami. W tym czasie, w piśmie z dnia 1 września 2002r. proboszcz parafii zwrócił się do Zarządu Miasta O. z prośbą o dofinansowanie dalszego remontu kościoła.

W dniu 23 października 2002r. rozpoczęto ułożenie połaci dachu nad nawą główną, co zostało zakończone w dniu 14 listopada 2002r. W dniach od 7 do 18 listopada 2002r. zgodnie z zapisami w dzienniku budowy dokonano impregnacji więźby części A środkiem ognioochronnym K.. Następnie, zabezpieczono obiekt na okres zimowy.

(dowód: - wpisy w dzienniku budowy, k.34-35

- pismo z 1.09.2002r., k.172);

W dalszej kolejności, strony uzgodniły, że za remont dachu w częściach B, C, D i E pozwany otrzyma wynagrodzenie w wysokości 150.000 zł brutto. Remont części C miał być częściowo finansowany co do kwoty 40.000 zł przez Urząd Miejski w O..

( dowody: - kosztorys remontu dachu, k.180

- kosztorys wykonawczy, k.251

- zeznania świadka T. K., k. 318);

W dniu 21 października 2002r. pozwany oraz Gmina - Miasto O.zawarli umowę nr (...)na remont dachu obiektu zabytkowego (...) w O.– roboty dekarsko-murarskie, w której zamawiającym była Gmina - Miasto O., na łączną kwotę 28.037,38 zł netto (brutto 30.000 zł), z terminem zakończenia prac oznaczonym na dzień 4 listopada 2002 r.

(dowód: umowa nr (...), k.102-106);

W dniu 12 czerwca 2003r. wznowiono prace remontowe, rozpoczynając remont części C – nawa boczna północna. W dniu 11 lipca 2003r. obowiązki kierownika budowy przejął R. D.. W tej części remont dachu zakończył się w dniu 31 lipca 2003r.

(dowody: - wpisy w dzienniku budowy, k.35-38

- zeznania świadka R. D., k.327);

W dniu 21 lipca 2003r. pozwany zawarł z Gminą - Miastem O.kolejną umowę na remont dachu obiektu zabytkowego (...) w O.– roboty dekarsko-murarskie (umowa nr (...)), w której zamawiającym była Gmina - Miasto O., na łączną kwotę 37.383,18 zł netto (brutto 40.000 zł), z terminem zakończenia prac oznaczonym na dzień 30 października 2003r.

(dowód: umowa nr (...), k.95-101);

W dniu 15 września 2003 r. rozpoczęto remont dachu kościoła w części E, to jest dachu nad kruchtą północną. Po zdemontowaniu zniszczonego pokrycia z blachy oraz poszycia z desek, okazało się, że zachodzi konieczność wymiany całej konstrukcji więźby w tej części. Po zakończeniu prac na części E wraz z pokryciem tej części dachówką, rozpoczęto zdejmowanie dachówki z nawy bocznej południowej (część B) i zdemontowano w tej części zniszczoną więźbę dachową. Na tym etapie remontu, inspektor nadzoru stwierdził konieczność zabezpieczenia tej części dachu przed opadami, co zostało wykonane. W dniu 4 listopada 2003r. zakończono montaż więźby, którą zakonserwowano impregnatem K. (...), a następnie rozpoczęto układanie dachówki na części B. W dniu 14 listopada 2003r. zakończono prace na tej części i zgłoszono ten etap do odbioru, co zostało dokonane w dniu 15 listopada 2003r.

(dowód: wpisy w dzienniku budowy, k.38v.-39v.);

W dzienniku budowy w dniu 7 stycznia 2004r. kierownik budowy dokonał wpisu, że prace przy części E zostaną wznowione w odpowiednich warunkach atmosferycznych. Jednocześnie zwrócił się on do projektanta o wyrażenie zgody na wykonanie płotków śniegowych, ponieważ ich brak spowodował uszkodzenie rynien oraz instalacji odgromowej. Inspektor nadzoru inwestorskiego w związku z tym zapisem wyraził opinię, że niezbędne jest dokonanie montażu barier przeciwśniegowych na połacie dachowe w częściach B i C. Należało w tym celu uzyskać zgodę autora projektu, to jest zmianę wpisu w projekcie oraz dokonać wpisu do dziennika budowy.

(dowód: wpisy w dzienniku budowy, k.39v.-40);

Remont dachu kościoła w części E obejmującej dach nad kruchtą północną, nie został wykonany.

(okoliczność bezsporna)

Gotowość do odbioru kierownik budowy R. D. zgłosił wpisem do dziennika budowy w dniu 31 stycznia 2004r., co potwierdził inspektor nadzoru inwestorskiego J. T. (3) wpisem z dnia 2 lutego 2004r.

(dowody: wpisy w dzienniku budowy, k.40);

Z tytułu wykonanych prac remontowych S. L. (1)prowadzący Zakład (...)w O.otrzymał od Parafii (...) w O.wynagrodzenie w wysokości łącznie 482.000 zł. Ponadto, z tytułu umów obejmujących część prac zawartych z Gminą – Miasto O.otrzymał on wynagrodzenie w wysokości łącznie 134.240,33 zł.

(dowody: - faktury VAT, k.15-18

- pokwitowania, k. 19-27)

W dniu 15 lutego 2005 r. do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w O.wpłynął wniosek o wydanie zaświadczenia o zakończeniu budowy obiektu lub budynku, dotyczący remontu dachu kościoła (...)pocieszenia wraz z oświadczeniami F. A. (2)i R. D.o wykonaniu inwestycji zgodnie z projektem budowlanym i warunkami pozwolenia na budowę, przepisami i obowiązującymi normami. Powyższy wniosek zawierał braki – brak stosownej decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, w związku z czym wezwano inwestora o jego uzupełnienie. W dniu 14 sierpnia 2006r. do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w O.wpłynęło pismo proboszcza Parafii (...) w O.informujące o nierzetelnym wykonaniu prac przez wykonawcę i częściowym nie wykonaniu zleconych prac.

(dowody: wniosek z dnia 20.01.2005r., k.41, 550

oświadczenie kierownika budowy, k.42, 551-552

wezwanie z dnia 8.03.2005, k.548

pismo z 11.08.2006r., k.547);

Proboszcz parafii zwracał się do pozwanego o dokończenie robót oraz usunięcie wad w części już wykonanej. W piśmie z dnia 27 czerwca 2005r. pełnomocnik parafii wezwał pozwanego do usunięcia w terminie do 31 sierpnia 2005r. wszystkich istotnych usterek powstałych w wyniku prac remontowych prowadzonych w Kościele (...) i dokończenie w tym samym terminie wszystkich prac uzgodnionych przez strony przed rozpoczęciem robót. W odpowiedzi na to pismo pozwany oświadczył, że wszystkie zlecone mu prace zostały wykonane, a wcześniej nikt nie zgłaszał zastrzeżeń co do ich jakości.

