Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny
w składzie:

Przewodniczący: SSO Aneta Fiałkowska – Sobczyk

Protokolant: Marcin Guzik

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2013 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa M. S. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa - (...)we W.

o zapłatę

I.  zasądza od strony pozwanej Skarbu Państwa – (...)we W. na rzecz powódki M. S. (1)kwotę 200 000 zł dwieście tysięcy zł) z ustawowymi odsetkami od dnia 15 marca 2012 r. do dnia zapłaty;

II.  w pozostałej części powództwo oddala;

III.  zasądza od strony pozwanej Skarbu Państwa – (...)we W. na rzecz powódki M. S. (1)kwotę 7217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  odstępuje od obciążania powódki kosztami sądowymi od przegranej przez nią części powództwa.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt IC 292/12

UZASADNIENIE

Powódka M. S. (1)wniosła o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa (...)we W. kwoty 200 000 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że jest obecnie zatrudniona w (...)w Ś.w wymiarze pracy na pół etatu na stanowisku starszy inspektor w Oddziale (...). W maju 2006 r. powódka zajmowała stanowisko Kierownika Oddziału (...). W dniu 8 maja 2006 r. powódka została zatrzymana przez Komendę Wojewódzką Policji we W., a następnie zostały jej przedstawione zarzuty popełnienia przestępstwa z art. 228 § 1 k.k. i inne dotyczące przyjmowania i dawania nienależnych korzyści majątkowych. W dniu 9 maja 2006 r. Sąd Rejonowy dla W., po rozpoznaniu wniosku (...)we W., zastosował wobec powódki środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na okres czas trzech miesięcy. Tymczasowe aresztowanie, w wyniku zażalenia powódki, zostało w dalszej kolejności zamienione w dniu 30 maja 2006 r. (a więc dopiero po 3 tygodniach) na środki wolnościowe w postaci: poręczenia majątkowego w kwocie 5 000 zł, dozoru policji polegającego na stawiennictwie w Komendzie Miejskiej Policji w W.w każdą środę tygodnia, zakazu opuszczania kraju, zawieszenia w dotychczasowych czynnościach Kierownika Wydziału (...)w (...)w Ś.. Uchylenie ww. środków odbyło się dopiero postanowieniem Sądu Rejonowego w Ś. z dnia 23 listopada 2007 r.

Zastosowane środki zapobiegawcze były zupełnie niesłusznie, krzywdzące i uciążliwe. Powódka, zdaniem prokuratury, miałaby dopuszczać się matactwa lub próbować uciec z kraju, co jest zupełnie nielogiczne biorąc pod uwagę, że powódka była i jest jedynym opiekunem i żywicielem rodziny. Dozór policji, zakaz opuszczania kraju oraz zawieszenie w czynnościach kierownika oddziału administracyjnego spowodowały, że powódka czuła się poniżona i zgnębiona. Ostatecznie Prokuratura Okręgowa w Ś. postanowieniem z dnia 14 grudnia 2009 r. oraz postanowieniem z dnia 28 października 2010 r. umorzyła śledztwo wobec powódki w zakresie każdego z zarzucanych jej czynów. Postępowanie toczyło się odpowiednio w zakresie pierwszego zarzutu 3,5 roku, zaś w zakresie drugiego zarzutu - niemal 4,5 roku.

Dodatkowo perturbacje związane ze śledztwem zbiegły się z trudną sytuacją rodzinną powódki. Powódka ma dwóch synów - dwudziestokilkuletniego M.oraz M., który w chwili aresztowania powódki miał 12 lat. Aresztowanie powódki odbiło się niekorzystnie na rozwoju emocjonalnym i intelektualnym jej młodszego syna - małoletniego M. S. (2). Chłopiec wymagał nadzoru i pomocy w nauce z powodu głębokiej dysleksji rozwojowej. Stała obecność matki była zatem niezbędna dla niego. Powódka w chwili aresztowania zostawiła go samego w domu. Dopiero w dniu 18 maja 2006 r. Sąd zawiadomił starszego syna powódki - M. S. (3)o zastosowaniu wobec jego matki tymczasowego aresztowania. Nie był on jednak w stanie sprawować opieki nad bratem, gdyż był studentem Uniwersytetu (...) i na stałe przebywał we W.. Faktycznie nie było więc żadnej osoby, która mogłaby zaopiekować się małoletnim M. S. (2). Niemożność sprawowania opieki nad synem, obawa o niego, strach o przyszłość były, oraz są do dnia dzisiejszego niewątpliwym źródłem dodatkowych stresów i przykrości dla powódki. Ponadto znaczną dolegliwość spowodowała długotrwałość postępowania, pomimo, że wobec powódki już od maja 2006 r. nie były podejmowane żadne czynności. Przez cały czas powódka czuła się niepewnie, nie wiedziała, co ją czeka, i czy zdoła zapewnić utrzymanie i opiekę dla jej młodszego syna i schorowanej matki. Znaczna długotrwałość postępowania powodowała też, że powódka była napiętnowana i faktycznie pozbawiona realnej możliwości obrony, co stanowiło rażące naruszanie tego podstawowego z przysługujących jej praw.

Krzywda powódki spowodowana prowadzeniem wobec niej bezpodstawnego śledztwa i wynikającymi z tego konsekwencjami w postaci utraty zdrowia i zaufania wśród współpracowników i mieszkańców miasta po opuszczeniu aresztu jest o tyle większa, że sprawa była bardzo medialna. O tzw. „(...)", tj. aferze związanej z (...)pisała prasa nie tylko lokalna, ale także ogólnopolska. Gazety nie wskazywały, co prawda, wprost, że zatrzymana została także powódka M. S. (1), jednakże wymieniały, że zatrzymane zostały dwie urzędniczki (...) w Ś., w tym urzędniczka sekretariatu. W związku tym wszyscy znajomi, rodzina i współpracownicy wiedzieli, że powódka została aresztowana i wobec niej toczy się postępowanie. Ponadto z racji faktu, że powódka zamieszkuje od dziecka w niedużym, bo liczącym 16 tys. mieszkańców S.oraz pełniła wcześniej różne funkcje o jej rzekomej przestępczej działalności wiedzieli niemalże wszyscy mieszkańcy miasta.

