Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 sierpnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w II Wydziale Karnym w składzie

Przewodniczący	SSA Alina Kamińska
Sędziowie	SSA Piotr Sławomir Niedzielak (spr.) SSA Andrzej Ulitko
Protokolant	Barbara Mosiej

przy udziale Małgorzaty Gasińskiej-Werpachowskiej - Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Białymstoku

po rozpoznaniu w dniu 6 sierpnia 2013 r.

sprawy S. B. s. M.

oskarżonego z art.207§1 kk w zw. z art. 31§2 kk i art. 148§1 kk w zw. z art. 31§2 kk

z powodu apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 26 kwietnia 2013 r. sygn. akt III K 7/13

I.  uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania;

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. R. 738 złotych, w tym 138 złotych podatku VAT, tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą obronę z urzędu oskarżonego przed sądem odwoławczym.

UZASADNIENIE

S. B. został oskarżony o to, że:

I.  w okresie od nieustalonego dnia sierpnia 2011 roku do 13 sierpnia 2012 roku w domu miejscowości W. gmina N. znęcał się psychicznie i fizycznie nad matką N. B. w ten sposób, że będąc pod działaniem alkoholu wszczynał awantury domowe, podczas których wyzywał ją słowami wulgarnymi, żądał wydania pieniędzy na alkohol, uderzał po całym ciele, szarpał za ubranie, groził pozbawieniem życia i wyganiał z domu, przy czym w czasie popełnienia zarzucanego mu czynu miał ograniczoną w stopniu znacznym zdolność rozumienia znaczenia czynu i kierowania swoim postępowaniem,

tj. o czyn z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k.

II.  w dniu 13 sierpnia 2012 roku w godzinach popołudniowo - wieczornych w domu w miejscowości W. gmina N. działając w zamiarze ewentualnym pozbawienia życia swojej matki N. B. dokonał jej zabójstwa w ten sposób, że zadawał jej liczne ciosy ze znaczną siłą obuchem metalowego tasaka do mięsa i pięściami głównie w twarz i prawą połowę klatki piersiowej oraz po całym ciele powodując obrażenia ciała w postaci siedmiu ran twarzy, rany przedramienia prawego, podbiegnięć krwawych obejmujących całą twarz i szyję, otarcia naskórka na skórze twarzy, liczne rozległe podbiegnięcia krwawe na skórze klatki piersiowej, na kończynach górnych i dolnych, złamanie I kości śródstopia lewego, podbiegnięcia krwawe powłok miękkich czaszki w okolicach czołowych, ciemieniowych i skroniowych z podbiegnięciem krwawym prawego mięśnia skroniowego, niewielkie krwawienie do przestrzeni podtwardówkowej pod postacią rozsianych drobnych skrzepów krwi, krwawienie podpajęczynówkowe w tym i do komór mózgu, ogniska stłuczeń mózgu w płatach czołowym skroniowym i potylicznym prawym, oraz w okolicy torebki wewnętrznej i w konarze mózgu po stronie lewej, obrzęk mózgu, złamania kości twarzoczaszki - kości nosa, kości szczękowej, jarzmowej, krawędzi oczodołu po stronie prawej oraz złamanie żuchwy po stronie prawej, podbiegnięcie krwawe krótkich mięśni szyi i mięśnia mostkowo – obojczykowo - sutkowatego po stronie prawej, złamania rożków chrząstek tarczowych i kości gnykowej z podbiegnięciami krwawymi, obfite podbiegnięcia krwawe w tkance podskórnej i mięśniach klatki piersiowej, złamanie żeber od II do VIII po stronie prawej pomiędzy linią środkowo - obojczykową a pachową przednią, złamanie trzonu mostka na wysokości przyczepu II pary żeber, wylewy krwawe w tkankach śródpiersia przedniego i przedniej ściany worka osierdziowego, nieodmę płuc, obecność płynu przesiękowego w prawej jamie opłucnowej, niedokrwienie narządów wewnętrznych, co w następstwie wielomiejscowych obrażeń a zwłaszcza obrażeń mózgu i twarzoczaszki spowodowały niewydolności ważnych dla życia układów krążenia, oddychania i ośrodkowego układu nerwowego i śmierć pokrzywdzonej w dniu 21 sierpnia 2012 roku, przy czym w czasie popełnienia zarzucanego mu czynu miał ograniczoną w stopniu znacznym zdolność rozumienia znaczenia czynu i kierowania swoim postępowaniem,

tj. czynu z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k.

Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2013r., sygn. akt III K 7/13, Sąd Okręgowy w Białymstoku:

1.  W ramach czynu z pkt. I oskarżonego S. B. uznał za winnego tego, że w okresie od nieustalonego dnia sierpnia 2011 roku do 13 sierpnia 2012 roku w domu w miejscowości W. gmina N. znęcał się psychicznie i fizycznie nad matką N. B. w ten sposób, że będąc pod działaniem alkoholu wszczynał awantury domowe, podczas których wyzywał ją słowami wulgarnymi, żądał wydania pieniędzy na alkohol i uderzał po całym ciele, przy czym w czasie popełnienia zarzucanego mu czynu miał ograniczoną w stopniu znacznym zdolność rozumienia znaczenia czynu i kierowania swoim postępowaniem, tj. czynu z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. skazał go i wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności.

2.  W ramach czynu z pkt. II oskarżonego S. B. uznał za winnego tego, że w dniu 13 sierpnia 2012 roku w godzinach popołudniowo - wieczornych w domu w miejscowości W., gmina N. działając w zamiarze bezpośrednim spowodował ciężkie obrażenia ciała N. B. w ten sposób, że zadawał jej liczne ciosy ze znaczną siłą obuchem metalowego tasaka do mięsa i pięściami głównie w twarz i prawą połowę klatki piersiowej oraz po całym ciele powodując obrażenia ciała w postaci siedmiu ran twarzy, rany przedramienia prawego, podbiegnięć krwawych obejmujących całą twarz i szyję, otarcia naskórka na skórze twarzy, liczne rozległe podbiegnięcia krwawe na skórze klatki piersiowej, na kończynach górnych i dolnych, złamanie I kości śródstopia lewego, podbiegnięcia krwawe powłok miękkich czaszki w okolicach czołowych, ciemieniowych i skroniowych z podbiegnięciem krwawym prawego mięśnia skroniowego, niewielkie krwawienie do przestrzeni pod twardówkowej pod postacią rozsianych drobnych skrzepów krwi, krwawienie podpajęczynówkowe w tym i do komór mózgu, ogniska stłuczeń mózgu w płatach czołowym skroniowym i potylicznym prawym, oraz w okolicy torebki wewnętrznej i w konarze mózgu po stronie lewej, obrzęk mózgu, złamania kości twarzoczaszki - kości nosa, kości szczękowej, jarzmowej, krawędzi oczodołu po stronie prawej oraz złamanie żuchwy po stronie prawej, podbiegnięcie krwawe krótkich mięśni szyi i mięśnia mostkowo - obojczykowo - sutkowatego po stronie prawej, złamania rożków chrząstek tarczowych i kości gnykowej z podbiegnięciami krwawymi, obfite podbiegnięcia krwawe w tkance podskórnej i mięśniach klatki piersiowej, złamanie żeber od II do VIII po stronie prawej pomiędzy linią środkowo - obojczykową a pachową przednią, złamanie trzonu mostka na wysokości przyczepu II pary żeber, wylewy krwawe w tkankach śródpiersia przedniego i przedniej ściany worka osierdziowego, nieodmę płuc, obecność płynu przesiękowego w prawej jamie opłucnowej, niedokrwienie narządów wewnętrznych, z których to obrażeń ciała krwawienie do przestrzeni pod twardówkowej, krwawienie podpajęczynówkowe w tym i do komór mózgu, ogniska stłuczeń mózgu w płatach czołowym, skroniowym i potylicznym prawym, oraz w okolicy torebki wewnętrznej i w konarze mózgu po stronie lewej oraz obrzęk mózgu stanowiły ciężką chorobę realnie zagrażającą życiu, która spowodowała niewydolności ważnych dla życia układów krążenia, oddychania i ośrodkowego układu nerwowego i śmierć pokrzywdzonej w dniu 21 sierpnia 2012 roku, które to następstwo mógł przewidzieć, przy czym w czasie popełnienia zarzucanego mu czynu miał ograniczoną w stopniu znacznym zdolność rozumienia znaczenia czynu i kierowania swoim postępowaniem, tj. czynu z art. 156 § 3 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 156 § 3 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k. skazał go i wymierzył mu karę 10 (dziesięciu) lat pozbawienia wolności.

