Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 kwietnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2013 na rozprawie

sprawy z powództwa A. F.

przeciwko M. P. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

I.  Uznaje za bezskuteczne w stosunku do powoda A. F.przeniesienia prawa własności rzeczy ruchomych tj. c. s. (...) (...) nr rej. (...), nr VIN (...), rok produkcji 2006 na podstawie faktury VAT nr (...)z dnia 16 kwietnia 2010 roku oraz samochodu osobowego B. (...) nr rej. (...), nr VIN (...)rok produkcji 1999 na podstawie umowy kupna-sprzedaży z dnia 10 czerwca 2010 roku zawartej przez pozwanego M. P. (1)i dłużnika J. P.w celu umożliwienia powodowi zaspokojenia jego wierzytelności w wysokości 188 966,80 (sto osiemdziesiąt osiem tysięcy dziewięćset sześćdziesiąt sześć 80/100) złotych stwierdzonej prawomocnym nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym przez Sąd Okręgowy w Białymstoku w dniu 5 lutego 2010 roku w sprawie VII GNc 14/10 przeciwko M. P. (2)a następnie prawomocnym nakazem zapłaty wydanym przez Sąd Okręgowy w Białymstoku w dniu 31 marca 2010 roku w sprawie VII GCo 16/10 przeciwko małżonkowi dłużniczki J. P.

II.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 7.867 złotych, w tym 3600 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego

UZASADNIENIE

Powód A. F. wniósł o uznanie za bezskuteczne w stosunku do niego przeniesienia prawa własności rzeczy ruchomych tj. ciągnika samochodowego (...) nr rej. (...), nr VIN (...), rok produkcji 2006 na podstawie faktury VAT nr (...) z dnia 16 kwietnia 2010 roku oraz samochodu osobowego B. (...) nr rej. (...), nr VIN (...) rok produkcji 1999 na podstawie umowy kupna-sprzedaży z dnia 10 czerwca 2010 roku zawartej przez pozwanego M. P. (1) i dłużnika J. P. w celu umożliwienia powodowi zaspokojenia jego wierzytelności w wysokości 188.966,80 zł stwierdzonej prawomocnym nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym przez Sąd Okręgowy w Białymstoku w dniu 5 lutego 2010 roku w sprawie VII GNc 14/10. Powód wniósł także o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, iż z jego wniosku komornik sądowy przy Sądzie Rejonowy w Białymstoku prowadzi postępowanie egzekucyjne przeciwko J. P. w sprawie o sygn. KM 384/10 – na podstawie tytułu wykonawczego, którym jest wspomniany wyżej nakaz zapłaty z dnia 05 lutego 2010 roku w sprawie VII GNc 14/10, wydany przeciwko M. P. (2). Sąd Okręgowy w Białymstoku w sprawie o sygn. VII GCo 16/10 nakazowi temu nadał klauzulę wykonalności także przeciwko małżonkowi dłużnika, tj. właśnie przeciwko J. P.. Powód wskazał, iż w dniu 13.04.2010 roku komornik sądowy powiadomił wyżej wymienionego o wszczęciu przeciwko niemu egzekucji w oparciu o opisany tytuł wykonawczy, zaś po tym fakcie J. P. zbył na rzecz brata M. P. (1) – pozwanego – własność opisanych już wyżej pojazdów. Powód zaznaczył, że mimo przeniesienia własności, samochody te nadal użytkowane są przez dłużniczkę i jej męża, co znalazło potwierdzenie w trakcie czynności egzekucyjnych przeprowadzonych w miejscu zamieszkania dłużników. W ocenie powoda opisana wyżej czynność prawna została dokonana ze świadomością pokrzywdzenia jego osoby, bowiem dłużnik wiedział o istnieniu wierzytelności, a pozwany jest jego bratem. Tym samym wszystkie przesłanki zawarte w art. 527 kc zostały spełnione.

Pozwany M. P. (1) wnosił o oddalenie powództwa w całości, a także o zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych.