Powódka została przeprowadzona z aresztu do Sądu Rejonowego w kajdankach, co widziało wiele osób, a w areszcie nie otrzymała nawet wody do picia, co spowodowało, że powódka czuła się poniżona i zastraszona, zwłaszcza, że zarzucanych jej czynów nie popełniła. Do dnia dzisiejszego powódka przeżywa wielką traumę związaną z tym wydarzeniem. Z racji doznanego przez powódkę poniżenia powódka zmuszona była korzystać z poradni zdrowia psychicznego. Powódka po zwolnieniu jej z aresztu śledczego do dnia dzisiejszego nie została przywrócona na poprzednio zajmowane stanowisko Kierownika Oddziału (...), jak również pomimo usilnych prób nie może znaleźć lepszej pracy z godziwym wynagrodzeniem. Zła opinia o powódce nigdy nie zostanie wymazana z pamięci osób, które żyją i pracują wokół powódki.

Wobec powyższego, z uwagi na wywołanie u powódki rozstroju zdrowia oraz naruszenia jej dóbr osobistych, powódka ma podstawy by domagać się zadośćuczynienia za doznaną, w toku całego okresu od dnia opuszczenia aresztu do dnia wniesienia pozwu, krzywdę. Powódka stała się bezpodstawnie obiektem represji systemu wymiaru sprawiedliwości, którego skutki odczuwa równie dotkliwie od dnia opuszczenia aresztu do dnia dzisiejszego. Powódka powinna uzyskać zadośćuczynienie pieniężne za poniesione straty moralne i utrate dobrej opinii w społeczeństwie.

W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa – (...) we W.wniosła o odrzucenie pozwu ze względu na powagę rzeczy osądzonej, ewentualnie oddalenie powództwa w całości.

Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie pozwany podniósł, że spór wynikający ze wskazanej w sprawie podstawy faktycznej korzysta z powagi rzeczy osądzonej i w związku z tym pozew winien zostać odrzucony.

Powódka dochodzi roszczeń związanych z niezgodnym prawem zachowaniem (...) polegającym na zastosowaniu tymczasowego aresztowania. Wyrokiem z dnia 4.04.2011 r. Sąd Okręgowy we W.rozpoznał już takie roszczenie, wyrok powyższy został następnie zmieniony przez podwyższenie kwoty zadośćuczynienia wyrokiem Sądu Apelacyjnego we W.z 29.06.2011 r. (II AKa 185/11). W wyroku tym wyraźnie wskazano, iż ustanawia on stan powagi rzeczy osądzonej w zakresie szkód i krzywd wyrządzonych niesłusznym tymczasowym aresztowaniem M. S. (1).

Powódka w pozwie nie wskazuje, na jakiej podstawie i w związku z jakimi zrachowaniami statio fisci Skarbu Państwa, innymi niż tymczasowe aresztowanie, żąda zapłaty. Natomiast w pozostałym zakresie nie występują przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej.

W związku z tym pozwany kwestionuje podstawy swej odpowiedzialności zarówno, co do zasady, jak i wskazanej wysokości. Dodatkowo pozwany wskazuje, że pozew jest oparty na niezgodnym z prawdą przedstawieniu stanu faktycznego. Nie jest, bowiem prawda, iż wobec powódki umorzono śledztwo w zakresie każdego z zarzucanych jej czynów. W dniu 24.09.2008 r. przeciw powódce wniesiono akt oskarżenia i toczy się przeciw niej proces karny przed Sądem Rejonowym w Ś. (sygn. akt II K 444/08). Nie jest też prawdą, iż od maja 2006 r. nie były prowadzone wobec powódki żadne czynności. Zostały bowiem postawione zarzuty, złożono akt oskarżenia i w chwili obecnej powódka ma status osoby oskarżonej o przestępstwa karne.

W piśmie procesowym z dnia 26.04.2012 r. (124-127) powódka wskazała, że orzeczenie Sądu Apelacyjnego z dnia 29 czerwca 2011 r. (sygn. akt II AKa 185/11) oraz Sądu Okręgowego we W. z dnia 4 kwietnia 2011 r. (sygn. akt III Ko 308/10) stwarza stan powagi rzeczy osądzonej odnośnie szkody i krzywdy wynikłych z niesłusznego tymczasowego aresztowania powódki M. S. (1)tylko za okres tymczasowego aresztowania. Nie obejmuje okresu po zwolnieniu powódki, krzywd i cierpień, jakich doznała powódka na skutek toczącego się postępowania przygotowawczego oraz zdarzeń mu towarzyszących. Dlatego też zarzut strony pozwanej, że spór i wynikający ze wskazanej w sprawie podstawy faktycznej, korzysta z powagi rzeczy osądzonej jest nietrafny. Powódka w przedmiotowym pozwie domaga się zadośćuczynienia za wszystkie cierpienia psychiczne i krzywdy, jakich doznała w wyniku następstw tymczasowego aresztowania, nie zaś za pobyt w Zakładzie Karnym we W., w którym przebywała w okresie od 8 maja 2006 r. do 30 maja 2006 r.. W prasie ukazywały się artykuły oraz publikowano fotografie osób zatrzymanych i doprowadzonych na posiedzenie Sądu. Publikacje te były źródłem dodatkowych przykrości, jakich doznawała powódka oraz członkowie jej najbliższej rodziny.