3.  Na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu S. B. karę łączną 10 (dziesięciu) lat pozbawienia wolności.

4.  Na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył na poczet wymierzonej oskarżonemu S. B. kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniach od 15 sierpnia 2012 r. do 26 kwietnia 2013 r.

5.  Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. R. kwotę 1180,80 zł (jednego tysiąca stu osiemdziesięciu złotych i osiemdziesięciu groszy) w tym kwotę 220,80 zł (dwustu dwudziestu złotych i osiemdziesięciu groszy) podatku VAT tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej obrony z urzędu oskarżonego S. B..

6.  Zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych.

Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego. Na podstawie art. 444 kpk i art. 425 § 1 - 3 kpk zaskarżył wyrok w części tj. odnośnie czynu pierwszego w całości natomiast odnośnie czynu drugiego w zakresie orzeczonej kary. Z mocy art. 427§1 i 2 k.p.k. i art. 438pkt 2,3 i 4 k.p.k. zarzucił mu:

1.  obrazę przepisów postępowania, mogącą mieć wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 4 kpk, art. 7 kpk oraz art. 410 kpk poprzez dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego w sposób sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, co przejawiło się w nadaniu waloru wiarygodności zeznaniom świadków I. K., N. R., W. K., R. R. (2) oraz J. R. i w konsekwencji ustaleniu na tej podstawie że oskarżony znęcał się nad matką w sytuacji, gdy zeznania tych świadków pozostaję ze sobą w sprzeczności, a ponadto nie mogą stanowić dowodu winy, bowiem osoby te pozostają z oskarżonym w głębokim, wieloletnim konflikcie na tle majątkowym,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych, mogący mieć wpływ na treść orzeczenia, polegający na przyjęciu, że oskarżony znęcał się nad matką pomimo, iż ustaleniu temu przeczy treść spójnych, konsekwentnych i logicznych zeznań najbliższej sąsiadki oskarżonego i jego matki M. T., z których to zeznań wynika, że S. B. dobrze opiekował się matką, świadek nigdy nie widziała aktów przemocy oskarżonego wobec N. B., nie zaobserwowała obrażeń ciała u pokrzywdzonej, zaś N. B. nigdy nie skarżyła się na złe zachowanie syna wręcz przeciwnie wyrażała się o nim z dużym uznaniem,

3.  rażącą niewspółmierność kary przejawiającą się w orzeczeniu za czyn drugi kary 10 lat pozbawienia wolności pomimo, że oskarżony w czasie popełnienia przestępstwa miał w znacznym stopniu ograniczoną zdolność rozpoznawania znaczenia czynu i kierowania postępowaniem, działał w warunkach opisanych w art. 31 § 2 kk, wobec tego dolegliwość kary przekracza znacznie stopień jego winy.

