Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Nowaczyński

Sędziowie: SO Ewa Pietraszewska

SO Aleksandra Ratkowska /spr./

Protokolant: st. sekr. sąd. Danuta Gołębiewska

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2013 r. w Elblągu

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej w K.

przeciwko I. L.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Elblągu

z dnia 24 kwietnia 2013 r. sygn. akt IX C 477/11

1.  zmienia zaskarżony wyrok i oddala powództwo;

2.  nakazuje ściągnąć od powoda Banku (...) Spółki Akcyjnej w K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w E.kwotę 696 zł (sześćset dziewięćdziesiąt sześć złotych) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn.akt I Ca 213/13

UZASADNIENIE

Bank (...) S.A. w K. wniósł o zasądzenie od pozwanej I. L. kwoty 13.915,33 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu tj. od dnia 21 kwietnia 2011 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Rejonowy(...) (...) Wydział (...) w dniu 16 czerwca 2011 roku w sprawie VI Nc-e (...) wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwana I. L. zaskarżyła nakaz w całości i podniosła, że roszczenie dochodzone pozwem jest objęte prawomocnym rozstrzygnięciem Sądu Rejonowego w E. z dnia 30 grudnia 2010r. w sprawie IX Co(...) i ponowne jego rozpoznawanie było niedopuszczalne. Pozwana podniosła następnie zarzut przedawnienia, wskazując, że od roku 2007 zaprzestała płacenia rat kredytu.

Sąd Rejonowy wE. wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2013r. zasądził od pozwanej I. L. na rzecz powoda Banku (...) SA w K. kwotę 13.915.33 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21 kwietnia 2011r. oraz kosztami procesu w kwocie 194,69 zł.

Wyrok zapadł na podstawie następujących ustaleń, wniosków i przepisów prawa:

I. L. w dniu 23 grudnia 2005r roku zawarła z (...) Bankiem S.A. w G. umowę kredytu. Bank ten został przejęty przez Bank (...) S.A. w K.. I. L. nie spłaciła całości zadłużenia, które wraz z odsetkami i opłatami wynosiło na dzień 20 kwietnia 2011r. 13.915,33 zł.

Wnioskiem z dnia 14 października 2010r. Bank (...) S.A. w W. wystąpił o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu obejmującemu wierzytelności z umowy zawartej z I. L. w dniu 23 grudnia 2005r. Sąd Rejonowy w E. postanowieniem z dnia 30 grudnia 2010r. wydanym w sprawie IX Co (...) wniosek ten oddalił.

Okoliczności sprawy w istotnych dla rozstrzygnięcia kwestiach były pomiędzy stronami bezsporne, pozwana nie zakwestionowała również wysokości dochodzonej należności.

Odnosząc się do zarzutów strony pozwanej stwierdzono, że kwestia podnoszonego przez pozwaną zarzutu powagi rzeczy osądzonej została już rozstrzygnięta postanowieniem z dnia 16 października 2012r. wydanym w niniejszej sprawie, które jest prawomocne, zaznaczono jedynie, że przytoczona tam argumentacja zachowała aktualność.

W ocenie sądu zarzut przedawnienia również nie był zasadny.

Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia (art. 117 kodeksu cywilnego). Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata (art. 118 k.c.). Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 k.c.). Bieg tego terminu przerywa się:

- przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia,

- przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje (art. 123§1 k.c.).

Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo (art. 124§1 k.c.).

W orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się, że uznanie roszczenia przerywające bieg przedawnienia może być dokonane w sposób wyraźny lub dorozumiany przez czynność czysto faktyczną, a do czynności takich należą zapłata części długu, zapłata odsetek, wszelkie wnioski skierowane do wierzyciela, czy to o rozłożenie na raty, czy to o odroczenie terminu płatności, czy to o zwolnienie z odsetek lub długu, a także złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu i wszczęcie egzekucji.

Pozwana uzasadniała wystąpienie przedawnienie roszczenia objętego pozwem, tym że od 2007r. ( bez wskazania miesiąca) nie dokonywała wpłat tytułem zobowiązań z powyższej umowy i od tego roku liczono przedawnienie roszczenia. W ocenie sądu samo zaprzestanie uiszczania należności nie powoduje rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia roszczenia. Powód złożył wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu wystawionemu w związku z niewykonaniem zobowiązania przez pozwaną w dniu 14 października 2010r. Złożenie takiego wniosku przerywa bieg przedawnienia, zaś pozwana nie wskazała, aby od zaprzestania płacenia do złożenia tego wniosku upłynęło co najmniej 3 lata.

Odnośnie zarzutu braku winy pozwanej w niewykonaniu zobowiązania wskazano, że zgodnie z treścią art. 354§1 kc dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom; przepis ten nie wskazuje, aby kwestia zawinienia lub jego braku była podstawą oceny powinności dłużnika w wykonaniu zobowiązania.

Zgodnie z art. 69 Ustawy z 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe (tekst jednolity Dz.U. z 2002r. Nr 72, poz. 665 ze zm.), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Uznając zatem, że wynikające z umowy kredytu roszczenie nie było przedawnione, na podstawie art. 69 Prawa bankowego zasądzono od pozwanej na rzecz powoda kwotę 13.915,33 zł. O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481§1 i 2 k.c. zasądzając je od dnia wniesienia pozwu. Odsetki za poprzedni okres zostały wyliczone przez powoda i doliczone do należności głównej, a ich wysokość i zasadność tej kwoty nie była kwestionowana.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 k.p.c.

Pozwana wniosła apelację od tego wyroku zaskarżając go w całości i domagając się jego zmiany i oddalenia powództwa .

Skarżąca zarzuciła naruszenie szeregu przepisów postępowania , w szczególności tych, które regulują postępowanie dowodowe i ciężar dowodu , a nadto naruszenie prawa materialnego przez nieuwzględnienie zarzutu przedawnienia roszczenia. Podtrzymała twierdzenia przedstawiane w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, a nadto akcentowała, iż Sąd Rejonowy nie ustalił początkowej daty biegu przedawnienia, co nie pozwalało na odparcie przedmiotowego zarzutu. Dodatkowo podniosła skarżąca, iż dochodzone roszczenie przedawniało się z upływem dwóch lat, co znajduje uzasadnienie w art.6 ustawy z dnia 12 września 2002r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (Dz.U. z 2002r. Nr 169, poz.1385).