Motywując swe stanowisko podniósł, iż pozwany nie jest już właścicielem wymienionych w pozwie samochodów, zatem po jego brak jest legitymacji biernej. Dodatkowo wskazał, iż ciągnik siodłowy (...) został zakupiony w ramach kredytu bankowego, udzielonego przez (...) SA w kwocie 158.000 zł, zaś zabezpieczeniem spłaty tego zobowiązania jest zastaw rejestrowy na samochodzie, ustanowiony na rzecz kredytodawcy. Pozwany wskazał również, że w dacie zakupu przedmiotowych pojazdów, tj. B. – dnia 10.06.2010 roku oraz (...) dnia 16.04.2010 roku, nie toczyło się postępowanie egzekucyjne skierowane do samochodów, jak też nie były one zajęte przez komornika. Zdaniem pozwanego, zbywca wspomnianych pojazdów nie jest dłużnikiem głównym powoda, a jedynie małżonkiem dłużnika i w stosunku do niego nadana jest klauzula wykonalności z ograniczeniem jego odpowiedzialności do przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków. Pozwany – z uwagi na zawartą przez dłużnika umowę rozdzielności majątkowej z żoną – kwestionował możliwość skierowania egzekucji do samochodów stanowiących majątek osobisty dłużnika. Okoliczności te były przedmiotem skarg na czynności komornika, złożonych do Sądu Rejonowego w Zambrowie. Pozwany wskazał także, że powód – wbrew prezentowanemu przez niego stanowisku – nie wykazał przesłanek z art. 527 kc, bowiem pozwany nie pozostawał w bliskich stosunkach z dłużnikiem powoda. Dodatkowo M. P. (1) zaznaczył, że w wyniku transakcji z dłużnikiem nie odniósł żadnej korzyści majątkowej, jako że czynność ta wiązała się ze spłatą kredytu zaciągniętego przez dłużnika na zakup pojazdu. Pozwany podkreślał też, że nie miał żadnej wiedzy o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności za bezskuteczną. Poza tym dłużnik powoda nie stał się niewypłacalny albo niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności, gdyż zakup nie wiązał się z przekazaniem środków pieniężnych przez pozwanego na rzecz dłużnika, tylko ze spłatą długu J. P. w banku (...) SA.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Bezspornym jest, iż nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 05 lutego 2010 roku Sąd Okręgowy Sąd Gospodarczy w Białymstoku VII Wydział Gospodarczy w sprawie VII GNc 14/10 nakazał M. P. (2), aby zapłaciła powodowi A. F. kwotę 200.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami w stosunku rocznym od dnia 31 października 2009 roku do dnia zapłaty /k. 9/.

Następnie postanowieniem z dnia 31 marca 2010 roku w sprawie o sygn. VII GCo 16/10 Sąd Okręgowy Sąd Gospodarczy w Białymstoku VII Wydział Gospodarczy nadał powyższemu nakazowi klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika M. J. P. z ograniczeniem jego odpowiedzialności do przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków /k. 10/.

Bezspornym jest również, że w dniu 22 kwietnia 2010 roku J. P. jako małżonkowi dłużnika doręczono zawiadomienie z dnia 13 kwietnia 2010 roku o wszczęciu egzekucji na kwotę główną 188.966,80 zł /k. 11/. Wraz z zawiadomieniem, prowadzący postępowanie egzekucyjne o sygn. TŻ KM 384/10 Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Białymstoku T. Ż. dokonał też zajęcia należnych J. P. wierzytelności od Urzędu Skarbowego w Z. i spółki (...), a także zajął rachunki bankowe J. P. w banku (...) SA /k. 57 – 62 akt sygn. TŻ KM 384/10/.

Poza sporem pozostaje też fakt, iż J. P. zbył na rzecz swego brata M. P. (1) ciągnik siodłowy (...) o nr rej. (...), nr VIN (...), rok produkcji 2006, a także samochód osobowy B. (...) o nr rej. (...), nr VIN (...), rok produkcji 1999. Zbycie wymienionych pojazdów nastąpiło – odpowiednio – na podstawie faktury VAT nr (...) z dnia 16.04.2010 roku, opiewającej na kwotę 186.172,00 zł /k. 13/ oraz umowy kupna – sprzedaży z dnia 10.06.2010 roku, opiewającej na kwotę 13.000 zł /k. 12/. Pojazdy te zostały następnie przerejestrowane w dniach – odpowiednio – 14.06.2010 roku i 21.06.2010 roku /k. 14 – 16/.

Bezspornym jest też fakt, iż pozwany zaciągnął w banku (...) SA kredyt w wysokości 158.000 zł, przy czym zabezpieczenie spłaty tego zobowiązania stanowił ustanowiony na opisanym wyżej ciągniku siodłowym (...) zastaw rejestrowy na rzecz banku jako kredytodawcy /k. 48/.

Z kolei samochód B. został przez pozwanego wystawiony do sprzedaży w jednym z komisów, po czym sprzedany w dniu 04 stycznia 2011 roku /k. 45, 47/.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 05 października 2011 roku w sprawie o sygn. I Co 953/10 Sąd Rejonowy w Zambrowie oddalił skargi J. P. na podjęte przez komornika T. Ż. w toku postępowania TŻ KM 384/10 czynności w postaci postanowienia o odmowie wstrzymania czynności egzekucyjnych i umorzenia postępowania, a także zajęcia ruchomości z dnia 26 sierpnia 2010 roku oraz zajęcia wierzytelności z dnia 01 września 2010 roku /k. 50 akt I Co 953/10 SR w Zambrowie/.

Innym prawomocnym postanowieniem z dnia 05 października 2011 roku Sąd Rejonowy w Zambrowie w sprawie o sygn. I Co 952/10 oddalił skargę J. P. na podjęte przez komornika T. Ż. w toku postępowania TŻ KM 384/10 czynności w postaci wszczęcia egzekucji, zajęcia wierzytelności przysługujących J. P. od Urzędu Skarbowego w Z. oraz spółki (...) SA w Ł., zajęcia rachunku bankowego, wkładów oszczędnościowych, rachunków walutowych i zakazu wypłat /k. 92 akt I Co 952/10 SR w Zambrowie/.

Wątpliwości nie budzi fakt, iż prowadzone przez komornika sądowego T. Ż. na podstawie tytułu wykonawczego w postaci opisanego wyżej nakazu zapłaty postępowanie egzekucyjne o sygn. TŻ KM 384/10 wobec M. P. (2) i J. P. okazało się bezskuteczne.

Przedstawione wyżej okoliczności faktyczne, ustalone na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, tj. wymienionych dokumentów oraz akt postępowania, co do zasady – w przedstawionym wyżej kształcie – nie były przedmiotem sporu w niniejszym postępowaniu. Jak już wspomniano, wątpliwości nie budził również fakt bezskuteczności egzekucji, co wynikało wprost z zeznań samego komornika T. Ż. zeznającego jako świadek. Sąd nie znalazł podstaw, by odmawiać jego relacji waloru wiarygodności, jako że nie była ona kwestionowana przez strony. Spór sprowadzał się zatem wyłącznie do oceny, czy w niniejszej sprawie można mówić o wystąpieniu wszystkich przesłanek pozwalających na uwzględnienie skargi pauliańskiej.

W ocenie Sądu należy zauważyć, iż cywilnoprawną ochronę wierzyciela przed niewypłacalnością dłużnika zapewniają miedzy innymi przepisy tytułu X księgi III kodeksu cywilnego. Przyznają one wierzycielowi uprawnienie do zaskarżania czynności dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela, czego konsekwencją może być uznanie tych czynności za bezskuteczne w stosunku do skarżącego.

Przesłanki tej ochrony wymienia art. 527 § 1 kc. Stosownie do tego przepisu, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela osoba trzecia uzyska korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. O tym kiedy czynność prawna jest dokonywana z pokrzywdzeniem wierzycieli stanowi przepis art. 527 § 2 kc. Zgodnie z nim czynność prawna dłużnika jest dokonywana z pokrzywdzeniem wierzyciela, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w stopniu wyższym niż przed dokonaniem czynności. Przesłankami skorzystania z ochrony, jaką daje skarga pauliańska są więc:

1) istnienie interesu wierzyciela w postaci wierzytelności,

2) dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią,

3) dokonanie przez dłużnika czynności z pokrzywdzeniem wierzycieli, a jednocześnie takiej, z której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową,

4) dokonanie przez dłużnika czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli,

5) działanie osoby trzeciej w złej wierze.

Należy przy tym bardzo wyraźnie podkreślić, iż w myśl art. 527 § 3 kc, jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Wymóg złej wiary osoby trzeciej został z kolei wyłączony w przepisie art. 528 kc. Zgodnie z jego treścią jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Odnosząc się zatem do wyżej wymienionych przesłanek, wpływających w oczywisty sposób na ocenę zasadności powództwa, należy zdaniem Sądu zauważyć, iż wszystkie one zostały przez powoda wykazane. W pierwszej kolejności nie budzi wątpliwości fakt, iż brat pozwanego J. P. jest dłużnikiem powoda, aczkolwiek rzecz jasna z ograniczeniem jego odpowiedzialności do przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków, o czym świadczy niekwestionowana w niniejszym postępowaniu treść tytułu wykonawczego.

