Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 10 czerwca 2013r.

Sąd Rejonowy w Strzelcach Opolskich Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Izabela Siewierska

Protokolant: prot. sąd. Grzegorz Broncel

po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 2013 r. w Strzelcach Opolskich na rozprawie

sprawy z wniosku N. C.

z udziałem K. K. (1), M. C., A. C., Skarbu Państwa – Marszałka Województwa (...) O., M. P. (1), M. P. (2), K. P.

o ustanowienie służebności drogi koniecznej

p o s t a n a w i a

I.  na nieruchomości położonej w Suchej będącej własnością A. C.i M. C.stanowiącej działkę nr (...)z mapy (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Strzelcach Opolskich Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...)ustanawia na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości położonej
w Suchej, obejmującej działki nr (...)z mapy (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Strzelcach Opolskich Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...), będącej własnością N. C., służebność drogi koniecznej według oznaczenia 2.0 – 2-3, na mapie sporządzonej przez biegłego geodetę M. S., znajdującej się na karcie 157 akt, stanowiącej integralną część orzeczenia;

II.  zasądzić od wnioskodawcy N. C. na rzecz uczestników postępowania A. C. i M. C. solidarnie kwotę 156 zł (sto pięćdziesiąt sześć złotych) tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności, określając termin płatności na siódmy dzień od uprawomocnienia się orzeczenia, z odsetkami ustawowymi w razie zwłoki w płatności;

III.  kosztami postępowania obciążyć strony w zakresie przez nich poniesionym.

Sygn. akt: I Ns 26/12

UZASADNIENIE

Wnioskodawca N. C.wnioskiem z dnia 12 stycznia 2012 roku wniósł o ustanowienie na rzecz każdoczesnego właściciela działki nr (...)z mapy (...)obrębu S., dla której Sąd Rejonowy w Strzelcach Opolskich prowadzi księgę wieczystą nr (...), której obecnie jest właścicielem, służebności drogi koniecznej polegającej na obciążeniu prawem przechodu i przejazdu pasem nie węższym niż 4 metry szerokości przez nieruchomości składające się z działki nr (...)z mapy (...)obręb S., dla której Sąd Rejonowy w Strzelcach Opolskich prowadzi księgę wieczystą (...)stanowiącej grunt pod wodami powierzchniowymi płynącymi, działki nr (...)z mapy (...)obręb S., dla której Sąd Rejonowy w Strzelcach Opolskich prowadzi księgę wieczystą (...)stanowiącej nieruchomość zabudowaną będącą własnością M. C.i A. C., działki nr (...)z mapy (...) obręb S., dla której Sąd Rejonowy w Strzelcach Opolskich prowadzi księgę wieczystą (...)stanowiącej własność K. K. (1)– w miejscu stanowiącym styk tych działek z drogą publiczną na działkach nr (...)wzdłuż rzeczki S..

Uzasadniając podniósł, iż jest właścicielem działek nr (...)z mapy (...)położonych w Suchej przy ul. (...). Od co najmniej 10 lat na swą posesję wjeżdża korzystając z części działki nr (...)z uwagi na to, iż jego działka posiada dostęp do drogi publicznej jedynie na szerokości 1,90 m pomiędzy działkami K. K. (1)i M.i A. C.. W konsekwencji nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej. Uczestnicy postępowania M.i A. C.za zgodą Starostwa Powiatowego w S.poszerzyli i utwardzili brzeg rzeki s.prostując i poszerzając dojazd do swojej posesji wzdłuż brzegu rzeki. W wyniku tego zarówno wnioskodawca jak i uczestnicy postępowania korzystają z części działki nr (...)z mapy (...) stanowiącej własność Skarbu Państwa.

Wnioskodawca został zmuszony do złożenia niniejszego wniosku na skutek nieporozumień sąsiedzkich na tle korzystania z drogi dojazdowej do jego posesji.

Pełnomocnik K. K. (1) na rozprawie w dniu 12 marca 2012 roku wniosła o oddalenie wniosku w stosunku do niego podnosząc, iż wnioskodawca mógłby uzyskać dostęp do drogi publicznej przez działkę nr (...), gdzie mógłby dojechać do rzeki, a następnie wybudować most, przez który uzyskałby dostęp do drogi publicznej. Zdaniem uczestnika wnioskodawca korzysta z działki państwa C. blokując im swobodne korzystanie z ich nieruchomości. Zaproponowali też, że wnioskodawca mógłby dojeżdżać do swej posesji „od tyłu” tj. przez nieruchomości należące do M. i K. P. oraz M. P. (1).

