Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Danuta Matuszewska (spr.)

Sędziowie: SSA Krzysztof Noskowicz

SSA Krzysztof Ciemnoczołowski

Protokolant: referent-stażysta Patrycja Gałęzowska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku Marii Baran

po rozpoznaniu w dniu 18 lipca 2013 r.

sprawy

R. Z.

oskarżonego z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.; art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

L. Z.

oskarżonego z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora Prokuratury Rejonowej w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 1 marca 2013 r., sygn. akt XIV K 151/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  uchyla zawarte w punkcie III rozstrzygnięcie o karze łącznej,

2.  przyjmuje, że przypisane oskarżonemu R. Z. w punktach I i II czyny popełnione zostały w ciągu przestępstw z art. 91 § 1 kk, w podobny sposób i w krótkich odstępach czasu i za to na mocy art. 14§1 kk w zw. z art. 294§1 kk w zw. z art. 11§3 kk w zw. z art. 91§1 kk skazuje go na karę 2 (dwóch) lat i 2 (dwóch) miesięcy pozbawienia wolności,

3.  uzupełnia o art. 14§1 kk podstawę wymiaru kary w stosunku do oskarżonego L. Z.;

II.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w pozostałej części;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. T. M. – Kancelaria Adwokacka w G. i na rzecz adw. A. K. – Kancelaria Adwokacka w P. kwoty po 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych brutto tytułem kosztów obrony z urzędu oskarżonych w postępowaniu odwoławczym;

IV.  zwalnia oskarżonych z obowiązku uiszczenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, zaś poniesionymi w toku tego postępowania wydatkami obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

R. Z. został oskarżony o to, że:

I. w dniu 13 października 2008r. w G. działając wspólnie i w porozumieniu z L. Z. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i uzyskania kredytu hipotecznego w wysokości 1.399.000zł złożył w (...) Bank S.A. z siedziba w W. w Oddziale (...) w G. do wniosku o udzielenie kredytu hipotecznego o nr (...) nierzetelne zaświadczenie z dnia 07 października 2008r.o zatrudnieniu w firmie (...) sp. z o. o. z siedzibą w G. i osiąganych tam dochodach w wysokości 8312,40zł, które to zaświadczenie dotyczyło okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania w.w wsparcia finansowego, wprowadzając tym samym w błąd pracownika banku co do możliwości zarobkowych i zdolności do wywiązywania się z zaciągniętego z obowiązania usiłował doprowadzić (...) Bank S.A. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w w.w kwocie, która to kwota stanowi mienie znacznej wartości, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na niedostarczenie przez wnioskodawcę wszystkich wymaganych przez Bank dokumentów, przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się przed upływem pięciu lat od odbycia kary łącznej 4 lat i 6 miesięcy orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 03.10.2007 r. sygn. akt. V K 105/07 w okresach od 22.01.2004 r. do dnia 09.06.2004 r., od 28.09.2004 r. do 08.03.2005 r., od 08.05.2005 r. do 12.01.2006 r, od 09.06.2007 r. do 08.04.2008 r., za umyślne przestępstwa podobne z art. 279 § 1 kk, art. 280 § 1 kk oraz inne,

tj. o przestępstwo z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk ,

II. w okresie od 21 stycznia 2009 r. do 13 lutego 2009 r. w G. działając wspólnie i w porozumieniu z T. C. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i uzyskania kredytu hipotecznego w wysokości 1.250.000 zł złożył w (...) Bank S.A. z siedzibą w W. w Oddziale (...) w G. do wniosku o udzielenie kredytu hipotecznego o nr (...) nierzetelne zaświadczenie z dnia 23 stycznia 2009 r. o zatrudnieniu w firmie (...) z o.o. z siedzibą w G. i osiąganych tam dochodach w wysokości 8312,40zł, które to zaświadczenie dotyczyło okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania w/w wsparcia finansowego wprowadzając tym samym w błąd pracownika banku co do możliwości zarobkowych i zdolności do wywiązywania się z zaciągniętego zobowiązania siłował doprowadzić (...) Bank S.A. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w w.w kwocie, która o kwota stanowiła mienie znacznej wartości lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na niedostarczenie przez wnioskodawcę wszystkich wymaganych przez Bank dokumentów, przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się przed upływem pięciu lat od odbycia kary łącznej 4 lat i 6 miesięcy orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 03.10.2007 r. sygn. akt. V K 105/07 w okresach od 22.01.2004 r. do dnia 09.06.2004 r. , od 28.09.2004 r. do 08.03.2005 r., od 08.05.2005 r. do 12.01.2006 r., od 09.06.2007 r. do 08.04.2008 r., za umyślne przestępstwa podobne z art. 279 § 1 kk, art. 280 § 1 kk oraz inne ,