Nie ulega też wątpliwości, iż dłużnik J. P. dokonał czynności prawnej z osobą trzecią, tj. z pozwanym M. P. (1). Czynnością tą była opisane już wyżej zbycie pojazdów mechanicznych, tj. ciągnika siodłowego marki (...) w dniu 16 kwietnia 2010 roku i samochodu osobowego marki B. w dniu 10 czerwca 2010 roku, co znalazło następnie odzwierciedlenie w dokonanym przerejestrowaniu obu pojazdów w Starostwie Powiatowym w Z.. Nie sposób w tym miejscu pominąć, iż zgodnie ze stanowiskiem pozwanego samochody te wchodziły w skład majątku osobistego dłużnika, który w 2009 roku wraz ze swoją żoną M. P. (2) ustanowił rozdzielność majątkową. Konsekwencją tego miał być fakt, iż w ocenie pozwanego nie można było skierować egzekucji do tych składników majątku J. P.. W tożsamy sposób wyrażał się również sam wyżej wymieniony, co legło u podstaw wspomnianych już skarg na czynności komornika będących przedmiotem rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Zambrowie. W zapadłych w tych sprawach orzeczeniach stwierdzono jednak wyraźnie, iż sama umowa rozdzielności majątkowej nie jest wystarczająca do uznania, że wierzyciel nie może zaspokoić się z przedsiębiorstwa prowadzonego przez J. P.. Ten ostatni nie udowodnił bowiem w żaden sposób, że występujący w niniejszej sprawie jako powód wierzyciel – A. F. – przed powstaniem wierzytelności wiedział o zawarciu przez J. P. umowy o ustanowienie takiej rozdzielności. Innymi słowy zatem, treść postanowień Sądu Rejonowego w Zambrowie wyraźnie wskazuje, że dłużnik powoda J. P. nie mógłby w toku egzekucji prowadzonej na rzecz A. F. zasłaniać się treścią majątkowej umowy małżeńskiej zawartej z żoną M. P. (2) w 2009 roku. W oczywisty sposób wpływa to również na treść zarzutu podniesionego w niniejszej sprawie przez pozwanego M. P. (1) powodując jego nieskuteczność.

Podobnie w ocenie Sądu bez znaczenia pozostaje fakt, iż w dacie zbycia ciągnika siodłowego (...) /16 kwietnia 2010 roku/ nie toczyło się jeszcze zdaniem pozwanego postępowanie egzekucyjne, jako że zawiadomienie o nim doręczono dłużnikowi J. P. dopiero w dniu 22 kwietnia 2010 roku. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż w dniu zbycia pojazdu J. P. był już dłużnikiem powoda, o czym świadczy zarówno istnienie zobowiązania potwierdzonego następnie orzeczeniem w postaci nakazu zapłaty, jak również treść nadanej przeciwko niemu klauzuli wykonalności z dnia 31 marca 2010 roku. Zdaniem Sądu należy zauważyć, że cytowany już wyżej art. 527 § 1 kc w ogóle „nie wymaga, aby chroniona wierzytelność była wymagalna. Powództwo pauliańskie może zatem wytoczyć w zasadzie również wierzyciel, którego wierzytelność jest jeszcze niepłatna” (D. Milanowska, Skarga pauliańska na gruncie prawa polskiego i niemieckiego, Pr. Sp. 2004, nr 2, s. 15; Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania, 2008, s. 30; W. Popiołek (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. II, 2009, s. 207; M. Pyziak-Szafnicka (w:) System prawa prywatnego, t. 6, s. 1234).