A. C. i M. C. na tejże rozprawie wnieśli o oddalenie wniosku w stosunku do nich podnosząc, iż wnioskodawca powinien korzystać z dostępu do drogi publicznej jak wskazał K. K. (1). Wcześniejsze ugodowe próby porozumienia się z wnioskodawca nie przyniosły skutku. Na rozprawie w dniu 10 czerwca 2013 roku uczestnicy oświadczyli, iż zgadzają się na ustanowienie służebności w sposób zaproponowany przez biegłego geodetę, jak i z wysokością ustalonego wynagrodzenia.

Skarb Państwa – Marszałek Województwa (...)podniósł, iż gdyby zaszła konieczność wybudowania mostu to musiałoby się to odbyć w porozumieniu ze służbami Wojewódzkiego Zarządu Melioracji Urządzeń Wodnychw O..

Uczestnicy postępowania M. i K. małżonkowie P. pismem z dnia 27 kwietnia 2012 roku oświadczyli, iż nie wyrażają zgody na ustanowienie służebności drogi koniecznej poprzez ich nieruchomość.

Pismem z tego dnia również M. P. (1) nie wyraził zgody na ustanowienie służebności drogi koniecznej, przez jego nieruchomość.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

N. C.jest właścicielem zabudowanych działek nr (...)z mapy (...)położonych w S. przy ulicy (...), o łącznej powierzchni 0,0959 ha. Działki te otoczone są działką K. K. (1)oraz działkami M.i A. C.. Dla w/w nieruchomości wnioskodawcy Sąd Rejonowy w Strzelcach Opolskich prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Właścicielami działki nr (...)są małżonkowie M.i K. P., zaś M. P. (1)jest właścicielem działki nr (...). Dla tych nieruchomości Sąd Rejonowy w Strzelcach Opolskich prowadzi księgi wieczyste odpowiednio (...)oraz (...). Są to nieruchomości gruntowe leżące po przeciwnej strony działki wnioskodawcy w stosunku do ulicy (...). Właścicielami działki nr (...)z mapy (...), zapisanej w księdze wieczystej nr (...)są małżonkowie A.i M. C.. Działka ta posiada bezpośredni dostęp do drogi publicznej – ulicy (...). Działka nr (...)stanowi własność K. K. (1). Dla nieruchomości tej prowadzona jest w tutejszym Sądzie księga wieczysta (...). Właścicielem działki nr (...)stanowiącej grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi jest Skarb Państwa. Działka znajduje się w trwałym zarządzie Marszałka Województwa O.. Nieruchomość ta objęta jest księgą wieczystą (...).

Działka nr (...) ze względu na swój kształt, położenie i otoczenie jest użytkowana jako droga dojazdowa do dalszej części nieruchomości oraz do graniczącej z nią działki nr (...). Część dojazdu jest ogrodzona betonowym płotem. Funkcjonująca jako droga część nieruchomości została utwardzona tłuczniem.

Działka nr (...) tworzą funkcjonalną całość. Ogrodzenie od strony wjazdu nie jest posadowione w granicy działki. Zostało cofnięte, aby poszerzyć wjazd na działki nr (...) oraz by polepszyć dostęp do nieruchomości.

Dowód:

- odpis księgi wieczystej (...) k. 7-9

- odpis księgi wieczystej (...) k. 10-12

- odpis księgi wieczystej (...) k. 13-23

- odpis księgi wieczystej (...) k. 24-28

- pismo z dnia 10 lutego 2012 roku k. 48

- decyzja k. 49

- wykaz gruntów Skarbu Państwa k. 50-55

- odpis księgi wieczystej (...) k. 78-83

- odpis księgi wieczystej (...) k. 84-85

- opinia biegłego sądowego k. 195-251

Na mocy ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w Strzelcach Opolskich z dnia 24 czerwca 2003 roku w sprawie o sygn. I C 357/00 K. J.i Z. J.przenieśli na N. C.własność nieruchomości oznaczonej numerem (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta Kw nr (...)za kwotę 1.500,00 zł.