Mając na uwadze powyższe zarzuty wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 1, poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia czynu pierwszego,

2.  zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 2, poprzez wymierzenie oskarżonemu kary zbliżonej do dolnej granicy ustawowego zagrożenia za czyn drugi,

3.  uchylenie orzeczenia w pkt 3, w zakresie kary łącznej,

4.  zasądzenie kosztów obrony z urzędu nieopłaconej ani w całości ani w części, za instancję odwoławczą.

Wyrok ten zaskarżył w całości na niekorzyść oskarżonego także Prokurator. Powołując się na art. 427§1 i 2kpk, art. 438pkt 2 i 3 k.p.k. oraz art. 437 kpk zarzucił wyrokowi:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na treść wyroku polegający na niesłusznym przyjęciu, iż oskarżony S. B. swoim działaniem wyczerpał ustawowe znamiona czynu określonego w art. 158 § 3 kk, w zw. z art. 31 § 2 kk podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wskazuje, iż oskarżony zadając swojej matce N. B. liczne ciosy ze znaczną siłą obuchem metalowego tasaka do mięsa i pięściami głównie w twarz i prawą połowę klatki piersiowej powodując m.in. złamania kości twarzoczaszki, krwawienie do przestrzeni podtwardówkowej, krwawienie podpajęczynówkowe w tym i do komór mózgu, ogniska stłuczeń mózgu w płatach czołowym, skroniowym i potylicznym prawym oraz w okolicy torebki wewnętrznej i konarze mózgu po stronie lewej oraz obrzęk mózgu, po czym pozostawiając pokrzywdzoną na podłodze do następnego dnia, kiedy to uniemożliwiał sąsiadce wezwanie pomocy medycznej, przewidywał możliwość nastąpienia śmierci N. B. i godził się na taki skutek, a tym samym pomimo działania w stanie ograniczonej poczytalności dopuścił się czynu określonego w art. 148 § 1 kk w zw. z art. 31 § 2 k.k.

2.  obrazę przepisów postępowania karnego mających wpływ na treść wyroku, a mianowicie art. 4 kpk, art. 5 § 2 kpk, art. 7 kpk, art. 9 kpk, art. 167 kpk, art. 366 § 1 kpk i art. 410 kpk polegającą na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, nieuwzględnieniu okoliczności przemawiających na niekorzyść oskarżonego, nie wyczerpaniu wszelkich możliwości dowodowych, a w szczególności wybiórcze potraktowanie opinii biegłych psychiatrów i biegłej psycholog oraz bezkrytyczne danie wiary wydanej przez nich w toku przewodu sądowego opinii ustnej oraz nie podjęcie próby weryfikacji tej opinii i usunięcia wynikających z niej wątpliwości i rozstrzygnięcie tych wątpliwości na korzyść oskarżonego mimo możliwości ich usunięcia poprzez przeprowadzenie z urzędu dowodu z opinii innych biegłych psychiatrów i psychologa, co skutkowało przypisaniem oskarżonego S. B. czynu z art. 158 §3kkw zw. z art. 31 § 2 kk, podczas gdy prawidłowa ocena zgromadzonych dowodów w sprawie oparta na zasadach logicznego rozumowania oraz wskazaniach wiedzy i doświadczenia życiowego poprzedzona uzupełnieniem materiału dowodowego o dowody możliwe do przeprowadzenia i ujawnieniem wszystkich istotnych okoliczności winna prowadzić do skazania oskarżonego za czyn z art. 148 § 1 kk w zw. z art. 31 §2kk

Wskazując na powyższe wniósł o:

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Białymstoku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zaskarżony wyrok nie mógł się ostać. Trafny jest bowiem zarzut oskarżyciela publicznego, iż orzeczenie zapadło z obrazą przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na jego treść, jak również sformułowany przez niego wniosek o konieczności uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Abstrahując, z oczywistych przyczyn, od kierunku i kształtu właściwego rozstrzygnięcia w przedmiocie niniejszego procesu, stwierdzić należy, że ma rację prokurator, iż zaskarżone orzeczenie nie odpowiada rygorom określonym w dyspozycji art. 7 kpk, w szczególności w związku z treścią dowodu z opinii psychiatryczno-psychologicznej oraz jej oceną, a w związku z tym nie sposób było go zaaprobować. Dokonana przez Sąd meriti ocena wyżej wskazanego dowodu jawi się jako dowolna. Sąd Okręgowy nie rozważył bowiem w sposób wnikliwy i wszechstronny całej treści stanowiska biegłych i w rezultacie przeoczył, że wspomniana opinia, pomimo dwukrotnego przesłuchania ich na rozprawie, nie ma przymiotu jasnej, pełnej i niesprzecznej w rozumieniu art. 201 kpk, co obligowało do powołania innych biegłych, celem uzyskania rzeczywiście miarodajnej podstawy ustaleń faktycznych w zakresie zarówno okoliczności wskazanych w art. 31 § 2 kpk, jak i znamion strony podmiotowej drugiego z przypisanych oskarżonemu czynów. Przeciwnie Sąd Okręgowy, pomimo ewidentnych mankamentów rzeczonego dowodu i braku możliwości uczynienia z niego uprawnionej podstawy wyrokowania, oparł się na nim, dokonując wybiórczej jego oceny, przy niezasadnym zastosowaniu zasady in dubio pro reo, gdyż w opisanej sytuacji, nie mogło być jeszcze mowy o nie dających się usunąć wątpliwościach w rozumieniu art. 5 § 2 kpk.

Należy przypomnieć, że z pisemnej opinii psychiatryczno-psychologicznej z dnia 18.12.2012r. wynika, że u S. B. nie stwierdzono choroby psychicznej ani upośledzenia umysłowego. Rozpoznano u niego uzależnienie od alkoholu z organicznymi zaburzeniami osobowości i obniżeniem funkcji poznawczych. W ocenie biegłych, w czasie popełnienia zarzucanych mu czynów oskarżony miał ograniczoną w stopniu znacznym zdolność rozumienia znaczenia czynów i kierowania swoim postępowaniem. Czyny miały bowiem charakter popędowy i S. B. miał trudności z opanowaniem swych emocji, reagował niewspółmiernie do działającego bodźca. Dodatkowym czynnikiem osłabiającym jego samokontrolę było obniżenie poziomu intelektualnego, który aktualnie pozostaje na pograniczu ociężałości umysłowej i upośledzenia umysłowego lekkiego. Biegli podnieśli zarazem, że oskarżony zna i rozumie obowiązujące normy społeczno-prawne, ale nie są one zasadniczym wyznacznikiem jego postępowania. Ma bowiem obniżone funkcje myślenia abstrakcyjnego, myślenia przyczynowo-skutkowego w sytuacjach społecznych oraz analizę i syntezę danych spostrzeżeniowych (k. 237-238).

Taka treść opinii pisemnej wskazywałaby zatem na to, że podstawą ograniczonej w stopniu znacznym poczytalności oskarżonego były zasadniczo dysfunkcje sfery wolicjonalnej, nie zaś poznawczej. Jednocześnie opisana treść opinii, w kontekście treści: dokumentacji lekarskiej (k. 49, 118-160), opinii sądowo-lekarskiej (k. 51-52), protokołu oględzin i otwarcia zwłok wraz z opinią (k. 175-182), zeznań M. T., M. K., J. O., jak również treści nagrania z rejestratora rozmów numeru alarmowego Pogotowia Ratunkowego w S. oraz wyników oględzin miejsca zdarzenia oraz (k. 66-67), nakazywałaby podzielenie twierdzeń oskarżenia, co do okoliczności strony podmiotowej zachowania oskarżonego i kwalifikacji prawnej czynu przyjętej w akcie oskarżenia.

Tymczasem biegli na rozprawie – w pierwszej opinii uzupełniającej z dnia 14 lutego 2013 r. – oświadczyli wprawdzie, że podtrzymują wszystkie wnioski zawarte w wyżej wskazanej opinii pisemnej, niemniej jednak podnieśli, że znaczne ograniczenie zrozumienia swoich czynów wynika u oskarżonego z obniżenia poziomu intelektualnego oraz, że oskarżony wolniej, niż przeciętny człowiek, analizuje rzeczywistość, wolnej wyciąga wnioski lub wyciągnie wnioski nieprawidłowe; nie zawsze potrafi przewidzieć skutki swego zachowania. Teoretycznie powinien przewidzieć skutek w postaci obrażeń ciała, ale nawet gdyby wyeliminować spożycie alkoholu, to miałby obniżoną zdolność przewidzenia. Biegła psycholog stwierdziła przy tym, że w końcu, że oskarżony mógł przewidzieć, że jeśli pobije matkę to skończy się to śmiercią, mógł też nie zdawać sobie sprawy z tego, że pobicie doprowadzi do takiego skutku. Biegli psychiatrzy dodali zaś, że oskarżony ma obniżony krytycyzm myślenia i osłabienie uczuciowości wyższej i że wobec tego – niezależnie od wypitego alkoholu – mógł nie przewidywać w momencie zadawania ciosów, że dojdzie do śmierci.

Opinia uzupełniająca była zatem, w istotnym zakresie, sprzeczna z wnioskami zawartymi w opinii pisemnej i podważała możliwość przypisania oskarżonemu nie tylko zbrodni zabójstwa, ale ponadto – wobec treści przepisu art. 9 § 3 kk – czyniła wątpliwą możliwość zakwalifikowania zachowania oskarżonego z art. 156 § 3 kk, wskazując wręcz na konieczność zamknięcia subsumpcji w granicach przepisu art. 156 § 1 pkt 2 kk.

W świetle powyższego jasnym jest, że stanowisko biegłych psychiatrów i psychologa – w zakresie istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności – nie było jasne i niesprzeczne.

Wspomnianego stanu rzeczy nie zmieniła kolejna opinia uzupełniająca, złożona ustnie na rozprawie w dnia 26 kwietnia 2013r. Biegli nie wyjaśnili bowiem przekonująco wskazanych wyżej rozbieżności, ograniczając się – wbrew stanowisku, jakie zajęli na rozprawie w dniu 14 lutego 2013 r. – do przyjęcia, tak jak w opinii pisemnej, że oskarżony, ma obniżone funkcje intelektualne jedynie w stopniu lekkim i poniżej przeciętnej i był w stanie przewidywać konsekwencje swojego postępowania, miał potencjalną możliwość przewidzenia skutku i mógł przewidzieć skutek w postaci śmierci.

W świetle takiej treści wypowiedzi biegłych, ich opinia nadal jawiła się jako niejasna i nie dawała podstaw do swobodnego wyrokowania.

Sąd Okręgowy jednak wyrokował, wybierając z całości wypowiedzi biegłych stwierdzenie biegłej psycholog z rozprawy w dniu 14 lutego 2013 r., iż oskarżony mógł przewidywać, ale i mógł nie przewidywać skutku swojego zachowania w postaci śmierci pokrzywdzonej oraz odwołując się bez właściwych ku temu podstaw do zasady in dubio pro reo. Z tej już przyczyny wyrok nie ma przymiotu swobodnego w rozumieniu art. 7 kpk i nie sposób było go zaaprobować.

Niezależnie od powyższego, trzeba jednak podnieść, że rozumowanie Sądu Okręgowego, na tle powyższego stwierdzenia biegłej, jest dodatkowo wewnętrznie sprzeczne. Skoro bowiem Sąd Okręgowy, odwołując się do zasady wyrażonej w art. 5 § 2 kpk, uznał, że „oskarżony w czasie popełnienia zarzucanego mu czynu nie przewidywał, że zadając pokrzywdzonej ciosy w głowę, spowoduje jej śmierć” (k.453) i wobec tego wykluczył możliwość przypisania oskarżonemu zbrodni zabójstwa. To tym bardziej mając na względzie całość niespójnych wypowiedzi biegłej psycholog, która twierdziła, że oskarżony „mógł też nie zdawać sobie z tego sprawy, że jego pobicie doprowadzi do śmierci matki” oraz opiniowała, że oskarżony „nie zawsze potrafi przewidzieć skutki swego zachowania” (k.350), powinien był w świetle w/w zasady oraz treści przepisu art. 9 § 3 kk, wykluczyć również odpowiedzialność oskarżonego za wyżej wskazany kwalifikowany występek i skazać go za czyn z art. 156 § 1 pkt 2 kk. Warunkiem koniecznym surowszej odpowiedzialności z art. 156 § 3 kk, jest bowiem zgodnie z art. 9 § 3 kk, nie budzące wątpliwości ustalenie, że oskarżony miał co najmniej możliwość przewidzenia określonego następstwa czynu zabronionego, którego to ustalenia Sąd Okręgowy – w świetle wyżej przytoczonych twierdzeń biegłej, jeśli zastosować zasadę in dubio pro reo – nie powinien był także poczynić (k.454).

Konkludując, podzielić należy zapatrywania prokuratora, że Sąd I instancji dopuścił się obrazy przepisów postępowania karnego mającej wpływ na treść wyroku, która polegała na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, w wyniku nieuwzględnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy i poniechania przeprowadzenia z urzędu dowodu z opinii innych biegłych psychiatrów i psychologa. W efekcie, Sąd Apelacyjny nie miał podstaw do zaakceptowania zaskarżonego wyroku i był zmuszony do jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny, uchylił przy tym wyrok w całości, również w odniesieniu do pierwszego z przypisanych oskarżonemu zarzutów, gdyż poza zakresem rozważań Sądu Okręgowego, pozostała kwestia, czy w realiach przedmiotowego postępowania, oskarżony – w wypadku skazania – powinien odpowiadać za jeden czyn, czy też za dwa odrębne czyny. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku w tej kwestii milczy, choć Sąd meriti, mając na względzie rodzaj i okoliczności zarzucanych oskarżonemu zachowań, był zobligowany wnikliwie ją rozważyć.

Jednocześnie, mając na względzie całość powyższych wywodów oraz treść przepisu art. 436 kpk, Sąd Apelacyjny ograniczył rozpoznanie środka odwoławczego do wskazanego na wstępie uchybienia, gdyż rozpoznanie w tym zakresie, obok podniesionej z urzędu kwestii jedności czynu, było wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych uchybień podniesionych zarówno przez prokuratora, jak i obrońcę oskarżonego było przedwczesne dla dalszego toku postępowania.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, postępowanie dowodowe powinno być ograniczone do niezbędnego minimum. Sąd meriti winien uzyskać pełną, jasną, wewnętrznie niesprzeczną opinię sądowo-psychiatryczną i psychologiczną dopuszczając w tym zakresie dowód z opinii biegłych psychiatrów i psychologa, z innego ośrodka. W wypadku dowodów, które nie miały wpływu na uchylenie wyroku, należy postąpić zgodnie z dyspozycją art. 442 § 2 k.p.k.

Ponadto, wydając orzeczenie Sąd I instancji, zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 410 kpk, winien uwzględnić całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy, tak korzystnych jak i niekorzystnych dla oskarżonego.

Zważywszy na treść stawianych oskarżonemu zarzutów, należy również rozważyć, czy nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 11 § 2 kk.

Dopiero wykonanie powyższego da Sądowi Okręgowemu właściwe podstawy do rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności karnej oskarżonego za zarzucane mu czyny.

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny orzekł jak na wstępie, o kosztach za obronę z urzędu oskarżonego w postępowaniu odwoławczym rozstrzygając stosownie do przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. Nr 163 poz.1348 ze zm.).

(...) (...)