Powódka nie zgadza się również z zarzutami strony pozwanej w przedmiocie wyrównania powódce wynagrodzenia za okres, kiedy powódka przebywała w areszcie śledczym. Powódka nie otrzymała wyrównania z tytułu nagrody jubileuszowej (30 lat), do której nabyła prawa. Nagroda jubileuszowa została powódce wypłacona od obniżonego wynagrodzenia. Powódka nie mogła wykorzystać urlopu wypoczynkowego, jak również nie otrzymała ekwiwalentu za urlop przypadający w 2007 roku i 2008 roku. Nie zostało powódce wyrównane również wynagrodzenie z tytułu stażu pracy.

Natomiast w piśmie procesowym z 8 maja 2013r. (k.184-185) powódka podwyższyła żądanie pozwu o kwotę 100 000 zł, łącznie dochodząc kwoty 300 000 zł, albowiem skutki tymczasowego aresztowania powódka odczuwa do dnia dzisiejszego. Stan psychiczny powódki jest bardzo zły wyrazem czego był jej pobyt w (...) Szpitalu (...)w Ś.w okresie od dnia 28 grudnia 2012 roku do dnia 23 stycznia 2013 roku. Do szpitala powódka została przyjęta z rozpoznaniem nieokreślonego zapalenia płuc i z zespołem ciężkiej niewydolności oddechowej, co było spowodowane stresem jaki powódka przeżyła i przeżywa do dnia dzisiejszego na skutek niesłusznego tymczasowego aresztowania i zdarzeń z tym związanych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka M. S. (1) została zatrzymana w dniu 8 maja 2006 r. o godzinie 6.20 w swoim mieszkaniu w S. z powodu podejrzenia popełnienia przestępstwa z art. 228 § 1 kk i inne. Przewieziono ją następnie do Komendy Wojewódzkiej Policji we W., gdzie przedstawiono jej zarzuty sformułowane w postanowieniu z dnia 24 kwietnia 2006 roku o to, że:

• w trzecim kwartale 2004 r. w Ś., jako osoba pełniąca funkcję publiczną - urzędnik państwowy, zatrudniona w (...)w Ś. przyjęła od Z. Ż.za pośrednictwem M. G.nienależną korzyść majątkową w postaci pieniędzy w kwocie 500 zł w zamian za spowodowanie przydzielenia akt sądowych i orzeczniczych ZUS, do wskazanego przez M. G.biegłego sądowego, w wyniku czego udzieliła wyżej wymienionemu pomocy w uzyskaniu nienależnej korzyści majątkowej w postaci świadczenia rentowego na okres 2 lat, tj. o przestępstwo określone w art. 228 § 1 kk i art. 18 § 3 kk w zw. z art. 233 § 4 kk i art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk i art. 11 §2kkiart. 12 kk,

• w okresie pomiędzy majem 2002 r. a czerwcem 2002 r. w W., korzystając z pomocy M. G.udzieliła nienależnej korzyści majątkowej w postaci pieniędzy w kwocie nie mniejszej niż 3000 zł osobie pełniącej funkcję publiczną Kierownika (...) (...) (...) Szpitala (...), pułkownikowi prof. Dr hab. W. B.w zamian za przyjęcie na Oddział (...)swojego męża J. S.celem przeprowadzenia leczenia szpitalnego, tj. o przestępstwo określone w art. 229 § 1 k.k.

( dowód: protokół zatrzymania - k. 20, postanowienie o przedstawieniu zarzutów - k. 21, postanowienie o tymczasowym aresztowaniu - k. 22 , wyrok Sadu Apelacyjnego z dnia 29 czerwca 201l r. sygn. akt II AKa 185/11 wraz z uzasadnieniem k. 106-111 , wyrok Sądu Okręgowego we W. z dnia 04 kwietnia 2011lr. , sygn. akt III Ko 308/10 wraz z uzasadnieniem k. 94-105 , przesłuchanie powódki M. S. (1)e-protokół z dnia 09 maja 2013r .03:370 -40:24 );

Przesłuchana w charakterze podejrzanej w dniu 8 maja 2006 roku, powódka nie przyznała się do popełnienia zarzucanych jej czynów oraz złożyła wyjaśnienia, w których zaprzeczyła stawianym jej zarzutom. Jednak prokurator (...)we W.złożył w Sądzie Rejonowym dla W. wniosek o zastosowanie tymczasowego aresztowania wobec M. S. (1). Powódka została przeprowadzona z aresztu do Sądu Rejonowego w kajdankach, na oczach wielu osób.

Sąd Rejonowy dla W. postanowieniem z dnia 9 maja 2006 roku, w sprawie V sKp 318/06, na podstawie art. 258 § 1 pkt. 2 i §2 k.p.k., zastosował tymczasowe aresztowanie wobec M. S. (1)na okres 3 miesięcy tj. do dnia 8 sierpnia 2006 roku.

( dowód: protokół zatrzymania - k. 20, postanowienie o przedstawieniu zarzutów - k. 21, postanowienie o tymczasowym aresztowaniu - k. 22 , wyrok Sadu Apelacyjnego z dnia 29 czerwca 201l r. sygn. akt II AKa 185/11 wraz z uzasadnieniem k. 106-111 , wyrok Sądu Okręgowego we W.z dnia 04 kwietnia 2011lr. , sygn. akt III Ko 308/10 wraz z uzasadnieniem k. 94-105 , przesłuchanie powódki M. S. (1)e-protokół z dnia 09 maja 2013r .03:370 -40:24 );

Powódka w chwili aresztowania w 2006 roku była wdową i posiadała na utrzymaniu dwoje dzieci: dwudziestoletniego M.- studenta oraz 12-letniego M., który mieszkał wspólnie z powódką. Młodszy syn wymagał nadzoru i pomocy w nauce z powodu głębokiej dysleksji rozwojowej, stwierdzonej u niego badaniami psychologiczno-pedagogicznymi. Pozostawał pod opieką psychologa. Stała obecność matki była dla niego niezbędna. Starszy syn przebywał na studiach stacjonarnych we W..