tj. o przestępstwo z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk ,

L. Z. został oskarżony o to, że:

III. w dniu 13 października 2008 r. w G. działając wspólnie i w porozumieniu z R. Z. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i uzyskania kredytu hipotecznego w wysokości 1.399.000 zł złożył w (...) Bank S.A. z siedziba w W. w Oddziale (...) w G. do wniosku o udzielenie kredytu hipotecznego o nr (...) nierzetelne zaświadczenie z dnia 07 października 2008 r. o zatrudnieniu w firmie (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. i osiąganych tam dochodach w wysokości 7787,20 zł, które to zaświadczenie dotyczyło okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania w.w wsparcia finansowego, wprowadzając tym samym w błąd pracownika banku co do możliwości zarobkowych i zdolności do wywiadywania się z zaciągniętego zobowiązania usiłował doprowadzić (...) Bank SA do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w w/w kwocie, która to kwota stanowi mienie znacznej wartości, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na niedostarczenie przez wnioskodawcę wszystkich wymaganych przez Bank dokumentów

tj. o przestępstwo z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 01 marca 2013r. sygn. akt XIV K 151/12:

I.  oskarżonego R. Z. uznał za winnego zarzucanego mu w pkt. I aktu oskarżenia czynu zakwalifikowanego z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk i za to przy zastosowaniu art. 11 § 3 kk na podstawie art. 294 § 1 kk skazał go na karę 2 lat pozbawienia wolności,

II.  oskarżonego R. Z. uznał za winnego zarzucanego mu w pkt. II aktu oskarżenia czynu zakwalifikowanego z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. art.11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk z tym ustaleniem, iż czynu tego dopuścił się z inną osobą i za to przy zastosowaniu art. 11 § 3 kk na podstawie art. 294 § 1 kk skazał go na karę 2 lat pozbawienia wolności,

III.  na podstawie art. 85 kk, art. 86 § 1 kk wymierzone oskarżonemu R. Z. kary jednostkowe pozbawienia wolności połączył i orzekał karę łączną 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności,

IV.  oskarżonego L. Z. uznał za winnego zarzucanego mu w pkt. III aktu oskarżenia czynu zakwalifikowanego z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. art. 11 § 2 kk i za to przy zastosowaniu art. 11 § 3 kk na podstawie art. 294 § 1 kk skazał go na karę 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności,

V.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. T. M. i adw. A. K. kwotę po 1328,40zł wraz z podatkiem VAT tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną oskarżonym R. Z. i L. Z. z urzędu,

VI.  na podstawie art. 626 kpk, art.624 § 1 kpk i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych Dz. U. Nr 49 , poz. 223 z 1984 r. z późn zm) zwolnił oskarżonych z obowiązku zapłaty kosztów procesu, którymi obciążył Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł Prokurator Prokuratury Rejonowej w G., który na zasadzie art. 425 § 1 i 2, art. 427 § 1 i art. 444 kpk zaskarżył wyrok w całości w zakresie dotyczącym oskarżonego R. Z. i w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze w zakresie dotyczącym oskarżonego L. Z. na niekorzyść obu oskarżonych.

Wyrokowi temu zarzucił:

a.  na podstawie art. 438 pkt 1 kpk i art. 427 § 2 kpk obrazę przepisów prawa materialnego, tj. przepisu art. 91 § 1 k.k. polegającą na niezastosowaniu go w podstawie wymiaru kary orzeczonej wobec oskarżonego R. Z., art. 85 kk i 86 § 1 kk polegającą na ich niewłaściwym zastosowaniu jako podstawy wymiaru kary wobec oskarżonego R. Z.,

b.  na podstawie art. 438 pkt 4 kpk i art. 427 § 2 kpk rażącą niewspółmiemość kar wymierzonych oskarżonym R. Z. i L. Z. za popełniony przez każdego z nich czyn zabroniony w stosunku do winy i stopnia społecznej szkodliwości przypisanego każdemu z nich czynu wynikającą z orzeczenia zbyt niskich kar pozbawienia wolności, co powoduje, że kary te nie spełnią swej funkcji w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej i nie będą sprzyjać kształtowaniu świadomości prawnej społeczeństwa

Podnosząc powyższy zarzut na podstawie art. 437§ 2 kk i art. 427 § 1 kpk wniósł o zmianę powyższego wyroku poprzez uchylenie orzeczonych oskarżonemu R. Z. kar jednostkowych wskazanych w punktach I i II wyroku i zmianę punktu III wyroku poprzez wskazanie jako podstawy wymiaru kary art. 91 § 1kk i wymierzenie oskarżonemu R. Z. kary 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności a oskarżonemu L. Z. kary 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja Prokuratora Rejonowego w G. zasadna jest w części, w jakiej zarzuca naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest art. 91§1 k.k.

Stwierdzić trzeba, że postępowanie dowodowe w przedmiotowej sprawie przeprowadzone zostało prawidłowo. W oparciu o wyniki tego postępowania Sąd I instancji prawidłowo odtworzył okoliczności towarzyszące próbom wyłudzenia w G., 13 października 2008 r. i w okresie od 21 stycznia 2009 r. do 13 lutego 2009 r. kredytów hipotecznych na szkodę (...) Banku S.A. Sąd odwoławczy nie dostrzega potrzeby przytaczania za Sądem Okręgowym trafnych ustaleń co do podejmowanych przez oskarżonych zachowań, szczegółowo opisanych w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku.

W świetle całokształtu okoliczności ujawnionych na rozprawie nie budzi wątpliwości, że R. Z. dopuścił się dwóch czynów opisanych w punktach I i II aktu oskarżenia, a przypisanych zaskarżonym wyrokiem, wyczerpujących znamiona występków z art. 13§1 k.k. w zw. z art. 286§1 k.k. w zb. z art. 297§1 k.k. w zw. z art. 294§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. w zw. z art. 64§1k.k., L. Z. natomiast dopuścił się 13 października 2008 r. czynu z art. 13§1 k.k. w zw. z art. 286§1 k.k. w zb. z art. 297§1 k.k. w zw. z art. 294§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k.

Rację ma skarżący, że z obrazą przepisu art. 91§1 k.k., przyjmując realny bieg przestępstw, Sąd I instancji odrębnie skazał R. Z. za każdy z przypisanych mu czynów i w konsekwencji orzekł karę łączną.

Oskarżyciel publiczny nader lakonicznie formułuje przesłanki przemawiające za przyjęciem, że R. Z. działał w ciągu przestępstw ( nie można też nie zauważyć, że prokurator na żadnym etapie postępowania nie wskazywał uprzednio, że zachowanie oskarżonego należy rozpatrywać pod kątem wyczerpania warunków z art. 91§1 k.k. ), jednak realia przedmiotowej sprawy są na tyle jednoznaczne, że oczywiste jest, że spełnione są kryteria do przyjęcia konstrukcji o jakiej mowa w art. 91§1 k.k.

Przypomnieć trzeba, że stosownie do omawianego przepisu, sąd orzeka jedną karę, jeżeli sprawca popełnia w podobny sposób, w krótkich odstępstwach czasu, dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw.

W obydwu przypadkach mechanizm zachowania oskarżonego był taki sam, różnica sprowadzała się tylko do wysokości kredytu, jaki usiłował wyłudzić. Pokrzywdzonym był ten sam bank, przy próbie pozyskania kredytu korzystano z tego samego pośrednika, kredyty miały służyć na zakup tej samej nieruchomości, dołączono do wniosków takie same dokumenty ( w drugim przypadku w miejsce L. Z. pojawił się T. C.).

Mechanizm działania był zatem nie tylko „podobny”, tak jak to stanowi art. 91§, ale wręcz taki sam.

Niezależnie od prezentowanych w doktrynie i orzecznictwie podglądów, jak należy interpretować termin „krótki odstęp czasu” w rozumieniu art. 91§1 k.k., to z pewnością R. Z. należy przypisać takie działanie w krótkich odstępach czasu. Postrzec tu wystarczy, że pokrzywdzony Bank odstąpił od dalszego rozpatrywania pierwszego wniosku o udzielenie kredytu, złożonego 13 października 2008 r., 05 stycznia 2009 r. Drugi wniosek złożony został już po kilku dniach, bo 21 stycznia 2009 r.

Mając to na uwadze, Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że przyjął, że przypisane R. Z. w punktach I i II czyny popełnione zostały w ciągu przestępstw z art. 91§1 k.k.,w podobny sposób i w krótkich odstępach czasu i za to, na mocy art. 14§1 k.k. w zw. z art. 294§1 k.k. w zw. z art. 11§3 k.k. w zw. z art. 91§1 k.k. skazał go na karę 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności.

W przekonaniu Sądu odwoławczego, kara ta (taka sama jaką odrzekł Sąd I instancji jako karę łączną), należycie uwzględnia wszystkie cele, jakie stawia się karze. Nie kwestionując wysokiego stopnia społecznej szkodliwości czynów, działania R. Z. w warunkach powrotu do przestępstwa, uznać trzeba, że kara surowsza byłaby rażąco niewspółmiernie surowa. Sąd odwoławczy nie podziela argumentacji zawartej w skardze oskarżyciela publicznego.

Podobnie nie można zgodzić się z Sądem I instancji, który nie dostrzega po stronie oskarżonego żadnych okoliczności łagodzących. Podzielając przekonanie Sądu Okręgowego o wysokim prawdopodobieństwie, że oskarżeni nie działali sami, zostali wykorzystani przy popełnieniu przestępstw przez innych, nieustalonych sprawców, okoliczność taką należało policzyć na korzyść R. Z. i L. Z. przy wymiarze kary. Zauważyć należy, że biegli psychiatrzy stwierdzili, że R. Z. jest upośledzony umysłowo w stopniu lekkim, co także winno mieć przełożenie na miarkowanie kary.

Przede wszystkim jednak okolicznością łagodzącą, i to o znacznej wadze, niesłusznie nie uznaną za taką przez Sąd I instancji, jest to, że działania oskarżonych, w obydwu przypadkach, zakończyły się w fazie usiłowania.

Kara roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności, jaką orzekł Sąd I instancji wobec L. Z. z pozoru tylko może być oceniona jako nadmiernie łagodna. Pamiętać wszak trzeba o konieczności zachowania wewnętrznej sprawiedliwości wyroku. R. Z. przypisano dwa karygodne zachowania w warunkach powrotu do przestępstwa, winien on zatem ponieść karę surowszą niż drugi z oskarżonych.

Kara wymierzona L. Z. nie nosi wobec tego cech rażącej niewspółmierności, która wymagałaby ingerencji Sądu odwoławczego.

W odniesieniu do tego oskarżonego, uzupełniono tylko podstawę prawną wymiaru kary o art. 14§1 k.k. Przez jak się wydaje oczywistą nieuwagę Sąd I instancji pominął ten przepis orzekając o karze ( także zresztą w stosunku do R. Z.).

Poza omówionymi zmianami zaskarżony wyrok jako trafny utrzymano w mocy.

O kosztach obrony z urzędu oskarżonych w postępowaniu odwoławczym orzeczono na mocy art. 29 ustawy z dnia 26.05.1982 r. Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. nr 146, poz. 1188 ).

Sąd Apelacyjny na mocy art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonych od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze uznając, ze ich uiszczenie byłoby dla R. Z. i L. Z. zbyt uciążliwe zważywszy ich sytuację materialną.