W dniu 20 grudnia 2005r., proboszcz parafii ksiądz A. S. (2), pozwany S. L. (1)oraz T. K. (1)sporządzili porozumienie w sprawie uzupełnień związanych z remontem dachu Kościoła (...) w O.. Pozwany zobowiązał się między innymi do wykonania pokrycia bocznego od strony południowej i oceny odprowadzenia wód opadowych oraz śniegu z dolnej połaci dachu, w celu zrywania rynien, jak również miał zaproponować zabezpieczenie przewodów odgromowych w celu wyeliminowania zrywania w okresie obfitych opadów śniegu. Prace te nie zostały wykonane przez pozwanego.

W dniu 12 kwietnia 2006 r. projektanci dachu oświadczyli, że nie prowadzili nadzoru nad realizacją inwestycji i nie mają możliwości wykonania kompleksowej opinii o zakresie i jakości zrealizowanych robót. Po dokonaniu oględzin dachu zgłosili jednak swoje uwagi, przedstawione szczegółowo w protokole z kontroli przedodbiorowej sporządzonym w dniu 12 kwietnia 2006r.

Również w 2006r. proboszcz parafii wzywał pozwanego do usunięcia wad i usterek w realizacji remontu dachu kościoła.

W czynnościach i spotkaniach dotyczących kwestii wad robót wykonanych przez powoda uczestniczyli również przedstawiciele Urzędu Miasta i Gminy O..

( dowody - pismo z dnia 27.06.2005r., k. 43

- pismo pozwanego z 12.07.2005r., k. 44

- pismo z dnia 21.12.2005r., k.45

- porozumienie z 20.12.2005r., k.46

- pismo z 31.05.2006r., k.47

- protokół z dnia 12.04.2006r., k.50

- pismo z 1.11.2005r., k.199);

Pozwany nie wykonał wszystkich prac objętych projektem remontu konstrukcji i pokrycia dachu Kościoła (...) w O.w zakresie dachu nad nawą główną - część A., a mianowicie:

⚫

nie wykonano renowacji gzymsu w strefie połączenia dachów A-B, A-C,

⚫

nie wykonano rynien ( (...), (...)) i rur spustowych ( (...) do (...)) w strefie połączenia dachów A-B, A-C,

⚫

nie wykonano wymiany pokrycia blachą miedzianą obróbek i pokrycia lukarn w połaci A,

⚫

nie wykonano drabinek śniegowych na połaci A,

⚫

nie wykonano według założeń projektowych renowacji (odtworzenie przy wykorzystaniu istniejącej, zdemontowanej cegły oraz ewentualnych uzupełnień w ilości około 15%) murków schodkowych ścian szczytowych; ze względu na rzeczywisty sposób realizacji.

Koszt prac, jakich nie wykonał pozwany wynosi łącznie 9.431,40 zł brutto.

(dowody: - uzupełniająca opinia z dnia 13.02.2013r. Wydziału (...)Politechniki (...)– Katedra (...), k.909-925

- uzupełniająca opinia z dnia 15.04.2009r. S. O., biegłego z zakresu konstrukcji budowlanych, k.466

- uzupełniająca opinia ustna S. O., biegłego z zakresu konstrukcji budowlanych, złożona na rozprawie w dniu 14.07.2009r., k. 535v.);

Wykonane przez pozwanego prace remontowe dachu nad nawą główną – część A, mają następujące wady:

I. tynki ścian szczytowych - renowacja

Na ścianach szczytowych, głównie w części wschodniej, pod połaciami A występują ubytki tynku, najczęściej w strefach pod nakrywą wykonaną z cegły w kształcie murku schodkowego. Jest to strefa wymiany nakryw ścian wykonanych z nowej cegły, których sposób wykonania powoduje dodatkowe zawilgocenie tynku i jego zacieki.

W celu usunięcia tej wady, należy wykonać skucie tynków oraz wykonać nowe tynki stosując odpowiednie procedury (zalecenia technologiczne) producenta, na powierzchni 38 m ², co powoduje również konieczność malowania ścian szczytowych w części ich napraw - fragment w części dachu A-B od strony wschodniej.

II. murki schodkowe na ścianach szczytowych - renowacja

Wykonano nakrywy murków schodkowych stosując w całości nową cegłę (z wyjątkiem części zachodniej ściany dachu A-B-C, gdzie pozostawiono istniejącą cegłę gotycką). Tynki murków ogniowych w części wschodniej połaci A-B nie zostały poddane renowacji.

W celu usunięcia wady należy wykonać nowe nakrywy ścian szczytowych z cegły gotyckiej z zachowaniem odpowiedniego sposobu nachylenia cegły, powodującego odpływanie wody na dach, a nie na ściany szczytowe. Należy wykonać renowację murków ogniowych.

III. pokrycie dachu z dachówki karpiówki (ułożenie podwójne w koronkę) na istniejącej konstrukcji drewnianej więźby dachowej, która podlegała renowacji

W celu usunięcia tej wady należy zdemontować dachówki na połaci dachu A, wyrównać powierzchnię połaci przez dopasowanie kontrłat, nadbitek łat lub wymianę łat, ponownie ułożyć dachówki z wykorzystaniem 85% dachówki zdemontowanej. Folia (...) wymaga zdemontowania i ponownego ułożenia, przy założeniu, że starą folię można będzie wykorzystać w 70%, a nową należy zastosować na 30% dachu. Roboty naprawcze na dachu oraz wadliwe wykonanie (mocowanie) uchwytów instalacji odgromowej powoduje konieczność zdemontowania i ponownego prawidłowego zamontowania uchwytów oraz instalacji odgromowej w części dachów A-B-C.

IV. renowacja wraz z zabezpieczeniem przeciwpożarowym i biologicznym istniejącej konstrukcji więźby dachowej

Renowacja porażonych biologicznie istniejących elementów konstrukcji drewnianej więźby dachowej została wykonana w sposób nie pełny i wymaga wykonania robót dodatkowych. Należy wykonać renowację porażonych biologicznie elementów drewnianych w ilości 35% całkowicie zabudowanych elementów oraz złączy.

Należy wykonać zabezpieczenie przeciwpożarowe istniejących, naprawianych elementów drewnianej więźby lakierem K. (...), wg zaleceń projektowych.

Zastosowanie tego środka w ilości założonej w projekcie, polegające na położeniu dwóch warstw, powinno spowodować pozostawienie na powierzchni drzewa wyraźnej powłoki lakierowanej i gładkiej lecz bez połysku. Przy użyciu powyższego środka, trwałość powłoki wynosi około 12 lat. Po okresie eksploatacji wynoszącym około 6 lat, na elementach drewnianych konstrukcji więźby dachowej wykonanej przez pozwanego, nie stwierdzano obecności powłoki.