Powódka była jedynym opiekunem i żywicielem rodziny. Mąż powódki J. S.zmarł w dniu (...)r. W chwili zatrzymania nie było żadnej osoby, która mogłaby zaopiekować się małoletnim M. S. (2). Osobą taką nie mogła być matka powódki F. B., gdyż po śmierci jej męża, a ojca powódki w dniu (...) r. znajdowała się bardzo złym stanie psychicznym.

Dopiero w dniu 18 maja 2006 r. Sąd zawiadomił starszego syna powódki - M. S. (3)o zastosowaniu wobec jego matki tymczasowego aresztowania. Nie mógł on jednak sprawować opieki nad bratem, gdyż był studentem Uniwersytetu (...) i na stałe przebywał we W.. Niemożność sprawowania opieki nad synem jaka się pojawiła z uwagi na zaistnienie aresztu, obawa o niego, strach o przyszłość były dla powódki źródłem dodatkowych stresów i przykrości.

(dowód: przesłuchanie powódki M. S. (1)e-protokół z dnia 09 maja 2013r .03:370 -40:24 , wyrok Sadu Apelacyjnego z dnia 29 czerwca 201l r. sygn. akt II AKa 185/11 wraz z uzasadnieniem k. 106-111, wyrok Sądu Okręgowego we W. z dnia 04 kwietnia 2011lr. , sygn.. akt III Ko 308/10 wraz z uzasadnieniem k. 94-105);

W wyniku rozpoznania zażalenia obrońcy powódki, postanowieniem z dnia 29 maja 2006 roku, w sprawie IV Kz 576/06, Sąd Okręgowy we W. zmienił postanowienie Sądu Rejonowego dla W.z dnia 9 maja 2006 roku w ten sposób, że:

1) zastrzegł, że tymczasowe aresztowanie zostanie uchylone w przypadku złożenia poręczenia majątkowego;

2) zastosowano środki zapobiegawcze w postaci: dozoru policji, zakazu opuszczania kraju połączonego z zatrzymaniem paszportu oraz zawieszeń w dotychczasowych obowiązkach służbowych kierownika oddziału (...)w (...)w Ś..

W dniu 30 maja 2006 roku po złożeniu kaucji uchylono w stosunku do M. S. (1)tymczasowe aresztowanie, została zwolniona z Zakładu Karnego nr (...) we W.oraz zastosowano środki zapobiegawcze o charakterze wolnościowym.

Postanowieniem (...)we W. z dnia 17 stycznia 2007 roku uchylono środek zapobiegawczy w postaci dozoru policji, a postanowieniem z dnia 26 lipca 2007 roku uchylono zakaz opuszczania kraju.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Ś. z dnia 23 listopada 2007r. uchylono środki zapobiegawcze w postaci poręczenia majątkowego i zawieszenia w czynnościach służbowych,

(dowód: postanowienie (...)we W. z dnia 30.05.2006r. k. 24-25, świadectwo zwolnienia k. 26);

Postanowieniem Prokuratury Okręgowej w Ś. z dnia 14 grudnia 2009 roku, w sprawie VI Ds. 10/09 umorzono postępowanie w stosunku do M. S. (1)w zakresie czynu z art. 229§1 kk. Przesłanką umorzenia postępowania był przepis art. 17 § 1 pkt. 1 kk - brak danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia czynu.

( dowód: postanowienie o umorzeniu śledztwa z dnia 14.12.2009r. - k. 46-54);

Postanowieniem Prokuratury Okręgowej w Ś. z dnia 28 października 2010 roku, w sprawie VI Ds. 69/07 umorzono postępowanie w stosunku do M. S. (1)w zakresie czynu z art. z art. 228 § 1 kk i art. 18 §3 kk w zw. z art. 233 § 4 kk i art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk i art. 11 § 2 kk i art. 12 kk. Przesłanką umorzenia postępowania był przepis art. 17 § 1 pkt. 1 kk - brak danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia czynu.

( dowód: postanowienie o częściowym umorzeniu śledztwa z dnia 28.10.2010r.-k. 55-59);

W stosunku do M. S. (1)zostało wszczęte kolejne, inne postępowanie karne, a w dniu 23 września 2008 r. wpłynął przeciwko niej akt oskarżenia do Sądu Rejonowego w Ś. o przestępstwa z art. 270§1 , art. 271 § 3, art. 286 § 1 i art. 273 kk. Postępowanie było prowadzone pod sygn. akt II K 444/08.

Wyrokiem z dnia 18.06.2012r Sąd Rejonowy w Ś. umorzył postepowanie w stosunku do M. S. (1), przy przyjęciu, że zarzucany czyn stanowił wypadek mniejszej wagi.