Powód wniósł o oddalenie apelacji zasądzenie na jego rzecz od pozwanej kosztów procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie z uwagi na słuszność podniesionego przez skarżącą zarzutu przedawnienia roszczenia dochodzonego przez powoda w niniejszym postępowaniu. Pozostałe zarzuty nie zasługiwały na uwzględnienie z przyczyn, które w sposób wyczerpujący i trafny zostały wyłuszczone w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Przystępując do oceny zarzutu przedawnienia roszczenia zacząć należy od ustalenia początkowej daty biegu terminu tego przedawnienia. Zgodnie z art.120§1 kc bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Roszczenia terminowe stają się wymagalne z dniem, w którym upływa termin płatności. Roszczenia zaś bez ustalonego terminu płatności lub takie, w odniesieniu do których został zastrzeżony termin wyłącznie na rzecz wierzyciela, stają się wymagalne bezzwłocznie w dacie powstania roszczenia (wymagalność na żądanie dopiero po wypowiedzeniu). Wymagalność roszczenia określana jest w doktrynie jako stan, gdy wierzyciel może postawić skuteczne żądanie, aby dłużnik uczynił niezwłocznie zadość jego roszczeniu (tak J. Ignatowicz (w:) System prawa cywilnego, t. I, 1985, s. 814). Podobnie wymagalność roszczenia definiuje Sąd Najwyższy, stwierdzając, że roszczenie staje się wymagalne wówczas, kiedy wierzyciel może skutecznie żądać od dłużnika zadośćuczynienia jego roszczeniu (wyrok SN z dnia 12 lutego 1991 r., III CRN 500/90, OSN 1992, nr 7-8, poz. 137). Roszczenia mogą stać się wymagalne w dniu wskazanym w treści czynności prawnej lub w ustawie, w dniu wynikającym z samej natury zobowiązania, niezwłocznie po ich powstaniu (np. roszczenie o odszkodowanie z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania - art. 471 k.c.), w dniu, w którym spełnił się warunek zawieszający. Można więc powiedzieć, że wymagalność roszczenia następuje wtedy, gdy po stronie dłużnika aktualizuje się powinność określonego zachowania będącego przedmiotem roszczenia. Ta zasady obligują do ustalenia daty wymagalności określonych żądań w sytuacji, gdy dłużnik podejmuje obronę przed spełnieniem świadczenia z powołaniem się na upływ okresu przedawnienia. W sprawie niniejszej powód nie kwestionował i nie zwalczał twierdzenia pozwanej, iż zaprzestała ona spłacać okresowe należności wynikające z umowy z 23 grudnia 2003r. o kredyt i kartę kredytową zawartą z poprzednikiem. W § 1 pkt 10 tej umowy obejmującym oświadczenie dłużniczki o poddaniu się egzekucji znajdujemy odwołanie do pojęcia wymagalności roszczenia banku jako początkowego terminu 3 lat na wystawienie bankowego tytułu egzekucyjnego, jednakże pojęcie tej wymagalności nie zostało w żadnym miejscu umowy wyjaśnione i nie było też definiowane w niniejszym postępowaniu. W samym pozwie podano, iż z uwagi na to, że kredyt nie został spłacony skierowano do pozwanej wezwanie do zapłaty w dniu 5 kwietnia 2011r. , żeby następnie wskazać w toku postępowania (w odpowiedzi na sprzeciw) na wymagalność roszczenia związaną z wypowiedzeniem pozwanej umowy nr (...) pismem z dnia 16 lipca 2010r., przy czym w tym wypadku ostateczny termin zapłaty miał być wskazany na dzień 21 września 2010r. Dowodu doręczenia tego pisma pozwanej nie przedstawiono, wobec czego nie było możliwe związanie z nim skutków prawnych w zakresie wymagalności roszczeń. Wyraźnego zaakcentowania wymaga przy tym to, iż przedstawione pismo opatrzone datą 16 lipca 2010r. w swej treści zawiera jedynie wypowiedzenie umowy w części dotyczącej korzystania z przyznanego limitu kredytu oraz termin spłaty zadłużenia bez wskazania, kiedy roszczenie stało się wymagalne. Co więcej, z postanowień umowy o kartę kredytową wynika, iż posiadacz tej karty jest zobowiązany dokonywać spłaty zadłużenia w każdym miesiącu i spłata ta nie może być mniejsza niż podana w zestawieniu transakcji najmniejsza wymagalna kwota spłaty. Wskazuje to na taki mechanizm, że roszczenie banku co do poszczególnych kwot składających się na łączną kwotę zadłużenia stawało się wymagalne z każdym miesiącem, kiedy dłużniczka nie dokonywała spłaty zgodnie z umową.

Trafnie przy tym apelantka podniosła, iż do zawartej z poprzednikiem prawnym powoda umowy o kartę kredytową zastosowanie znajdą przepisy ustawy z dnia 12 września 2012r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (t.j. Dz.U. z 2012r. Nr 1232 ), w szczególności art.6 przewidujący dwuletni okres przedawnienia roszczeń z tytułu umowy o elektroniczny instrument płatniczy, co dodatkowo wzmacnia tezę, iż niespłacane przez dłużniczkę od 2007r. zadłużenie – wobec niewskazania dat wymagalności poszczególnych roszczeń oraz ewentualnych zdarzeń przerywających bieg przedawnienia – uległo przedawnieniu. Podkreślić należy, iż przedstawione w odpowiedzi na apelację stanowisko co do przerwania biegu przedawnienia poprzez wystąpienie w dniu 14 października 2010r. z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu wystawionemu przeciwko pozwanej pozostaje bez znaczenia prawnego, ponieważ nie można było odeprzeć zarzutu, iż dochodzone roszczenie uległo przedawnieniu jeszcze przed tą datą.

Z tych przyczyna Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na podstawie art.386§1 kpc.

W przedmiocie nieuiszczonych kosztów sądowych orzeczono na podstawie art.113 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2010r. Nr 90, poz.594 ze zm.)