Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2013r.

Sąd Okręgowy w Płocku Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Renata Szatkowska

Protokolant: Monika Kaszanek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 października 2013r.

sprawy z powództwa Skarbu Państwa – Szefa Agencji Wywiadu

przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno – Usługowemu (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od Skarbu Państwa – Szefa Agencji Wywiadu na rzecz Przedsiębiorstwa Produkcyjno – Usługowego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 7.217 zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

I C 1481/13

UZASADNIENIE

Skarb Państwa- Szef Agencji Wywiadu wystąpił przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno-Usługowemu (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. o zapłatę kwoty 1.206.897,30 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7 lipca 2011r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu nadpłaconego wynagrodzenia za remont trzech budynków.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa; podał, iż umowa została przez niego wykonana z należytą starannością i zgodnie z jej postanowieniami, faktura za wykonaną pracę została zaakceptowana przez powoda i zapłacona, a powód nie uchylił się od skutków prawnych złożonego oświadczenia w zakresie potwierdzenia prawidłowego sporządzenia protokołów powykonawczych i wyliczenia wynagrodzenia przez wykonawcę.

Na rozprawie w dniu 24 października 2013r. powód wskazał, iż podstawą prawną dochodzonego roszczenia jest bezpodstawne wzbogacenie, a ściślej nienależne świadczenie, gdyż powód świadczył coś, do czego nie był zobowiązany, drugą podstawą prawną jest odpowiedzialność kontaktowa jako że powód poniósł szkodę w postaci zapłaty za prace, za które wg umowy nie powinien zapłacić. Wskazał, iż nie twierdzi, że prace objęte umową nie zostały wykonane lub że wykonane zostały wadliwie, lecz że kosztorys powykonawczy zawyżył wysokość wynagrodzenia w stosunku do wartości faktycznie wykonanych prac.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 20 czerwca 2008r. Agencja Wywiadu, reprezentująca Skarb Państwa, zawarła z Przedsiębiorstwem Produkcyjno-Usługowym (...) w S. umowę na wykonanie remontu trzech budynków agencji w zakresie prac budowlanych, sanitarnych i instalacji elektrycznych. Ustalono wstępne wynagrodzenie na kwotę 7.396.253.09 z brutto, zaś wynagrodzenie ostateczne, które nie mogło wzrosnąć o więcej niż o 20 % w stosunku do wynagrodzenia wstępnego, miało zostać określone na podstawie kosztorysu powykonawczego, sporządzonego przez wykonawcę. Termin wykonania umowy określono na dzień 15 grudnia 2009r.

( v. umowa z dnia 20 czerwca 2008r. załącznik nr 2 do pozwu).

Umowa powyższa była dwukrotnie aneksowana; po raz pierwszy w dniu 23 listopada 2009r. – zmieniono wówczas termin zakończenia prac na 30 czerwca 2010r., drugi aneks podpisano w dniu 18 lutego 2010r. i zmieniono zasady kosztorysowania oraz podwyższono wstępne wynagrodzenie do kwoty 9.033.911 zł brutto ( v. aneksy do umowy nr (...)- załącznik nr 8 i 9 do pozwu).

Spółka (...) wykonała prawidłowo wszystkie prace objęte umową ( v. okoliczność przyznana przez powoda). Pozwany sporządzał kosztorysy powykonawcze odnośnie poszczególnych prac, powód częściowo odbierał roboty, co potwierdzane było protokołami, a pozwany wystawiał faktury za poszczególne etapy prac ( v. kosztorysy powykonawcze, protokoły odbioru częściowego robót, faktury za wykonane prace- załącznik nr 24, nr 25 i nr 26 oraz nr 10 do pozwu). Powód nie zgłaszał zastrzeżeń ani co rodzaju, ani co jakości prac, nie kwestionował także wysokości wynagrodzenia za poszczególne roboty, wypłacał wynagrodzenie na podstawie częściowych faktur ( v. okoliczność niesporna).