( dowód: wyrok do Sądu Rejonowego w Ś. k. 245-385, akt oskarżenia k. 214-244);

Wnioskiem z dnia 8 i 13 grudnia 2010 r. (data wpływu) powódka wniosła o zasądzenie od Skarbu Państwa na jej rzecz na podstawie art. 552 § k.p.k. odszkodowania i zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie w okresie od 8 maja 2006 r. do 30 maja 2006 r. W związku z tym domagała się zasądzenia kwoty: 250 000 zł tytułem odszkodowania i kwoty 210 000 zł tytułem zadośćuczynienia. Wyrokiem Sądu Okręgowego we W. z dnia 4 kwietnia 2011 r., (sygn.. akt III Ko 308/10) Sąd zasądził na podstawie art. 552 §4 k.p.k. kwotę 5 000 zł tytułem zadośćuczynienia za niesłuszne pozbawienie wolności oddalając dalej idące żądanie, zaś wyrokiem z dnia 29 czerwca 2011 r. (sygn. akt II AKa 185/11) Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że podwyższył należne powódce zadośćuczynienie do kwoty 10 000 zł W orzeczeniach tych Sąd Okręgowy i Sąd Apelacyjny przyjął, że tymczasowe aresztowanie zastosowane wobec powódki było niewątpliwie niesłuszne.

(dowód: wyrok Sadu Apelacyjnego z dnia 29 czerwca 201l r. sygn. akt II AKa 185/11 wraz z uzasadnieniem k. 106-111, wyrok Sądu Okręgowego we W. z dnia 04 kwietnia 2011lr. , sygn.. akt III Ko 308/10 wraz z uzasadnieniem k. 94-105);

M. S. (1)przed zatrzymaniem pracowała jako kierownik oddziału (...) (...)w Ś.. Za czas tymczasowego aresztowania wnioskodawczyni otrzymała wynagrodzenie w całości. Bezpośrednio po zwolnieniu z aresztu M. S. (1)zgłosiła się do pracy i na mocy porozumienia stron, w związku z postanowieniem Prokuratury o zawieszeniu w dotychczasowych czynnościach służbowych Kierownika Oddziału (...)w (...)w Ś., nastąpiła zmiana warunków pracy i płacy z dniem 31 maja 2006 r. Powódka została przeniesiona na stanowisko starszego inspektora sądowego w wymiarze ½ etatu. Jej wynagrodzenie zostało znacząco zmniejszonoe w porównaniu z wynagrodzeniem sprzed aresztowania. Przestała też pełnić funkcje Przewodniczącej Komisji (...)i Przewodniczącej Zespołu (...). W związku z obniżeniem wynagrodzenia powódka otrzymała nagrodę jubileuszowa i trzynastą pensję w obniżonej wysokości.

Decyzją prezesa (...)w Ś. z dnia 28 czerwca 2007 roku zawieszono M. S. (1)w pełnieniu obowiązków urzędnika sądowego z dniem 1 lipca 2007 roku, do prawomocnego zakończenia toczącego się wobec niej postępowania karnego pod sygn. II K 444/08. Po upływie trzymiesięcznego okresu zawieszenia wynagrodzenie zostało obniżone o połowę.

Powódka do chwili obecnej nie powróciła na zajmowane przed aresztowaniem stanowisko pracy.

(dowód: pismo Prezesa (...)w Ś. z załącznikami - K. 90-92, k. 93-100 w aktach sprawy III K 308/10; przesłuchanie powódki M. S. (1)e-protokół z dnia 09 maja 2013r .03:370 -40:24);

Zatrzymaniu M. S. (1) i innych osób podejrzanych w tej sprawie towarzyszyło zainteresowanie mediów. W prasie ukazywały się artykuły oraz opublikowano fotografie osób zatrzymanych i doprowadzanych na posiedzenie Sądu.

Po opuszczeniu Zakładu Karnego M. S. (1) znajdowała się w złym stanie psychicznym. Była zmuszona do korzystania z pomocy psychiatry. Unikała kontaktów towarzyskich, zamknęła się w sobie. Do dziś stan psychiczny powódki nie powrócił do równowagi.

(dowód: kserokopie publikacji prasowych: Gazeta (...)z dnia 10 maja
2006 r., Gazeta (...)z dnia 10 maja 2010 r., Gazeta (...)z dnia 13-14 maja 2006 r., Gazeta (...)z dnia 30 maja 2006 r., Gazeta (...)z dnia 7 czerwca 2006 r., (...)z dnia 10 sierpnia 2006 r., (...)z dnia 21 sierpnia 2006 r., Wiadomości (...)z dnia 21 sierpnia 2006 r., Gazeta (...)z dnia 25 sierpnia 2006 r., Tygodnik (...)z dnia 23 lutego 2007 r., (...) z dnia 5 listopada 2007 r., Tygodnik (...)z dnia 14 kwietnia 2008 r., Tygodnik (...)z dnia 1 września 2008 r.- k. 63-80; zaświadczenie poradni - k. 60 dokumentacja medyczna – k. 61-62; przesłuchanie powódki M. S. (1)e-protokół z dnia 09 maja 2013r .03:370 -40:24).

Sąd zważył co następuje:

Powódka M. S. (1), po rozszerzeniu powództwa domagała się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa - (...)we W. kwoty 300 000 zł tytułem zadośćuczynienia za poniesioną szkodę w związku niesłusznym zatrzymaniem, tymczasowym aresztowaniem, jak również sposobem prowadzenia postępowania przygotowawczego i jego następstwami. Powódka wskazała, że w toku całego okresu od dnia opuszczenia aresztu do dnia wniesienia pozwu doznała rozstroju zdrowia w wyniku naruszenia jej dóbr osobistych.

W rozpoznawanej sprawie, wobec zarzutów formułowanych przez stronę pozwaną, w pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd Okręgowy we W.Wydział III Karny wyrokiem z dnia 4 kwietnia 2011 r., na podstawie art. 552 § 4 k.p.k. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz powódki M. S. (1)kwotę 5 000 zł tytułem zadośćuczynienia za niesłuszne pozbawienie wolności powódki (za niesłuszne zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie). Powyższa kwota została podwyższona do kwoty 10 000 zł wyrokiem Sądu Apelacyjnego we W. z dnia 29 czerwca 2011 r.

Przy czym w rozpoznawanej sprawie zostało przesądzone, że zatrzymanie powódki i jej tymczasowe aresztowanie było niewątpliwie niesłuszne.

Przepis art. 552 § 1 k.p.k. w powiązaniu z art. 552 §4 k.p.k. przyznaje, w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania, od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.

Zaznaczyć jednak należy, że przyznane na podstawie art. 552§4 k.p.k. zadośćuczynienie ogranicza się jedynie do zrekompensowania tej krzywdy, która jest bezpośrednim następstwem niesłuszności zastosowania zatrzymania i tymczasowego aresztowania, a nie dotyczy samego prowadzenia postępowania przygotowawczego i innych okoliczności z tym związanych (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2013 r., w sprawie VKK 231/12). Tak też wskazał Sąd Apelacyjny we W. w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 czerwca 2011 r., w sprawie II AKa 185/11 podając, że zaskarżone orzeczenie stwarza stan powagi rzeczy osądzonej odnośnie szkody i krzywdy wynikłych z niesłusznego tymczasowego aresztowania M. S. (1), a nie szkód i krzywd będących konsekwencją toczenia się postępowania przygotowawczego czy innych zdarzeń.

Mając powyższe na uwadze i w związku z okolicznościami faktycznymi na jakie powołuje się powódka dochodząc zadośćuczynienia w rozpoznawanej sprawie, przyjąć należy, iż ich podstawy prawnej trzeba upatrywać w treści art. 23 k.c. w zw. z art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c. Dlatego też brak jest podstaw do przyjęcia, że w rozpoznawanej sprawie zachodzi ujemna przesłanka procesowa, która powinna skutkować odrzuceniem pozwu (art. 199 § 1 pkt. 2 k.p.c.).

Zgodnie z art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Natomiast przepis art. 24 k.c. określa z kolei środki ochrony dóbr osobistych, wskazując, że ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba, że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, a na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. W zakresie żądania zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych cytowany art. 24 k.c. odsyła więc do przepisów o czynach niedozwolonych, w szczególności do art. 448 k.c., w myśl, którego w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, m.in. odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Dla oceny zasadności roszczenia powódki niezbędne było więc ustalenie, czy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że pozwany Skarb Państwa dopuścił się naruszenia dóbr osobistych powódki doprowadzając tym samym do powstania szkody niemajątkowej (krzywdy) oraz czy w związku z tym powódce przysługują środki ochrony prawnej.

Przypomnieć trzeba, że z ostatecznych ustaleń dokonanych w prawomocnym wyroku Sądu Okręgowego we W. z dnia 4 kwietnia 2011 r. (sygn. akt III Ko 308/10) wynika, że zastosowanie zatrzymania i tymczasowego aresztowania wobec powódki M. S. (1)w dniach 8 - 30 maja 2006r. było niewątpliwie niesłuszne. Jak zostało wskazane zastosowanie zatrzymania i tymczasowego aresztowania nastąpiło z naruszeniem warunków stosowania tych środków przymusu. Sąd Okręgowy wskazał, że na podstawie ostatecznych ustaleń należało uznać, że dowody zgromadzone w postępowaniu przygotowawczym nie dawały podstawy do przyjęcia, że zachodzi duże prawdopodobieństwu popełnienia przestępstwa i dlatego stosowanie tego środka zapobiegawczego było niewłaściwe. Co więcej, postępowania karne, co do zarzucanych powódce czynów, będących podstawą do stosowania aresztu, zostały prawomocnie umorzone z powodu braku dostatecznych znamion popełnienia przestępstwa. W tym kontekście należy zatem przyjąć, że działanie pozwanego Skarbu Państwa - (...)we W.było bezprawne. Bezprawność rozumiana jest szeroko. Obejmuje zachowanie sprawcy obiektywnie nieprawidłowe, które narusza jakieś reguły postępowania, nakazy czy zakazy. Nie chodzi jedynie o naruszenie norm powszechnie obowiązujących, ale o zachowanie przekraczające potrzebę ostrożności wymaganej przez zasady współżycia społecznego, choćby nawet zachowanie to nie było wyraźnie zakazane (por. W. Czachórski . Zobowiązania PWN 1998r. k. 148-149).

Nie budzi również wątpliwości okoliczność, że na skutek działania pozwanego Skarbu Państwa dobra osobiste powódki między innymi takie jak dobre imię, reputacja, poczucia bezpieczeństwa itp. zostały naruszone.

Oceniając zakres doznanych przez powódkę naruszeń, w pierwszej kolejności wymienić należy utratę dobrego imienia i reputacji powódki. M. S. (1)jest urzędnikiem sądowym, która w chwili zatrzymania pełniła kierownicze stanowisko w (...) (...)w Ś., osobą, od której wymagane są szczególne kwalifikacje, również w sferze etycznej. Posiadała ugruntowaną opinię i pozycję społeczną. Cieszyła się zaufaniem przełożonych, współpracowników oraz interesantów sądowych. Prowadzenie postępowania karnego przeciwko osobie, a zwłaszcza zastosowanie najsurowszego środka zapobiegawczego i pozbawienie jej wolności, było dla niej szczególnie dokuczliwe, gdyż wiązało się z obniżeniem prestiżu jej osoby.

Należy również ocenić zakres cierpień powódki w kontekście jej dóbr osobistych. Wskazać trzeba, że sytuacja niesłusznego umieszczenia w areszcie śledczym godziła nie tylko w swobodę przemieszczania się, ale w wolność w aspekcie wewnętrznym obejmującym m.in. wolność od strachu w tym od obawy o los najbliższych poddawanych pieczy tymczasowo aresztowanego. Tymczasowe aresztowanie powódki nastąpiło w czasie szczególnym, z uwagi na jej sytuację osobistą. W ciągu roku poprzedzającego zatrzymanie zmarł jej mąż, a następnie ojciec. Pod jej opieką pozostał nieletni syn, który już wówczas z uwagi na traumę po stracie ojca, pozostawał pod opieką psychologiczną. Niemożność sprawowania opieki nad synem, obawa o niego, strach o przyszłość wzajemnych relacji, był niewątpliwie źródłem dodatkowych stresów i przykrości, jakich doznała M. S. (1)przez zastosowanie wobec niej tymczasowego aresztowania. W tym wypadku chodzi nie tylko o to, że wnioskodawczyni samotnie opiekowała się i mieszkała z 12-letnim synem, ale i o to, że dziecko było bardzo silnie związane z matką. M. S. (1)miała świadomość wszystkich tych okoliczności, co potęgowało jej cierpienia tym bardziej, że wiedziała, iż jej matka z powodu dolegliwości i stanu psychicznego związanego z niedawną stratą męża nie będzie mogła zapewnić dziecku takich starań jak ona. Opieki nad małoletnim nie mógł też sprawować starszy syn powódki, albowiem przebywał w tym czasie na studiach stacjonarnych we W..

Na rozmiar krzywdy powódki wpłynęły również okoliczności, w jakich doszło do zatrzymania i tymczasowego aresztowania. M. S. (1)została zatrzymana o godzinie 6 rano w swoim mieszkaniu, następnie przewieziona i przeprowadzona w kajdankach na oczach publiczności z aresztu do Sądu Rejonowego dla W.. Do tego dodać trzeba, że zatrzymanie i aresztowanie było dla niej niewątpliwie wielkim zaskoczeniem

Powódka dochodząc zadośćuczynienia w niniejszym procesie powołuje się przede wszystkim na okoliczności i konsekwencje doznanej szkody, które nastąpiły już po opuszczeniu aresztu - w całym okresie od odzyskania wolności do dnia wniesienia pozwu. M. S. (1)powróciła do swojego dawnego środowiska pracy, choć na innym niż poprzednio stanowisku pracy, bowiem pośrednim następstwem prowadzonego postępowania i zastosowania środków prawnych, w tym tymczasowego aresztowania, była utrata pozytywnych relacji w miejscu pracy i środowisku zawodowym. Tymczasowe aresztowanie stanowiło stygmatyzację. Odzyskanie zaś dobrego imienia i zaufania w relacjach z innymi osobami wymagało od powódki bardzo wiele wysiłku. W kontekście źródła natężenia negatywnych odczuć M. S. (1)należy odnieść się nie tylko o utraty zaufania przełożonych, jakim się cieszyła zajmując kierownicze stanowiska w (...) (...)w Ś.i utraty reputacji, które same w sobie zwiększają krzywdę, ale i do szeregu publikacji i informacji o zastosowanym tymczasowym aresztowaniu w środkach publicznej komunikacji, także ogólnokrajowym (w prasie, radiu, telewizji). Mimo nieujawnienia pełnych danych osobowych identyfikacja powódki, jako tej pracownicy (...)w Ś., nie nasuwała wątpliwości, zwłaszcza dla mieszkańców małego miasta, w którym powódka zamieszkiwała i środowiska, w którym pracowała.

Jako istotną okoliczność wpływającą na rozmiar szkody moralnej i wielkość zadośćuczynienia należnego powódce należy potraktować też następstwa psychiczne, które ujawniły się u niej w tym czasie. Po opuszczeniu aresztu powódka była zmuszona korzystać z pomocy psychiatry. Jak sama zeznała zamknęła się w sobie, unikała kontaktów społecznych albowiem nie potrafiła oceniać i interpretować intencji innych ludzi.

Nie można również pominąć faktu, iż na ostateczny rozmiar i nasilenie cierpień psychicznych i moralnych powódki wpływał nie tylko sam fakt tymczasowego aresztowania ale prowadzone przeciwko niej postepowanie karne, w tym zastosowanie innych wolnościowych środków zapobiegawczych, które były surowe i niewspółmierne do zarzucanych jej czynów. Dozór policji, który polegał na tym, że w każdą środę powódka musiała się stawić na policji, uniemożliwiał powódce normalne funkcjonowanie. Powódka nie mogła nigdzie wyjechać nawet na kilkudniowy urlop ze swoim małoletnim dzieckiem. Zakaz opuszczania kraju oraz zawieszenie w czynnościach kierownika oddziału (...) spowodowały, że strona powodowa czuła się poniżona i zgnębiona. W chwili zatrzymania dnia 8 maja 2006r. postawiono powódce zarzuty, z których ostatecznie została oczyszczona. Oba postępowania karne zostały umorzone na skutek braku dostatecznych znamion popełniania przestępstwa. Również i postępowanie dotyczące innych zarzutów, już nie związanych z stosowaniem tymczasowego aresztowania, zostało w 2012 r .umorzone z uwagi na czyny mniejszej wagi. Niemniej jednak długotrwałość tych postępowań (3.5 roku i 4.5 roku), zastosowanie nadmiernie surowych środków zapobiegawczych, jaki i reakcja społeczna, która została tymi działaniami wywołana, a zwłaszcza konsekwencje związane z zawieszeniem powódki w obowiązkach i przesunięcie jej na inne, gorzej płatne stanowisko pracy starszego inspektora sądowego w znacznej mierze powiększyły zakres doznanej przez powódkę szkody, i to zarówno w aspekcie niematerialnym jak i materialnym. Dodać bowiem trzeba, że degradacja stanowiska prowadziła do obniżenia wynagrodzenia i wiązała się z otrzymaniem niższej od spodziewanej nagrody jubileuszowej oraz dodatkowego wynagrodzenia (tzw. trzynasta pensja). Powódka do chwili obecnej, pomimo umorzenia wszystkich postępowań karnych. nie wróciła na zajmowane poprzednio stanowisko.