Za podstawę zawarcia ugody posłużyła opinia biegłego, wg której opracowano projekt podziału działki nr (...). Projekt zakładał podział działki wg dotychczasowego stanu użytkowania, tj. wzdłuż linii prostego połączenia punktów 81-15-11 po ścianie garażu, a dalej po zewnętrznej krawędzi cokołu ogrodzenia wybudowanego przez wnioskodawcę. Wg biegłego opracowującego opinię nowa granica miała przebiegać wzdłuż połączenia punktów 81-15-11, po ścianie garażu, a dalej po zewnętrznej krawędzi cokołu ogrodzenia wybudowanego przez N. C.. Granica ta została uwidoczniona na mapie.

Po zawarciu tej ugody został wbity słupek betonowy obok bramy wnioskodawcy, a następnie także kamień graniczny wytyczający granicę między działkami. Ogrodzenia pozostały jednak nienaruszone.

J. M. i A. M. – sąsiedzi wnioskodawcy, poprzedni właściciele nieruchomości będących obecnie własnością uczestników małżonków C. informowali wnioskodawcę, iż chcąc ustanowić służebność obecnie wnioskowaną powinien zapewnić im dostęp do swojej nieruchomości, by mogli przeprowadzić remont elewacji budynku. Wnioskodawca nie skorzystał z tej propozycji.

Dowód:

- akta sprawy o sygn. I C 357/00 Sądu Rejonowego w Strzelcach Opolskich

- pismo J. M. i A. M. do wnioskodawcy k. 69

- zeznania wnioskodawcy

Wnioskodawca chcąc korzystać z drogi publicznej korzystał z wyjazdu do swojej działki graniczącego z działką M. i A. C., a także z działką K. K. (1).

Dowód:

- protokół graniczny k. 29

- szkic granic k. 30

- mapa ewidencyjna k. 62

Ulica (...)w miejscowości S.jest wyasfaltowana. Za mostkiemznajduje się zakręt na polną drogę częściowo wyłożoną tłuczniem. Na zakręcie znajduje się posesja K. K. (1). Zanim posesja wnioskodawcy, a jeszcze dalej posesja państwa C.. Na granicy między działką wnioskodawcy i K. K. (1)rośnie drzewo iglaste o wysokości 4 metrów i średnicy około 2 metrów. Przed drzewem leży kamień posadowiony przez K. K. (1). Przed bramą wnioskodawca ma około 70 cm przejazdu do drogi gminnej.

Dowód:

- protokół z wizji lokalnej k. 132

Biegły geodeta w swej opinii stwierdził, że dokonując podziału działki nr (...) błędnie oznaczono przebieg granicy pomiędzy działką nr (...) – będącą drogą publiczną. Biegły zaznaczył na mapie geodezyjnej prawidłowy przebieg granicy. Zdaniem biegłego zaprojektowanie odpowiedniego wjazdu na nieruchomość wnioskodawcy powinno nastąpić przez nieruchomość oznaczoną działką nr (...) – najkrótszym i najtańszym połączeniem z drogą publiczną. Z dokumentacji geodezyjnej wynika, iż odległość od granicznika nr 82 do krawędzi brzegu wynosi około 2 metry a w terenie – 5,50 metra. Istniejące na gruncie ogrodzenie betonowe wzdłuż brzegu rzeki oraz od granicy z działką nr (...) od bramy wjazdowej na nieruchomość państwa C. wzdłuż granicy z działką nr (...) ma 5,45 metra.

Wg biegłego z zakresu szacowania nieruchomości wartość rynkowa nieruchomości o powierzchni 8 m ² wynosi 312 zł, zaś wartość służebności drogi koniecznej – 156 zł.

Dowód:

- opinia biegłego sądowego k. 155-156

- projekt przebiegu służebności drogi koniecznej k. 157

- opinia biegłego sądowego k. 195-251

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek zasługuje na uwzględnienie.

Wnioskodawca wniósł o ustanowienie na jego rzecz służebności drogi koniecznej, uczestnicy postępowania zaś początkowo nie zgodzili się z treścią wniosku, jednak w toku postępowania A. C. i M. C. nie wnieśli sprzeciwu, co do sposobu ustanowienia służebności zaproponowanego przez biegłego geodetę, jak i co do wysokości ustalonego wynagrodzenia za jej ustanowienie.

Nadto wnioskodawca po otrzymaniu opinii biegłego geodety zmodyfikował swój wniosek i wniósł, aby ustanowić na jego rzecz służebność drogi koniecznej wzdłuż punktów 2.0 -2-3 uwidocznionych na mapie sporządzonej przez biegłego geodetę, tak by w przyszłości nie obciążać służebnością drogi publicznej, po rozgraniczeniu działek nr (...) i nieruchomości należącej do K. K. (1), zgodnie z ustaleniami biegłego geodety.

Stan faktyczny w rozpoznawanej sprawie Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez uczestników postępowania, a w szczególności odpisów z ksiąg wieczystych. W przedmiotowej sprawie, w oparciu o art. 626 § 2 k.p.c., Sąd uznał, że przeprowadzenie dowodu z oględzin nieruchomości było potrzebne, gdyż istotne okoliczności dla wytyczenia drogi koniecznej były między stronami sporne.

Odnośnie wyznaczenia przebiegu służebności drogi koniecznej Sąd zasadnicze ustalenia poczynił w oparciu o treść opinii wykonanych przez biegłych sądowych, w szczególności w oparciu o opinię biegłego geodety, której integralną częścią była mapa zawierająca projekt służebności. Żaden z uczestników postępowania nie zakwestionował wymienionych dowodów. W sprawie nie ujawniono okoliczności podważających wiarygodność tych dowodów i dlatego też Sąd rozstrzygał na ich podstawie.

Zgodnie z przepisem art. 145 § 1, § 2 i § 3 k.c., jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej - drogi koniecznej.

Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno nastąpić z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, Sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno także uwzględniać interes społeczno – gospodarczy.

Zdaniem Sądu z okoliczności sprawy wynika, że zasadne jest obciążenie nieruchomości stanowiącej własność uczestników postępowania A. i M. C. służebnością drogi koniecznej na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości będącej obecnie własnością wnioskodawcy.

Nieruchomość stanowiąca własność wnioskodawcy pozbawiona jest odpowiedniego dostępu do drogi publicznej, co bezsprzecznie wynika z dowodów w postaci jego zeznań, opinii biegłego geodety jak i oględzin. Ewentualność poniesienia przez niego kosztów związanych z dostosowaniem nowej drogi dojazdowej, w tym poprzez wybudowanie mostku, jak zaproponował uczestnik postępowania K. K. (1) i małżonkowie C., byłoby o tyle trudne i pochłonęłaby tak znaczne środki finansowe, że w konsekwencji utrudniłoby prawidłowe korzystanie z prawa własności wnioskodawcy.

Niecelowym okazało się także poprowadzenie drogi koniecznej przez nieruchomości gruntowe małżonków P. i M. P. (1). Wybudowanie drogi w tym miejscy także pochłonęłoby bardzo duże koszty jak i uszczupliłoby plony uzyskiwane przez uczestników postępowania.

A zatem ustanowienie służebności drogi koniecznej w oparciu o propozycję przedstawioną w opinii biegłego geodety, jest rozwiązaniem nie tylko w ocenie Sądu ekonomiczniejszym, ale także w sposób znacznie mniejszy uchybiającym prawu własności właściciela nieruchomości obciążonej, w porównaniu do innych propozycji.

Wydanie orzeczenia, w którym przeprowadzenie drogi koniecznej wiązałoby się z jednej strony z uwzględnieniem potrzeb wnioskodawcy, a z drugiej strony z najmniejszym obciążeniem gruntów uczestników postępowania, dokonane zostało na skutek ustaleń, jakie poczynili powołani w sprawie biegli sądowi po zapoznaniu się z argumentacją uczestników sporu.

Tym samym Sąd zdecydował, iż służebność drogi koniecznej powinna być ustanowiona w takim zakresie, w jakim rzeczywiście jest wnioskodawcy potrzebna do tego, by zapewnić mu bezproblemowy dojazd do drogi publicznej, nie narażając jednocześnie uczestników postępowania na niepotrzebne uciążliwości związane z ustanowieniem tej służebności.