V. ściągi stalowe

Nie gwarantowana jakość połączenia elementów ściągu stwarza ryzyko ich uszkodzenia, a w następstwie zagraża bezpieczeństwu ścian (ściągi przejmują siły poziome od rozporu krokwi dachowych). Należy zagwarantować poprawne wykonanie połączenia spawanego nakładek na płaskowniki - spawanych łączników poprzez zastosowanie stali o zagwarantowanej spawalności - jak założono w projekcie.

Wartość prac koniecznych do usunięcia powyższych wad wynosi łącznie 58.413,35 zł.

(dowody: - uzupełniająca opinia z dnia 13.02.2013r. Wydziału (...)Politechniki (...)– Katedra (...), k.909-925

- uzupełniająca opinia z dnia 15.04.2009r. S. O., biegłego z zakresu konstrukcji budowlanych, k.466

- uzupełniająca opinia ustna S. O., biegłego z zakresu konstrukcji budowlanych, złożona na rozprawie w dniu 14.07.2009r., k. 535v.);

Instytut (...)– Zakład (...)w piśmie z dnia 5 lutego 2010r. poinformował, że środek ogniochronny K. (...)składa się z żywicy aminowej i utwardzacza. Nie jest możliwe wykonanie badań identyfikacji i oznaczeń ilościowych standardowymi metodami analitycznymi, jak dla środków ochrony drewna, ponieważ procedury te wymagają wyługowania aktywnych substancji roztworu, co w przypadku utwardzonej żywicy nie jest możliwe. Można podjąć próbę stwierdzenia obecności żywicy na powierzchni drewna metodą podczerwieni (...), odnosząc się do widma wzorca środka K. (...)z utwardzaczem (...)Ponadto, wskazano, że stwierdzenie, w jakim zakresie konstrukcji dachu i w jakim stężeniu (ilość środka gwarantującego właściwą klasyfikację ogniową) elementy konstrukcji drewnianej dachu kościoła zostały zaimpregnowane środkiem K. (...)z utwardzaczem (...) podczas prac realizowanych na przestrzeni lat 2002-2003, również wymaga ilościowego określenia metodą podczerwieni zawartości żywicy na powierzchni 1 m ² drewna i porównania z wymaganiami aprobaty technicznej (...) (...) (...).

W piśmie z dnia 2 kwietnia 2010r. tenże Instytut poinformował, że metodą wizualną można stwierdzić obecność na drewnie powłoki utworzonej na skutek impregnacji, co oznacza, że drewno było zabezpieczone. Nie można natomiast stwierdzić, że zastosowano konkretny środek K. (...)z utwardzaczem (...), ponieważ efekt powłokowy dają również inne wyroby typu lakierowanego.

Zgodnie z informacją uzyskaną od producenta środka K. (...)z utwardzaczem (...), nie została opracowana analityczna metoda identyfikacji utwardzonej powłoki tego środka. Opracowanie takiej metody wiąże się z wysokimi nakładami finansowymi.

(dowody: - pismo Instytutu (...) z 5.02.2010r., k.587-588

- pismo Instytutu (...) z 2.04.2010r., k.610

- pismo (...) z 22.04.2013r., k.956).

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Strona powodowa domagała się w niniejszej sprawie zasądzenia od pozwanego na jej rzecz kwoty 203.300 zł z tytułu kary umownej, jaką naliczyła pozwanemu na podstawie umowy z dnia 1 lipca 2002 r. dotyczącej remontu dachu zabytkowego Kościoła(...)w O.. Twierdziła, że roboty budowlane zlecone pozwanemu w części nie zostały w ogóle wykonane, a w części wykonanej posiadają istotne wady, a sam wykonawca nigdy nie zawiadomił o terminie odbioru robót. Tym samym, zdaniem powodowej parafii, należy jej się od pozwanego kara umowna z tytułu nieterminowego wykonania przedmiotu umowy za każdy dzień zwłoki w wysokości 0,2% wartości wynagrodzenia określonego w umowie.

Ponadto, na wypadek gdyby Sąd ustalił, że w stanie faktycznym będącym przedmiotem niniejszej sprawy doszło do odbioru robót, strona powodowa wywiodła roszczenie z § 7 pkt 1 lit b) umowy o roboty budowlane, domagając się zasądzenia żądanej kwoty w części jako kary umownej z tytułu nienależytego wykonania umowy, a w pozostałym zakresie jako odszkodowania uzupełniającego na podstawie art. 471 kc.

Mając na uwadze zakres twierdzeń i zarzutów stron podniesionych w niniejszej sprawie, a szczegółowo przedstawionych w części wstępnej uzasadnienia, jak również wskazania co do dalszego postępowania wyrażone przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 marca 2011r. w sprawie I A Ca 96/11 (którymi Sąd rozpoznający ponownie sprawę jest związany na mocy art. 368 § 6 k.p.c.), stwierdzić należało, że rozstrzygnięcie sprawy w pierwszej kolejności wymagało ustalenia, co było przedmiotem umowy zawartej między stronami w dniu 1 lipca 2002r., a mianowicie jaki był zakres prac objęty tą umową. Strona powodowa twierdziła bowiem, że umowa ta dotyczyła całości prac związanych z remontem dachu kościoła, zaś pozwany wskazywał, że jedynie części tych robót.

Zdaniem Sądu, postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszej sprawie, nie doprowadziło do potwierdzenia prawdziwości twierdzeń strony powodowej co do tej kwestii.

Przede wszystkim, Sąd stwierdził, że jakkolwiek w kosztorysie wstępnym koszt remontu dachu został wyceniony na kwotę 343.027,36 zł, to w kosztorysach inwestorskich i przedmiarach robót sporządzonych przez (...) sp. z o.o.we W., wartość projektowanych robót określona została na kwotę 548.907,82 zł. Przy czym, na sumę tę składała się kwota 301.105,12 zł stanowiąca wartość robót obejmujących elementy scalone robót określonych w punkcie pierwszym kosztorysu oraz kwota 245.537,70 zł obejmująca prace remontowe dotyczące konstrukcji dachu. Istotne jest również, że do celów projektowych i kosztorysowych, całość połaci dachowych kościoła została podzielona na dziesięć części (części A, B, C, D, E, F, G, H, I, K). Największe elementy obejmowały części: A – stanowiąca dach nad nawą główną, B i C – dachy nad nawami bocznymi, D i E – dachy nad kruchtami oraz F – dach nad prezbiterium. Kosztorys inwestorski i przedmiar robót w zakresie dotyczącym elementy scalone robót dotyczących konstrukcji dachu nie obejmował przy tym konstrukcji dachów D, E, G, H. Dachy te były bowiem zabudowane i niedostępne, toteż zgodnie z adnotacją na projekcie zakres tych robót miał być ustalany na etapie budowy w trybie nadzoru i uzgodnień.