Mając na uwadze wszystkie wskazane okoliczności należało przyjąć, że powódka na skutek działań pozwanego Skarbu Państwa, w toku całego okresu od dnia zatrzymania do dnia wniesienia pozwu, ponosi konsekwencje nadmiernie uciążliwego postępowania przygotowawczego naruszającego jej dobra osobiste, co powoduje zasadność jej roszczenia o zasądzenie zadośćuczynienie.

Jeśli chodzi o wysokość zadośćuczynienia, to niewątpliwie niemożliwym jest w sposób dokładny ustalić miary jej psychicznych cierpień. Powódka doznała naznaczenia społecznego w postaci piętna pobytu w areszcie, co poważnie utrudniało jej społeczną adaptację po zwolnieniu z aresztu. Osoba po takich przejściach jak powódka, praktycznie została pozbawiona szans na zdobycie nowego zatrudnienia w swojej miejscowości, w której nie może żyć w sposób anonimowy. Krzywda jej odzwierciedla się również w rozstroju zdrowia psychicznego oraz niemożności znalezienia stałego źródła utrzymania. Do chwili obecnej powódka nie powróciła na stanowisko pracy jakie pełniła przed niesłusznym aresztowaniem. Powódka stała się bezpodstawnie obiektem represji systemu wymiaru sprawiedliwości, którego skutki błędnej decyzji odczuwa dotkliwie od dnia dzisiejszego.

Mając powyższe na uwadze i kierując się okolicznością, że wysokość zadośćuczynienia w istocie należy do sfery swobodnego sędziowskiego uznania, Sąd uznał, że stopień pokrzywdzenia, którego doznała powódka był znaczny, nie tylko w kontekście jej subiektywnej wrażliwości ale również obiektywnie oceniając zaistniałą sytuację. Pozbawienie wolności musiało z pewnością wywołać u powódki bardzo duże cierpienia psychiczne.

W konsekwencji Sąd przyjął, że kwota 200 000 zł będzie kwotą adekwatną do krzywdy, jaką M. S. (1) doznała w wyniku naruszenia jej dóbr osobistych w wyniku prowadzonego przeciwko niej postępowania przygotowawczego. Jest to kwota, która w aktualnych warunkach winna dać możliwość powetowania doznanego uszczerbku niematerialnego.

Dlatego też orzeczona jak w punkcie I sentencji wyroku.

Niemniej jednak, w ocenie Sądu brak było podstaw do przyznania dalszej kwoty zadośćuczynienia, której domagała się powódka rozszerzając żądanie pozwu. Powódka, zdaniem Sądu, nie wykazała zasadności dochodzenia dodatkowej kwoty 100 000 zł. Poza samymi twierdzeniami powódki brak było jakichkolwiek dowodów pozwalających na przyjęcie, że pobyt w (...) Szpitalu (...)w Ś.w okresie od dnia 28 grudnia 2012 roku do dnia 23 stycznia 2013 roku z rozpoznaniem nieokreślonego zapalenia płuc i z zespołem ciężkiej niewydolności oddechowej, był spowodowany stresem jaki powódka przeżyła na skutek niesłusznego tymczasowego aresztowania i zdarzeń z tym związanych. Powódka nie wystąpiła z żadnymi wnioskami dowodowymi, które prowadziłyby do potwierdzenia stawianej przez nią tezy, a brak wiadomości specjalnych w tym zakresie uniemożliwił Sądowi przyjęcie, że tak dramatyczny stan zdrowia powódki był następstwem prowadzonego wobec powódki postępowania przygotowawczego.

W związku z powyższym żądanie w zakresie przewyższającym przyznane zadośćuczynienie w kwocie 200 000 zł należało oddalić jako zbyt wygórowane, o czym Sąd orzekł w punkcie II sentencji wyroku.

Rozstrzygnięcie co do odsetek Sąd wydał w oparciu o art. 481 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi (§1), zaś wysokość odsetek może wynikać albo z umowy stron, albo – w razie jej braku – należne są odsetki ustawowe (§2). O opóźnieniu można mówić jedynie, gdy nadszedł już termin spełnienia świadczenia – zaś zgodnie z ogólną regułą zawartą w art. 455 k.c. termin spełnienia świadczenia może być oznaczony przez strony albo obowiązujące przepisy, może też wynikać z właściwości zobowiązania, a jeśli nie zachodzi żadna z tych sytuacji – świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Powódka przed wytoczeniem powództwa nie wzywała strony pozwanej do spełnienia świadczenia, stąd należało przyjąć, że strona pozwana pozostawała w opóźnieniu od dnia następnego po doręczeniu odpisu pozwu (k. 85), które nastąpiło w dniu 14.07.2012r.

O kosztach procesu w punkcie III sentencji wyroku Sąd orzekł na podstawie na art. 100 zdanie drugie k.p.c., zgodnie, z którym sąd może wyłożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ co do nieznacznej części swojego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu, mając na uwadze, że roszczenie o zadośćuczynienie zależy przede wszystkim od oceny Sądu dokonanej na podstawie wskazanych w niniejszym uzasadnieniu przesłanek.

Również z powyższych przyczyn Sąd na podstawie przepisu art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w punkcie IV sentencji wyroku odstąpił od obciążenia powódki kosztami sądowymi od przegranej przez nią części roszczenia poprzez nakazanie ich ściągnięcia z zasądzonego roszczenia.