W niniejszej sprawie należy również przyjąć, że pozwany osiągnął korzyść majątkową, albowiem w wyniku transakcji z bratem w skład jego majątku weszły oba szczegółowo opisane już wyżej pojazdy mechaniczne. Jednocześnie zdaniem Sądu nie sposób pominąć, że czynność ta dokonana została z pokrzywdzeniem wierzyciela /powoda/. W orzecznictwie sądowym wskazuje się, że pokrzywdzenie w rozumieniu cytowanego art. 527 § 2 kc powstaje na skutek takiego stanu faktycznego majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela (orzeczenie Sadu Najwyższego z dnia 28 listopada 2001 r., IV CKN 525/00). Przyjmuje się, że powództwo - skargę pauliańską - uzasadnia każde powiększenie niewypłacalności, bez względu na jego rozmiar /wyrok SA w Lublinie z 19 marca 1997 r., I ACa 27/97, Apel. Lub. 1997, nr 4, poz. 19/. Jak wynika z poczynionych ustaleń dłużnik wyzbył się wartościowych składników majątku, umożliwiających pokrycie zobowiązań wierzyciela. Wskazuje na to stwierdzony wprost przez komornika fakt bezskuteczność egzekucji, prowadzonej nie tylko z szeregu ruchomości, ale również z wierzytelności dłużników oraz ich rachunków bankowych. Trudno również przyjąć, by wskutek będących przedmiotem niniejszego postępowania czynności prawnych dłużnik J. P. istotnie uzyskał środki pozwalające na zaspokojenie wierzyciela. Z przedłożonego przez M. P. (1) zaświadczenia banku (...) wynika bowiem, iż to właśnie pozwany zaciągnął w tej instytucji kredyt, którego zabezpieczeniem jest zastaw rejestrowy ustanowiony na ciągniku siodłowym (...), natomiast dłużnik J. P. zeznając jako świadek stwierdził, iż żadnej gotówki z tytułu sprzedaży tego pojazdu nie otrzymał. Z żadnego dokumentu, w tym zwłaszcza wspomnianego wyżej zaświadczenia banku, nie wynika zaś, by rzeczywiście miało miejsce opisywane przez pozwanego i świadka przejęcie długu.

Nie sposób też wreszcie pominąć, iż zgodnie z art. 527 § 3 kc jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Nie ma zaś wątpliwości, iż umowa darowizny została zawarta w obrębie najbliższej rodziny, pomiędzy braćmi, przy czym obie strony umowy w chwili jej podpisywania mieszkały razem, a dodatkowo wszyscy zainteresowani, tj. dłużnicy M. P. (2) i J. P., a także pozwany M. P. (1) prowadzili przedsiębiorstwa transportowe nierzadko – jak wynika z akt postępowania egzekucyjnego – świadcząc usługi na rzecz tych samych kontrahentów. Wbrew stanowisku pozwanego nie ma zatem żadnych podstaw do uznania, że wyrażone w cytowanym przepisie domniemanie zostało obalone i nie miał on wiedzy o działaniu swego brata ze świadomością pokrzywdzenia powoda.

W konsekwencji należy uznać, że postępowanie dowodowe wykazało zasadność powództwa w oparciu o art. 527 kc. Strona powodowa udowodniła, że dłużnik dokonał czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzyciela, na skutek tej czynności pozwany uzyskał korzyść majątkową, zaś dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia powoda. Bez znaczenia pozostaje przy tym fakt, iż na ciągniku siodłowym (...) ustanowiono zastaw rejestrowy na rzecz banku (...) SA. Zastaw taki jest bowiem jedynie ograniczonym prawem rzeczowym, które nie wpływa na fakt, iż właścicielem pojazdu jest nadal pozwany. Co więcej, także sprzedaż przez niego samochodu B. nie może stanowić skutecznego zarzutu. Sąd podziela bowiem przywołany przez powoda pogląd, wyrażony w uchwale SN z dnia 24 lutego 2011 roku, zgodnie z którym w sprawie o uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela, osoba trzecia, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową, zachowuje legitymację bierną także wtedy, gdy przed doręczeniem pozwu rozporządziła uzyskaną korzyścią na rzecz innej osoby /III CZP 132/10, Lex nr 707476/. Przyjęcie poglądu odmiennego czyniłoby zdaniem Sądu Okręgowego ochronę wierzyciela w znacznej mierze iluzoryczną. Dlatego też żądanie powoda uznania za bezskuteczną w stosunku do niego czynności prawnej dłużnika jest całkowicie uzasadnione.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w pkt I sentencji na mocy art. 527 kc.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 kpc i zawartej w tym przepisie zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu. Z uwagi na przegraną pozwanego, Sąd zasądził od niego na rzecz powoda kwotę 7.867 zł, w tym tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego kwotę 3.600 zł, ustaloną na podstawie § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu /Dz. U. 2002, nr 163, poz. 1348 ze zm./, 17 zł tytułem opłaty skarbowej oraz 4.250 zł tytułem zwrotu uiszczonej opłaty od pozwu.