W tym celu Sąd za słuszną uznał argumentację zawartą w opinii M. S., w której zgodnie z mapą zawartą w wyrysie z mapy ewidencyjnej służebność ta powinna być ustanowiona w zakresie oznaczonym kolorem czerwonym na tej mapie, tj. przez nieruchomość oznaczoną działką nr (...) – najkrótszym i najtańszym połączeniem z drogą publiczną, a w przełożeniu – od granicznika nr 82 do krawędzi brzegu rzeki wzdłuż ogrodzenia betonowego uczestników.

Innych argumentów, prócz wskazanych wyżej, przeciwko ustanowieniu tej służebności uczestnicy postępowania nie przedstawili, nadto ostatecznie przychylili się do stanowiska biegłego i wnioskodawcy.

Zdaniem Sądu można podzielić ostateczne stanowisko wnioskodawcy aby ustanowić służebność z pominięciem działki K. K. (1). Skoro z opinii biegłego geodety bezsprzecznie wynika, że granica działki K. K. (1) nie odpowiada stanowi prawnemu, zasadnym byłoby nie obciążać służebnością tej części jego działki, która w istocie nie jest jego własnością. Po rozgraniczeniu dokonanym zgodnie z opinią biegłego odpadnie konieczność obciążania służebnością odcinka oznaczonego na mapie biegłego punkami 1-2.0, które wówczas znajdą się w obrębie działki stanowiącej drogę publiczną.

W tym miejscu należy dodać, że Sąd nie dokonał z urzędu wyżej opisanego rozgraniczenia, gdyż nie wnioskował o to biegły, ponadto Sąd w niniejszej sprawie nie rozstrzygał o prawie własności, stąd nie zastosował dyspozycji art. 36 ustawy z dnia 17 maja 1989 roku Prawo geodezyjne i kartograficzne, który stanowi, że Sąd, przed którym toczy się sprawa o własność lub o wydanie nieruchomości albo jej części, jest właściwy również do przeprowadzenia rozgraniczenia, jeżeli ustalenie przebiegu granic jest potrzebne do rozstrzygnięcia rozpatrywanej sprawy.

Do rozstrzygnięcia pozostał zatem element ustalenia wynagrodzenia należnego za ustanowienie służebności gruntowej. W tym zakresie Sąd ponownie za podstawę swego rozstrzygnięcia wziął opinię biegłego sądowego ds. szacowania nieruchomości w sprawie, który obliczył wartość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej w zakresie, jaki odpowiadał wyliczeniu przedstawionemu przez biegłego geodetę.

Sąd zważył w ten sposób, iż wnioskodawca powinien na rzecz uczestników postępowania uiścić kwotę 156 zł za ustanowioną służebność drogi koniecznej, bowiem wysokość tej kwoty prawie odpowiada wymiarowi tej służebności, zaś sam wnioskodawca nie wyraził sprzeciwu co do tak wyliczonej kwoty wynagrodzenia, jak i jednorazowej jej zapłaty. Nie bez znaczenia był także fakt, iż małżonkowie C. wyrazili zgodę na zapłatę tak określonego wynagrodzenia. Wprawdzie biegły ds. szacowania nieruchomości ustalił wynagrodzenia za nieco większą powierzchnię służebności niż ustalona przez Sąd jednakże jest to kwota tak niewielka, że zlecanie biegłemu geodecie, aby przeliczył powierzchnię służebności, celem zmniejszenia wynagrodzenia byłoby niecelowym. Sąd w tym przypadku zastosował dyspozycje art. 322 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Orzeczenie o obciążeniu stron kosztami wynika z przepisu art. 520 § 1 k.p.c. Sąd przyjął, iż skoro wnioskodawca nie podał jakie wynagrodzenie skłonny jest zapłacić za ustanowienie na jego rzecz służebności gruntowej nie można mówić, iż zaistniały przesłanki z art. 520 § 2 k.p.c. Nie bez znaczenia był także fakt, iż wnioskodawca mógł jeszcze z poprzednimi właścicielami nieruchomości małżonków C. uregulować kwestię służebności, jednakże nie skorzystał z tej propozycji.

Wobec powyższego, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.