Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

przy udziale Prokuratora Prok. Apel. Tadeusza Trzęsimiecha

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2013 r. sprawy

wnioskodawcy J. S.

w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia

za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie

na skutek apelacji obrońcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 25 kwietnia 2013 r., sygn. akt XXI Ko 158/12

1.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną;

2.  kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt II AKa 296/13

UZASADNIENIE

J. S. za pośrednictwem swego pełnomocnika wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa zadośćuczynienia w kwocie 15.000 złotych oraz odszkodowania w kwocie 479.560,87 zł z odsetkami od dnia 17 grudnia 2009 roku.

Wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2013 roku w sprawie o sygnaturze akt XXI Ko 158/12 Sąd Okręgowy w Katowicach na mocy art. 552 § 4 kpk i art. 554 § 2 kpk zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy kwotę 15.000 złotych tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikłą z niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania w sprawie Sądu Okręgowego w Katowicach o sygn. akt V K 296/03 wraz z ustawowymi odsetkami od dnia prawomocności wyroku oraz kwotę 11.590,10 złotych tytułem odszkodowania za poniesioną szkodę wynikłą z niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania w sprawie Sądu Okręgowego w Katowicach o sygn. akt V K 296/03 wraz z ustawowymi odsetkami od dnia prawomocności wyroku. W pozostałym zakresie roszczenie wnioskodawcy oddalono. Zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy zwrot kosztów zastępstwa adwokackiego oraz obciążono kosztami procesu Skarb Państwa.

Apelację od wyroku złożył pełnomocnik wnioskodawcy, zaskarżając orzeczenie w części, a to co do rozstrzygnięcia o oddaleniu roszczenia w pozostałym zakresie. Zaskarżonemu wyrokowi pełnomocnik zarzucił obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, a to art. 558 kpk w zw. z art. 235 § 1 kpc i § 100 ust. 2 i 3 regulaminu funkcjonowania sądów powszechnych, poprzez odmowę przeprowadzenia dowodu z przesłuchania wnioskodawcy w drodze pomocy sądowej, podczas gdy zachodziły obiektywne przesłanki w postaci znacznej odległości i złego stanu zdrowia wnioskodawcy, by przeprowadzić przesłuchanie przez sąd wezwany. Opierając się na tym zarzucie skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i to w takim stopniu, iż należało uznać, że bezzasadność ta jest oczywista. Wbrew twierdzeniom skarżącego Sąd I instancji nie dopuścił się obrazy przepisów postępowania wskazanych w apelacji. Wykładnia normy przepisu art. 235 § 1 kpc dokonana przez Sąd I instancji oraz sposób zastosowania tej normy w toku niniejszego postepowania należy uznać za w pełni prawidłowy, a w związku z tym zapadłe w przedmiocie wniosku o przeprowadzenie dowodu w drodze pomocy prawnej rozstrzygnięcie, za trafne. W pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż Sąd Okręgowy zarówno postanowienie z dnia 25 kwietnia 2013 roku o nieuwzględnieniu wniosku o przesłuchanie wnioskodawcy w drodze międzynarodowej pomocy prawnej, jak i pisemne uzasadnienie wyroku w tym zakresie bardzo starannie umotywował. Treść tegoż postanowienia, a w konsekwencji uzasadnienia wyroku przekonuje, iż w polu widzenia Sądu I instancji były wszystkie przesłanki i warunki zastosowania instytucji pomocy prawnej, jak również szczegółowej analizie poddano to, czy warunki te w niniejszej sprawie zostały spełnione. Nie ulega wątpliwości, co podkreślił Sąd I instancji, że regulacja zawarta w dyspozycji art. 235 kpc ma wyjątkowy charakter, a w związku z tym kontrola przesłanek umożliwiających jej zastosowanie musi być dokładna. Kwestia przeprowadzenia dowodu z przesłuchania wnioskodawcy J. S. w drodze pomocy prawnej pojawiła się w niniejszym postepowaniu nie w wyniku działania Sądu z urzędu, ale z uwagi na inicjatywę pełnomocnika wnioskodawcy. W odpowiedzi na to realizując dyspozycję art. 235 kpc Sąd I instancji prawidło podjął czynności w celu zweryfikowania czy rzeczywiście zachodzi stan poważnych niedogodności w bezpośrednim przesłuchaniu wnioskodawcy spowodowanych jego złym stanem zdrowia. Zaznaczyć należy, że Sąd Okręgowy realizując zasadę lojalności procesowej oraz reguły procedury cywilnej każdorazowe powiadomienie wnioskodawcy o terminie rozprawy uzupełniał o zastrzeżenie, iż nieobecność wnioskodawcy na rozprawie może spowodować pominięcie dowodu z jego przesłuchania. Jednocześnie wzywając zarówno wnioskodawcę, jak i jego pełnomocnika do wykazania odpowiednimi dokumentami, iż stan zdrowia wnioskodawcy uniemożliwia mu stawiennictwo na rozprawie, Sąd Okręgowy dał tym podmiotom wystarczający czas, aby jeśli sytuacja taka rzeczywiście miała miejsce, wykazać ją w sposób prawidłowy. Skoro strona i jej pełnomocnik wnosili o przeprowadzenie określonego rodzaju czynności, a decyzja Sądu w tym zakresie musiała być uzależniona od złożenia określonych dokumentów, należy uznać, iż rozstrzygnięcie Sądu jest w takiej sytuacji zależne od współpracy podejmowanej przez wnioskujących. Jeśli bowiem ubiegająca się o pewną formę przeprowadzenia czynności strona nie dostarcza Sądowi dokumentów, które dają podstawę w zakresie decyzji w tym przedmiocie trudno oczekiwać, iż Sąd wbrew wcześniej skierowanemu wezwaniu podejmie decyzję mimo braku odpowiedniej dokumentacji. W sprawie niniejszej nie sposób zauważyć, iż stanowisko wnioskodawcy, a w konsekwencji i jego pełnomocnika było w określony sposób modulowane i to w takim kierunku, że łamało zasadę lojalności respektowaną w toku całego postępowania przez Sąd orzekający. Wnioskodawca z pełnomocnikiem utrzymywali początkowo, iż niemożność przyjazdu do siedziby Sądu orzekającego powodowana jest złym stanem zdrowia J. S.. Próbowali to wykazać zaświadczeniem lekarskim, którego nie można uznać za prawidłowe i wystarczające, a nadto nie zostało w sposób urzędowy przetłumaczone. Musiało być zatem odpowiednio zweryfikowane przez Sąd I instancji. Do tego jednak nie doszło wobec uchylenia się od wykonania tego obowiązku przez stronę i jej pełnomocnika z niezrozumiałych względów, bo za takie należy uznać to, co wskazano w piśmie pełnomocnika z dnia 05 kwietnia 2013 roku. Skoro bowiem wnioskodawca miał chorować, a schorzenie jego miało być tak dolegliwe, że uniemożliwiało mu podróż do siedziby Sądu orzekającego trudno przyjąć za przekonujące stwierdzenie, że nie zdołał on uzyskać odpowiednich dokumentów i to w terminie znacznie dłuższym niż pierwotnie zakreślony przez Sąd. Podjęcie zaś w tym samym piśmie innego nurtu wykazywania niedogodności w stawiennictwie do Sądu poprzez pogorszenie się stanu zdrowia żony jednoznacznie uznać należy za dalsze niewywiązanie się z zobowiązania nałożonego przez Sąd i uchylanie się od podjęcia współpracy celem umożliwienia temuż Sądowi wydania prawidłowego rozstrzygnięcia. Tak więc, nie doszło w sprawie do naruszenia dyspozycji art. 235 § 1 kpc i w konsekwencji odsyłającej do tego przepisu normy art. 558 kpk. Przesądzenie o tym, iż przepis art. 235 § 1 kpc nie został naruszony powoduje jednocześnie uznanie, iż nie mogły być naruszone normy § 100 ust. 2 i 3 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych. Przepisy te mają jedynie organizacyjny charakter i służą wykonaniu decyzji podjętych przez Sąd w oparciu o art. 235 kpc. Skoro zaś Sąd orzekający nie znalazł podstaw, aby w tym trybie pomoc sądową stosować nie mógł uchybić dyspozycji przepisów wykonawczych pochodnych w stosunku do normy art. 235 § 1 kpc, która ma nadrzędny i w znaczeniu procesowym konstytutywny charakter. Powtórzyć zatem trzeba dobitnie, że skoro w postępowaniu w przedmiocie orzekania o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie stosuje się poprzez art. 558 kpk dyspozycję art. 235 § 1 kpc, a strona wnosi o przeprowadzenie określonej czynności, zaś rozstrzygnięcie Sądu wymaga współdziałania tej strony, polegającego na dostarczeniu określonych dokumentów, to w sytuacji kiedy strona ta z Sądem nie współdziała i dokumentów takich nie dostarcza nie może oczekiwać, że Sąd wyda rozstrzygnięcie uwzględniające żądnie strony.

Wobec takich ustaleń dokonanych w postępowaniu odwoławczym Sąd Apelacyjny utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację pełnomocnika wnioskodawcy za oczywiście bezzasadną.

Jako, że postępowanie w sprawach o odszkodowanie i zadośćuczynienie z mocy art. 554 § 2 kpk wolne jest od kosztów orzeczono, iż koszty te za postępowanie odwoławcze ponosi Skarb Państwa.