W dniu 17 grudnia 2009r. powód dokonał odbioru końcowego prac remontowych budynku wypoczynkowego, w dniu 18 marca 2010r. budynku szkoleniowego, zaś w dniu 14 lipca 2010r. budynku służbowego. W żadnym protokole nie zgłosił zastrzeżeń ( v. protokoły odbioru końcowego poszczególnych budynków k. 39, k. 41 oraz załącznik nr 10 do pozwu).

Łącznie wynagrodzenie wypłacone pozwanemu wyniosło 9.024.986,56 zł; ostatnia faktura została zapłacona przez powoda w dniu 27 lipca 2010r. ( v. faktury częściowe załącznik nr 10 do pozwu).

W dniu 12 stycznia 2011r. powód zlecił przeprowadzenie kontroli prawidłowości rozliczenia z wykonawcą; zespół przeprowadzający kontrolę stwierdził, że osoby odpowiedzialne ze strony inwestora nie weryfikowały kosztorysu ofertowego i powykonawczego oraz że wartość kosztorysu powykonawczego zawyżono o 1.206.897,30 zł ( v. analiza kosztorysu powykonawczego załącznik nr 27).

W dniu 13 czerwca 2011r. powód skierował do pozwanego pismo z prośbą o ustosunkowanie się do wskazanych w analizie ustaleń i zwrot nadpłaconej kwoty ( v. pismo powoda z dnia 13 czerwca 2011r. załącznik nr 28 do pozwu ). Pismem z dnia 25 lipca 2011r. pozwany odmówił zwrotu żądanej kwoty, oświadczył, że wszystkie stawki, ustalenia i prace dodatkowe były uzgadniane z inwestorem a kosztorysy powykonawcze sprawdzone były przez inspektora nadzoru i zaakceptowane przez zamawiającego ( v. pismo pozwanego z dnia 25 lipca 2011r. załącznik nr 30 do pozwu ).

Powyższy stan faktyczny ustalony został na podstawie dokumentów w postaci : umowy z dnia 20 czerwca 2008r. (załącznik nr 2 do pozwu), aneksów do umowy nr (...) (załącznik nr 8 i 9 do pozwu), kosztorysów powykonawczych poszczególnych prac ( załącznik nr 24, nr 25 i nr 26 do pozwu), protokołów odbioru częściowego robót (załącznik nr 9 do pozwu), faktur za poszczególne roboty (załącznik nr 10 do pozwu), protokołów końcowego odbioru robót ( k.39, k. 41 oraz załącznik nr 10 do pozwu), potwierdzenia zapłaty wynagrodzenia ( załącznik nr 10 do pozwu), analizy kosztorysu powykonawczego (załącznik nr 27 ), pisma powoda z 13 czerwca 2011r. (załącznik nr 28 do pozwu ), pisma pozwanego z 25 lipca 2011r. (załącznik nr 30 ).

Oddalono wnioski powoda i pozwanego o dopuszczenie dowodu z zeznań zgłoszonych świadków, gdyż okoliczności, na jakie powołano świadków, nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy; z tej samej przyczyny oddalono wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu architektury i budownictwa. Uznano bowiem ( z przyczyn omówionych w dalszej części uzasadnienia), że powód nie może już kwestionować wysokości wynagrodzenia wypłaconego pozwanemu.

Sąd zważył, co następuje:

Twierdzenia powoda o nadpłaconym, czy zawyżonym wynagrodzeniu dla pozwanego za wykonane prace świadczą o tym, że podstawy prawnej swojego roszczenia upatruje on w przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu, w ściślej w przepisach o nienależnym świadczeniu. Nie można jednak podzielić argumentacji powoda, że w chwili spełnienia świadczenia nie był do niego zobowiązany w takiej wysokości, w jakiej świadczył ( art. 410 § 2 kc). Kwota wypłaconego wynagrodzenia wynikała bowiem z umowy, jaką strony zawarły w dniu 20 czerwca 2008r., a następnie jej wysokość ostateczną zaakceptowały po przedstawieniu przez wykonawcę kosztorysów powykonawczych, zgodnie z zasadami przewidzianymi w przedmiotowej umowie.