Zdaniem Sądu, z powyższego wynika to, że już na etapie projektowym i kosztorysowym, cała inwestycja traktowana była kilkuetapowo, co dotyczyło nie tylko poszczególnych części wyodrębnionych pod względem konstrukcyjnym, jak i też wartości zakładanych prac, która – przynajmniej w części, miała być określona w zależności od tego, co wyniknie po zrealizowaniu wcześniejszych etapów. Przy czym, cała wartość robót – pomijając kwestię wyceny prac w tych częściach dachu, które były zabudowane i niedostępne – przekraczała 500.000 zł.

Po drugie zaś, wieloetapowość remontu potwierdza także ustalony w sprawie sposób jego przeprowadzenia. W pierwszej kolejności bowiem, ze względu na stan zniszczeń, wyremontowany został dach nad prezbiterium (część F). W tym zakresie, pozwany wykonywał prace budowlane na podstawie dwóch umów zawartych w dniu 21 listopada 2001r. W umowie nr (...) strona powodowa i pozwany uzgodnili, że parafia zleca pozwanemu wykonanie remontu dachu prezbiterium za łączną kwotę 48.150 zł brutto z terminem zakończenia prac oznaczonym na dzień 31 maja 2012r. Równocześnie, pozwany zawarł z Miastem i Gminą O. umowę nr (...), w którym gmina zleciła pozwanemu wykonanie remontu dachu prezbiterium za łączną kwotę 58.248,66 zł brutto. Taki sposób został przyjęty przez strony z tego powodu, że Miasto O. zadeklarowało uczestnictwo w kosztach remontu kościoła, stanowiącego najstarszy zabytek w mieście. Okoliczność ta – z punktu widzenia ustalenia zakresu prac zleconych pozwanemu w umowie z dnia 1 lipca 2002 r. – ma znaczenie z tego względu, że również w następnym roku pozwany zawierał z tą jednostką umowy dotyczące remontu dachu kościoła. Z uzgodnionego między stronami sposoby finansowania inwestycji wynikało zaś to, że te prace, za które pozwanemu miało zapłacić Miasto O., były zlecane na podstawie odrębnych umów. Z punktu widzenia zaś twierdzeń powodowej parafii podniesionych w niniejszej sprawie istotne znaczenia ma to, że już w pierwszym etapie realizowania spornej inwestycji, zawarta została umowa, regulująca wzajemne prawa i obowiązki stron stosunku prawnego w zakresie odnoszącym się do tylko jednego z etapów remontu dachu. Sugeruje to wniosek, że taka właśnie praktyka została przyjęta między stronami.

W dniu 2 kwietnia 2002r. rozpoczęły się prace remontowe na dachu kościoła, co zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami dotyczyło dachu nad prezbiterium (część F). Jak wynika z wpisów w dzienniku budowy, prace te zakończyły się w czerwcu 2002r.

Tym samym, należało stwierdzić, że w momencie zawarcia umowy z dnia 1 lipca 2002r. prace remontowe dotyczące dachu prezbiterium zostały zakończone, a zgodnie z złożeniami, drugi etap inwestycji miał obejmować wymianę dachu nawy głównej – część A (zob. informacja dotycząca przebiegu prac, k. 178 oraz zeznania świadka T. K., k.317,v. – 318).

W umowie z dnia 1 lipca 2002r. strona powodowa zleciła, a pozwany zobowiązał się do wykonania remontu dachu kościoła zgodnie z dokumentacją (pozwolenie na budowę nr (...) z dnia 8 listopada 2001r.) za kwotę 203.300 zł. W tym samym okresie pozwany sporządził wycenę remontu dachu nad nawą główną, w którym ustalono, że koszt ten wyniesie 303.742 zł oraz uzgodniono ryczałtową cenę remontu na kwotę 250.000 zł. Zdaniem Sądu, przedstawione wyżej dosłowne brzmienie umowy nie świadczy o tym, że jej zakresem objęta była całość prac remontowych dotyczących dachu kościoła. Mając na uwadze wartość całej inwestycji, jej wieloetapowy charakter, ustaloną w wycenie wartość remontu dachu nad nawą główną, sposób finansowania całości inwestycji oraz wysokość wynagrodzenia określonego w umowie z dnia 1 lipca 2002r., stwierdzić należało, że obejmowała ona swoim zakresem jedynie wykonanie remontu dachu nawy głównej (część A). Zdaniem Sądu, taki był właśnie zgodny zamiar i cel stron (art. 65 § 2 kc.), co potwierdzają także okoliczności jakie miały miejsce już po jej zawarciu. Natomiast, to że umowa miała być wykonana zgodnie z dokumentacją (pozwolenie na budowę), świadczy jedynie o standardzie wykonania robót, a nie o ich zakresie. Innymi słowy, w zleconym zakresie, prace remontowe miały być przez pozwanego wykonane zgodnie z dokumentacją, a przede wszystkim projektem stanowiącym element pozwolenia na budowę.

Zgodnie zaś z art. 649 k.c., w razie wątpliwości poczytuje się, iż wykonawca podjął się wszystkich robót objętych projektem stanowiącym część składową umowy. Przepis ten wyraża jednak jedynie normę interpretacyjną, mającą rozstrzygać kwestię zakresu prac będących przedmiotem umowy o roboty budowlane, w razie zaistnienia wątpliwości w tym zakresie. W pierwszej kolejności jednak, ustalenie treści łączącego strony stosunku prawnego powinno zdaniem Sądu odbywać się na podstawie tego, co zostało uzgodnione między stronami, w tym także z uwzględnieniem wykładni ich oświadczeń woli w kontekście całokształtu okoliczności ustalonych w konkretnej sprawie. Z punktu widzenia podanych argumentów, wątpliwości te zostały w niniejszym postępowaniu usunięte, a domniemanie wynikające z art. 649 k.c. obalone.

Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika również, że już po zawarciu umowy z dnia 1 lipca 2002r. strony uzgodniły, że za remont dachu w częściach B, C, D i E pozwany otrzyma wynagrodzenie w wysokości 150.000 zł brutto, przy czym remont części C miał być częściowo finansowany przez Urząd Miejski w O.. Podstawą takich uzgodnień był w szczególności kosztorys remontu tej części dachu i kosztorys wykonawczy. Zdaniem Sądu, potwierdza to, że poszczególne etapy remontu były przedmiotem osobnych uzgodnień stron. Ponadto, w dniu 21 października 2002 r. pozwany zawarł umowę z Miastem O., w której również zostało mu zlecone wykonanie remontu dachu kościoła na łączną kwotę 30.000 zł brutto, z terminem zakończenia prac na dzień 4 listopada 2002r. Kolejna umowa została zawarta w dniu 21 lipca 2003 r. po wznowieniu prac remontowych i rozpoczęciu remontu dachu nawy bocznej północnej (część C). W umowie tej Miasto O. zleciło pozwanemu wykonanie remontu dachu kościoła za łączną kwotę 40.000 zł brutto z terminem zakończenia prac oznaczonym na 30 października 2003 r. Jak zostało już powiedziane, umowy zawierane przez pozwanego bezpośrednio z miastem dotyczyły części tych prac, do których finansowania zobowiązała się ta jednostka samorządowa. Przeczy to twierdzeniu strony powodowej, że umowa z dnia 1 lipca 2002r. obejmowała zlecenie pozwanemu wykonania remontu całego dachu kościoła (z wyłączeniem remontu dachu nad prezbiterium, będącego przedmiotem umowy z dnia 21 listopada 2001r.).

Sąd zważył ponadto, że nie sposób było pominąć tego, że z tytułu wykonanych prac remontowych pozwany otrzymał od strony powodowej wynagrodzenie w łącznej wysokości 482.000 zł oraz dodatkowo kwotę 134.240,33 zł wypłaconą mu przez Miasto i Gminę O.. Tym samym, jest oczywiste, że wynagrodzenie ustalone w umowie z dnia 1 lipca 2002r. w wysokości 203.300 zł nie obejmowało całości prac zleconych pozwanemu, a między stronami istniały dodatkowe porozumienia w przedmiocie zlecenia pozwanemu wykonania remontu pozostałych części dachu.

Ze względu na powyższe, w ocenie Sądu należało stwierdzić, że strona powodowa bezpodstawnie twierdziła, że na podstawie umowy z dnia 1 lipca 2002r. zleciła pozwanemu wykonanie całości prac remontowych dotyczących dachu Kościoła(...)w O.. Niewiarygodne były zatem zeznania proboszcza parafii przesłuchiwanego w charakterze strony w trybie art. 300 § 1 k.p.c. Sąd miał na uwadze to, że żaden ze świadków przesłuchiwanych na podstawie postanowienia dowodowego wydanego na rozprawie w dniu 12 listopada 2007r. (k.296v.) na okoliczność zakresu prac zleconych pozwanemu na podstawie umowy z dnia 1 lipca 2002r., nie posiadał wiedzy zarówno na temat treści umów łączących strony, jak i szczegółowych uzgodnień stron co do tej kwestii. Niemniej jednak, wszyscy świadkowie zeznali zgodnie, że remont miał być przeprowadzony w kilku etapach, co miało wynikać zarówno ze względów technologicznych, jak i potrzeby uzyskania środków finansowych (zob. zeznania T. K., k. 317v., J. Ż., k. 325v., F. A., k.326 i J. T.). Świadkowie byli zaangażowani przy pracach remontowych i pomimo upływu kilku lat od czasu, kiedy inwestycja była realizowana, zeznawali co do tych faktów szczegółowo. Na szczególną uwagę zasługiwały zaś zeznania świadka T. K. (1), który uczestniczył w remoncie dachu kościoła, będąc zaangażowanym w prace Rady Parafialnej powołanej w tej sprawie, jak i będąc przedstawicielem Urzędu Miasta i Gminy O.. Proboszcz parafii przyznał zaś w niniejszej sprawie, że miał do niego zaufanie, albowiem znał się na sprawach budowlanych, a nawet że udzielił mu pełnomocnictwa do reprezentowania parafii w sprawach związanych z remontem dachu. Zeznania tych świadków potwierdzają też ustalenia dokonane na podstawie podanych w części faktycznej dokumentów. Z całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, na co również wskazują zasady doświadczenia życiowego i logika, że umowa z dnia 1 lipca 2002r. dotyczyła jedynie remontu dachu nawy głównej kościoła, oznaczonego w projekcie jako część A. Nie był zaś przekonujący argument podnoszony przez stronę powodową, że już w momencie zawierania umowy z powodem parafia posiadała całość środków na wykonanie remontu, którego koszt przekraczał 500.000 zł. Strona powodowa nie potwierdziła tych okoliczności żadnym dowodem o charakterze obiektywnym, chociażby wyciągiem z rachunku bankowego, czy sprawozdania finansowego parafii. Mając zaś na uwadze to, że środki na remont były pozyskiwane także ze zbiórek i darowizn wiernych, poprzez sprzedaż cegiełek oraz fakt, że również na dalszych etapach inwestycji strona powodowa uzyskiwała wsparcie ze strony samorządu, przy tak kosztownym remoncie bardziej wiarygodne jest to, że środki finansowe na jego przeprowadzenie były gromadzone sukcesywnie.

W świetle ustalonego w sprawie stanu faktycznego, Sąd stwierdził, że strony łączyła umowa z dnia 1 lipca 2002r., przedmiotem której było wykonanie remontu dachu Kościoła(...)w O.w zakresie dachu nad nawą główną, oznaczonego w projekcie część A.

Zgodnie art. 658 k.c., przepisy kodeksu cywilnego dotyczące umowy o roboty budowlane stosuje się odpowiednio do umowy o wykonanie remontu budynku lub budowli. Remont jest bowiem pojęciem węższym niż roboty budowlane i zgodnie z art. 3 pkt 8 Prawa budowlanego obejmuje określone prace w już istniejącym budynku lub budowli, polegające na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiące bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym (zob. B. Ruszkiewicz, „ Kodeks cywilny. Komentarz” – komentarz do art. 658 kc., wydanie elektroniczne – LexPolonica).

Sąd miał na uwadze, że w piśmie procesowym z dnia 10 maja 2007r. (k.121) strona powodowa podniosła twierdzenia dotyczące okoliczności zawarcia między stronami umowy nr (...) z dnia 21 listopada 2001r. dotyczącej remontu dachu nad prezbiterium (część F). Podniosła również, że swoich zobowiązań z obu umów pozwany nie wykonał w terminie lub wykonał wadliwie, co uzasadnia roszczenie o zapłatę kary umownej za zwłokę, ewentualnie kary umownej i odszkodowania za nienależyte wykonanie zobowiązania. Niemniej jednak, uzasadniając żądanie w pozwie, powód wywodził swoje roszczenie jedynie z umowy z dnia 1 lipca 2002r., co odnosiło się zarówno do podstaw, jaki i przesłanek tego roszczenia. W piśmie procesowym z dnia 10 maja 2007r. powód nie wskazał zaś, jaka część żądanej kwoty stanowić miałaby roszczenie wynikające z umowy dotyczącej remontu dachu nad prezbiterium. Jest to istotne, skoro w obu umowach strony uzgodniły odrębny zakres zlecenia wykonania remontu i inny termin spełnienia świadczenia przez pozwanego (co ma znaczenie dla oceny zasadności roszczenia o zapłatę kary umownej za zwłokę w spełnieniu przez pozwanego świadczenia z umowy). Ponadto, część prac remontowych, co zgodnie z ustaleniami stron obejmowało za każdym razem wyodrębnioną część robót, dotyczących tej części dachu, była finansowana także z środków budżetu Gminy i Miasta O.. W tej sytuacji, należało stwierdzić, że przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie było żądanie obejmujące roszczenie wywiedzione z łączącej strony umowy z dnia 1 lipca 2002r.

W sprawie będącej przedmiotem rozpoznania w niniejszym postępowaniu, w pierwszej kolejności strona powodowa domagała się zasądzenia od pozwanego na jej rzecz kwoty 203.300 zł z tytułu kary umownej za niewykonanie umowy w terminie.

Zgodnie z § 7 umowy, wykonawca miał zapłacić zamawiającemu karę umowną między innymi za nieterminowe wykonanie przedmiotu umowy za każdy dzień zwłoki w wysokości 0,2% wartości wynagrodzenia.

W myśl art. 476 kc., dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Termin spełnienia świadczenia strony uzgodniły w umowie na 31 grudnia 2003r.

Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, że w dniu 7 sierpnia 2002r., po zakończeniu prac naprawczych wraz z pokryciem części G i H, rozpoczęto prace przygotowawcze do remontu części A, to jest dachu nad nawą główną (pomosty i zabezpieczenia). W dniu 20 sierpnia 2002r. zakończone zostało zdejmowanie dachówki na tej części i przeprowadzono konsultację z projektantem. Następnie kontynuowano prace zgodnie z jego zaleceniami. W dniu 23 października 2002r. rozpoczęto ułożenie połaci dachu nad nawą główną, co zostało zakończone w dniu 14 listopada 2002r. W dniach od 7 do 18 listopada 2002r. zgodnie z zapisami w dzienniku budowy dokonano impregnacji więźby części A środkiem ognioochronnym K.. Następnie, zabezpieczono obiekt na okres zimowy.

Tym samym, zdaniem Sądu nie można było stwierdzić, że dłużnik nie wykonał umowy w terminie.

Nie było również słuszne stanowisko strony powodowej, która twierdziła, że pozwany nie przedstawił wykonanych robót do odbioru, nie doszło do podpisania protokołu odbioru, a tym samym umowa nie została wykonana i do dnia dzisiejszego nie została odebrana.

Zgodnie z zapisami w dzienniku budowy, gotowość do odbioru kierownik budowy R. D. zgłosił wpisem do dziennika budowy w dniu 31 stycznia 2004r., co potwierdził inspektor nadzoru inwestorskiego J. T. (3) wpisem z dnia 2 lutego 2004r. (zob. wpisy w dzienniku budowy, k.40). Jest zatem oczywiste, że strona powodowa została przez to poinformowana o zakończeniu prac przez pozwanego.

Pozwanego nie może natomiast obciążać to, że inspektor nadzoru inwestorskiego nie powiadomił inwestora o konieczności dokonania końcowego odbioru robót oraz nie zażądał od wykonawcy odpowiednich dokumentów po dniu zgłoszenia gotowości do odbioru (m.in. opinii na wykonane zabezpieczenia elementów konstrukcyjnych dachu pod względem przeciwpożarowym, pomiarów rezystancji uziomów na wykonaną instalację odgromową wykonanych przez osobę posiadającą odpowiednie kwalifikacje, z protokołem pomiarów i sporządzoną metryczką wg wymagań normy na instalacje odgromowe, kopii rysunków z naniesionymi zmianami, potwierdzonych przez projektanta i inspektora nadzoru inwestorskiego).

Zdaniem Sądu, brak sporządzenia protokołu odbioru nie stanowi przeszkody do uznania, że umowa została faktycznie wykonana przez pozwanego w terminie. Co więcej, można zasadnie twierdzić w niniejszej sprawie, że zaistniałe okoliczności (czynności faktyczne) świadczą o tym, że do tego doszło. O takim stanie rzeczy świadczy zwłaszcza dysponowanie przedmiotem zamówienia, złożenie wniosku do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w O.o wydanie zaświadczenia o zakończeniu budowy obiektu lub budynku, dotyczący remontu dachu kościoła (...)wraz z oświadczeniami F. A. (2)i R. D.o wykonaniu inwestycji zgodnie z projektem budowlanym i warunkami pozwolenia na budowę, przepisami i obowiązującymi normami, wzywanie pozwanego do dokonania poprawek dachu.

Zdaniem Sądu, również w przypadku umów o wykonanie remontu należy przyjąć, że to zamawiający obowiązany jest odebrać dzieło, które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie ze swoim zobowiązaniem. Taki obowiązek zostałby wyłączony jedynie, jeżeli wykonane prace remontowe byłyby wadą istotną, czyniącą przedmiot umowy niezdatny do zwykłego użytku, lub sprzeciwiającą się wyraźnie umowie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1998 r., I CKN 520/97, OSNC 1998, Nr 10, poz. 167).

Sąd miał na uwadze to, że w sprawie nie było sporne, iż remont dachu kościoła w części E w ogóle nie został wykonany. Niemniej jednak, to remont tej części dachu kościoła, zgodnie z tym co zostało powiedziane wyżej, nie był objęty zakresem umowy z dnia 1 lipca 2002r.

Ze względu na powyższe, Sąd doszedł do wniosku, że nie jest zasadne roszczenie strony powodowej, zasądzenia na jej rzecz od pozwanego kwoty 203.300 zł stanowiącej karę umowną z tytułu nieterminowego wykonania przedmiotu umowy.

Mając jednak na uwadze wyniki przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego, należało stwierdzić, że częściowo zasadne okazało się żądanie zapłaty tej kwoty jako kary umownej za nienależyte wykonanie zobowiązania, a w pozostałym zakresie jako odszkodowania za nienależyte wykonanie zobowiązania (art. 471 k.c.).

Zgodnie z art. 471 k.c., dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W umowie można zastrzec, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna - art. 483 § 1 kc). Zgodnie z art. 484 kc., w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły.

W § 7 umowy z dnia 1 lipca 2002r. strony uzgodniły, że pozwany jako wykonawca miał zapłacić stronie powodowej jako zamawiającemu karę umowną z tytułu nienależytego wykonania umowy w wysokości 10 % wartości wynagrodzenia (czyli w wysokości 20.330 zł). Dodatkowo, strony zastrzegły prawo do odszkodowania uzupełniającego przewyższającego wysokość kar umowny do wysokości faktycznie poniesionej szkody.

Tym samym, w obu przypadkach, a więc zarówno co do roszczenia o zapłatę kary umownej z tego tytułu, jak i co do roszczenia odszkodowawczego, podstawową przesłankę odpowiedzialności pozwanego stanowi niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania wynikającego z powyższej umowy.

Wydając rozstrzygnięcie w tym zakresie, mając na uwadze ustalony w sprawie zakres zlecenia objętego umową z dnia 1 lipca 2002r, Sąd oparł się na opinii uzupełniającej z dnia 13.02.2013r. Wydziału (...)Politechniki (...)– Katedra (...)(k.909-925). Na tej podstawie Sąd ustalił, że pozwany nie wykonał wszystkich prac objętych projektem remontu konstrukcji i pokrycia dachu Kościoła Parafii (...)w O.w zakresie dachu nad nawą główną - część A., a mianowicie:

⚫

nie wykonano renowacji gzymsu w strefie połączenia dachów A-B, A-C,

⚫

nie wykonano rynien ( (...), (...)) i rur spustowych ( (...) do (...)) w strefie połączenia dachów A-B, A-C,

⚫

nie wykonano wymiany pokrycia blachą miedzianą obróbek i pokrycia lukarn w połaci A,

⚫

nie wykonano drabinek śniegowych na połaci A,

⚫

nie wykonano według założeń projektowych renowacji (odtworzenie przy wykorzystaniu istniejącej, zdemontowanej cegły oraz ewentualnych uzupełnień w ilości około 15%) murków schodkowych ścian szczytowych; ze względu na rzeczywisty sposób realizacji.

Ponadto, Sąd przyjął, że w pozostałym zakresie pozwany wykonał umowę wadliwie. W sporządzonej na zlecenie Sądu opinii uzupełniającej stwierdzone zostało, że na ścianach szczytowych, głównie w części wschodniej, pod połaciami A występują ubytki tynku, najczęściej w strefach pod nakrywą wykonaną z cegły w kształcie murku schodkowego. Jest to strefa wymiany nakryw ścian wykonanych z nowej cegły, których sposób wykonania powoduje dodatkowe zawilgocenie tynku i jego zacieki. Ponadto, wykonano nakrywy murków schodkowych stosując w całości nową cegłę (z wyjątkiem części zachodniej ściany dachu A-B-C, gdzie pozostawiono istniejącą cegłę gotycką). Tynki murków ogniowych w części wschodniej połaci A-B nie zostały poddane renowacji. Pokrycie dachu z dachówki karpiówki (ułożenie podwójne w koronkę) zostało wykonane na istniejącej konstrukcji drewnianej więźby dachowej, która podlegała renowacji dalszej kolejności, renowacja porażonych biologicznie istniejących elementów konstrukcji drewnianej więźby dachowej została wykonana w sposób niepełny i wymaga wykonania robót dodatkowych.

W zakresie twierdzenia strony powodowej o nienależytym wykonaniu zobowiązania, spór dotyczył także niewykonania przez pozwanego impregnacji konstrukcji drewnianej dachu środkiem ogniochronnym K.. W ślad za opinią S. O., biegłego z zakresu konstrukcji budowlanych, strona powodowa twierdziła bowiem, że impregnacja ta w ogóle nie została dokonana. Pozwany zaś zaprzeczył temu twierdzeniu, podnosząc, że z wpisów dokonywanych w dzienniku budowy wynika jednoznacznie, że drewno zostało zaimpregnowane.

Rozstrzygając ten spór Sąd ustalił, że nawet jeśli założyć prawdziwość twierdzenia, że pozwany wykonał pokrycie drewnianej konstrukcji dachu środkiem ogniochronnym K., to nie zostało to wykonane w sposób należyty. Zastosowanie tego środka w ilości założonej w projekcie, polegające na położeniu dwóch warstw, powinno spowodować pozostawienie na powierzchni drzewa wyraźnej powłoki lakierowanej i gładkiej lecz bez połysku. Przy użyciu powyższego środka, trwałość powłoki wynosi około 12 lat. Po okresie eksploatacji wynoszącym około 6 lat, na elementach drewnianych konstrukcji więźby dachowej wykonanej przez pozwanego, nie stwierdzano obecności powłoki. Co do tej kwestii – wymagających wiedzy specjalnej – Sąd oparł się na dowodzie z pisemnej opinii uzupełniającej z dnia 15.04.2009r. S. O., biegłego z zakresu konstrukcji budowlanych (k.466) oraz uzupełniającej opinii ustnej tego biegłego złożonej na rozprawie w dniu 14 lipca 2009r. (k. 535v.). Stwierdzenia biegłego potwierdzają również uzyskane w toku postępowania informacje udzielone przez Instytut (...)– Zakład (...). W piśmie z dnia 5 lutego 2010r. Instytut ten wyjaśnił, że środek ogniochronny K. (...)składa się z żywicy aminowej i utwardzacza. Nie jest możliwe wykonanie badań identyfikacji i oznaczeń ilościowych standardowymi metodami analitycznymi, jak dla środków ochrony drewna, ponieważ procedury te wymagają wyługowania aktywnych substancji roztworu, co w przypadku utwardzonej żywicy nie jest możliwe. Można podjąć próbę stwierdzenia obecności żywicy na powierzchni drewna metodą podczerwieni (...), odnosząc się do widma wzorca środka K. (...)z utwardzaczem (...). Ponadto, wskazano, że stwierdzenie, w jakim zakresie konstrukcji dachu i w jakim stężeniu (ilość środka gwarantującego właściwą klasyfikację ogniową) elementy konstrukcji drewnianej dachu kościoła zostały zaimpregnowane środkiem K. (...)z utwardzaczem (...)podczas prac realizowanych na przestrzeni lat 2002-2003, również wymaga ilościowego określenia metodą podczerwieni zawartości żywicy na powierzchni 1 m ² drewna i porównania z wymaganiami aprobaty technicznej (...) (...) (...). Dodatkowo, w piśmie z dnia 2 kwietnia 2010 r. tenże Instytut poinformował, że metodą wizualną można stwierdzić obecność na drewnie powłoki utworzonej na skutek impregnacji, co oznacza, że drewno było zabezpieczone. Nie można natomiast stwierdzić, że zastosowano konkretny środek K. (...)z utwardzaczem (...), ponieważ efekt powłokowy dają również inne wyroby typu lakierowanego. Potwierdza to wyjaśnienia biegłego przedstawione w uzupełniającej opinii pisemnej i ustnej. Zgodnie zaś z informacją uzyskaną od producenta środka K. (...)z utwardzaczem (...), nie została opracowana analityczna metoda identyfikacji utwardzonej powłoki tego środka. Opracowanie takiej metody wiąże się z wysokimi nakładami finansowymi.

W tej sytuacji, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy stanowił wystarczającą podstawę ustalenia, że powłoka ogniochronna została wykonana przez pozwanego wadliwie. Przeprowadzanie zaś dalszych dowodów co do tej okoliczności, uwzględniając trudności metodologiczne, na jakie powołał się producent środka K., zmierzałoby jedynie do przewlekania postępowania, narażając strony na znaczne koszty związane z wydatkami na kosztowne badania diagnostyczne. Dlatego też na podstawie art. 217 § 3 kpc., Sąd oddalił wnioski dowodowe pozwanego zmierzające do przeprowadzenia tych badań i uzyskania opinii instytutu.

Ze względu na powyższe, przyjmując że pozwany nie wykonał w całości umowy dotyczącej remontu nad nawą główną kościoła, a w części zobowiązanie to wykonał nienależycie, należało stwierdzić, że stronie powodowej przysługuje co do zasady roszczenie o zapłatę kary umownej, jak i roszczenie odszkodowawcze na podstawie art. 471 kc.

Sąd podziela przy tym poglądy wyrażane w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych. Wady wykonanych prac, uzasadniające skorzystanie z roszczeń wynikających z rękojmi za wady nie wyłącza dochodzenia innych wynikających z zawartej umowy roszczeń, w szczególności zaś roszczeń odszkodowawczych. Nie ma przeszkód, by zamawiający, który nie odstępuje od umowy ani nie żąda obniżenia wynagrodzenia, mógł wystąpić z przewidzianym w art. 471 k.c. roszczeniem odszkodowawczym z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. Może ono być nawet tożsame z tym, jakie, między innymi, przewidują przepisy o rękojmi, występujące bowiem między nimi różnice dotyczą głównie, szerszego w przypadku rękojmi katalogu roszczeń, szerszego zakresu odpowiedzialności oraz czasu, w którym można ich dochodzić i skutków upływu terminu. Tym samym, zamawiającemu przysługuje wybór co do sposobu uzyskania rekompensaty od wykonawcy. Rezultatem dokonania takiego wyboru może być samodzielne dochodzenie roszczenia odszkodowawczego na podstawie art. 471 k.c., bez równoczesnego korzystania z uprawnień przysługujących w ramach reżimu wynikającego z rękojmi (w podobny sposób wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 grudnia 2005r., II CK 291/05, na gruncie przepisów o rękojmi za wady dotyczących umowy sprzedaży).

Strona powodowa twierdziła, że szkodą jaką poniosła parafia jest różnica między stanem wykonanym, a stanem zakładanym w umowie stron. Istota szkody sprowadza się w tym przypadku do uszczerbku w stanie interesów majątkowych strony powodowej, polegającego na tym, że dach miał mniejszą wartość użytkową i ekonomiczną ze względu na jego wadliwe wykonanie, a także ze względu na niewykonanie remontu w całości.

Zgodnie z tym, co zostało ustalone na podstawie opinii biegłego, koszt prac, jakich nie wykonał pozwany wynosi łącznie 9.431,40 zł brutto. Natomiast, wartość prac koniecznych do usunięcia powyższych wad wynosi łącznie 58.413,35 zł. Tym samym, wysokość szkody poniesionej przez stronę powodową na skutek niewykonania zobowiązania w całości i nienależytego wykonania zobowiązania, wynosi łącznie 67.844,75 zł. W tym przypadku, strona powodowa mogła domagać się zarówno zapłaty kwoty 23.300 zł z tytułu kary umownej za nienależyte wykonanie zobowiązania, jak i pozostałej kwoty tytułem odszkodowania uzupełniającego na podstawie art. 471 kc.

Natomiast, mając na uwadze to, że w tym przypadku zastrzeżona kara umowna miała charakter wyłącznie kompensacyjny, jak również uwzględniając wysokość szkody poniesionej przez stronę powodową na skutek niewykonania umowy w całości i nienależytego jej wykonania w pozostałym zakresie, Sąd nie znalazł wystarczających podstaw do stwierdzenia, że zastrzeżona kara umowna była rażąco wygórowana.

Z uwagi na powyższe względy, na podstawie podanych przepisów prawnych, w punkcie I sentencji wyroku, Sąd zasądził na rzecz strony powodowej od pozwanego kwotę 67 844,75 zł. Rozstrzygnięcie co do odsetek zapadło na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c. Należało przy tym przyjąć – zgodnie z żądaniem – że stronie powodowej, która nie wzywała pozwanego do zapłaty kwoty dochodzonej w pozwie – należą się odsetki od dnia następnego po dniu doręczenia pozwanemu odpisu pozwu, to jest od dnia 12 kwietnia 2007 r. (zob. potwierdzenie odbioru, k. 75).

W punkcie II sentencji wyroku Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie jako bezzasadne.

Sąd orzekł o kosztach procesu na podstawie art. 100 zd. pierwsze kpc., stosownie do wyniku sprawy przyjmując, że strona powodowa wygrała sprawę w 35 % i poniosła koszty celowego dochodzenia praw obejmujące wydatki na opinie biegłych oraz wynagrodzenie pełnomocnika za obie instancje. Z kolej pozwany, który wygrał sprawę w 65%, poniósł koszty celowej obrony, na które złożyła się opłata sądowa od apelacji oraz również wynagrodzenie pełnomocnika za obie instancje. Przy czym, zarówno w przypadku strony powodowej, jak i pozwanego, mając na uwadze nakład pracy pełnomocników stron, jak również to, że sprawa była ponownie rozpoznawana w I instancji, na podstawie § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz. 490) Sąd przyjął za uzasadniony zwrot kosztów zastępstwa procesowego w wysokości podwójnej stawki minimalnej określonej w § 6 pkt 7 tego rozporządzenia. Po dokonaniu potrącenia wzajemnych należności stron z tytułu zwrotu kosztów procesu, w punkcie III sentencji wyroku, Sąd zasądził z tego tytułu od powoda Parafii (...) w O.na rzecz pozwanego S. L. (1)kwotę 9 442,30 zł.

W punktach IV i V sentencji wyroku Sąd orzekł o brakujących kosztach sądowych, w ten sposób, że na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz. U. z 2010r., Nr 90, poz. 594 ze zm.) w zw. z art. 100 zd. pierwsze kpc., stosownie do wyniku sprawy nakazał pozwanemu S. L. (1) uiścić na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Okręgowego we Wrocławiu) kwotę 6 805,20 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od przegranej przez niego części powództwa, a od których powód był zwolniony postanowieniem z dnia 19 lutego 2007r. (k. 62). Na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Sąd nie obciążył natomiast strony powodowej kosztami sądowymi za I instancję.

___________________

Zarządzenie

1)  odnotować;

2)  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron;

3)  kal. 14 dni.