Jeśli powód podnosi obecnie, że nie sprawdzał wówczas kosztorysów pod względem wartości wykonanych prac, a w jego ocenie prace te miały mniejszą wartość, niż podane przez wykonawcę, winien wykazać, że jego oświadczenie woli co do wysokości wypłaconego pozwanemu wynagrodzenia dotknięte jest błędem w rozumieniu art. 84 kc, tj. że błąd został wywołany przez osobę, do której skierowane zostało oświadczenie woli , chociażby bez jej winy, albo że osoba ta wiedziała o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć oraz że jest to błąd, który uzasadnia przypuszczenie, że gdyby powód nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia określonej treści.

Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego innej osobie pod wpływem błędu następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie, przy czym uprawnienie to wygasa z upływem roku od wykrycia błędu ( art. 88 §1 i 2 kc).

Z okoliczności sprawy wynika, że najpóźniej w dniu 13 czerwca 2011r. powód wykrył błąd co do wysokości wynagrodzenia dla pozwanego, w tym dniu powziął bowiem przekonanie, że wypłacił pozwanemu zbyt dużą kwotę za wykonane prace. Zatem do 13 czerwca 2012r. powód winien złożyć pozwanemu oświadczenie, że uchyla się od skutków prawnych swojego oświadczenia woli co do wysokości wynagrodzenia. Takiego oświadczenia nie złożył, dlatego też zgodnie z powołanym wyżej przepisem uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych wygasło i powód nie może powoływać się na błąd odnośnie wysokości wynagrodzenia.

Niezasadne jest również stanowisko powoda, że jego roszczenie znajduje podstawę prawną w przepisach o odpowiedzialności kontraktowej. Art. 471 kc przewiduje obowiązek naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Powód przyznał, że pozwany wykonał wszystkie prace objęte umową z 20 czerwca 2008r. w sposób prawidłowy, zatem wykonał obciążające go zobowiązanie zgodnie z jego treścią w rozumieniu przepisów art. 353 i 354 kc i odebrał umówione wynagrodzenie ( art. 647 kc w zw. z art. 658 kc). W ocenie sądu bezzasadne jest twierdzenie powoda, że ewentualne zawyżenie wartości prac w kosztorysach powykonawczych pozwanego może być podstawą zarzutu nienależytego wykonania zobowiązania. Podkreślić należy, że ostateczna wysokość wynagrodzenia została ustalona przez obie strony zgodnie z warunkami zawartej umowy, tj. wykonawca ustalał wartość prac w kosztorysach powykonawczych i wystawiał na ich podstawie faktury, a zamawiający akceptował wartość prac poprzez zapłatę kwot wskazanych w fakturach. Po wykonaniu zobowiązania przez obie strony powód może kwestionować wysokość wypłaconego wynagrodzenia tylko z powołaniem się na wadę oświadczenia woli w zakresie zgody na wysokość tego wynagrodzenia. Skoro powód twierdzi, że przed akceptacją wynagrodzenia i jego wypłatą nie sprawdzał prawidłowości jego ustalenia przez pozwanego, oznacza to, że wskazuje on błąd jako wadę swojego oświadczenia woli. Z przyczyn wskazanych wyżej w uzasadnieniu uznano jednak, że uprawnienie powoda do powoływania się na błąd co treści czynności prawnej w postaci wysokości wynagrodzenia wygasło.

Z tych wszystkich względów - w ocenie sądu- powód nie ma obecnie podstaw prawnych do kwestionowania wysokości wypłaconego pozwanemu wynagrodzenia, dlatego powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 kpc, obciążając nimi powoda jako stronę przegrywającą proces. Na kwotę zasądzonych kosztów składa się wynagrodzenie adwokata, reprezentującego pozwanego ( wg najniższej stawki, liczonej wg wartości przedmiotu sporu) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa.